Reglementaire benaming	25ste Regiment Artillerie | 25ème Régiment d’Artillerie | 25A
Type	Regiment veldartillerie van de tweede reserve
Ontdubbeld van	3de Artillerieregiment 5de Artillerieregiment
Taalstelsel	Franstalig
Onderdeel van	17de Infanteriedivisie
Bevelhebber	Luitenant-kolonel Maurice Philippron
Adjudant-majoor	Kapitein E. De Keersmaecker
Standplaats	Versterkte Positie Antwerpen Commandopost te Ekeren
Samenstelling	I Groep (Kapitein-commandant Emile Doutrepont)	1ste batterij 4 x C75GP kanonnen (Lt J. Quoirin) 2de batterij 4 x C75GP kanonnen (Cdt Maurice Damoiseaux) 3de batterij 4 x C75GP kanonnen (Lt P. Julien)
	II Groep (Majoor François Deckx)	4de batterij 4 x C75GP kanonnen (Cdt M. Blumlein) 5de batterij 4 x C75GP kanonnen (Cdt François Rentier) 6de batterij 4 x C75GP kanonnen (Cdt Jacques Ancion)
	Stafbatterij (Onderluitenant J. Comanne)

Staf/25A
Het 25ste Artillerieregiment (25A) werd eind januari 1940 opgericht als artillerieregiment van tweede reserve bij een reorganisatie van de artillerie. 25A ontstaat door de overheveling van de Vde Groep van het 3de Regiment Artillerie (3A) en de Vde Groep van het 5de Regiment Artillerie (5A). Met deze reorganisatie wil de legerleiding de infanteriedivisies van de tweede reserve van een eigen artillerieregiment voorzien. Het 25A wordt toegevoegd als divisieartillerie van de 17de Infanteriedivisie (17Div) die zich vanaf 26 januari in de Versterkte Positie Antwerpen (VPA) bevindt. In tegenstelling tot Luik en Namen werden de oude forten van de VPA niet herbewapend, maar ingericht als infanteriesteunpunten. Vanaf het midden van de jaren ’30 wordt in elk fort een aantal stellingen voor mitrailleurs en klein antitankgeschut gebouwd. Aan elk fort is een compagnie van het 1ste Regiment Speciale Vestingseenheden Antwerpen (1/SVE) toegewezen.  De oude forten en schansen zijn verbonden door een tijdens het interbellum aangelegde anti-tankgracht  [1].

Aan de vooravond van de oorlog staat de 17Div opgesteld ten noorden van Antwerpen. De drie infanterieregimenten van de 17Div staan opgesteld in lijn achter de  anti-tankgracht. Het 7de Regiment Jagers te Voet (7J) bemant de centrale ondersector van de stelling tussen het Fort van Stabroek en de Schans van Smoutakker, het 9de Regiment Jagers te Voet (9J) neemt de linkerflank van de divisiesector voor zijn rekening en bemant posities tussen Lillo langs de Schelde en Berendrecht, het 8ste Regiment Jagers te Voet (8J) bemant de rechter ondersector tussen de Schans van Smoutakker en de spoorlijn Essen-Kapellen.

25A wordt tijdelijk nog versterkt met de Vde Groep 4e Regiment Legerartillerie (V/4LA) en de 11de Batterij loopgraafmortieren van de IVde Groep van 3de Regiment Legerartillerie (11/IV/3LA), uitgerust met 12 MVD 58L (TBC). V/4LA stelt zich op te Hoevenen nabij de stellingen van I/25A. Luitenant-kolonel Philippron, regimentscommandant van 25A is tevens CADI (oftewel Commandant d’Artillerie de la Division) van de 17Div en staat in voor de verdeling van de artillerievuren van de verschillende artillerieformaties (organiek en in versterking) waarover de 17Div beschikt.

I/25A
De manschappen van deze groep werden op 25 augustus 1939 opgeroepen voor de Vde Groep van 3A (V/3A) in de Kazerne Ruiter Fonck te Luik en in hun mobilisatiekantonnementen te Alleur. De groep bracht de periode van 29 augustus 1939 tot 15 januari 1940 door op stellingen te Heure-le-Romain nabij Luik. V/3A wordt half januari teruggetrokken uit Luik en gaat over naar 25A om er de Iste Groep te vormen. Op 27 januari 1940 komt de groep als onderdeel van het nieuw opgerichte 25A aan te Hoevenen. De 2de en de 3de Batterij worden te Hoevenen ontplooid als direct steunelement van het 7J. De 1ste Batterij gaat in stelling te Oud-Kruis-Schans in steun van het 9J.

II/25A
De artilleristen van de  IIde Groep (II/25A) werden op 31 augustus 1939 opgeroepen voor V/5A te Jambes nabij Namen. De eenheid bracht de eerste mobilisatiemaanden door te Ville-en-Wartet en vervoegde op 15 januari 1940 de 17de Infanteridivisie als II/25A. Het geschut wordt vanaf 26 januari 1940 te Kapellen ontplooid en in directe steun van het 8J geplaatst.

Staf/25A
Iets na middernacht wordt de Staf/25A door de 17Div op de hoogte gebracht van het algemeen alarm en onmiddellijk na de verspreiding van het algemeen alarm aan zijn eenheden wordt alarmstadium II voor de VPA afgekondigd. Alle troepen binnen de VPA dienen vanaf nu hun mobilisatiekantonnementen te verlaten en moeten zich op, of in de onmiddellijke omgeving van, hun gevechtsposities klaar houden. Voor de eenheden opgesteld in de VPA gelden immers specifieke alarmmaatregelen die gaan van alarmstadium I tot V, de hoogste graad van alarm. De Staf/25A wordt in zijn commandopost om 06u00 verwittigd van de afkondiging van de algemene mobilisatie naar aanleiding van de Duitse inval. Tegelijkertijd beveelt de 17Div om over te gaan naar alarmstadium III. Dit betekent dat de wegen die de anti-tankgracht kruisen richting Nederland en Kempen nog wel open blijven, maar dat alle verkeer voortaan gecontroleerd wordt. De schoots- en waarnemingsvelden oost van de anti-tankgracht worden vrijgemaakt door onder meer het kappen van struiken en maaien van gewassen.

I/25A
Op 10 mei 1940 wordt de Iste Groep (I/25A) gealarmeerd rond 02u30. De stellingen worden bemand en de manschappen wachten verdere bevelen af.

II/25A
De IIde Groep ontvangt het alarm te 03u00 en is twee uur later klaar tot de actie.

I/25A
De normale routine op de stellingen gaat verder. De groep meldt de doortocht naar het noorden van detachementen van het  7de Franse Leger en de aankomst van de eerste vluchtelingen uit Nederland.

II/25A
Het station van Kapellen wordt gebruikt door het 7de (FRA) Leger voor het lossen van treinen met pantserwagens. Van zodra de Franse colonnes gevormd zijn, vertrekken de eenheden richting Breda.

II/25A
De batterijen werken aan de nabije verdediging van hun schootsstellingen. Er wordt onder meer prikkeldraad gespannen rondom de stellingen om een mogelijke aanval door parachutisten te helpen afslaan. De manschappen horen enkele explosies in de richting van de dorpskernen Putte en Kapellen. Vermoedelijk gaat het om vijandelijke luchtacties. Een aantal vrachtwagens met Nederlandse militairen rijden richting Antwerpen voorbij.

II/25A
Kapellen wordt ontruimd. De burgerbevolking dient het dorp te verlaten.

I/25A
Het 7de (FRA) Leger is nu in volle aftocht naar het zuiden. De Iste Groep beschrijft hoe de Fransen zwaar aangeslagen en teleurgesteld uit Nederland terugkeren. De vijand komt nu dichterbij en tijdens de nacht van 14 op 15 mei wordt aanhoudend luchtalarm gegeven. De groep dient zich ook te beveiligen tegen een mogelijke luchtlanding op Antwerpen.

II/25A
Ook te Kapellen rijden de Fransen in volle vaart naar het zuiden. De colonnes worden hierbij aanhoudend bestookt door Duitse vliegtuigen.

I/25A
Rondom 05u00 wordt bevelhebber van de 2de Batterij Kapitein-commandant Maurice Damoiseaux te Hoevenen gedood in een bevriend schietincident (blue on blue). Onderluitenant Parisis neemt het commando van de batterij over. De groep dient zich vanaf de namiddag stand-by te houden voor een mogelijk contact met de vijand.

II/25A
De eerste Duitse troepen bereiken de noordrand van de Versterkte Positie Antwerpen. De batterijen voeren de eerste vuuropdrachten uit. De 5de Batterij legt storingsvuur neer op de baan van Kapellen naar Kalmthout en de spoorlijn Antwerpen-Breda. De voorwaartse waarnemers melden talrijke slachtoffers onder de Duitse verkenners die zich in de huizen langsheen deze verkeersas ophouden en nu terug noordwaarts vluchten.

I/25A
Het 7J vraagt de eerste vuuropdrachten aan bij de 2de en de 3de Batterijen. De baan van Putte naar Kapellen wordt onder vuur genomen, gevolgd door het terrein ten noorden van het 1ste echelon tussen het Fort van Stabroek en de Schans van Smoutakker.

De 3de Batterij vuurt enige tijd later op de positie van een Duitse 105mm batterij die in stelling is gegaan in de duinen ten noorden van Antwerpen. Het tegenbatterijvuur kan de vijandelijke kanonnen het zwijgen opleggen. De batterij legt ook een alleenstaande hoeve plat die vermoedelijk als uitkijkpost gebruikt wordt door de Duitsers.

Voorwaartse waarnemer Wachtmeester Chaudoir raakt gewond aan het aangezicht en de handen wanneer een vijandelijk vliegtuig zijn uitkijkpost in een villa op het kruispunt van de wegen Kapellen-Putte en Stabroek-Smoutakker bombardeert.

In de ondersector van het 9J komt de 1ste Batterij niet tussenbeide.

II/25A
De groep voert enkele vuuropdrachten uit. Het blijft relatief rusting voor de linies van het 8J.

I/25A
De groep maakt zich klaar voor de aftocht uit de Versterkte Positie Antwerpen. Tijdens de avond worden bij elke batterij drie van de vier vuurmonden uit stelling gehaald. Elk achtergebleven vierde stuk krijgt als taak om tussen 21u30 en 22u30 100 obussen af te vuren om de indruk te wekken dat de posities nog bemand zijn.

Bij de aanvang van de aftocht komt een dringend bericht toe van Majoor Philippet, bataljonscommandant van het II/7J. De majoor heeft te maken gekregen met enkele Duitse pantserwagens voor het kwartier van zijn bataljon en vraagt om een onmiddellijke tussenkomst van de artillerie. De 3de Batterij haakt de kanonnen onmiddellijk af, gaat in stelling en opent het vuur. Luitenant Julien wordt hiervoor geciteerd op de dagorders van de divisie. Enkele van de inderhaast afgevuurde salvo’s komen terecht op het Fort van Stabroek.

De groep rijdt vervolgens naar de autotunnel onder de Schelde.

II/25A
Majoor Deckx ontvangt om 17u00 het bevel tot de aftocht uit Antwerpen. De colonnes worden gevormd en vertrekken om 20u00. Ook bij de IIde Groep wordt van elke batterij telkens één vuurmond op de stelling gelaten tot 23u00 voor het dekken van de aftocht.

De colonne rijdt via Ekeren en de dokken naar de autotunnel onder de Schelde. De militairen onderdaan een korte artilleriebeschieting zonder verdere schade ter hoogte van de Luchtbalkazerne. De vijand tracht ook de toegangsweg naar de Scheldetunnel te bestoken, maar zijn artillerie staat nog te ver opgesteld en het doel is buiten bereik.

Op de linkeroever gaat de tocht verder via Zwijndrecht en Beveren naar Vrasene.

I/25A
Na enige tijd aanschuiven aan de autotunnel onder de Schelde kan de groep Haasdonk bereiken. Er wordt overdag gekantoneerd te Vrasene. Het 7J is inmiddels aangekomen te Beveren-Waas en wordt gedurende korte tijd ten oosten van dit dorp ontplooid om een Duitse doorstoot naar het Waasland te blokkeren. De 1ste en 3de Batterij worden ten noordoosten van Haasdonk opgesteld, maar komen niet tussenbeide.

II/25A
De groep rijdt Vrasene binnen om 04u00 en rust hier uit tot 08u00. Vervolgens worden de batterijen teruggestuurd naar Zillebeek voor een stellingname in steun van het 8J dat samen met de rest van de 17de Infanteriedivisie ten oosten van Beveren ontplooid is om de toegang tot het Waasland af te grendelen. Aan het eind van de dag trekt de groep via Verrebroek en Kieldrecht naar de Nederlandse grens om de rest van het regiment te vervoegen in Hulst.

I/25A
Om middernacht vertrekt de groep uit Haasdonk. De colonne bereikt rond 05u30 het Nederlandse Hulst en houdt hier enige uren halt. Op het middaguur wordt de groep na berichten van een Duitse doorbraak naar het Waasland dringend doorgestuurd naar Sas-van-Gent. De colonne vertrekt opnieuw rond 14u00. Omdat er bij daglicht gereden wordt, dient er een ruime tussenafstand van 50m tussen elk gespan gelaten te worden. De groep steekt het Kanaal Gent-Terneuzen over en gaat stand-by te Assenede. De batterijen gaan na zonsondergang in stelling op de Sint-Nicaciuspolder.

II/25
De colonne verlaat Hulst samen met de rest van het regiment en rijdt eveneens via Sas-van-Gent naar Assenede. Het ganse regiment wacht hier verder orders af. De groepsstaf en het bagage- en ravillaileringsechelon trekken aan het eind van de dag naar Boekhoute. Het geschut wordt te Posthoek ontplooid.

I/25A
De groep is ontplooid op de Sint-Nicaciuspolder. In afwachting van de gevechten aan het Kanaal Gent-Terneuzen wordt zo snel mogelijk verder gewerkt aan het inrichten van de stellingen.

II/25A
De inrichting van de nieuwe stellingen te Posthoek gaat verder. De kanonnen worden ingeschoten op de doelen bepaald in het vuurplan.

I/25A
Rondom 10u00 wordt het echelon van de stafbatterij ontdekt door twee Duitse vliegtuigen. De veldkeuken wordt gebombardeerd. Soldaat Marechal komt om. Wachtmeester Delhauteur wordt gewond afgevoerd.

II/25A
De batterijen blijven op hun stellingen te Posthoek.

I/25A
Vanaf 15u00 lopen diverse vuuraanvragen binnen op de staf van de groep. Ondemeer een fabriek op de oostelijke oever tegenover Sluiskil dient beschoten te worden. De opdracht wordt echter geannuleerd op verzoek van Luitenant-kolonel Philippron.

Aan het eind van de dag wordt de 17Div afgelost aan het kanaal. De groep vertrekt om 20u00 via Kaprijke en Adegem naar Maldegem.

II/25A
De groep vuurt op talrijke doelen in de buurt van Axel. Aan het eind van de dag wordt II/25A eveneens teruggetrokken van het Kanaal Gent-Terneuzen. De batterijen vervoegen de rest van de eenheid te Boekhoute. De colonne rijdt via Lint, Sint-Laureins en Ede naar het gehucht Noortem ten noorden van Maldegem.

I/25A
De groep ontplooit te Maldegem en zal bij de komende actie aan het Afleidingskanaal van de Leie ten voordele van het 8J vuren. De eerste vuuraanvraag loopt binnen rond 19u30 wanneer de kerktoren van Sint-Laureins dient neergehaald te worden om deze aan Duitse waarnemers te ontzeggen. De opdracht wordt niet uitgevoerd wanneer blijft dat er nog steeds Belgische troepen in de omgeving actief zijn.

II/25A
De colonne bereikt Noortem rond 08u00. De batterijen worden ontplooid nabij de huidige Butswervestraat.

I/25A
De groep wacht de ganse dag af op zijn stellingen. Wanneer de vijand in de loop van de avond contact maakt met de 17Div aan het Afleidingskanaal vertrekken de eerste obussen. Om 21u00 wordt een reeks boerderijen ten noordoosten van Celie in brand geschoten zodat de Duitsers de gebouwen niet kunnen bezetten.

De 1ste Batterij stuurt één vuurmond naar voren om van op een positie op 1Km oost van Maldegem een interdictievuur uit te voeren op de baan van Eeklo naar Balgerhoek. Het kanon verschiet 150 obussen op het doel en keert dan terug naar de batterij.

De ganse groep vuurt vanaf 22u00 op het sluiscomplex te Balgerhoeke en de nabije brug over het kanaal.

II/25A
II/25A werkt aan het inrichten van zijn nieuwe posities aan de Butswervestraat te Maldegem. De kanonnen komen een eerste keer in actie aan het Afleidingskanaal van de Leie.

I/25A
De vijandelijke aanval op het Afleidingskanaal van de Leie is nu gestart en de Duitsers steken onder meer te Balgerhoeke het kanaal over. De Belgische infanterie dient te wijken. De groep voert talrijke vuuropdrachten uit, zowel op doelen voor het 1ste echelon van de infanterie als tussen de 1ste en 2de echelons in.

II/25A
De commandopost van de groep wordt kort gebombardeerd door vijandelijke artillerie. Er vallen geen slachtoffers.

I/25A
De kanonnen blijven nog de ganse dag vuren op diverse doelen in het strijdgebied van de 17Div. Rond 16u20 meldt Luitenant Julien van de 3de Batterij dat de eerste vijanden op minder dan een kilometer van de stelling genaderd zijn. Julien dient echter twee uur te wachten op een reactie van de divisiestaf en krijgt dan het bevel om zich 2 km zuidwaarts te verplaatsen en het geschut te Vossenhol op te stellen. De verplaatsing gebeurt zonder incidenten. Er dient wel heel wat munitie achtergelaten te worden op de oude stellingen door gebrek aan transportmiddelen.

Een luchtaanval op de posities van de groep tussen 16u20 en 17u00 kan geen noemenswaardige schade toebrengen. Het dorp Maldegem valt onder zwaar vijandelijk artillerievuur. De groep bereikt Vossenhol en start met de installatie van zijn batterijen.

II/25A
Na het uitvoeren van diverse vuuropdrachten op doelen ten oosten van Celie wordt een stellingwissel uitgevoerd om meer zuidelijk gelegen objectieven rond Balgerhoeke te kunnen bestrijken.

I/25A
Vanaf 08u00 wordt een vrachtwagen teruggestuurd naar de oude stellingen te Maldegem om de achtergelaten munitie te gaan ophalen. Adjudant KROLt Corvilain, Brigadier Dister en vijf soldaten vertrekken, gewapend met een FM30 licht machinegeweer en enkele karabijnen. Bij aankomst nabij de oude stellingen valt het voertuig onder vuur. Twee PAK37 granaten treffen de motor en de manschappen duiken de gracht in. Corvilain en Dister ontsnappen met één van de soldaten, maar de overige vier militairen worden als vermist opgegeven en zijn vermoedelijk krijgsgevangen gemaakt.

Intussen ontvangt de groep om 11u00 een dringende vuuropdracht. Alle batterijen schieten in actie en bestoken het station te Maldegem met 300 obussen. Een Duitse gemotoriseerde colonne wordt ten volle geraakt en trekt zich met achterlaten van talrijke slachtoffers onmiddellijk terug naar het oosten. Enkele pantserwagens worden vernield. De vijand is duidelijk zwaar aangeslagen en duikt pas omstreeks 18u00 opnieuw op in de omgeving van het station.

Ondertussen is de groep rondom 15u00 teruggetrokken uit Vossenhol om nabij Burkel nieuwe posities te gaan uitkiezen. De batterijen zijn zich nog aan het ontplooien wanneer rond 19u00 de verdere aftocht naar Steenbrugge bevolen wordt. De verplaatsing wordt aangevat voor het vallen van de nacht en het duurt dan ook niet lang eer de colonne beschoten wordt door de Luftwaffe. Bij de 1ste Batterij vallen 3 gewonden en worden 4 paarden gedood. De 3de Batterij heeft eveneens enkele gewonden te betreuren en verliest 10 paarden.

II/25A
De IIde groep komt in een bijzonder benarde situatie terecht wanneer de Duitsers doorstoten te Maldegem en aanstalten maken om verder op te rukken richting Sijsele en Brugge. In extremis ontvangt de groep het bevel om 3Km westwaarts terug te trekken. Het geschut wordt verplaatst naar Donk en komt hier opnieuw in actie. De Belgische infanterie kan de doorbraak bij Maldegem afremmen en de groep slaagt er in om rond 17u00 richting Brugge weg te rijden.

I/25A
De batterijen worden rond middernacht doorgestuurd van Steenbrugge naar Sint-Michiels. De colonne verneemt bij aankomst dat het leger de wapens zal neerleggen. De meeste militairen van de Iste Groep verlaten al snel hun eenheid en zetten koers naar huis. Wanneer op 29 mei de ontwapening van de groep start, blijven nog ongeveer 250 militairen over.

II/25A
De colonnes rijden Sint-Michiels binnen via de brug over het Kanaal Gent-Brugge te Steenbrugge. Rond 05u00 verneemt Majoor Deckx dat het leger de wapens neergelegd heeft. De groep meldt op 29 mei dat tijdens de achttien dagen van de veldtocht een totaal van 2.600 obussen verschoten werden.

1. Achtergrondinformatie bij de anti-tankgracht rond Antwerpen; website “Het kamp van Brasschaat – De anti-tankgracht” [On line beschikbaar]: http://www.het-kamp-van-brasschaat.be/MilSit_AtkGracht.html# [Laatst geraadpleegd 10 februari 2020].
2. Getypt verslag betreffende de veldtocht van I/25A opgesteld door Kapitein-commandant Doutrepont op 15 augustus 1945, in samenspraak met zijn batterijcommandanten. Het verslag maakt deel uit van het dossier “25A” bewaard in het Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie van Defensie te Evere.