Reglementaire benaming	Regiment Transmissietroepen van het Leger (R TTr L) Régiment de Transmissions de l’Armée
Type	Transmissietroepen
Ontdubbeld van	Regiment Transmissietroepen
Onderdeel van	n.v.t.
Bevelhebber	Luitenant-kolonel Max Desoil
Adjudant-majoor	Kapitein-commandant J. Claes
Standplaats	Diverse Commandopost te Vilvoorde
Samenstelling	Staf
	Bataljon Telegrafisten (Majoor C. Grimart)	Peloton Telegrafisten Groot Hoofdkwartier (Cdt J. Ducq)
		1ste Compagnie Telegrafisten (Kapt R. Henry)
		2de Compagnie Telegrafisten (Lt Georges Franckx)
		3de Compagnie Telegrafisten (Lt R. Lebbe)
		4de Compagnie Telegrafisten (Cdt Robert Godefroid)
	Bataljon Radiotelegrafisten (Majoor L. Marbaix)	1ste Compagnie Radiotelegrafisten (Kapt E. Pirson)
		2de Compagnie Radiotelegrafisten (Lt A. Héquet)
	Bataljon Luister- en Meetradiotelegrafisten (Majoor Jules Delaere)	1ste Luister- en Meetcompagnie (Lt M. Keukeleire)
		2de Luister- en Meetcompagnie (Cdt Alfred Dorsimont)
	Reisduivendienst van het leger (Luitenant F. Renoirte)	Reisduivenpeloton van het leger (Adjt A. Peeters)

Staf/RTTrL
Het Regiment Transmissietroepen van het Leger (RTTrL) werd gemobiliseerd vanaf 24 augustus 1939 in de TTr kazerne te Vilvoorde. Het regiment is in algemene steun van het Veldleger. Door het feit dat het RTTrL de algemene transmissiereserve vormt van het leger, worden de bataljons van het RTTrL steeds in versterking gegeven van Legerkorpsen of onafhankelijke Groeperingen. Hierdoor zullen de bataljons betrokken zijn bij verschillende gevechten tijdens de achttiendaagse veldtocht, maar is het regiment zelf als dusdanig niet zichtbaar.

Bn Tf/RTTrL
Het Bataljon Telegrafisten (Bn Tf) verzorgt verbindingen per telefoon en telegraaf en maakt hierbij gebruik van telefooncentrales en buitenlijnen. Deze telefooncentrales zijn zowel verbonden met het burgernet als met een netwerk van militaire telefoonlijnen gelegd en beheerd door het Bn Tf. Het bataljon beschikt over vier compagnies telegrafisten en een onafhankelijk transmissiepeloton.

Pl Tf GHK/Bn Tf
Het Peloton Telegrafisten Groot Hoofdkwartier is slechts administratief aangehecht bij de 1Cie van het Bataljon Telegrafisten en is permanent afgedeeld bij het GHK.  De geschiedenis van dit peloton wordt dan ook op een aparte pagina samengevat.

Bn RTf/RTTrL
Het Bataljon Radiotelegrafisten (Bn RTf) staat in voor draadloze verbindingen en beschikt hiervoor over een belangrijke hoeveelheid radioapparatuur, waaronder ook de enige zender-ontvangers voor lange afstand die bij het leger in gebruik zijn. Een andere belangrijke taak van het bataljon is het opladen van de batterijen van de draadloze zendapparatuur. Het bataljon over beschikt dan ook over stroomgroepen, toentertijd een zeldzaam stuk materieel.

• 1/Bn RTf
  De 1ste Compagnie beschikt over een tiental zender-ontvangers voor grote afstand, type E.R.G. (Emetteur-Récepteur Grande Portée) en zes stroomgroepen voor het opladen van de nodige batterijen en de stroomvoorziening te velde. Gedurende de mobilisatie zijn permanent twee zender-ontvangers opgesteld te Brussel bij de Dienst der Bewaking en Inlichtingen aan de Grenzen om de communicatie te verzekeren met de Vooruitgeschoven Inlichtingencentra [1] in de provincies. De compagnie heeft ook twee transmissiepelotons afgedeeld bij elk van de Lichte Regimenten van de Rijkswacht. Het peloton van Onderluitenant Labeau is afgedeeld bij het 1ste Licht Regiment (1LR) en het peloton van Onderluitenant Legrain is in steun gegeven van het 2de Licht Regiment (2LR).
• 2/Bn RTf
  De 2de Compagnie beschikt over zender-ontvangers voor middellange afstand type E.R.M (Emetteur-Récepteur Moyenne Portée), zender-ontvangers korte afstand type E.R.P. (Emetteur-Récepteur Portatif) en eveneens een aantal ontvangers voor korte afstand type R.P. (Récepteur Portatif). Vrijwel al deze middelen zijn gedetacheerd bij eenheden van het veldleger en de compagnie heeft zo goed als alle middelen en manschappen verdeeld in een groot aantal detachementen doorheen het ganse land. De compagnie zal dan ook slechts als administratieve eenheid fungeren.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Het bataljon luister- en meetradiotelegrafisten staat in voor het onderscheppen van vijandelijke radioberichten en het opsporen (oftewel peilen) van vijandelijke zendinstallaties. Vanaf 1924 startten de transmissietroepen met diverse projecten om het radioverkeer van de omliggende landen te peilen en te onderscheppen. Zo werden in 1935 in het Kamp van Beverloo en in de Kazerne Callemyns te Aarlen twee vaste goniometers geplaatst waarmee buitenlandse zendstations konden opgespoord worden. Deze installaties werden aangevuld met mobiele apparatuur van Franse en Duitse makelij. Sinds 1937 beschikte de 1ste Compagnie over twee pelotons met elk vier goniometers voor de lange golf. De 2de Compagnie kreeg drie pelotons met elk drie goniometers voor de korte golf. Daarnaast had het bataljon nog een persploeg die met telex apparatuur alle grote buitenlandse nieuwsagentschappen opvolgt. De eenheid wordt op 24 augustus 1939 gemobiliseerd te Vilvoorde en start onmiddellijk met het afluisteren van de Britse, Franse, Nederlandse en Duitse zenders:

• een eerste groepering met vaste luister- en peilapparatuur wordt te Beverlo, Tongeren en Libramont opgesteld
• een tweede groepering wordt ontplooid te Namen, Casteau en Wevelgem
• verschillende mobiele ploegen trekken naar alle landsgrenzen

De opstelling wordt een paar keer aangepast. Vanaf januari 1940 bevindt de eerste groepering zich te Vilvoorde, Zwijndrecht, Diest en Namen. De tweede groepering staat te Champion, Tongeren, Vilvoorde en Cul des Sarts. Het is van hieruit dat de dienst in april 1940 de Duitse bevelen voor de inval in Noorwegen onderscheppen en aan het eind van de maand merkwaardige wijzigingen ontdekken in het Duitse zendpatroon aan onze oostgrens.

Reisduivendienst van het Leger/RTTrL
De reisduivendienst bevindt zich bij het uitbreken van de oorlog in de centrale postduiventil van het leger die reeds in vredestijd onderdak gevonden heeft in de Kazerne Luitenant Van Lerberghe te Vilvoorde [2].

Bn Tf/RTTrL
Op 10 mei 1940 heeft het Bataljon Telegrafisten zijn standplaats te Mechelen. De compagnies van dit bataljon bemannen de K.W. Stelling met de 1ste Compagnie te Duffel, de 2de te Rijmenam, de 3de te Veltem en de 4de te Boortmeerbeek. Kapitein-commandant Godefroid is naast bevelhebber van de 4de Compagnie eveneens transmissieofficier van de zuidelijke sector van de K.W. Stelling. Hij heeft hiervoor eveneens een detachement van de Hulptroepen van het Leger en de Genie ter beschikking.

Bn RTf/RTTrL
Op de eerste oorlogsdag worden vier ERG posten opgesteld in het Fort van Breendonk ten behoeve van het Groot Hoofdkwartier, onder bevel van Luitenant Muls. De andere zenders-ontvangers en de stroomgeneratoren blijven in reserve te Vilvoorde.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Op 10 mei wordt het bataljon gealarmeerd om 00u40. Omstreeks 03u00 worden de posten van Diest en Tongeren teruggeroepen naar Vilvoorde. Voor het vertrek te Diest volgt een luchtaanval, gelukkig zonder schade. Tijdens de voormiddag worden de vier ploegen van de tweede groepering richting Drongen gestuurd. Honderden radioberichten in klare taal worden op de eerste oorlogsdag onderschept en overgemaakt aan de inlichtingendienst op het Groot Hoofdkwartier te Breendonk.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Via de stations van Vilvoorde, Zwijndrecht en Namen worden vooral zenders in Nederland gepeild en worden talrijke berichten onderschept over de Duitse opmars bij onze noorderburen.

Bn Tf/RTTrL
Nu het veldleger zich ontplooit op de K.W. Stelling worden alle hulptroepen en geniesoldaten aangehecht bij de transmissietroepen van de linie weggetrokken.

• Pl Tf GHK/Bn Tf
  Kapitein-commandant Ducq vervoegt een detachement van het GHK dat naar Wetteren vertrekt om een alternatieve standplaats voor de legerstaf te verkennen.

Bn RTf/RTTrL
De bataljonsstaf verlaat Vilvoorde en zal de komende vier dagen te Verbrande Brug kantonneren.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Het bataljon verlaat Vilvoorde en verhuist naar Drongen.

Bn Tf/RTTrL

• Pl Tf GHK/Bn Tf
  Het peloton ontvangt een vijftiental militairen in versterking. De secties worden gereorganiseerd zodat indien nodig het peloton in twee onafhankelijke delen kan gesplitst worden om een mogelijke verplaatsing van het Groot Hoofdkwartier te ondersteunen. Kapitein-commandant Ducq en Luitenant Tijtgat zullen elk de helft van het peloton leiden. In het fort van Breendonk worden eveneens twee Hughes telegraaftoestellen aangesloten. Deze elektromechanische machines laten toe om versneld telegraafberichten samen te stellen.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Te Drongen, Grimbergen en Zwijndrecht zijn nu drie goniometers opgesteld die samenwerken in een enkele groepering en de lange golf afluistert.

Bn Tf/RTTrL

• 2/Bn TF
  De 2de Compagnie krijgt het bevel om Rijmenam te verlaten en naar Londerzeel uit te wijken. De verplaatsing zal gebeuren met de vrachtwagens van de compagnie, die naast het materieel ook zoveel mogelijk manschappen zullen vervoeren. De overtollige manschappen zullen per fiets volgen. De officieren reizen per auto. De eenheid vertrekt te Rijmenam omstreeks 14u30.
• 4/Bn Tf
  De 4de Compagnie vervoegd eveneens Londerzeel.

Bn Tf/RTTrL

• 2/Bn Tf
  De 2de Compagnie is te Londerzeel aangekomen.
• Pl Tf GHK/Bn Tf
  Onder leiding van Luitenant Tijtgat vertrekt de tweede helft van het peloton richting Gent om in het tehuis Sint-Camillus te Sint-Denijs-Westrem een aanvang te maken met de installatie van een nieuwe telefooncentrale voor de legerstaf. Deze zal de naam Centrale X2 meekrijgen. De werkzaamheden zullen bijzonder moeilijk verlopen. Vooreerst dient een lange omweg gemaakt te worden via de Leeuwenkazerne te Tervuren [3] om hier de militaire telefooncentrale te gaan recupereren. Deze centrale voor 200 abonnees is echter ongeschikt voor de vele simultaanverbindingen die het Groot Hoofdkwartier nodig heeft en moet dan ook deels herkabeld worden. Bovendien is de centrale te klein en moet het detachement van Luitenant Tijdgat op zoek naar bijkomend materieel om de capaciteit te vergroten.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
De gionometers van Grimbergen en Zwijndrecht worden teruggetrokken naar Drongen. Na enig overleg wordt besloten een nieuwe groepering op te zetten door deze apparaten te Brugge en Kortrijk op te stellen en te laten samenwerken met de gonio van Drongen. Deze groepering verneemt al spoedig het nieuws van de Nederlandse capitulatie.

Reisduivendienst van het Leger/RTTrL
Via Aalst en Deinze trekt de reisduivendienst naar Tielt.

Bn Tf/RTTrL

• 4/Bn Tf
  De 4de Cie wordt doorgestuurd naar Drongen.
• Pl Tf GHK/Bn Tf
  Tijdens de avond en nacht van 16 op 17 mei zal het GHK teruggebracht worden naar het westen. Aanvankelijk wordt gepland om de legerleiding onder te brengen in de commandobunker onder het Citadelpark te Gent, maar de top van het GHK besluit dan toch om uit te wijken naar het instituut Sint-Camillus te Sint-Denijs-Westrem. In de loop van de namiddag worden de zes telefooncentrales die X1 uitmaken ontkoppelt en vervangen door veldtelefooncentrales. Wat niet vervoerd kan worden, wordt ter plekke vernield. Het gros van het peloton vertrekt in de loop van de avond naar Sint-Denijs-Westrem.

Bn RTf/RTTrL
De bataljonsstaf verhuist naar Heusden bij Gent. Tijdens de verplaatsing naar Heusden komt bij een verkeersongeval Sergeant Albert Redant om het leven. Hij begeleide de bataljonscolonne met de moto en kwam in aanrijding met een voertuig van de colonne [4]. 

Bn Tf/RTTrL

• 2/Bn Tf
  De 2de Compagnie verplaatst zich aan het eind van dag naar Varendries. Het vertrek uit Londerzeel vindt plaats om 17u30.
• Pl Tf GHK/Bn Tf
  Te Breendonk is een achterwacht gebleven die vanaf 08u00 alle installaties afkoppelt. Een enkele telefooncentrale blijft onder leiding van Sergeant Moyen operationeel in het fort tot 12u00. In de loop van de namiddag is het ganse peloton opnieuw voltallig te Sint-Denijs-Westrem. De Centrale X2 draait op volle toeren.

Bn Tf/RTTrL

• 4/Bn Tf
  De 4de Compagnie krijgt het bevel om zich naar Aartrijke te begeven.
• Pl Tf GHK/Bn Tf
  Kapitein-Commandant Ducq vertrekt naar Sint-Andries met de eerste helft van het peloton en start met de opbouw van Centrale X3.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Het batajon verhuist van Drongen naar Koksijde.

Bn Tf/RTTrL

• 2/Bn Tf
  De nieuwe standplaats van de 2Cie wordt Aartrijke. De compagnie verlaat Varendries rond 18u00 en komt om middernacht aan te Aartrijke.
• Pl Tf GHK/Bn Tf
  Het tweede echelon onder leiding van Luitenant Tijtgat vervoegt Sint-Andries in de loop van de namiddag. Het peloton maakt handig gebruik van de elektromechanische centrale van de stad Brugge en heeft hierdoor genoeg aan 60 telefoonlijnen op het interne net van Centrale X3.

Bn RTf/RTTrL
De bataljonsstaf wordt verplaatst naar Snellegem nabij Brugge en zal hier tot 30 mei verblijven. Er worden permanent vier ERG posten en twee elektrogeengroepen ter beschikking gesteld van het Groot Hoofdkwartier te Sint-Andries. De overige elektrogeengroepen worden te Veurne ingezet voor het opladen van batterijen.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Van op zijn nieuwe posities verneemt het bataljon reeds 10 minuten na de val van Abbeville via een Duits radiobericht dat de vijand de Atlantische kust heeft bereikt.

De postbedeling in ons land valt stil en er worden geen kranten meer gedrukt. De perssectie is dan ook de enige nieuwsbron van het Groot Hoofdkwartier geworden. De perssectie en een luisterploeg worden te Varsenare opgesteld.

Bn Tf/RTTrL

• 2/Bn Tf
  Het personeel van de 2Cie wordt gebruikt om de telefooncentrales van het burgernet te Brugge, Veurne, Tielt, Kortrijk en Roeselare uit te baten.
• Pl Tf GHK/Bn Tf wordt Cie Tf GHK/Bn Tf
  Het peloton wordt uitgebreid tot een volledige compagnie met behulp van de manschappen en het materieel van de Compagnie Transmissietroepen van de P.F.L. Kapitein Gérard neemt het bevel over. Het geheel wordt aangeduid als Compagnie Transmissietroepen Groot Hoofdkwartier.

Bn RTf/RTTrL
Twee van de vier ERG toestellen van het Groot Hoofdkwartier worden verplaatst naar Diksmuide.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Een officier van het bataljon wordt naar Middelkerke gestuurd als liaison met de dienst Radio-Presse-Belge. Deze geïmproviseerde nieuwsdienst is zonet op poten gezet met behulp van enkele radioamateurs die uit de gebouwen van de Voortuit te Gent de afgedankte zender van Radio Vlaanderen gedemonteerd hebben, om deze terug operationeel te maken in het maritieme zendstation van Middelkerke.

Bn RTf/RTTrL
Een ERM en een ERG toestel worden ontplooid om de uitzendingen van het Nationaal Instituut voor de Radio-omroep (NIR)  [5] te blijven verzekeren. De omroep heeft geen eigen zendmiddelen meer.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
De zender van Radio-Presse-Belge verspreidt nieuwsberichten op de 267 meter band tussen 13u15 en 19u30. Een kortegolfzender in het zelfde gebouw wordt eveneens in gebruik genomen om de verbinding met Congo trachten te herstellen. In extremis wordt te Gent nog een hoeveelheid divers studiomateriaal opgehaald.

Bn Tf/RTTrL

• Cie Tf GHK/Bn Tf
  De compagnie stuurt een ploeg naar Diksmuide om een nieuwe locatie voor het Groot Hoofdkwartier te helpen verkennen. Er wordt gestart met de opbouw van Centrale X4, maar de werkzaamheden worden in de late namiddag afgebroken wanneer het gerucht binnenloopt dat de Duitsers de Moeren zouden bereikt hebben en op het punt staan om van uit het westen ons land binnen te vallen.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Via de zender in Middelkerke laat het Groot Hoofdkwartier diverse radioberichten de ether insturen. Meestal gaat het om propagandaberichten over de weerstand van het Belgisch leger tegen de invaller.

Bn Tf/RTTrL

• 2/Bn Tf
  De 2Cie neemt nu ook de telefooncentrale van Oostende onder zijn hoede. Sergeant Van Winghe leidt het detachement.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Om aan de luchtaanvallen het hoofd te bieden, wordt nagekeken of de zender de Middelkerke in een nabijgelegen oude Duitse bunker uit de Eerste Wereldoorlog kan geïnstalleerd worden. Luitenant Schoonjans gaat ook op zoek naar een mobiele zender-ontvanger als back-up.

Reisduivendienst van het Leger/RTTrL
De reisduivendienst verandert van kantonnement en verhuist naar de dorpen Eernegem en Aartrijke. De dienst zal hier verblijven tot de capitulatie.

Bn Tf/RTTrL

• 2/Bn Tf
  De 2Cie stuurt een ploeg technici en een ploeg telefooncentralisten ter versterking naar Ieper.

Bn RTf/RTTrL
De twee toestellen te Diksmuide worden verplaatst naar Middelkerke.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
Via de zender te Middelkerke laat het Groot Hoofdkwartier onder meer weten dat enkele honderden Duitsers krijgsgevangen gemaakt werden. Te Oostende heeft Luitenant Schoonjans een mobiele zender-ontvanger weten te bemachtigen van de uit Antwerpen gevluchte zendamateur M. Verstrepen. Hij kan ook een vrachtwagen met aanhanger verwerven van het transportkorps en begeeft zich met zijn nieuwe zendinstallatie naar Oudenburg om deze daar operationeel te maken.

Bn Tf/RTTrL

• 2/Bn Tf
  De 2Cie stuurt een ploeg technici naar De Panne.
• Cie Tf GHK
  Om 15u00 vertrekt een detachement naar Middelkerke voor de installatie van Centrale X4 in het casino van de kustgemeente. Deze centrale zal niet meer in gebruik genomen worden.

Bn RTf/RTTrL
Een E.R.G. toestel te Sint-Andries wordt gebruikt om met de vijand in contact te treden in klare taal en de veilige overtocht van Generaal-majoor Derousseaux, adjunct-stafchef, door de frontlinies te regelen om de onderhandelingen voor de wapenstilstand te starten. Generaal-majoor Derousseaux wordt rond 17u00 uitgestuurd naar het hoofdkwartier van de Duitsers in België.

Bn Luister- en Meetradiotelegrafisten/RTTrL
De zender te Oudenburg wordt eveneens overgebracht naar Middelkerke.

Staf/RTTrL
De staf van het regiment bevindt zich te Aartrijke.

Bn RTf/RTTrL
Zendpost E.R.G. Nummer 1 te Sint-Andries stuurt tussen 01u30 en 01u45 een radiobericht de ether in om te bevestigen dat het Belgische leger akkoord gaat met de onvoorwaardelijke overgave en de troepen het vuren zullen staken om 04u00 Belgische tijd. Het originele bericht luidt als volgt: “Déposons les armes. Cessation du feu le 28 mai, à 4 heures (heure belge). Parlementaire franchira lignes allemandes à 5 heures”. Het Duitse leger neemt ruim de tijd om de Belgische capitulatie te bevestigen en stuurt pas rond 04u45 een radiobericht terug om te laten weten dat het akkoord gaat met de wapenstilstand die dan al bijna een uur van kracht moet zijn.

1. De “Dienst der Bewaking en Inlichtingen aan de Grenzen” (Service de Surveillance et de Renseignements aux Frontières) van het Groot Hoofdkwartier is verbonden met de Voorwaartse inlichtingencentra van de provincies. De Voorwaartse Inlichtingencentra beschikken op hun beurt over een gans netwerk van alarmposten die de grens bewaken. Achtergrondinformatie bij de Dienst der Bewaking en Inlichtingen aan de Grenzen: “Le Service de Surveillance et de Renseignements aux Frontières (SSRF) de l’entre-deux-guerres à la campagne des 18 jours”, Pascal Pirot, mémoire de fin d’études défendu en janvier 2010 à l’Université de Liège en vue de l’obtention du grade de Master en Histoire. “En effet, un projet théorique de remise sur pied du S.S.R.F. reprend vigueur dans les années 1930. Relativement mieux préparé et organisé dès le temps de paix (retrait des douaniers du service, meilleure coordination avec le réseau de surveillance de l’armée), il fonctionne plusieurs mois à partir de la mobilisation de l’armée belge en septembre 1939. Dans le contexte de la « neutralité choisie », le périmètre sur lequel le S.S.R.F. est effectivement en place est considérablement étendu : frontière française, allemande, luxembourgeoise, moins rigoureusement la frontière des Pays-Bas, sont concernées.
2. Achtergrondinformatie bij Kazerne Lt Van Lerberghe [On Line beschikbaar]: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/70576  en https://belgiummilitary.wordpress.com/lijst-van-militair-vastgoed-met-specifiek-militair-gebruik-na-1830-alfabetisch-per-gemeente/vilvoorde/ [Laatst geraadpleegd 26 oktober 2019].
3. Het Bataljon Genie Cyclisten was in vredestijd gekazerneerd in de Leeuwenkazerne te Tervuren. Achtergrondinformatie bij de Leeuwenkazerne van Tervuren [On Line beschikbaar] https://belgiummilitary.wordpress.com/lijst-van-militair-vastgoed-met-specifiek-militair-gebruik-na-1830-alfabetisch-per-gemeente/tervuren/tervuren-lempereur/ [Laatst geraadpleegd 5 november 2019].
4. Achtergrondinformatie betreffende Sgt Albert Redant in het artikel “Gesneuvelde soldaten WOI en WOII van Haaltert“, door René De Troyer, uitgegeven door Heemkundige kring Haaltert, 2005.  [On Line Beschikbaar]: https://heemkringhaaltert.be/ [Laatst geraadpleegd 5 juli 2021] en in het War Dead Register https://www.wardeadregister.be/nl/dead-person?idPersonne=59168
5. Het Nationale Instituut voor Radio-omroep (NIR) was de publieke radiozender in 1940; de voorloper van de BRT/RTB en later van de  VRT en de RTBF. Achtergrondinformatie bij NIR [On Line beschikbaar]  https://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal_Instituut_voor_de_Radio-omroep  [Laatst geraadpleegd 5 november 2019].