Reglementaire benaming	Ministerie van Landsverdediging Ministère de la Défense Nationale
Bevelhebber	Luitenant-generaal Henri Denis (Minister van Landsverdediging)
Standplaats	Brussel
Samenstelling	Kabinet van de Minister (Kolonel SBH Emile Gilbert)
	Directie voor Aan- en Afvoer van de Achterwaartse Zone (Luitenant-generaal Emile Theunis)	Algemene Directie Dienst Ravitailleringen en Productie van de Intendance (Kolonel Intendant SBH Constant Vermaelen) Dienst Geneeskundige en Farmaceutische Bevoorradingen (Kapitein Intendant F. Demoustiez) Dienst Bewapening (Kolonel IMF Albert Cotes) Dienst Wagenpark en Brandstoffen (Luitenant-kolonel IMF Victor Tellier) Dienst Militaire Luchtvaart (Luitenant-kolonel Yvon Harnould) Dienst Genie (Majoor Charles Lentacker) Dienst Paardenartsenij en Remonte (Dierengeneesheer Kolonel Léon Hué) Anti-Gasbeschermingsdienst (Majoor IMF Jean Corthouts) Dienst Ontvangsten (Kolonel IMF Emile Huyghe) Dienst Transportbegeleiding (Kapitein-commandant Maurice Lefèbvre) Secretariaat van de Permanente Mobilisatiecommissie (Kapitein-commandant D. Spies) Bevoorradingsbureau (Majoor G. Duwez)
	Directie van het Vervoer van de Achterwaartse Zone (Luitenant-kolonel SBH Henri Terfve)
	Algemene Inspectie der Militaire Fabrikaten (Luitenant-generaal IMF Georges Jamotte)
		Algemene Inspectie (Kolonel IMF Henri Chevalier)
		Algemene Controle van de Inrichtingen voor Fabrikaten (Kolonel IMF Louis Paris)
	Dienst Militair Personeel (Luitenant-generaal ridder Georges de Callatay)
	Directie Rekruteringen (Luitenant-generaal Carlos Selliers de Moranville)
	Afdeling D (Historische Dienst) (Luitenant-kolonel SBH Pierre Luerquin)
	Dienst Ontspanning van de Soldaat (Kapitein-commandant Louis Lancelot)
	Hogere Directie Gezondheidsdienst (Geneesheer Luitenant-generaal Ernest Luyssen)
		Algemene Inspectie van de Gezonheidsdienst (Geneesheer Luitenant-generaal Ernest Luyssen)
		Algemene Directie Gezondheidsdienst (Geneesheer Kolonel Robert Focquet)
	Algemene Inspectie van de Intendance (Generaal-majoor intendant Emond Féaux)
	Dienst Militaire Gebouwen (Kolonel Jules Loché)
	Dienst Versterkingen (Kolonel Fernand Sevrin)
	Algemeen Burgerlijk Bestuur (Dhr G. Legrand)
		Directie Personeel
		Administratie van de Militaire Pensioenen (Kolonel Ernest Lecorbesier)
	Bureau Wetenschappelijk Onderzoek ten dienste van de Nationale Verdediging (Generaal-majoor Victor Van Daele)
	Dienst Militaire Begraafplaatsen (Majoor L. Rouselle)
	Compagnie Administratie (Kapitein-commandant F. Dupont)

MLV
Sinds 1936 staat het Ministerie van Landsverdediging onder de leiding van Luitenant-generaal Henri Denis, een extra-parlementair lid van de regering. Denis zal tussen zijn aanstelling en de Achttiendaagse Veldtocht maar liefst acht regeringswissels overleven en wordt hiermee één van de constanten binnen het Belgische defensiebeleid in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. Wanneer in januari 1940 de Generale Staf van het Leger omgevormd wordt tot het Groot Hoofdkwartier (GHK) komt een duidelijke splitsing van de bevoegdheden tot stand tussen dit nieuwe oppercommando en het Ministerie van Landsverdediging. Het Groot Hoofdkwartier neemt de leiding van het veldleger op zich en controleert zijn operatiegebied dat aangeduid wordt met de term Legerzone (Zone de l’Armée). Het Ministerie van Landsverdediging komt aan het hoofd te staan van alle territoriale troepen en voert de leiding over het zogenaamde Achterwaartse Zone (Zone de l’Arrière) waarbinnen de diverse steundiensten van het leger zullen opereren.

Bij de start van de Achttienddaagse Veldtocht zijn de diensten van het Ministerie verspreid over een aantal locaties in de hoofdstad:

• het kabinet van de minister bevindt zich aan de Renaissancelaan 30, in de huidige Koninklijke Militaire School
• een belangrijk deel van de administratieve diensten werkt van uit de aanpalende gebouwen aan de Renaissancelaan 27
• De Directie voor Aan- en Afvoer van de Achterwaartse Zone heeft zijn staf aan de Wetstraat 71.  De diensten bevinden zich aan de Meridiaanstraat 10 te Sint-Joost-ten-Node, de gebouwen aan de Kapitein Crespelstraat 1 te Elsene en de Markiesstraat 3-5 te Brussel; de Dienst Paardenartsenij en Remonte is ondergebracht in de Karabinierskazerne op het Daillyplein
• de Hogere Directie van de Gezondheidsdienst is ondergebracht in de Abdij ter Kameren te Elsene
• de Dienst der Militaire Gebouwen is verspreid over de Meridiaanstraat 10 te Sint-Joost-ten-Node en de Louisalaan 135 te Elsene
• verder in de Wetstraat naast enkele lokalen in het Paleis der Natiën ook nog een deel van de gebouwen van de Touring Club van België gebruikt

Daarnaast hebben enkele diensten ook permanente detachementen in de grote militaire centra. Te Antwerpen, Charleroi, Gent, Luik bijvoorbeeld bevindt zich telkens een kantoor van de Dienst Ontvangsten die verantwoordelijk zijn voor ontvangst van door het leger aangekochte goederen en levensmiddelen.

Dit bijzonder groot administratief apparaat stelt een 375-tal officieren en ongeveer 2.400 manschappen aan het werk. Sleutelfiguren binnen het departement zijn, naast de minister, de kabinetschef Kolonel SBH Gilbert en zijn adjunct, Luitenant-kolonel SBH De Schrijver.

MLV
Bij het uitbreken van de oorlog blijft het ministerie net zoals de rest van het regeringsapparaat in onze hoofdstad. Naast de duidelijk praktische overwegingen schuilt hier ook een politieke beslissing achter. Onze regering acht het opportuun om zolang mogelijk te Brussel te blijven om het land er van te overtuigen dat de situatie geheel onder controle is en er geen reden tot vluchten bestaat.

Directie voor Aan- en Afvoer van de Achterwaartse Zone (DREI)
Naast de diensten te Brussel heeft het DREI talrijke officieren die doorheen het ganse land belast zijn met het veilig stellen van de voorraden en de productiecapaciteit van de toeleveranciers aan de krijgsmacht.  Zoveel mogelijk brandstoffen, grondstoffen en afgewerkte producten die nodig geacht worden voor het leger moeten vervoerd worden naar het westen van het land waar het ministerie de uitbouw van een veilige bevoorradingsbasis plant.  Ook moeten waar mogelijk machines gedemonteerd en geëvacueerd worden, of zo nodig ter plekke gesaboteerd worden.  De pagina over deze directie vind je hier.

MLV
Op de ministerraad van 15u45 start Luitenant-generaal Denis zoals gebruikelijk met een overzicht van de militaire gebeurtenissen.  Wat opvalt in zijn nieuwe stand-van-zaken is het sombere beeld van de gevechten in het noordoosten en het oosten van het land, en ook de onnauwkeurigheden waarover Denis lijkt te beschikken.  Zo meldt hij aan de andere ministers dat de brug van Veldwezelt door Belgische troepen zou opgeblazen zijn en dat het Fort van Eben-Emael door zijn bevelhebber zou vernield zijn alvorens het overgegeven te hebben aan de vijand.  Voorts laat Denis ook agenderen dat hij de doortocht van Britse troepen doorheen de tot open gebied verklaarde hoofdstad betreurt.  De generaal meldt ook dat hij de verdediging van Brussel tegen luchtlandingen versterkt met het 1ste Licht Regiment en met twee regimenten van de Versterkings- en Opleidingstroepen.  In werkelijkheid gaat het hier de Bataljons Instructie van het 52ste Linieregiment (I/52Li), het 53ste Linieregiment (I/53Li), het 54ste Linieregiment, het 55ste Linieregiment , het 56ste Linieregiment (I/56Li) en het 58ste Linieregiment (I/58Li).  Tenslotte vraagt Denis ook om de goedkeuring van zijn eigenhandige beslissing van 10 mei om de Rekruteringsreserve op te roepen.

MLV
Reeds vanaf de tweede oorlogsdag worden in de verslagen van de ministerraad geen details meer opgenomen van wat Luitenant-generaal Denis hen precies vertelt in zijn overzichten van de militaire situatie.  Met betrekking tot de Rekruteringsreserve bekomt Denis een akkoord om alle jongeren tussen de K.W. Stelling enerzijds en het Albertkanaal en de Maas anderzijds toe te voegen aan de oproep om het westen van het land te vervoegen.  Hij vraagt de ministers ook om toestemming om vanaf nu een dagelijks propagandabulletin op te stellen en ook om een film over de prestaties van het Belgisch leger te laten draaien.  De ministerraad geeft ook zijn akkoord om de preventief opgepakte Belgische burgers en vreemdelingen over te brengen naar Frankrijk.

MLV
Luitenant-generaal Denis meldt op de ministerraad van 22u00 dat volgens de voorspellingen van de legerleiding de Duitse troepen op 14 mei de hoofdstad zullen naderen tot op een afstand van 20Km.  De ministerraad beslist om alle niet-noodzakelijke overheidsdiensten over te brengen naar de kust.  Het Ministerie van Koloniën wordt volledig geevacueerd.  De regering herhaalt dat ze Brussel alleen zal verlaten als de Duitser aan de poorten van de stad staan.

MLV
Op de ministerraad van 11u15 op 14 mei wordt beslist om de evacuatie van de regering uit de hoofdstad op te starten. De regering zal dit plan nog niet publiek maken en de ministers zelf hebben de intentie om te Brussel te blijven zolang de stad niet bedreigd wordt door de Duitse opmars.

Het gros van de diensten van Landsverdediging zal zich te Oostende en Middelkerke vestigen. De Algemene Inspectie van de Gezondheidsdienst vestigt zich te Westende. Terwijl de activiteiten van het departement te Brussel gewoon verder gezet worden, vertrekken diverse installatieploegen naar de kust. De nodige gebouwen worden opgeëist en klaargemaakt voor de opvang van het gros van de administratie.  Vervolgens vertrekken ook de hoofdcolonnes van de diverse diensten, zodat in de hoofdstad alleen een beperkte achterwacht nablijft.

Op 14 mei wordt eveneens beslist om de Rekruteringsreserve naar Frankrijk te sturen.

MLV
Het kabinet van Luitenant-generaal Denis wordt te Oostende opgesteld in villa Britannia net naast het Kursaal.

MLV
De regering maakt bekend dat ze Brussel zal verlaten.  Ook het Ministerie van Landsverdediging start met de algehele evacuatie naar de kust. Net zoals bij de overige ministeries, behoudt ook Landsverdediging slechts een kleine kern aan civiele ambtenaren.  Wie niet strikt noodzakelijk is, krijgt de mogelijkheid om samen met de naaste familieleden per trein naar Frankrijk uit te wijken. Van uit de diverse stations op het spoornet naar de grens vertrekken dan ook tientallen treinstellen met vluchtelingen uit de hoofdstad. De oversteek van de grens zal door de tegenwerking van de Franse autoriteiten bijzonder moeilijk verlopen.

Eerste Minister Pierlot, Minister van Buitenlandse Zaken Spaak en Luitenant-generaal Denis zullen alvorens naar Oostende af te reizen nog langs gaan op het Groot Hoofdkwartier in het Fort van Breendonk. Kolonel Gilbert noteert in zijn dagboek dat bij de legerstaf te Breendonk het grootste pessimisme heerst over de uitkomst van de veldtocht.

Na een laatste bezoek aan de kantoren te Brussel vertrekt de leiding van het departement eveneens naar Oostende.

MLV
Een gedeelte van het personeel en hun familieleden die geen plaats konden bemachtigen op een trein naar Frankrijk worden per spoor overgebracht naar Oostende en kunnen met de laatste pakketboten die ons land zullen verlaten het Verenigd Koninkrijk bereiken.

Op de ministerraad van 16u15 bespreekt Luitenant-generaal Denis met de andere ministers de mogelijkheid van een scenario waarbij de Duitse opmars door Noord-Frankrijk de Atlantische Kust zou bereiken en het Belgische leger alzo zou afgesneden raken van het gros van de geallieerde troepen.  De regering debatteert over de noodzaak om het land te verlaten en zich in Frankrijk te gaan vestigen.

MLV – Detachement in België
Luitenant-generaal Denis beveelt de volledige evacuatie van zijn departement naar Frankrijk. De diensten zullen zich te Le Havre moeten hergroeperen en krijgen Sainte-Adresse als voorlopige bestemming. In ons land zullen slechts een minimum aan militairen van het ministerie achterblijven. Kolonel Gilbert laat twee echelons vormen. Hij zelf neemt de operationele leiding op zich van de elementen die in ons land zullen achterblijven, terwijl Luitenant-kolonel Lambinon aan het hoofd van het transport naar Frankrijk komt te staan.  Gilbert brengt zijn commandopost onder in het Provinciaal Hof te Brugge.

Denis woont om 20u15 de laatste ministerraad in ons land bij.  De regering zal pas een volgende keer vergaderen op 26 mei te Parijs.

MLV – Geëvacueerde diensten
Te Oostende wordt een deel van het personeel van de Dienst Paardenartsenij en Remonte ingescheept aan boord van een ferry die de militairen moet overbrengen naar Le Havre. Tijdens de tocht wordt de bestemming gewijzigd naar Southampton. Dit detachement zal in het Verenigd Koninkrijk verblijven en keert niet meer terug naar het leger in Frankrijk.

MLV – Detachement in België
Met uitzondering van de ministers Pierlot, Spaak, Vanderpoorten en Denis vertrekt de ganse regering naar Frankrijk. Bij Landsverdediging wordt het volledige kabinet het land uitgestuurd met uitzondering van kabinetschef Kolonel SBH Gilbert, adjunct-kabinetschef Luitenant-kolonel De Schrijver en de minister zelf. Gilbert besluit nog wel om Majoor Intendant Guérin van de Dienst der Ravilailleringen en Productie van de Intendance bij zich te houden, samen met Kapitein-commandant Briffaux en twee overige officieren van de Algemene Directie Mobilisatie van de Natie, voor het geval het oppercommando zou besluiten om een deel van de gestockeerde voorraden van ons leger te evacueren naar Frankrijk. Dit plan zal ijdele hoop blijken. De vier ministers en hun gevolg installeren zich in het gebouw naast het Provinciaal Hof op de Grote Markt van Brugge. Het steunpersoneel wordt beperkt tot drie kabinetsmedewerkers van ministers Pierlot en Vanderpoorten, enkele militaire chauffeurs en een paar motorrijders van de Rijkswacht.

Voor ons leger betekent dit dat het Ministerie van Landsverdediging de facto de controle verliest over alle troepen en diensten van de Achterwaartse Zone. De verantwoordelijkheid voor het ganse logistieke en medische apparaat dat achter het veldleger opereert, valt hiermee in handen van het Groot Hoofdkwartier dat niet over de nodige commandocapaciteit beschikt om deze taak optimaal uit te voeren. De druk op de Directie der Ravitailleringen en Evacuaties van het Leger enerzijds en het medische keten anderzijds wordt hierdoor sterk vergroot.

MLV – Geëvacueerde diensten
Het gros van de diensten van Landsverdediging komt aan te Saint-Adresse.

MLV – Detachement in België
De voornaamste bekommernis van de vier ministers achtergebleven te Brugge wordt de bedreiging van de civiele en militaire voedselbevoorrading in het nog niet bezette deel van het land. In het provinciegebouw is het een aanhoudend komen en gaan van diverse burgemeesters en overige civiele autoriteiten uit West- en Oost-Vlaanderen die allen om dringende bijkomende steun smeken. Vooral te Kortrijk, Poperinge, Ieper, De Panne en Oostende dreigt de bevolking sterk te leiden onder het tekort aan voedsel, drinkwater, elektriciteit en ook cash om de lonen te kunnen blijven betalen. De ministers staan grotendeels machteloos.

MLV – Detachement in België
Kolonel Gilbert en zijn adjunct Luitenant-kolonel De Schrijver trachten samen met Commandant Briffaux, officier bij de genie, een plan op te stellen om de nog werkende electriciteitscentrales van voldoende steenkool te voorzien om de productie verder te zetten. Met de assistentie van Majoor Guérin wordt dan weer op zoek gegaan naar nog bruikbare voorraden graan bloem, ingevroren vlees en andere droge levensmiddelen.

MLV – Geëvacueerde diensten
Luitenant-generaal Briquet wordt doorgestuurd naar het commando van de Versterkings- en Opleidingstroepen.

MLV – Geëvacueerde diensten
Het Ministerie van Landsverdediging wordt net zoals de rest van de regering in Frankrijk doorgestuurd naar Poitiers.  De eerste elementen van het ministerie komen hier dezelfde dag nog aan.

MLV – Detachement in België
Kolonel Gilbert regelt de opeising te Zeebrugge van een grote partij ingeblikte sardienen die aan de burgerbevolking zal uitgedeeld worden. Luitenant-generaal Denis komt tussenbeide bij de Britse autoriteiten en verzoekt om twee vrachtschepen naar Oostende te sturen met levensmiddelen. Op 26 mei zal zo de ss Aboukir landen in de Oostende haven en leeggemaakt worden door de manschappen van het 2de Territoriaal Intendancekorps en de te Oostende verzamelde Nederlandse militairen die via Zeeland ons land ingevlucht waren. Via het Groot Hoofdkwartier worden een twintigtal vrachtwagens bekomen voor het transport van de goederen.

De staf van Landsverdediging tracht eveneens tussenbeide te komen om de watervoorziening te vrijwaren en zet ook de nog in ons land teruggevonden officieren van de Algemene Directie Mobilisatie van de Natie in bij het organiseren van de brandweer en hulpdiensten. Deze interventies hebben omwille van de beperkte middelen en steeds groter wordende wanorde slechts een beperkte impact en betreffen vaak niet meer dan goed bedoelde acties van individuele officieren.

MLV – Detachement in België
Tijdens de avond van 24 mei nemen de vier in ons land achtergebleven ministers contact op met het Groot Hoofdkwartier voor overleg met Koning Leopold. Kolonel Gilbert en Luitenant-kolonel De Schrijver verzekeren onder hun tweetjes de permanentie in het Provinciepaleis op de Grote Markt van Brugge.

Eveneens op 24 mei kent Luitenant-generaal Denis een nieuwe opdracht toe aan de ex-bevelhebber van het Iste Legerkorps, Luitenant-generaal Alexis Van der Veeken.  Deze generaal werd op 16 mei uit zijn functie ontheven en zonder opdracht ter beschikking gesteld van het Groot Hoofdkwartier.  Van der Veeken wordt overgeheveld naar de door het leger geleidde Steun- en Ravitailleringscommissie voor de Burgerlijke Bevolking en moet te Oostende een groepering samenstellen die zal bestaan uit een stafgroep, twee bataljons van de Wachters der Verkeerswegen en Inrichtingen (XXVII/GVCE en XXXII/GVCE), een bataljon met ongeveer 1,500 gevluchte Nederlandse militairen, een aantal dokwerkers en 17 vrachtwagens.  Deze arbeidskrachten zullen aangevoerd worden door Kapitein-commandant Landrieu van het XXVII/GVCE en zullen ingezet worden om schepen van de John Cockerill Line, die voedingswaren uit Engeland naar België brachten, uit te laden.  Een deel van het XXVII/GVCE blijft ook ingezet als brandpiket in de stad Oostende.

MLV – Geëvacueerde diensten
Te Londen wordt Luitenant Tyncke van de Dienst Paardenartsenij en Remonte teruggestuurd naar ons land om onder begeleiding van Wachtmeesters Lambert Oncelin en Louis Vrijs de som van 200 miljoen Belgische Frank over te brengen naar het Groot Hoofdkwartier. De biljetten worden in 15 kisten van elk 60Kg verpakt. Het detachement zal het geld op 26 mei overdragen aan het detachement van het Groot Hoofdkwartier te Snellegem.

MLV – Detachement in België
Omstreeks 02u00 keren de ministers terug van het Groot Hoofdkwartier met het bericht dat ze Brugge zullen verlaten. De autocolonne vertrekt tegen de ochtend en rijdt opnieuw naar het Groot Hoofdkwartier en vervolgens naar het Kasteel van Wijnendale waar Eerste Minister Pierlot een onderhoud met de koning heeft. Na kort overleg verlaten de ministers het kasteel.

De kleine autocolonne komt rond 08u15 aan in het hotel Gauquié in Oostduinkerke-bad waar de staf van het 2de Legerdepot (2LD) zijn intrek had genomen. De ministers vragen de Majoor Lemaître, commandant van 2LD, te kunnen beschikken over een kamer om er te vergaderen. Kolonel Gilbert is ook aanwezig en vertelt hoe Pierlot verklaart dat de koning het leger nog 24 uur geeft en verwacht dat de wapens op 26 mei neergelegd zullen worden. De ministers besluiten dat de tijd rijp is om ons land te verlaten en de rest van de regering te Poitiers te vervoegen. Ze willen de vorst koste wat kost meekrijgen. De eerste minister heeft aangeboden om nog langer bij koning Leopold te blijven om hem in extremis nog per vliegtuig het land uit te krijgen. Kolonel Gilbert en Luitenant-kolonel De Schrijver besluiten om hun minister naar Frankrijk te volgen.

Na ongeveer een uur vergaderen trekken ze verder naar De Panne. Eerste Minister Pierlot maakt hier een telefoongesprek, vermoedelijk naar het Groot Hoofdkwartier, en laat vervolgens de heren ministers de grens oversteken en naar Duinkerke doorrijden. De ministers bezoeken bij aankomst de militaire bevelhebber van de stad, de Franse admiraal Abrial. Luitenant-generaal Denis schrijft nog een brief aan de vorst en laat die per motorwielrijder terugbrengen naar Brugge.

De ministers en de beide kolonels gaan vervolgens aan boord van een schip van de Britse marine en steken het kanaal over. Bij aankomst in de Belgische ambassade te Londen ontmoeten Denis en Gilbert de uit Nederland gevluchte defensieattaché Kolonel Diepenrijckx.

Directie voor Aan- en Afvoer van de Achterwaartse Zone – Detachement in België
Ten gevolge van deze gebeurtenissen houden de operaties van de Directie voor Aan- en Afvoer van de Achterwaartse Zone in België op en de wordt de Directie voor aan- en afvoer bij het Leger ten volle verantwoordelijk voor alle in ons land overgebleven installaties van de territoriale intendance.

MLV in Engeland
De vier ministers verlaten rond 15u00 de Britse hoofdstad per trein naar Southampton om zich van daar uit naar Parijs te begeven waar de rest van de regering zich bevond. Alvorens te vertrekken, overlegt Kolonel Gilbert nog kort met Luitenant-generaal van Strydonck om de financiën te regelen van de in het Verenigd Koninkrijk aangekomen gewonde en gevluchte militairen van ons leger. De ministers maken de oversteek van Southampton naar Saint-Malo tijdens de nacht van 26 op 27 mei.

MLV in Frankrijk
Rond 11u30 komen de vier Belgische ministers aan te Saint-Malo. Vervolgens gaat de reis per trein verder naar Rennes waar overnacht wordt.

MLV in Frankrijk
Luitenant-generaal Denis en de ministers Pierlot, Vanderpoorten en Spaak nemen nu de trein van Rennes naar Tours. Wanneer Kolonel Gilbert bij aankomst op zoek gaat naar het nodige logement, wacht hem een bijzonder vijandig onderhoud met de militaire stationscommandant die hem het nieuws van de overgave van ons leger en het vermeende verraad van Leopold III meedeelt.

MLV in Frankrijk
LtGen Denis en de overige ministers komen eindelijk aan te Poitiers.  Onder druk van de Fransen stemt de Belgische regering in ballingschap ermee in om de 7de Infanteriedivisie (7Div) terug operationeel te maken met de bedoeling deze grote eenheid zo snel mogelijk in te zetten aan de zijde van het Franse leger. De Belgische regering hoopt om een nieuw veldleger van zes infanteriedivisies en een lichte divisie samen te stellen waarbij de 7Div als eerste paraat zal gesteld worden. Deze divisie werd in meerdere etappes van het Albertkanaal teruggetrokken tot Bretagne. Initieel wordt er aan gedacht om de 7Div op zijn originele sterkte terug te brengen. Eerst moet dringend gezocht worden naar een generaal die kan aangesteld worden als nieuwe commandant voor deze grote eenheid.   Het kabinet van het MLV brengt zijn diensten op de hoogte van dit plan via nota 55/1296/M.5.

MLV in Frankrijk
In Poitiers zijn inmiddels 14 officieren van het kabinet van Luitenant-generaal Denis aangekomen, waaronder ook de generaal zelf.  Deze 14 officieren hebben samen 32 echtgenotes, ouders, kinderen, neven en nichten meegebracht die allen bij hen verblijven in een aantal zorgvuldig uitgekozen woningen in het stadscentrum.  Denis verblijft in het Hôtel Gilbert aan de Rue de Blossac.  De diverse diensten werken op de volgende adressen:

• Kabinet: Chambre de Commerce, Rue du Marché 35, Poitiers
• Directie voor Aan- en Afvoer van de Achterwaartse Zone (DREI)
  • Algemene Directie: Boulevard Haussmann 75, Parijs
  • Dienst Ravitailleringen en Productie van de Intendance: : Chambre de Commerce, Rue du Marché 35, Poitiers
  • Dienst Geneeskundige en Farmaceutische Bevoorradingen: idem
  • Dienst Bewapening: idem
  • Dienst Wagenpark en Brandstoffen: idem
  • Dienst Militaire Luchtvaart: Boulevard Haussmann 75, Parijs
  • Dienst Materialen en Werktuigen van de Technische Troepen: Ecole des Garçons, Rue d’Oléron, Poitiers
  • Dienst Paardenartsenij en Remonte: Ecole des Filles, Saint-Julien-l’Ars
  • Anti-Gasbeschermingsdienst: Ecole des Filles, Saint-Julien-l’Ars
  • Dienst Ontvangsten): Lycée des Garçons, Rue du Lycée, Poitiers
  • Secretariaat van de Permanente Mobilisatiecommissie: Boulevard Haussmann 75, Parijs
  • Bevoorradingsbureau: idem
• Directie van het Vervoer van de Achterwaartse Zone: Rue Renaudot 69, Poitiers
• Algemene Inspectie der Militaire Fabrikaten: Saint-Julien-l’Ars
• Dienst Militair Personeel: Latillée
• Directie Rekruteringen: Rue Lebascles 9, Poitiers
• Afdeling D: Vouillé (Departement Vienne)
• Dienst Ontspanning van de Soldaat: idem
• Hogere Directie Gezondheidsdienst: Béruges
• Algemene Inspectie van de Intendance: Cercle du Commerce, Place d’Armes, Poitiers
• Dienst Militaire Gebouwen: Montpellier
• Dienst Versterkingen: Montpellier
• Algemeen Burgerlijk Bestuur: Parfumerie Meumier, Rue du Marché 24, Poitiers
• Bureau Wetenschappelijk Onderzoek ten dienste van de Nationale Verdediging: Rue Sainte Opportune 15, Poitiers
• Dienst Militaire Begraafplaatsen: Rue Jean Jaures 40, Poitiers
• Compagnie Administratie: Rue du Général Demarcay 4, Poitiers

MLV in Frankrijk
Op 4 juni 1940 wordt Generaal-majoor Victor Van Daele, voormalig commandant van de Koninklijk Militaire School en sinds de algemene mobilisatie hoofd van het Bureau Wetenschappelijk Onderzoek ten dienste van de Nationale Verdediging bij het Ministerie van Landsverdediging, aangeduid als nieuwe divisiecommandant van de 7Div. 

MLV in Frankrijk
De Franse regering valt. Eerste minister Paul Raynaud neemt ontslag en wordt vervangen door Maarschalk Philippe Pétain die zijn intentie bekend maakt om een wapenstilstand te sluiten met de Nazi’s. De Minister van Landsverdediging, Luitenant-generaal Henri Denis, zit te Poitiers een vergadering voor met de protagonisten van het Belgische leger in Frankrijk: Luitenant-generaal Wibier, Generaal-majoor Van Daele (bevelhebber van de 7de Infanteriedivisie), Luitenant-generaal de Selliers de Moranville (bevelhebber van de Rekruteringsreserve) en Luitenant-generaal Pouleur (bevelhebber van 2de Militaire Circonscriptie en inspecteur generaal troepen van het achtergebied). De militaire leiders besluiten na een diepgaande discussie dat een evacuatie van de Belgische militairen uit Frankrijk geen realistisch plan is en dat de enige optie er in bestaat om het lot van het Franse leger te delen.

MLV in Frankrijk
Op 17 juni om 13u30 richt Maréchal Pétain zich in een radiotoespraak tot de Franse bevolking om de nakende capitulatie van Frankrijk aan te kondigen. De Belgen kunnen de heruitrusting van de 7Div met Frans materieel nu wel vergeten. 

Staf MLV in Frankrijk
Te Poitiers besluit de kern van de Belgische regering na een dag van hevige discussie om toch het Franse grondgebied te verlaten en naar Londen uit te wijken.  De diensten van het Ministerie van Landsverdediging trekken naar het zuiden van Frankrijk.  Het kabinet van de Minister van Landsverdediging verplaatst zich naar Frontenac, een stadje op zo’n 20Km zuidoost van Bordeaux.  De Algemene Inspectie van de Gezondheidsdienst beland in Saint-Sulpice-sur-Lèze.  Samen telt het ministerie nog zo’n 300 officieren en 700 manschappen.

Staf MLV in Frankrijk
Het kabinet verlaat Frontenac en installeert zich te Saint-Sulpice-sur-Lèze.  De Algemene Inspectie van de Gezondheidsdienst gaat zich vestigen te Aix-les-Bains.  De Frans-Duitse wapenstilstand zal ook daadwerkelijk in voege treden worden op 22 juni 1940.  In een nota van Luitenant-generaal Denis aan alle commando’s wordt de nieuwe situatie van het Belgisch leger in Frankrijk verduidelijkt:

• Een deel van de Belgische regering zal in Frankrijk om de belangen van de Belgische militairen en civiele vluchtelingen te verzekeren
• De jongeren van de Recruteringsreserve van het Belgisch Leger (CRAB) blijven formeel beschouwd als civiele vluchtelingen en zullen onder geen beding ingelijfd worden
• De Belgische troepen blijven bewapend, maar zullen geen vijandelijkheden starten tegen het Duitse leger

Staf MLV in Frankrijk
Luitenant-generaal Denis neemt een eerste initiatief om de terugkeer van de Belgische troepen in Frankrijk naar ons land te regelen.  Kolonel SBH Bastin en Luitenant Cannoot worden uitgestuurd naar Bordeaux om met de Duitse militaire autoriteiten te overleggen.  Zij worden ‘s anderendaags achterna gereisd door Kapitein-commandant SBH Gortebeck en Kapitein SBH Tilmans.  De eerste contacten leveren geen resultaten op.  De oorlogsschade en de prioriteiten van het Duitse leger maken dat er geen treincapaciteit kan vrijgemaakt worden voor het Belgische leger.  De eerste treinen tussen Parijs en Brussel zullen pas op 9 juli kunnen rijden.  De rest van het treinverkeer op de hoofdlijnen van het bezette deel van Frankrijk komt pas vanaf 13 juli op gang.

Staf MLV in Frankrijk
Bij het Algemeen Burgerlijk Bestuur keert een grote groep ambtenaren op eigen houtje terug naar ons land.  Onder hen bevindt zich ook het personeel van de dienst budgetcontrole, wat het Ministerie van Landsverdediging tijdelijk zonder kredieten zet.  Enkele administratieofficieren van de Dienst Ravitailleringen en Productie van de Intendance worden ingezet om de financiële diensten over te nemen.  Het Ministerie van Financiën voorziet in nieuwe werkingsmiddelen voor defensie.

MLV in Frankrijk
Begin augustus vangt ook de terugkeer van de diensten van het Ministerie van Landsverdediging naar ons land aan.

Algemene Inspectie der Militaire Fabrikaten
Voor de terugkeer naar ons land wordt de dienst in twee colonnes verdeeld.  Een eerste colonne met het civiele personeel en met de talrijke familieleden van de officieren die mee gevlucht waren, verlaat Zuid-Frankrijk op 16 augustus en komt drie dagen later te Brussel aan.  De tweede, militaire colonne vertrekt op 18 augustus en bereikt het rendez-vous te Halle op 21 augustus.  Hier worden de voertuigen onder Duitse begeleiding naar de Sint-Annakazerke van Laken gebracht waar iedereen gedemobiliseerd wordt.

1. Gilbert, E., 1945, L’armée dans la nation. L’entre-deux-guerres en Belgique, Brussel: Editions Wellens-Pay.
2. Jamart, J. 1994, L’armée belge de France en 1940, Bastenaken: Schmitz.
3. Dossier Ministerie van Landsverdediging, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.