3de Territoriaal Intendancekorps

Situatie op 10 mei 1940

Reglementaire benaming 3de Territoriaal Intendancekorps (3de Militaire Ciconscriptie)
3ème Corps d’Intendance Territorial
Type Territoriale Logistieke Steuneenheid  
Ontdubbeld van n.v.t.  
Onderdeel van Directie voor Aan- en Afvoer van de Achterwaartse Zone
Bevelhebber Kolonel Intendant René Marichal  
Adjunct 1ste Kapitein der Administratie Armand Drossart  
Standplaats Diverse
Commandopost te Luik
 
Samenstelling 1ste Provianddienst Luik Levensmiddelenmagazijn (Lt U. Marquet)
  (Majoor Intendant Edouard Jonas) Bakkerij (1Kapt Louis Biscompte)
    Beenhouwerij (Lt. P. Leveque)
    1ste Compagnie (Lt H. Denis)
    2de Compagnie (Cdt Henri Pasques)
  2de Provianddienst Luik Nachtlegeringsmagazijn (Lt A. Delacroix)
  (Kapitein Intendant Gustave Jorissen) Voedermagazijn (Lt L. Demoulin)
    Intendancedepots
    3de Compagnie (Cdt Marie Claessens)
  Provianddienst Beverlo Levensmiddelenmagazijn
  (Kapitein Intendant Fernand Halleux) Bakkerij (Kapt J. Thys)
    Beenhouwerij (Kapt J. Thys)
    Voedermagazijn (Cdt A. Blomme)
    Nachtlegeringsmagazijn (Lt Provoost)
    Bijkeuken
    5de Compagnie

Tijdens de mobilisatie

Staf/3TerIntK
Het 3de Territoriaal Intendancekorps (3TerIntK) is verantwoordelijk voor de bevoorrading aan levensmiddelen, veevoeder, beddengoed en aanverwante artikelen voor de kazernering. In vredestijd worden de eenheden van het leger uit centrale depots bevoorraad met vlees, brood en kleine levensmiddelen zoals koffie en specerijen. Elke eenheid heeft daarnaast een budget voor de lokale aankoop van groenten, fruit en andere voedingsmiddelen. In oorlogstijd gebeurt de bevoorrading door de intendance. De territoriale organisatie van de intendance omvat drie intendancekorpsen die elk een aantal vaste installaties beheren. Deze omvatten in de eerste plaats de bakkerijen, beenhouwerijen en magazijnen voor beddengoed en levensmiddelen die in de grote garnizoenen en kampen gelegerd zijn. Deze intendancekorpsen krijgen het nummer van de Militaire Circonscriptie waarvoor ze verantwoordelijk zijn. Het 3TerIntK bevindt zich te Luik en beschikt over drie provianaddiensten. De 1ste en 2de Provianddienst van Luik zijn respectievelijk verantwoordelijk voor het levensmiddelenmagazijn en het nachtlegeringsmagazijn. De provianddienst van het Kamp van Bevelo is zowel verantwoordelijk voor levensmiddelen als voor nachtlegeringsgoed. Deze provianddienst staat in voor de troepen die in het Kamp van Beverlo op oefening zijn. Het 3TerIntK wordt bevolen door Kolonel Intendant Marichal.

Staf/3TerIntK
De provianddiensten worden bij de afkondiging van Fase E van het mobilisatieplan naar aanleiding van het uitbreken van de oorlog op volle sterkte gebracht door oproeping van de laatste reservisten. Tijdens de ochtend komt er onheilspellend nieuws van het Iste Legerkorps (I/LK) dat staat opgesteld achter het Albertkanaal ten noorden van het III/LK. Bij de 7de Infanteriedivisie (7Div) zijn de Duitsers erin geslaagd om bij eerste klaarte het Albertkanaal te overschrijden en de 7Div over de ganse breedte van de divisiesector terug te dringen. Omdat de Versterkte Positie Luik vanuit het noordwesten dreigt omsingeld te worden beslist het Groot Hoofdkwartier (GHK) om 20u00 om de rechter Maasoever  versneld te ontruimen. Luitenant-Generaal de Krahe, bevelhebber van het III/LK maar ook van de 3de Militaire Circonscriptie, deelt mee dat de eenheden die zich ten oosten van de Maas bevinden zich tijdens de nacht van 10 op 11 mei naar de linker Maasoever moeten begeven.

Militaire bakkerij van het 3de Intendancekorps in de Rue du Moulin 228 te Bressoux

Militaire bakkerij van het 3TerIntK in de Rue du Moulin 228 te Bressoux

1ste Provianddienst Luik/3TerIntK
Majoor Jonas, bevelhebber van de 1ste Provianddienst Luik is in hoofdzaak verantwoordelijk voor de bevoorrading van het IIIde Legerkorps (III/LK).  De militaire bakkerij en slagerij van de 1ste Provianddienst bevinden zich op de rechteroever van de Maas in de Rue du Moulin 228 van de Luikse deelgemeente Bressoux. Bij het uitbreken van de oorlog bevinden zich de Compagnie Intendance van het III/LK en de Compagnie Intendance van de 3de Infanteriedivisie (Cie Int 3Div) zich in of nabij de installaties van de 1ste Provianddienst in de Rue du Moulin. Deze compagnies organiseren de bevoorrading van respectievelijk het III/LK en de 3Div. Op de eerste oorlogsdag wordt het magazijn met diepgevroren levensmiddelen opgeladen en geëvacueerd naar de installaties van het het Magazijn diepvriesvlees van Magazijnstation te Gent. Ook de niet onmiddellijk benodigde levensmiddelen zullen op 10 mei al overgebracht worden naar het Magazijnstation. 

2de Provianddienst Luik/3TerIntK
Reeds tijdens de nacht van 10 op 11 mei laat Kolonel Marichal weten dat alle logistieke eenheden te Luik zich naar de linkeroever van de Maas moeten begeven met het oog op een eventuele aftocht. Luik is immers onhoudbaar geworden na de Duitse doorbraak aan het Albertkanaal net ten noorden van de stad.

Het Nachtlegeringsmagazijn van de Provianddienst Beverlo.

Provianddienst Beverlo/3TerIntK

  • Staf/Provianddienst Beverlo
    Om 01u30 belt het plaatscommando van Leopoldsburg naar de staf van de Provianddienst Beverlo met de melding dat een algemeen alarm werd afgekondigd. Aangezien het Kamp van Beverlo zich ten noorden van het Albertkanaal bevindt, en bijgevolg aan de verkeerde kant van de Dekkingsstelling lag, voorzag het oorlogsplan dat het kamp in geval van alarm ontruimd moest worden. De aanwezige troepen, waaronder de Provianddienst Beverlo, dienen het kamp onmiddellijk te verlaten en zich in de streek van Diest te hergroeperen.
  • Nachtlegeringsmagazijn/Provianddienst Beverlo
    Na bevestiging van het alarm door zijn directe overste Kapitein Halleux gaat Lt Provoost over tot de opeising van drie vrachtwagens om het centraal magazijn en een reeks kleinere depots doorheen het Kamp leeg te maken.  Een voertuig komt van het Territoriaal Transportkorps van het kamp en twee camions worden opgehaald bij de heren Dubois (nummerplaat 28199) en Stas (nummerplaat 347531) te Leopoldsburg. De luitenant neemt ook contact op met het station en gaat op zoek naar de nodige goederenwagons voor het inladen van zijn bijzonder grote stocks aan beddengoed. Hij bekomt slechts één enkele wagon en stuurt dan maar zijn collega Luitenant Reynaert ter plekke om de zaak te gaan bepleiten. De stationschef van Leopoldsburg kan te Hasselt tien bijkomende wagons verkrijgen. Dit treinstel wordt beloofd voor 06u30.  De voorraden uit het centrale depot worden overgebracht naar het station.De manschappen kunnen ongeveer 1.100 dekens, 200 matrassen en 250 kg wollen stof overladen. Intussen worden ook ploegen uitgestuurd naar de diverse gedecentraliseerde magazijnen doorheen het kamp. Zoveel mogelijk arbeiders worden in het nachtlegeringsmagazijn verzameld en Luitenant Provoost vertrekt naar het postkantoor om 15.000 Belgische frank van de rekening van zijn eenheid te gaan afhalen om aan elke arbeider een voorschot op het loon uit te betalen.  Terwijl Provoost zich in de post bevindt, start omstreeks 07u30 de zware luchtaanval op het kamp. Hierbij raakt Soldaat Louis Van Krunkelsven zwaar gewond en wordt afgevoerd naar het veldlazaret van het Iste Legerkorps (I/LK) te Borgloon waar hij de volgende dag aan zijn verwondingen zal overlijden. Kapitein Halleux beveelt de onmiddellijke aftocht. Het nachtlegeringsmagazijn dient zich in eerste instantie naar het station van Diest te begeven. Bij aankomst hier worden alle militairen en civiele arbeiders doorgestuurd naar Brugge. De trein met het beddengoed vertrekt met zoveel mogelijk personeelsleden aan boord. De drie vrachtwagens zullen langs de baan volgen.

1ste Provianddienst Luik/3TerIntK
De diensten werken doorheen de nacht aan de evacuatie naar de linkeroever. Naast de voorraden en materieel dienen ook alle door de beenhouwerij aangekochte levende dieren afgevoerd te worden. Door een gebrek aan manschappen en tijd (er wordt slechts twee uur gegund voor de ganse operatie) wordt een belangrijk deel van de stocks van de 1ste Provianddienst overgedragen aan het gemeentebestuur van Bressoux. Deze voorraden worden in de komende dagen en weken gebruikt voor de plaatselijke bevolking.

De eenheden worden tijdelijk ondergebracht nabij de brug van Coronmeuse.  Majoor Jonas krijgt de opdracht om ter plekke te blijven ten behoeve van het IIIde Legerkorps. Hij weet echter nog niet dat de diverse formaties van dit korps reeds gestart zijn met de aftocht uit Luik. Tijdens de namiddag worden de laatste bruggen over de Maas vernield.  Op aangeven van het Ministerie van Landsverdediging laat Jonas  zijn eenheden over de baan vertrekken naar Roeselare, waar hij zijn diensten opnieuw moet ontplooien. De aftocht zou per spoor moeten gebeuren, maar een reeks luchtaanvallen aan de westrand van de stad heeft het spoorverkeer onmogelijk gemaakt.

Provianddienst Beverlo/3TerIntK

  • Staf/Provianddienst Beverlo
    De eerste manschappen van de uit Leopoldsburg geëvacueerde provianddienst bereiken Brugge rond 18u00 en worden aangehecht bij de plaatselijke diensten.
  • Nachtlegeringsmagazijn/Provianddienst Beverlo
    Het militairen van het magazijn gaan over naar de 1ste Compagnie van de Algemene Magazijnen van de Bevoorradingsbasis die zich eveneens te Brugge zal installeren. De burgerarbeiders worden dan weer overgeplaatst naar de diensten van de Intendance te Roeselare. Het Nachtlegeringsmagazijn Beverlo wordt daarmee als eenheid ontbonden.

1ste Provianddienst Luik/3TerIntK
De eenheden van Majoor Jonas verplaatsen zich doorheen ons land op weg naar Roeselare.  Jonas moet zich bij aankomst te Roeselare onder bevel plaatsen van de 2de Militaire Circonscriptie.  Zijn eenheden moeten de bevoorrading verzorgen van het Iste, IIde, IIIde en IVde Opvangcentrum van de Rekruteringsreserve.

1ste Provianddienst Luik/3TerIntK
De eerste formaties van komen aan te Roeselare en gaan aan het werk om de logistieke operaties opnieuw op te starten. De beenhouwerij gaat aan de slag in het stedelijk slachthuis. De bakkerij gaat over tot het opeisen van verschillende civiele bakkerijen en zet zijn personeel aan het werk. Het nachtlegeringsmagazijn wordt ondergebracht in de fabriek Filips-Venneman. Het levensmiddelenmagazijn vindt eveneens onderdak in een fabriekshal.

1ste Provianddienst Luik/3TerIntK
Luitenant-kolonel Jonas krijgt de opdracht van het Ministerie van Landsverdediging om de staf van het 3de Territoriaal Intendancekorps en de 2de provianddienst uit Luik te contacteren met het bericht om zich eveneens in Roeselare te vestigen. Jonas slaagt in deze opdracht en de diensten van het 3de korps zullen zich te Roeselare concentreren..

Staf, 1ste Provianddienst Luik, 2de Provianddienst Luik/3TerIntK
De staf, 1ste en 2de provianddienst bevinden zich nu allen in Roeselare. Niet alle manschappen zijn aanwezig en verschillende kleine detachementen worden in Brugge gemeld.

Staf/3TerIntK
Kolonel Intendant Marichal wordt belast met het uitzoeken van geschikte locaties voor de bakkerijen en beenhouwerijen van het Belgische leger in de zone Gravelines-Bourbourg.  Marichal moet hiervoor contact opnemen met de Franse militaire autoriteiten.  Hij neemt een installatieploeg mee van de voormalige provianddienst Beverlo.

Detachement Jorissen/3TerIntK in Frankrijk
Een detachement van de provianddienst wordt uitgestuurd naar Duinkerke om op zoek te gaan naar bijkomende installaties voor de bakkerij. Het is hierbij de bedoeling dat in Noord-Frankrijk enkele etablissementen geopend zullen worden om de in België verloren gegane infrastructuur te vervangen. De ploeg onder leiding van Kapitein Intendant Jorissen bereikt Gravelines in de namiddag en gaat over tot het aanwijzen van vijf locaties voor de productie van brood. Luitenant Haas wordt vervolgens naar de haven van Duinkerke gestuurd om de nodige bloem, zout en gist op te eisen.  Luitenant Demoulin van het voormalige Voerdermagazijn van Luik wordt de nieuwe beheerder van de installaties te Gravelines.

Staf/3TerIntK
Kolonel Intendant Marichal verkent nu ook de stad Calais bij zijn zoektocht naar locaties voor de bakkerijen en beenhouwerijen van ons leger.  Hij krijgt de hulp van enkele officieren van de Algemene Magazijnen van de Bevoorradingsbasis.

Detachement Jorissen/3TerIntK in Frankrijk
Met behulp van vrijwilligers worden meerdere trips ondernomen van Gravelines naar de haven van Duinkerke om de nodige ingrediënten op te halen voor de bakkerijen. Duinkerke is door de aanhoudende luchtaanvallen een bijzonder gevaarlijke stad geworden.

3de Compagnie/3TerIntK
Luitenant Lannoy wordt aangesteld als directeur van de veldbakkerij van het leger te Gistel.

1ste Provianddienst Luik/3TerIntK
De diensten van het 3de Intendancekorps starten met de evacuatie uit Roeselare na de Duitse aanval op het Leie-front nabij Kortrijk. Om een mogelijke overrompeling door de vijand te vermijden, worden alle eenheden naar Middelkerke verplaatst. Majoor Jonas beschikt slechts over een twaalftal vrachtwagens en moet dan ook heel wat voorraden achterlaten in Roeselare.

1ste Provianddienst Luik/3TerIntK
De laatste militaire bakkerijen verlaten tijdens de nacht van 25 op 26 mei de stad Roeselare en begeven zich naar de Westkust. Inmiddels zijn nieuwe burgerbakkerijen overgenomen door de troepen van de provianddienst. Deze installaties bevinden zich op het grondgebied van Gistel, Middelkerke, Mariakerke, Westende en Leffinge. De bevoorrading aan steenkool gebeurt van uit Oostende

Staf/3TerIntK
Na enkele dagen opnieuw operationeel geweest te zijn te Middelkerke, ontvangt de dienst het bevel om de activiteiten de staken en de komst van de bezetter af te wachten. Kolonel Marichal laat weten dat de eenheden zich om 21u00 dienen te verzamelen te Slijpe voor de gevangenname door de Duitsers. Reeds bij het vertrek uit Middelkerke beveelt de vijand echter om de vrachtwagens te overhandigen. Ook de broodvoorraad wordt in beslag genomen. De manschappen vertrekken dan maar te voet naar Slijpe, maar worden hier weggejaagd door de bevelhebber van een Duitse artillerieformatie die geen krijgsgevangenen nabij zijn stellingen wil. De manschappen verlaten het gebied en besluiten op 29 mei om op eigen houtje richting Torhout te marcheren. De colonnes worden enkele dagen later terug onderschept door de Duitsers nabij Deinze en vervolgens afgevoerd naar Kruishoutem. Te Aalst tenslotte worden de officieren van de manschappen gescheiden en de laatste voertuigen in beslag genomen.

Na de capitulatie

Slachtoffers

EenheidNaamVoornaamFotoGraadStandKlas° op° te+ op+ teNota
OnbekendVAN BRABANTGeorges, JosSdtMil1923.07.1895Sint-Truiden(Onbekend)Dunkerque (F)Vermist na 15.05
OnbekendVANDEVOORDEMichel, NoëlSdtMil13.10.1907Wevelgem22.05.1940Dunkerque (F)
OnbekendVAN KRUNKELSVENLouis, A.SdtMil3522.05.1915Leopoldsburg11.05.1940BorgloonOvergebracht naar veldhospitaal I/CA na bombardement op Kamp van Beverlo
OnbekendVAN STAPPENJoannes, BaptisteSdtMil2417.07.1904Schoten21.05.1940Dunkerque (F)
OnbekendVERHAEGHEGeorges, MarcelSdtMil2720.05.1907Menen22.05.1940Dunkerque (F)

Bibliografie en Bronnen

  1. Verslag opgesteld in het Frans op 13 mei 1940 door Lt Provoost van het Nachtlegeringsmagazijn van het Kamp van Beverlo. Het verslag beschrijft de evacuatie van het Nachtlegeringsmagazijn naar Brugge. Dossier DREA, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
  2. Verslag Majoor Intendant Jonas, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
  3. Dossier Ministerie van Landsverdediging, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.