20ste Bataljon Genie

Situatie op 10 mei 1940

Type Geniebataljon  
Ontdubbeld van Bataljon Genie Wielrijders  
Onderdeel van Cavaleriekorps  
Bevelhebber Kapitein-commandant M. Siplet  
Standplaats Hasselt  
Samenstelling 1ste Compagnie (Luitenant M. Roeland) Leopoldsburg
  2de Compagnie (Kapitein A. Bureau) Hasselt
  Peloton Park Sint-Truiden (Voertuigenpark te Landen)

Tijdens de mobilisatie

De Leeuwenkazerne te Tervuren, vredestijdgarnizoen van het Bataljon Genie Cyclisten.

De Leeuwenkazerne te Tervuren, vredestijdgarnizoen van het Bataljon Genie Wielrijders.

Staf/20Gn
Het 20ste Bataljon Genie (20Gn) wordt opgericht op 01 september 1939, bij afkondiging van Fase C van het Mobilisatieplan, door opsplitsing van het Bataljon Genie Wielrijders. Het Bataljon Genie Wielrijders wordt in de Leeuwenkazerne te Tervuren [1] ontdubbeld tot drie nieuwe onafhankelijke bataljons, namelijk het 20ste Bataljon Genie (20Gn), het 25ste Bataljon Genie (25Gn) en het26ste Bataljon Genie (26Gn). Het Bataljon Genie Wielrijders verdwijnt op 11 september 1939 van de slagorde. Het 20Gn wordt aangehecht bij het Cavaleriekorps (CK) als organiek bataljon genie van dit Korps. Het 20Gn is volledig gemotoriseerd en beschikt over vrachtwagens, bestelwagens en motorfietsen voor het vervoer van manschappen en materieel. 

 

Gedurende de laatste maanden van de mobilisatie werkt het 20Gn ten voordele van de Groepering Ninitte (Gpg Ninitte) die staat opgesteld langs de Vooruitgeschoven Stelling in een sector  tussen het Albertkanaal, de Zuid-Willemsvaart en het kanaal Bocholt-Herentals. Het bataljon bereidt de vernielingen van bruggen over de verschillende Kempische kanalen voor, legt mijnenvelden aan en werpt hindernissen op langs de voornaamste invalswegen. De Staf/20Gn bevindt zich te Hasselt nabij het HK van de Gpg Ninitte. Het 26Gn neemt tot eind april 1940 de opdrachten voor algemene geniesteun van het CK over van het 20Gn. 26Gn zal vooral werken voor de divisies opgesteld achter het Albertkanaal. Op 26 april wordt het 26Gn(-) teruggestuurd naar de 2de Cavaleriedivisie (2CD) achter de Demer/Gete-Stelling. De 2de Compagnie van 26Gn blijft achter te Hasselt en komt onder bevel te staan van 20Gn.

Sector van de Groepering Ninitte ten noorden van het Albertkanaal

Sector van de Groepering Ninitte ten noorden van het Albertkanaal

1Cie/20Gn
De 1ste Compagnie kantonneert in het Kamp van Beverlo nabij Leopoldsburg en voert vanuit Beverlo opdrachten uit langs de Zuid-Willemsvaart tussen Vucht en Bocholt en langs het Kanaal Bocholt-Hertentals tussen Bocholt en De Maat. Het is behoorlijk druk in het Kamp van Beverlo omdat er zich steeds een volledige divisie bevindt die onderworpen wordt aan een intensieve trainingsperiode van ongeveer een maand. Aan de vooravond van de oorlog kantonneert de nagenoeg voltallige 11de Infanteriedivisie (11Div) in Beverlo om er een kampperiode af te werken. Deze kampperiode zal worden afgesloten met een meerdaagse syntheseoefening die op 10 mei 1940 zou moeten aanvangen in aanwezigheid van de koning. 

2Cie/20Gn
De 2de Compagnie bevindt zich te Hasselt.

Pl Park/20Gn
Het 20Gn en het 26Gn hebben hun beide pelotons park samengevoegd tot een enkel zonedepot met geniematerieel voor het Cavaleriekorps en staan opgesteld in het klooster van de zusters Visitandinnen te Sint-Truiden. Een deel van de voertuigen bevindt zich te Landen.

Staf/20Gn
Zodra het bericht van de Duitse aanval bevestigd wordt, krijgt het bataljon op 10 mei de opdracht om alle vernielingen uit te voeren aan de bruggen en wegen die niet gebruikt zullen worden voor de terugtocht van de dekkingstroepen van de Vooruitgeschoven Stelling naar het Albertkanaal. Bij de overgebleven bruggen worden vernielingsdetachementen achtergelaten om de kunstwerken te vernielen zodra de aftocht volbracht is. Aan het eind van de dag verzamelt het bataljon te Nieuwerkerken nabij Sint-Truiden, met uitzondering van het peloton park en enkele achtergebleven vernielingsdetachementen.

1Cie/20Gn
Tussen 07u30 en 08u00 vallen vijandelijke Stuka duikbommenwerpers het Kamp van Beverlo aan met de bedoeling de 11Div uit te schakelen. De 11Div heeft het kamp echter onmiddellijk verlaten na de afkondiging van het algemeen alarm om 00u15. Toch wordt bij het bombardement heel wat schade aangericht en worden enkele tientallen burgerlijke en militaire en slachtoffers gemaakt bij de achterwacht van de 11Div. De 1ste Compagnie die op 10 mei nog steeds in het Kamp van Beverlo verblijft ondergaat het luchtbombardement maar heeft geen slachtoffers te betreuren.

Pl Park/20Gn
Het peloton park bevindt zich nog steeds in het klooster van de Visitandinnen te Sint-Truiden.

2Cie/26Gn in versterking van 20Gn
De 2Cie/26Gn is nog steeds in versterking van het 20Gn te Hasselt. De 2Cie/26Gn is initieel belast met de uitvoering van een aantal vernielingen op de toegangswegen naar het Albertkanaal op ongeveer 1 km ten noorden van het kanaal in de zone tussen Beringen en Genk.

Het Belgisch leger was bijzonder afhankelijk van opgeëiste burgervoertuigen.

Staf/20Gn
De achtergebleven detachementen vervoegen het bataljon in Nieuwerkerken in de loop van de nacht van 10 op 11 mei. Het bataljon blijft de ganse dag ter plekke. Majoor Lempereur, Commandant Genie (CGn) van het Cavaleriekorps, bezoekt de eenheid rond 17u00 en deelt hen de plannen mee voor de komende tijdelijke verdediging op de Demer/Gete-Stelling. Deze stelling staat dwars op het Albertkanaal en moet de eenheden die opgesteld staan achter dit kanaal ten oosten van Kwaadmechelen, toelaten het gevecht af te breken en terug te plooien achter de K.W. Stelling. De Demer/Gete-Stelling loopt van Tienen over Linter, Budingen, Geetbets en Halen tot Diest achter de Gete en van Diest tot Lummen achter de Demer. Vervolgens wordt de stelling verlengd achter de Winterbeek tot Beringen aan het Albertkanaal waar ze aansluit op de sector Eindhout-Beringen bezet door de 6de Infanteriedivisie (6Div).

Drie pelotons zullen achterblijven voor werkzaamheden aan de Gete te Zelk, Halen en Geetbets, terwijl de rest van het bataljon naar Deurne bij Diest vertrekt. De manschappen brengen hier de nacht door.

1Cie/20Gn
Bij de terugtocht naar Deurne nabij Diest stuurt de compagnie een peloton naar Geetbets.

2Cie/20Gn
Net na middernacht om 00u20 op 11 mei krijgt de compagnie het bevel om Hasselt te verlaten en Nieuwerkerken te vervoegen.  De verplaatsing wordt uitgevoerd tussen 01u00 en 03u30.  Ook op 11 mei zal de compagnie in hoofdzaak ingezet worden voor het uitvoeren van voorbereide wegvernielingen.  Dit gebeurt onder meer op de terugtochtsroutes van de dekkingstroepen Lanklaar-As-Genk en Opoeteren-As-Genk.

Om 16u30 wordt de compagnie naar Deurne nabij Diest bevolen.  Bij de verplaatsing wordt een peloton uitgestuurd naar Zelk en een peloton naar Halen.  De rest van de compagnie start vanaf 20u00 met de installatie te Deurne.

Pl Park/20Gn
Het peloton park is nog steeds in het klooster te Sint-Truiden. Bij een luchtaanval op de stelling van het Pl Park worden de Soldaten Briemant  en Delhez van het Peloton Park en de Soldaat Cuvelier van de 2de Compagnie gedood.

2Cie/26Gn in versterking van 20Gn
Aan het einde van de dag hergroepeert de 2Cie/26Gn te Kozen en vertrekt tegen het vallen van de duisternis naar Waanrode waar het zijn eigen bataljon vervoegt.

Staf/20Gn
Het Cavaleriekorps krijgt met onmiddellijke ingang het bevel over de Demer/Gete-Stelling.  Alle beschikbare cavalerie-eenheden zullen zo snel mogelijk naar deze defensieve lijn gebracht worden om er de Duitse opmars af te remmen tijdens de terugtocht van het veldleger naar de K.W. Stelling. 

Om 01u45 wordt het bataljon uit zijn kantonnementen te Deurne bij Diest gelicht en naar Bekkevoort bevolen.  De colonnes vertrekken tussen 03u00 en 04u00.  Dit dorp blijkt echter reeds bezet te zijn door troepen van het 2G en de mannen kunnen er geen onderdak vinden. Het bataljon krijgt dan maar kantonnementen toegewezen in het gehucht Sint-Martens van Tielt-Winge.

Tijdens de namiddag krijgt het bataljon de opdracht van het Cavaleriekorps om twee bruggen met een draagvermogen van 4 ton aan te leggen over de Demer: een eerste brug door de 1Cie in Diest en een tweede brug door de 2Cie ten noordwesten van deze stad te Testelt. Deze bruggen moeten een versnelde doortocht van de troepen komende van het Albertkanaal mogelijk maken.  De beide bruggen moeten met opgeëiste materialen gebouwd worden.

1Cie/20Gn
De compagnie start in de late namiddag met de bouw van de brug over de Demer te Diest.  De werken vorderen echter bijzonder langzaam door het grote hoogteverschil tussen het wegdek en de bedding van de Demer.  Bovendien moeten de manschappen regelmatig dekking zoeken bij de talrijke overvluchten door de Luftwaffe. Enkele pantserwagens van de Britse cavalerie zijn doorgestoten tot Diest en hebben op de oostelijke oever plaats gevat. De voertuigen gaan er tijdens de avond in razende vaart van door bij de aankomst van de eerste Duitse verkenners.  Na dit incident wordt de bouwwerf opgeheven en de geniecommandant van het Cavaleriekorps besluit om de inspanningen te concentreren op de bouw van de brug te Testelt.

2Cie/20Gn
De 2Cie bereikt Bekkevoort rondom 04u00 en rijdt vervolgens eveneens door naar Sint-Martens.  Om 12u15 komt hier het peloton toe dat te Halen afgedeeld was, gevolgd door het peloton uit Zelk rondom 16u00.

In de late namiddag vat de compagnie de bouw aan van de noodbrug over de Demer te Testelt.

Staf/20Gn
Het bataljon blijft nog de ganse dag actief op de Demer/Gete-Stelling en wordt in de late namiddag teruggetrokken naar Wolvertem.

2Cie/20Gn
De bouw van de noodbrug te Testelt gaat onverminderd door en de verschillende ploegen wisselen elkaar aan strak tempo af.  De werf zal opgegeven worden wanneer rondom 17u00 het bevel binnenkomt om de Demer/Gete-Stelling te verlaten.

Omstreeks 16u30 krijgt de compagnie de opdracht om een peloton uit te sturen naar Kersbeek-Miskom ter versterking van het 26Gn.  Dit bataljon zal het detachement gebruiken voor het vernielen van de bruggen over de Velpe.  De rest van de compagnie zal zich samen met het bataljon terugtrekken.

Staf/20Gn
De manschappen van het 20Gn reizen tijdens de nacht naar het westen, kruisen de K.W. Stelling en komen tijdens de ochtend aan te Wolvertem. Het bataljon zal in de namiddag verhuizen naar Merchtem. Het peloton park is direct naar deze locatie gereden.

2Cie/20Gn
Het peloton dat afgedeeld is bij het 26Gn om de bruggen over de Velpe te helpen vernielen, blijft actief op de Demer/Gete-Stelling tot de ochtend van 14 mei.  Het peloton vertrekt naar Wolvertem omstreeks 08u00 en vervoegt de compagnie in de late voormiddag.

Staf/20Gn
Het bataljon verblijft de ganse dag te Merchtem. Het cavaleriekorps is verspreid over Klein-Brabant en voert een reorganisatie uit. Talrijke eenheden zijn heel wat materieel en manschappen verloren tijdens de eerste vijf oorlogsdagen. Aan het eind van de dag wordt peloton park Overmere gestuurd. De rest van het bataljon moet zich naar Lokeren verplaatsen. 

Staf/20Gn
Het Cavaleriekorps wordt het Waasland ingestuurd om de aftocht van het veldleger van de K.W. Stelling naar de nieuwe linie van Terneuzen-Gent-Oudenaarde te beveiligen. Deze terugtocht zal tussen 16 en 19 mei plaatsvinden.

Het bataljon bevindt zich aanvankelijk te Lokeren, met uitzondering van het Peloton Park dat de Overmere ingekwartierd is.  Na de middag wordt de 1ste compagnie onder bevel geplaatst van de 5de Directie van de Genie en de Versterkingen te Gent voor het voorbereiden van vernielingen op de Leie.  De compagnie vertrekt naar de Arteveldestad.

Het Cavaleriekorps geeft twee opdrachten aan de rest van het bataljon.  Enerzijds moeten onderhoudsploegen uitgestuurd worden naar de noodbruggen over de Schelde tussen Hoboken en Temse.  Anderzijds wordt gevraagd om ten voordele van de 2de Cavaleriedivisie te starten met het ondermijnen van een aantal bruggen over de Durme.

In de namiddag wijzigt de korpsstaf de missie van het 20Gn.  Het bataljon (minus 1Cie) wordt nu in steun gegeven van de 1ste Cavaleriedivisie die zich moet zich klaar houden rond Wetteren en Beervelde om de Moervaart en Lokeren te dekken. Indien nodig moeten de cavaleristen het Waasland binnentrekken om er de vijand tegen te houden.  De bataljonsstaf vertrekt naar Beervelde.

2Cie/20Gn
De 2Cie stuurt de nodige detachementen uit naar de militaire bruggen over de Schelde tussen Hoboken en Temse.  Bij aankomst wordt vastgesteld dat het Bataljon Pontonniers nog steeds de nodige manschappen bij de bruggen heeft en hulp van het 20Gn niet noodzakelijk is. De detachementen worden dan maar toegevoegd aan de opdracht op de Durme.

Wanneer na de middag ook de 2Cie ten voordele van de 1ste Cavaleriedivisie aan de slag gaat, stuurt de compagnie detachementen uit naar Wetteren, Uitbergen en Schoonaarde.  Deze detachementen moeten de bruggen over de Schelde vrijwaren en eventuele schade herstellen.  De rest van de compagnie wordt naar Overmere bevolen.

Staf/20Gn
Het Cavaleriekorps wordt verantwoordelijk voor de dekking van de aftocht van het veldleger naar de lijn Terneuzen-Gent-Oudenaarde.  De beide cavaleriedivisies zullen hierbij de linkeroever van de Schelde bewaken tussen Terneuzen en Dendermonde.   Voor de 1ste Cavaleriedivisie wordt dit de Scheldeoever tussen Terneuzen en Doel, terwijl de 2de Cavaleriedivisie de oever tussen Doel en Dendermonde dekt.

2Cie/20Gn
De compagnie werkt verder ten voordele van de 1ste Cavaleriedivisie.  Bij de detachementen te Wetteren, Uitbergen en Schoonaarde plaatst het Peloton Park telkens een materiaalvrachtwagen.

Omstreeks 10u00 wordt de compagnie echter in steun gegeven van de 2de Cavaleriedivisie.  De compagnie moet naar Elverzele vertrekken om van hieruit detachementen te sturen naar de bruggen te Hoboken, Hemiksem, Rupelmonde, Temse, Hamme, Dendermonde, Waasmunster en Lokeren om eventuele schade aan de kunstwerken te kunnen herstellen.  De pelotons zullen te Bazel en Waasmunster kantonneren, terwijl de compagniestaf het hoofdkwartier van de 2CavDiv te Zele zal vervoegen tegen de ochtend van 18 mei.  De colonne verlaat Overmere rondom 13u00.

Na de inplaatsstelling van de detachementen beveelt de bataljonsstaf om 19u30 om over te gaan tot het ondermijnen van deze bruggen.  Eveneens valt op te merken dat te Rupelmonde er geen militaire brug aanwezig is.  Deze overgang werd wel gepland, maar niet uitgevoerd.

Staf/20Gn
Het Cavaleriekorps beveelt om 04u00 om alle niet noodzakelijke voertuigen en het volledige Peloton Park door te sturen naar Drongen.  De bataljonsstaf blijft bij het hoofdkwartier van de 2CavDiv te Durmen nabij Zele, terwijl de 2Cie zijn commandopost overbrengt naar Sint-Anna ten westen van Hamme.

Het 20Gn wordt in de vroege namiddag onder het bevel van het Groot Hoofdkwartier geplaatst. De staf verhuist naar Aarsele. 

1Cie/20Gn
De 1ste compagnie bevindt zich nog steeds in het Gentse.

2Cie/20Gn
De 2Cie werkt verder aan het ondermijnen van de bruggen van Hoboken, Hemiksem, Temse, Hamme, Dendermonde, Waasmunster en Lokeren.  Deze worden om 12u45 voorzien van hun springinrichtingen.  Om 14u25 moet de compagnie al zijn personeel eveneens doorsturen naar Drongen, met uitzondering van de vernielingsploegen.  De beschikbare manschappen en voertuigen verlaten Sint-Anna om 15u30 en bereiken Drongen rond 19u00.

Peloton Park/20Gn
Ook het Peloton Park wordt te Drongen ingekwartierd.

Staf/20Gn
Cdt Siplet bezoekt even zijn 1ste Compagnie en krijgt dan orders van het Cavaleriekorps om de op de Durme en Moervaart geplaatste vernielingen uit te voeren tijdens de terugtocht van de cavaleristen die rond Zwijndrecht in gevechten verwikkeld zijn om de Duitse opmars door het Waasland te blokkeren.

Het bataljon zal na het uitvoeren van deze missie naar Ijzendijke in Zeeland verplaatst worden en blijft alsnog aangehecht bij het Cavaleriekorps.  Het marsbevel wordt rond 17u00 verspreid.

2Cie/20Gn
Kapitein Bureau krijgt het bevel tot verplaatsing naar Ijzendijke om 17u45.  Hij verlaat de staf van de 2CavDiv en rijdt over Lokeren naar zijn compagnie te Drongen.  Te Lokeren stelt hij vast dat de vernieling van een van de twee bruggen aan de Markt onsuccesvol is.  Luitenant Lacomblez wordt van uit Drongen teruggestuurd om een nieuwe lading aan te brengen, terwijl de rest van de compagnie om 20u45 naar Ijzendlijke vertrekt.

Staf/20Gn
Het bataljon wordt bij aankomst te Ijzendijke in nieuwe kantonnementen ondergebracht.

De 1ste compagnie is nog steeds werkzaam bij de 5de Directie van de Genie en de Versterkingen en het peloton park is aangekomen in de omgeving van Maldegem. De rest van het bataljon moet een vernielingsplan opstellen voor de wegen en bruggen rond Ijzendijke en de haven van Breskens. De nodige verkenningsploegen worden het terrein opgestuurd.

Staf/20Gn
Na de middag wordt het bataljon naar nieuwe kantonnementen te Aardenburg gestuurd.  De installatie van het personeel wordt tegen 23u00 afgerond.

Staf/20Gn
Het 20Gn kantonneert nu te Westkapelle. Er wordt gewerkt aan het plaatsen van springladingen op de bruggen en sluizen van het Leopoldkanaal en het noordelijke gedeelte van het Afleidingskanaal van de Leie.

2Cie/20Gn
De 2Cie ondermijnt de bruggen te Strobrugge, Moerhuize, Celie en Balgerhoeke.  Deze opdracht zal duren tot de middag van 23 mei.

Staf/20Gn
Het bataljon wordt verplaatst naar Zuienkerke.

2Cie/20Gn
Na de ondermijning van de bruggen te Strobrugge, Moerhuize, Celie en Balgerhoeke wordt de compagnie doorgestuurd naar Middelburg in Zeeuws-Vlaanderen om hier een reeks vernielingen voor te breiden ten noorden en ten oosten van deze gemeente

Staf/20Gn
De manschappen van het 20Gn worden ter beschikking gesteld van de Franse troepen die in Zeeland actief waren en zich nu aan onze oostkust bevinden. Aan het eind van de dag trekt het bataljon naar Sint-Kruis nabij Brugge.

Het laatste peloton dat werkzaam was bij de 5de Directie van de Genie en de Versterkingen keert terug naar het 20Gn zodat het bataljon voor de eerste keer sinds 16 mei weer over twee volledige compagnies beschikt.

Het volledige bataljon wordt samengebracht te Sint-Kruis.

Staf/20Gn
Het 20Gn krijgt Nieuwmunster toegewezen als nieuwe standplaats.

Staf/20Gn
Het cavaleriekorps geeft het 20Gn de opdracht om zijn vaandel in te leveren op de korpsstaf om ter vermijden dat dit in Duitse handen zou vallen. Tijdens de avond wordt het bataljon naar Snaaskerke gestuurd.

Staf/20Gn
Het bataljon blijft te Snaaskerke.

Staf/20Gn
De manschappen bevinden zich nog steeds te Snaaskerke wanneer de overgave bevestigd wordt. De korpsstaf vraagt om alle beschikbare plannen van de door het 20Gn aangelegde mijnenvelden in te dienen.

Op 29 mei vertrekken de verslagen genisten via Brugge naar Jabbeke. Vervolgens wordt iedereen te Kaprijke samengebracht.

Het bataljon verplaatst zich van Kaprijke naar Zele.

Na de capitulatie

De manschappen komen op 31 mei aan te Zele en vertrekken de volgende dag naar Antwerpen. De officieren worden van de troep gescheiden een naar het Sint-Michielscollege in Brasschaat gebracht.  De onderofficieren en manschappen worden doorgestuurd naar het Fort van Merksem.

Slachtoffers

EenheidNaamVoornaamFotoGraadStandKlas° op° te+ op+ teNota
Pl ParkBRIEMANTMaurice, P.SdtMil2425.02.1904Rouvroy (F)11.05.1940Sint-TruidenOmgekomen in luchtbombardement
OnbekendCOLEBRANTSJean, B.SdtMil(Onbekend)(Onbekend)(Onbekend)(Onbekend)
2CUVELIERVictorSdtMil2422.01.1904Basècles11.05.1940Sint-TruidenOmgekomen in luchtbombardement
Pl ParkDELHEZAchille, E.G.SdtMil3009.08.1910Hogne11.05.1940Sint-TruidenOmgekomen in luchtbombardement

Bibliografie en Bronnen

  1. Tot aan het uitbreken van de oorlog werd de geniekazerne van Tervuren de Leeuwenkazerne genoemd, verwijzend naar de twee stenen leeuwen die de toegangspoort flankeren. Na de oorlog, in 1949, werd de naam gewijzigd in Kwartier Majoor Pierre Lempereur, voormalig bevelhebber van het Bataljon Genie Wielrijders en CGn van het Cavaleriekorps tijdens de achttiendaagse veldtocht. Achtergrondinformatie bij de Leeuwenkazerne van Tervuren [On Line Beschikbaar]: https://belgiummilitary.wordpress.com/vastgoed-geklasseerd-per-gemeente/tervuren/tervuren-lempereur/ [Laatst geraadpleegd 20 februari 2022, vanaf 20 februari 2022 is de informatie verstrekt door deze site enkel nog beschikbaar tegen betaling en niet langer vrij toegankelijk voor het grote publiek].
  2. Verslag Kapitein-commandant Siplet, Dossier 20Gn, bij de Sectie Classified Archives, Afdeling Veiligheid en Inlichtingen, Ministerie van Defensie.