Type	Infanterieregiment van het actieve leger
Ontdubbeld van	n.v.t.
Taalstelsel	Franstalig
Onderdeel van	8ste Infanteriedivisie
Bevelhebber	Kolonel Adrien Labio
Standplaats	Versterkte Positie Namen
Samenstelling	I Bataljon (Majoor Vandereycken)	1ste Compagnie Fuseliers (Lt Fontaine) 2de Compagnie Fuseliers (Lt A. Bodart) 3de Compagnie Fuseliers (Cdt Edouard Delcine) 4de Compagnie Mitrailleurs (Cdt Alphonse Faniel)
	II Bataljon (Majoor Louis Mascaux)	5de Compagnie Fuseliers (Lt Moniotte) 6de Compagnie Fuseliers (Lt Pierre Wilkin) 7de Compagnie Fuseliers (Lt Garnier) 8ste Compagnie Mitrailleurs (Cdt Maurice Bayet)
	III Bataljon (Majoor Thomas Lamy)	9de Compagnie Fuseliers (Lt Horion) 10de Compagnie Fuseliers (Cdt Edmond Brion) 11de Compagnie Fuseliers (Cdt Joseph Buekens) 12de Compagnie Mitrailleurs (Cdt Fichet)
	IV Bataljon	13de Compagnie Mitrailleurs (Lt Gohy) 14de Compagnie Anti-tankkanonnen C47 (Kapt Collet) 15de Compagnie Mortieren M76 (Lt Arnould)
	Stafcompagnie (Luitenant R. Decoux) Geneeskundige Compagnie (Geneesheer Kapitein Paquay) Peloton Verkenners (Luitenant Emile Chardon)

Bij het uitbreken van de vijandelijkheden maakt de 8ste Infanteriedivisie reeds geruime tijd deel uit van de Versterkte Positie Namen (VPN). Het 13Li ligt op 9 mei aan de zuidelijke flank van de stad. Het regiment is verdeeld in twee fracties:

• Het Iste bataljon is ontplooid in de sector ESM (Entre Sambre et Meuse) en levert tevens twee pelotons voor de tactische wacht bij de springinrichtingen aan de bruggen over de Maas te Anseremme, Hastière en Heer-Agimont.
  • Het bataljon wordt versterkt door de compagniestaf van de 13de compagnie en één peloton mitrailleurs, plus één peloton C47 geschut van de 14de compagnie.
• De regimentsstaf, de staf van het IVde bataljon, het IIde bataljon en het IIIde bataljon bevinden zich in ondersector II van sector MM (Meuse-Meuse):
  • De commandopost van het 13Li en de II/5A staan opgesteld in Château Goemaere te Erpent.
  • Majoor Lambin levert rechtstreekse artilleriesteun met zijn eigen II/5A, de Ob75 houwitsers van het fort van Dave en eventueel de Ob75 van het fort van Andoy. De II/5A is ingekwartierd te Jambes en heeft zijn schootsstellingen te Erpent Val.
  • Het II/13Li is gekazerneerd in de Maria Henriettakazerne en heeft 2/3 van zijn effectieven aan het werk in ondersector II voor het aanleggen van veldversterkingen. Het overige derde is van rust. Het bataljon wordt versterkt door één peloton van de 13de compagnie, één peloton van de 15de compagnie, éém peloton van de Compagnie Getrokken C47 8Div en de 14de compagnie (minus twee pelotons).
  • Het III/13Li is ontplooid over de beide kwartieren van ondersector II en wordt aangevuld met één peloton van de 13de compagnie, één peloton van de 14de compagnie, éém peloton van de Compagnie Getrokken C47 8Div en de 15de compagnie (minus één peloton).

Wanneer even na middernacht het alarm binnenloopt op de divisiestaf wordt de positie van het regiment onmiddellijk gewijzigd.

Het Iste bataljon verzamelt in het midden van sector ESM en brengt zijn eenheden onder te Milieu du Monde.

Het IIde bataljon staakt zijn veldwerken en ontplooit zich op het linker kwartier van ondersector II tussen het fort van Andoy en La Perche. Het IIIde bataljon verkort daarbij zijn posities om plaats te maken voor het IIIde bataljon en brengt zijn compagnies samen in het rechter onderkwartier dat van La Perche tot het Fort van Dave strekt:

• Bij het II/13 wordt het eerste echelon gevormd door de 7de compagnie tussen de Maas en het Fort van Dave en de 6de compagnie tussen het Fort van Dave en La Perche. De 5de compagnie wordt in de diepte opgesteld aan de westrand van het Bois Brulé, aan weerszijden van de spoorlijn Namen-Luxemburg.
• Bij het III/13Li liggen op het eerste echelon de 10de compagnie op rechts en de 11de compagnie op links, in de diepte gedekt door de 9de compagnie.

Het peloton verkenners wordt uitgestuurd naar Ris-de-Flandre om de verschillende observatieposten van artilleriekoepels van het fort van Saint-Héribert te bewaken.

Buiten de inname van deze gevechtsposities gebeurt er die dag niets noemenswaardigs bij het 13Li. De eerste Franse troepen op weg naar de Méhaigne rivier trekken voorbij Namen.

I/13Li
Omstreeks 01u00 wordt het I/13Li naar het bos van Tronquoi nabij Franc-Waret gestuurd om stand-by te zijn voor eventuele anti-parachutistenacties. Het bataljon wordt zo een onderdeel van de troepenmacht in de sector NN (Position Fortifiée de Namur Nord) die bevolen wordt door de Commandant Infanterie 8Div, Generaal-majoor Desclée. Het bataljon kan rond 04u00 vertrekken en marcheert doorheen de stad naar zijn nieuwe bestemming. De colonnes worden onderweg enkele keren gemitrailleerd door de Luftwaffe maar komen heelhuids aan tegen 07u00. Het bataljon plaatst zijn commandopost in de abdijhoeve ten oosten van Tillier en verdeelt zijn compagnies onder het bos en de bijgebouwen van het Château de Tillier. Na installatie worden de eerste patrouilles uitgestuurd in de richting van Noville-les-Bois en Cortil-Wodon.

Het Groot Hoofdkwartier reageert op de Duitse doorbraak aan het Albertkanaal door alle Belgische troepen langs de Maas binnen de Versterkte Positie Namen te concentreren. Het 19Li en de 2de Divisie Ardeense Jagers zullen binnen de fortengordel teruggeroepen worden. De bruggen te Nameche, Sclayn en Andenne worden vernield. Te Namen zelf zullen meer troepen naar de noordrand van de stad gestuurd worden.

Ten gevolge van deze maatregelen wordt het I/13Li om 19u55 doorgestuurd naar het noordelijk kwartier van ondersector VI dat loopt vanaf vanaf de kerktoren van Cognelée (exclusief) tot Marchovelette. Het bataljon legt de korte etappe van zo’n 4Km na valavond af en bereikt de nieuwe posities omstreeks 23u00. De bataljonsstaf wordt opgesteld in de hoeve van Pierre Caume. Op de linkerflank van het I/13Li zal het 5ChA komen te liggen in ondersector Vbis. Op de rechterflank zal ‘s anderendaags het III/21Li plaats nemen in het zuidelijk kwartier van ondersector VI tussen Marchovelette en Ville-en-Waret.

Staf/13Li, II/13Li, III/13Li en IV/13Li
Ten zuiden van de VPN komen de eerste formaties aan van het Franse 9de Leger dat de zone tussen Namen en Sedan zal innemen. De meest noordelijke divisie van dit leger is de 5ème Division d’Infanterie Motorisée die start met de installatie van zijn eenheden langsheen de bovenloop van de Maas net ten zuiden van Namen.

Het IIde en IIIde bataljon van het 13Li werken aan de versteviging van hun posities rond Namen. Intussen blijven de verlofgangers terugkomen.

Ook de 1ste Divisie Ardeense Jagers komt aan te Namen na zijn terugtocht uit de Ardennen. De 1ste divisie is echter slechts op doortocht en begeeft zich naar het westen van de stad. Samen met de Ardeense Jagers komen duizenden andere militairen toe in de stad die voor het overgrote deel behoren tot het IIIde Legerkorps dat op de terugtocht is uit Luik. Tussen de militairen bevinden zich talrijke vluchtende burgers.

I/13Li
Het I/13Li beleeft een dag zonder incidenten in ondersector VI. Een kort luchtbombardement maakt geen slachtoffers. Na de middag komt het III/21Li toe vanuit Loyers en installeert zich op de rechterflank van het regiment in ondersector VIbis. De 2de Divisie Ardeense Jagers voltooit zijn nieuwe ontplooiing tussen Saint-Germain en Cognelée. Het 5ChA is ontplooid op de rechter flank van deze divisie in ondersector Vbis en wordt zo de buurman van het I/13Li. De twee pelotons C47 anti-tankkanonnen van de divisietroepen worden overgeheveld van het 13Li naar de de 2de Divisie Ardeense Jagers.

Binnen de Versterkte Positie Namen heeft het VIIde Legerkorps zijn verdediging gerealiseerd met de troepen van de 2de Divisie Ardeense Jagers en de 8ste Infanteriedivisie. Ten noorden van de positie bezet de Groepering Keyaerts een positie tot in Perwez. Ten noorden raakt het Franse 1ste leger slaags met de vijand te Hannuit. Ten zuiden van de stad is het Franse 9de leger plaats komen nemen en worden de bruggen van Anseremme, Hastière en Heer-Agimont aan onze bondgenoten overgedragen.

Staf/13Li, II/13Li, III/13Li en IV/13Li
Het gros van het regiment blijft ondersector II van de sector Meuse-Meuse bewaken.

In de loop van de avond bereiken de eerste Duitse troepen de Maas en kan een vijandelijk detachement het eiland nabij Houx innemen.

De vijand is ten zuiden van de stad nabij Houx doorgedrongen tot op de linkeroever van de Maas en bouwt in de zone tussen Yvoir en Givet al snel een bruggenhoofd uit op de geallieerde oever. Ook in Frankrijk wordt de rivier overgestoken. Hierdoor wordt het al snel duidelijk dat Namen onhoudbaar is geworden.

Het 13Li blijft op zijn stellingen.

Na de slag te Hannuit wil ons Groot Hoofdkwartier snel een bijkomende anti-tanklinie uitbouwen van Perwez over Liernu en Saint-Germain tot Cognelée. De Franse troepen zullen bij Gembloers trachten stand te houden. Deze linie moet te Cognelée aansluiten op de Versterkte Positie Namen zodat ook het I/13Li en het 19Li deel uitmaken van dit plan.

Nog steeds blijven Belgische troepen uit het Luikse door Namen trekken om naar het westen geëvacueerd te worden.

Aan het eind van de dag stuurt het 13Li zijn bagagetrein naar Presles, een dorpje tussen Namen en Charleroi. Het regiment wil op die manier een mogelijke terugtocht uit Namen vergemakkelijken.

Die dag besluit het Groot Hoofdkwartier om de Versterkte Positie Namen op te geven en alle Belgische eenheden rond de stad terug te trekken, om ze van daar door te sturen naar de streek van Charleroi. Hoe dat moet gebeuren is niet duidelijk, want de reisweg naar Charleroi doorkruist de zone van het Franse 1ste leger en daar zitten alle wegen dicht. De terugtocht zal stapsgewijs verlopen en het 13Li zal voorlopig nog te Namen blijven. De eerste Duitse colonnes bereiken die dag de fortengordel rond de stad. Te Gembloers raken Duitse en Franse pantsers slaags in de eerste grote tankslag van de tweede wereldoorlog.

Het Franse leger detacheert de 5de Noord-Afrikaanse infanteriedivisie naar Namen. De Belgen herschikken dan weer de posities van de 2de divisie Ardeense Jagers. Hierdoor wordt het I/13Li afgelost door het II/4ChA. Het Iste bataljon wordt opnieuw naar de rechteroever gestuurd om in de sector Meuse-Meuse II het tweede echelon te gaan bemannen achter het IIde en IIIde bataljon.

Het 13Li opereert nu als een geheel. In de boog tussen de beide Maasoevers zijn de stellingen beveiligd door een continue lijn van imposante staken Cointet anti-tankhekkens. De II/5A levert vuursteun. Het regiment kan ook nog beroep doen op de kanonnen van de forten van Dave, Saint-Heribert en Andoy.

De manschappen beseffen maar al te goed dat ze in het directe opmarsgebied van de Duitsers liggen en dat er zich tussen de vijand en hun stellingen geen bevriende troepen meer bevinden. De spanning loopt op wanneer na het vallen van de duisternis de brandende kerktorens van Trieu d’Avillon en Maillen opgemerkt worden. Even later beschiet de 11de compagnie drie burgers die aan de prikkeldraadafsluiting van het kasteel van Andoy opduiken. Er valt een dode en twee gewonden.

Om 07u00 beveelt het Groot Hoofdkwartier, bij monde van adviseur van de koning Generaal-majoor Van Overstraeten, aan het VIIde Legerkorps om de VPN op te geven en het veldleger in Vlaanderen te vervoegen. Deffontaine laat de evacuatie van de VPN onmiddellijk opstarten en heeft de uitdrukkelijke missie om zijn legerkorps nog voor 21u00 volledig ten westen van de lijn van de rivier de Orneau te brengen (de lijn Gembloers – Jemeppe – Fosses-la-Ville). De Samber zal de scheidingslijn van de marszones van de 8ste Infanteriedivisie en de 2de Divisie Ardeense Jagers vormen.

Hierbij zal de 8ste Infanteriedivisie ten zuiden van de Samber vorderen en de 2de Divisie Ardeense Jagers ten noorden van de rivier. De linkerflank van de marszone zal gedekt worden door één bataljon van het 13Li. De divisiestaf, met ook de commandant 5A, vertrekt eerst naar Floreffe en zal tijdens de namiddag doorreizen naar Auvelais. De formaties van de 8ste Infanteriedivisie die zich ten noorden van Namen bevinden krijgen de opdracht om de Samber over te steken te Floriffoux. De eindbestemmingen voor de eerste etappe worden aangeduid in het gebied tussen Auvelais, Falisolle en Aiseau-Presles.

In een eerste fase wordt het Iste bataljon verplaatst naar de linkeroever van de Maas om in de ondersector Entre Sambre et Meuse de flank van de aftocht te dekken. Deze verplaatsing vat aan rondom 08u00. Vervolgens trekt de rest van het regiment de Maas over via de door de genie aangelegde brug te Velaine en marcheert westwaarts. De Fransen regelen het militaire verkeer in de ganse streek en geven absolute voorrang aan hun eigen troepen. De Belgen ploeteren zo snel mogelijk door de verkeersellende. Als iedereen de stellingen van het Iste bataljon gepasseerd is, vervolgt ook deze laatste colonne de reisweg van het regiment.

De marsroute gaat over Sart-Saint-Laurent en Fosses. Bij de doortocht te Fosses verneemt Kolonel Labio dat zijn regiment naar Moignelée moet. De kortste route loopt over de brug over de Samber te Tamines, maar de Belgen worden hier tegengehouden door het Franse leger die alleen zijn eigen troepen laat gebruik maken van dit oversteekpunt. Het 13Li maakt dan maar een omweg via de meer naar het noorden gelegen brug van Auvelais. Het IIIde bataljon passeert hier om 21u45.

Nu de Duitse troepen nabij Sedan door de Franse linies gebroken zijn en snel oprukken richting Noordzee, moeten de geallieerden versneld terugtrekken. Het Belgisch leger besluit de K.W. Stelling te verlaten en zich naar de Schelde te verplaatsen. De Versterkte Positie Namen is nu helemaal verlaten door de Belgen.

Het 13Li is nog steeds onderweg naar de linkeroever van de Samber. Even na middernacht trekt ook het IIde bataljon over de brug van Auvelais. Als rode lantaarn komt het Iste bataljon aan te Auvelais rond 03u30. De brug wordt echter op dag ogenblik vernield door de genie zodat de volledige 1ste en 3de compagnie en een deel van de 2de compagnie langs Charleroi zal moeten passeren om de linkeroever van de Samber te bereiken.

Alle troepen van het regiment met uitzondering van de van het Iste bataljon afgesneden compagnies zijn ter plekke in Moignelée om 07u00. Het regiment heeft dan een etappe van 40 Km achter de rug.

Rond 08u00 heeft het regiment heel even contact met de divisiestaf die meedeelt dat de manschappen naar Gosselies moeten aan de noordrand van Charleroi.

Na een halte van enkele uren Moignelée geeft Kolonel Labio het bevel om naar Fleurus te marcheren in de hoop het regiment zo uit de marsroute van het Franse 1ste leger te plaatsen en aan de chaos op de wegen te ontsnappen. Fleurus is zo’n 6 Km verder. Van daar uit marcheren de colonnes van het 13Li naar Gosselies waar om 13u00 iedereen present is. Ook de compagnies van het Iste bataljon die te Auvelais voor de opgeblazen brug kwamen te staan, zijn reeds aangekomen. In minder dan 24 uur werd vanuit Namen zo’n 60 Km te voet afgelegd.

De rest van de voormiddag wordt gerust. Intussen is het duidelijk geworden dat de bestemming Vlaanderen wordt. Na de middag verneemt het regiment van de korpscommandant van het 19Li dat de divisie naar Oudenaarde zal afgevoerd worden om er het uiterste zuiden van de nieuwe Belgische linie tussen Terneuzen, Gent en Oudenaarde te gaan innemen. Om 13u00 zet het 13Li zich op weg naar Soignies. De troepen moeten nog dezelfde dag het Kanaal Brussel-Charleroi oversteken. De uitgeputte manschappen slepen zich zo snel als ze nog kunnen verder over de Waalse wegen en passeren langs Luttre, Hairiamont om te Soudromont de westelijke oever van het kanaal te bereiken. Opnieuw worden de wegen gedeeld met allerhande Belgische eenheden die zich uit de voeten maken. De stemming is bedrukt en de oververmoeide soldaten gooien heel wat uitrusting in de gracht om hun last te verlichten.

Door het donker gaat de tocht verder naar Familhereux, Mignault en Naast. De colonnes lopen tussen 02u00 en 05u00 het even verderop gelegen dorp Soignies binnen. Omdat het station van Soignies gebombardeerd is, zal te Basse-Gage de trein genomen worden naar Vlaanderen.

Het regiment wordt opnieuw gesplitst: alle wielvoertuigen reizen via de baan verder naar Lessen, Flobecq en Ronse naar Oudenaarde; het voetvolk gaat de trein op. De treinen worden tussen 10u30 en 12u00 geladen met de manschappen van het 13Li en het 19Li. De treinreis verloopt over Doornik.

Op de vierde en laatste dag van de verplaatsing naar Vlaanderen arriveert het 13Li net na middernacht te Oudenaarde. De staf van het regiment wordt ondergebracht te Petegem. De bataljons tellen hun verliezen aan manschappen en materiaal en moeten vaststellen dat de meeste eenheden er bijzonder slecht voorstaan. Er moet dringend werk gemaakt worden van een reorganisatie.

Alvorens hiermee te kunnen beginnen, worden de manschappen alweer de baan opgestuurd. Het regiment kan in zijn huidige toestand niet aan de nieuwe frontlinie verblijven en wordt zo’n 15 Km teruggetrokken naar Sint-Eloois-Vijve op de zuidelijke oever van de Leie. Het hoofdkwartier van de 8ste divisie verhuist naar Zulte. Het 13Li zet zich omstreeks 15u00 op weg. De achterhoede blijft nog tot 17u00 in Petegem om zoveel mogelijk achterblijvers de kans te geven weer aan te pikken bij het regiment. Even na 20u00 meldt het regiment dat het volledig geïnstalleerd is te Sint-Eloois-Vijve.

Het IIde bataljon wordt bij gebrek aan manschappen ontbonden. Bij het Iste en het IIIde bataljon blijven nog slechts twee van de drie compagnies fuseliers op de slagorde. Het IVde bataljon heeft nog slects 8 mitrailleurs (12 voorzien), 11 anti-tankkanonnen C47 (12 voorzien) en 4 mortieren M76 (8 voorzien). De getalsterkte van het regiment wordt op 2.300 geschat, wat betekent dat er onderweg zo’n 900 militairen hebben moeten afhaken.

Tijdens de namiddag wordt een bewakingsdetachement geplaatst nabij de Leiebrug te Sint-Eloois-Vijve. Het regiment is verder niet actief.

Het regiment blijft aangehecht bij de 8ste divisie, maar komt onder het tactisch bevel van de 10de infanteriedivisie die met zijn drie regimenten Jagers te Voet de Belgische stellingen aan de Bovenschelde bewaakt.

De Duitse troepen bereiken de Bovenschelde en trachten de rivier over te steken in de Belgische en Britse sectoren. De Belgen kunnen de aanvaller afhouden, maar de Britten trekken zich terug waardoor ten zuiden van Oudenaarde de Belgische flank open komt te liggen. Om een omsingeling te vermijden, worden de eenheden van de 8ste divisie opgesteld op een dwarsstelling tussen Kruishoutem en Nokere.

Om 14u00 krijgt het 13Li zijn marsbevelen: het regiment moet zich in een boog langsheen de zuidrand van Kruishoutem ontplooien op de heuvels ten noordoosten van de Kordaalbeek en het gehucht Vuilbroek. Er moet front gemaakt worden naar het zuidoosten. Het 19Li zal op links aansluiten. Op de rechterflank ligt de Britse legerzone. Een uur later vertrekken de officieren naar de nieuwe posities om de inplaatsstelling voor te bereiden.

Het gros vertrekt bij het vallen van de duisternis.

Het regiment wordt om middernacht ontplooid nabij Kruishoutem. Tot in de nacht van 21 op 22 mei wordt zonder noemenswaardige incidenten gewerkt aan de nieuwe posities.

Het regiment verneemt om 01u30 dat het Belgisch leger ten zuiden van Gent de aftocht blaast naar de Leie. Een half uur later stromen de bevelen toe voor de marsroute van Kruishoutem naar de westelijke oever van de rivier. Via de brug van Sint-Eloois-Vijve zal het het 13Li wordt als onderdeel van de 8ste Infanteriedivisie opgesteld worden te Wielsbeke, aan de overkant van Waregem. Het 19Li sluit aan op de linkerflank van het 13Li en verzekert de verbinding met de in het noorden gelegen 2de Divisie Ardeense Jagers.

Omdat het 13Li onderweg al zo veel achterblijvers heeft verloren, wordt het VIde Bataljon Speciale Vestingstroepen toegevoegd aan het regiment. Dit bataljon vormde een onderdeel van de Versterkte Positie Namen en heeft de divisie min of meer gevolgd bij zijn aftocht naar Vlaanderen. De lignards kunnen de bijkomende manschappen goed gebruiken.

De 8ste Infanteriedivisie ontvangt die dag ook het IIde, IIIde en IVde bataljon van het 6J ter vervanging van het grotendeels naar Frankrijk afgevoerde 21Li. Het 6J keert samen met de rest van de 10de Infanteriedivisie terug van de Bovenschelde en wordt opgesteld achter het 19Li en het 13Li zodra het de Leie overgestoken heeft.

De Belgische posities langsheen de Leie hebben hun definitieve vorm aangenomen. In het noorden bemant het VIIde legerkorps de oever van de rivier tussen Deinze en Wielsbeke. Dit legerkorps bestaat uit de 2de divisie Ardeense Jagers die met het 4ChA, 5ChA en 6ChA de sector Deinze-Oeselgem. De sector Oeselgem-Wielsbeke wordt beveiligd door de 8ste infanteriedivisie. Vanaf Wielsbeke wordt de verdediging overgenomen door het IVde legerkorps die met de 3de infanteriedivisie bestaande uit het 1Li, 12Li en 25Li de sector Wielsbeke – Kuurne inneemt. Het 3Li, 4Li en 24Li van de 1ste infanteriedivisie bemannen de laatste sector tussen Kortrijk en Menen. Ten zuiden van Menen liggen de Britse linies. De 1ste divisie Ardeense Jagers en de 10de infanteriedivisie van de Jagers te Voet leveren de reservestrijdkrachten.

De ondersector van het 13Li start vanaf de samenloop van de Gaverbeek met de Leie en loopt tot aan Wielsbeke. Op 23 mei wordt deze zone naar het zuiden toe verlengd en neemt het 13Li de stellingen van het 1Li over tot aan de samenloop van het Kanaal van Roeselare met de Leie. Het Iste bataljon ligt op de linkerflank. Het IIIde bataljon ligt op rechts. De commandopost van het regiment is opgesteld in het cabaret Den Abeele op de baan Wielsbeke-Oostrozebeke. De overgebleven zware wapens van het IVde bataljon worden verdeeld onder de eenheden. De divisiestaf wijst het uit Namen gevluchte VIde Bataljon Speciale Vestingtroepen aan het 13Li toe. Deze eenheid bestaat uit vier compagnies met enkele mitrailleurs en C47 anti-tankkanonnen en staat onder bevel van Kapitein-commandant Listray.

De tweede linie zal worden bemand door het I/21Li dat omstreeks 04u30 te Oostrozebeke aankomt van zijn vlucht uit Namen naar Frankrijk en alzo opnieuw ons veldleger vervoegt.

De directe vuursteun wordt geleverd door drie batterijen houwitsers 105mm GP van de IV/5A (met nog slechts negen ipv twaalf vuurmonden) en de drie batterijen 75mm TR kanonnen van de nog steeds voltallige III/4A.

Net voor het dag wordt vertrekt Luitenant Chardon met een patrouille naar Waregem. De militairen keren rond 11u00 terug en melden dat de Duitsers de stad reeds bezet hebben. Drie kwartier later wordt dan ook de brug van Sint-Eloois-Vijve opgeblazen. Na de middag moeten ook de overige bruggen er aan geloven. De nu verdwenen spoorwegbrug blijkt echter een lastige klant te zijn en staat nog steeds gedeeltelijk recht na twee bijkomende vernietigingspogingen door de 1ste compagnie van het 10de Geniebataljon.

Even voor 17u00 neemt het 13Li de stellingen van het 1Li over tot aan de oever van het Kanaal van Roeselare. Tezelfdertijd duikt ook de vijand op bij het I/13Li tegenover de brug van Sint-Eloois-Vijve. Deze aanval maakt deel uit van een ganse reeks speldeprikken langsheen de Leieoever. De Duitsers tasten de Belgische sterkte af, maar worden makkelijk teruggedrongen en verdwijnen vervolgens weer tot achter de spoorlijn Deinze-Waregem-Kortrijk. Bij het III/13Li komt het rond 20u00 tot een gelijkaardig treffen, maar ook hier dringt de vijand niet aan.

Tijdens de nacht van 23 op 24 mei blijft het relatief rustig aan de oever van de rivier. De Duitsers werken heel hard verder aan het aanvoeren van de nodige versterkingen voor een grootscheepse aanval op de Belgische zone tussen het Kanaal van Roeselare en Menen. De Belgen van het 13Li weten echter niet wat komen gaat en wachten gespannen af.

Rond 15u00 begint het Duitse offensief ten zuiden van het 13Li. Een zwaar artilleriebombardement leidt tot een massale aanval over de rivier een uur later. Terwijl de vijand onder meer in de ondersector van het 1Li de rivier oversteekt, worden ook de stellingen van het 13Li zwaar gebombardeerd om de flank van de aanval te beveiligen en een Belgische tegenactie onmogelijk te maken.

Om 17u30 neemt het Groot Hoofdkwartier dringende maatregelen om het offensief in te dijken wanneer duidelijk wordt dat het 1Li zal wijken. Het 16Li van de 9de infanteriedivisie wordt onmiddellijk naar het Kanaal van Roeselare gestuurd om vanaf de Leieoever een dwarsstelling in te nemen en alzo de zuidflank van de 8ste infanteriedivisie te beveiligen. Ook het peloton verkenners van het 13Li wordt naar het kanaal gestuurd en moet onmiddellijk de eerste drie bruggen gaan bezetten. Brug 1 wordt direct vernield.

De vijand tracht die dag ook op verschillende andere locaties de Leie over te steken. Er wordt relatief snel een bruggenhoofd uitgebouwd tussen Kortrijk en Menen ten koste van het 3Li. Ook te Harelbeke steken de Duitsers over in de ondersectoren van het 25Li en het naburige 12Li. De Belgen verdedigen het terrein met hand en tand, maar moeten toch langzaam prijs geven.

Rond 19u00 wordt het duidelijk dat het 1Li de kanaaloever moet opgeven. De infanteriebataljons van de 3de infanteriedivisie zijn nu in volle aftocht van de oever en rond middernacht is een opening van zo’n 8 Km ontstaan in onze linies. Het II/1Li trekt zich terug naar brug 2 en 3 van het Kanaal van Roeselare. De bruggen worden omstreeks 21u30 opgeblazen en het II/1Li neemt de bewaking van de noordelijke oever van het kanaal tijdelijk over om vervolgens zijn aftocht verder te zetten.

De zuidflank van het 13Li ligt nu gevaarlijk open. Het 16Li houdt nog wel stand langsheen het Kanaal van Roeselare, maar de Duitse druk neemt gestaag toe.

Tijdens de nacht haalt het II/16Li even adem en herverdeelt zijn troepen: brug 1 wordt ingenomen door de 5de compagnie, brug 2 door de 7de en brug 3 door de 6de compagnie. Achter het II/16Li bevindt zich nog steeds het I/21Li. Aan de oever van de Leie sluit het III/13Li aan.

De vijand heeft nu Ooigem bezet en rukt tijdens de ochtend al snel op tot aan de baan Kortrijk-Ingelmunster. Omdat het 13Li het nu wel erg warm voelt worden aan zijn zuidflank worden vier gevechtsgroepen van het I/21Li onmiddellijk naar het Kanaal van Roeselare gestuurd. Ook enkele detachementen van het eskadron wielrijders van de divisietroepen worden in de bres geworpen.

De maatregelen van het 13Li kunnen echter niet meer baten en tijdens de vooravond moeten de Belgen vaststellen dat het Kanaal van Roeselare niet langer een effectieve barriere tegen de Duitse opmars kan vormen. Er zit niets anders meer op dan vanaf brug 2 tot de spoorlijn Waregem-Ingelmunster een dwarsstelling op te werpen met een samenraapsel van het 1Li, 16Li en 21Li. Gelukkig wordt het op dat ogenblik reeds nacht zodat de Duitse pogingen om het Kanaal van Roeselare in noordelijke richting over te steken en zo de ondersector van het 13Li binnen te dringen, afzwakken en de zuidelijke flank zich even stabiliseert.

Die zelfde dag is ook nog het I/13Li in actie wanneer de Duitsers opnieuw een poging ondernemen om te Sint-Eloois-Vijve de Leie over te steken. Met behulp van de artillerie kan het I/13Li elke oversteekpoging ontmoedigen en de westelijke oever van de rivier behouden.

Na de doorbraak rond Kortrijk op 25 mei rukt het Duitse 6de leger verder op richting Ieper. Het Kanaal van Roeselare vormt nog steeds de noordelijke grens van deze opmars zodat het 13Li aanvankelijk nog kan standhouden aan de oever van de Leie. Het strategische plaatje verslechtert echter zienderogen en het wordt duidelijk dat het geen zin meer heeft nog Belgische troepen langsheen de Leie te behouden.

Bovendien hebben de Duitsers ‘s nachts plannen gemaakt om naast de opmars naar Ieper ook nog een offensief richting Tielt te openen. De eerste doelen van deze nieuwe opmars zullen Oostrozebeke, Wielsbeke en Ingelmunster worden. Het 13Li weet op dat ogenblik nog niet dat deze plannen recht door zijn stellingen leiden.

De Duitsers wachten niet langer af en steken vanaf 07u00 in de sector van het 13Li de rivier over. Het zwaartepunt van de aanval valt bij het III/13Li. Talrijke Belgen worden al snel krijgsgevangen gemaakt. Er vallen tientallen slachtoffers. Net voor het middaguur is het IIIde bataljon herleid tot de bataljonsstaf en drie pelotons, aangevuld met een handvol manschappen van het VIde bataljon vestingtroepen. De Belgen moeten wijken en de gevechten bereiken de stellingen van het I/21Li en het II/16Li. Het I/13Li ligt niet in de marsroute van de vijand en blijft dan ook op post aan de Leie-oever.

Om 13u00 geeft Kolonel Labio het bevel tot de algehele terugtocht tot achter de Mandelbeek. De Belgen laten zo’n 60 doden achter aan de Leie en beginnen onmiddellijk met de aftocht:

• het I/21Li steekt de Mandelbeek over via de brug van Kalberg en installeert zich achter de beek tussen Kalberg en Oostrozebeke
• de restanten van het III/13Li nemen posities in op de linkerflank van het I/21Li
• het I/13Li trekt zich terug richting Ginste om de linies naar het noorden toe te vervolledigen en aan te sluiten bij het 19Li, maar wordt hierbij sterk gehinderd door de vernielde bruggen op de Mandel. De 3de compagnie ontvangt het bevel tot de aftocht echter niet en blijft dan ook achter aan de Leie.

De artilleriesteun stort in mekaar. De III/4A vernielt zijn kanonnen en stuurt zijn personeel naar Tielt. Ook het IV/5A moet zijn stellingen opgeven en maakt zijn houwitsers onklaar. De manschappen worden vervolgens naar het 13Li gestuurd en zullen als infanteristen verder vechten.

De Duitse achtervolging blijft niet op zich wachten. Reeds om 15u00 beveelt de vijand om de Mandelbeek aan te vallen. De Belgische linies komen vrijwel onmiddellijk opnieuw onder druk te staan. Een tegenaanval door het I/21Li en een actie door een detachement van de staf van het I/13Li leveren buiten een heel aantal nieuwe slachtoffers niets op.

Rond 17u45 wordt het voor de 3/I/13Li en de 1/I/19Li duidelijk dat ze de aftocht naar de Mandel gemist hebben en alleen zijn achtergebleven aan de Leie. De beide compagniecommandanten besluiten om met hun manschappen door de Duitse linies trachten te sluipen, maar ook dat lukt niet meer. Tussen Abeele en Drogenbroodhoek wordt het gros van de beide eenheden gevangen genomen. Enkele groepjes blijven nog uit handen van de vijand tot de volgende dag en zullen zich dan overgeven.

Even na 19u30 ontvangen het I/21Li, I/13Li en het III/13Li het bevel tot de algehele aftocht naar de spoorlijn Tielt-Ingelmunster. Deze nu verdwenen verbinding liep grosso modo parallel met de huidige N399 over Meulebeke. Van daar wordt het bevel gegeven om richting Tielt te vluchten, zonder verdere precieze orders.

Het I/21Li gaat er om 21u30 vandoor en stuit tussen Haantjeshoek en Marialoop op de vijand. Vrijwel iedereen geeft zich over. Tussen het bataljon bevinden zich nog steeds zo’n 120 manschappen van de IV/5A en de 1/10Gn.

Detachement Kolonel Labio (Staf/13Li, I/13Li en II/13LI)
Tijdens de eerste helft van de nacht van 26 op 27 mei is de regimentsstaf is samen met een honderdtal militairen van het Iste en het IIIde Bataljon naar Ardooie gevlucht.  Van hier uit wordt verder getrokken naar Nachtegaal.  Omdat gevreesd wordt dat de vijand de stad Tielt reeds bezet heeft, wordt een omweg gemaakt via Ondank en Schuiferskapelle.

Dit detachement bereikt Nachtegaal bij zonsopgang.  Kort na aankomst wordt het detachement teruggestuurd naar Pittem om zich bij de 16de Infanteriedivisie aan te sluiten.  Het detachement wordt toegevoegd aan de ondersector zuid die bestaat uit een amalgaam aan eenheden onder bevel van Kolonel Vreux van het 25Li.

Kolonel Labio besluit na de middag om zijn mannen naar Torhout terug te trekken en komt tenslotte aan in het gehucht Driekoningen. Hier zet iedereen zich moedeloos en uitgeput neer. De overgebleven militairen worden in extremis aangehecht bij het II/21Li.

Tijdens de nacht van 27 op 28 mei komen nog enkele gevluchte militairen aan te Torhout. Om 04u00 verneemt het 13Li het nieuws van de capitulatie en wacht de ontwapening af. Het regiment telt die ochtend 19 officieren, waaronder de kolonel, 12 onderofficieren en 275 korporaals en soldaten.

Iedereen blijft ter plekke tot 1 juni wanneer de bezetter het 13Li naar Sint-Martens-Latem laat afmarcheren. Daar worden de beroepsmilitairen van de miliciens gescheiden en iedereen naar de gevangenschap afgeleid. Als Franstalige eenheid wacht de meeste militairen een lange krijgsgevangenschap in Duitsland.

1. Massart, A., 1982. Historique du 13e de Ligne 1918-1940. Evere: Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie Defensie.