Reglementaire benaming	15de Infanteriedivisie | 15ID 15ème Division d’Infanterie | 15DI
Type	Infanteriedivisie van de tweede reserve
Ontdubbeld van	n.v.t.
Onderdeel van	IVde Legerkorps
Bevelhebber	Luitenant-generaal baron Raoul de Hennin de Boussu-Walcourt
Stafchef	Kolonel SBH J. Kieffer
Commandant Artillerie	Luitenant-kolonel Jerôme Van Hooren
Intendant	Kapitein Intendant A. Monrique
Commandant Transportkorps	Kapitein-commandant Paul Mertens
Standplaats	Dekkingsstelling Albertkanaal Sector Massenhoven-Herentals Commandopost te Kessel
Samenstelling	Hoofdkwartier
	31ste Linieregiment
	42ste Linieregiment
	43ste Linieregiment
	23ste Regiment Artillerie
	16de Bataljon Genie
	15de Compagnie Transmissietroepen
	(Wielrijdersgroep 15ID) -> Afgedeeld bij 18de Infanteriedivisie
	Lichte Ambulance 15ID (Geneesheer Luitenant J.P. Henrotay)
	Compagnie Intendance 15ID (Luitenant L. Larosse)
	Transportkorps 15ID	Staf
		Autopeloton voor Artilleriemunitie (Lt D. Demazy)
		Autopeloton voor Ravitaillering (Lt Florent Claes)
		Autopeloton voor Materieel (Lt A. Dive)
		Atelier voor Herstelling van het Wagenpark (Lt Mathieu Requilé)
	Provoost (Luitenant Charles Cocquyt)
Tijdelijke Eenheden	Compagnie Getrokken C47 12de Infanteriedivisie
	IIde Groep 13de Regiment Artillerie
	IVde Groep 13de Regiment Artillerie
	VIde Groep 13de Regiment Artillerie

Staf/15Div
De 15de Infanteriedivisie (15Div) werd op 25 september 1939 opgericht te Gembloers en vertrok ‘s anderendaags naar het Kamp van Beverlo voor een oefenperiode van een achttal dagen om vervolgens een eerste keer ontplooid te worden aan het noordelijke uiteinde van de K.W. Stelling.  Begin oktober verhuisde de divisie voor korte tijd naar de lijn Halle-Ninove en werd het hoofdkwartier te Vlezembeek ondergebracht.  Op 28 november 1940 komt de divisie aan op zijn uiteindelijke positie in de sector Massenhoven-Herentals van het Albertkanaal.  De staf krijgt zijn zijn hoofdkwartier in het Fort van Kessel. Dit fort wordt eveneens bezet door de 15Cie van het 1ste Regiment Speciale Vestingseenheden van Antwerpen.  De divisiecommandant, Luitenant-generaal baron de Hennin de Boussu-Walcourt verblijft op het Hof van Ravenstein.

Staf/15Div
Luitenant-generaal baron de Hennin de Boussu-Walcourt wordt omstreeks 02u00 gewerkt door het getoeter van zijn stafauto op het Hof van Ravenstein.  De generaal is bijzonder verbaast te horen dat het leger in staat van alarm gebracht wordt.  Dit lijkt niet te stroken met het heropenen van de verlofregeling voor gemobiliseerde militairen daags tevoren.  Bovendien zou de Hennin ‘s anderendaags naar De Haan vertrekken om enkele dagen aan zee door te brengen met zijn echtgenote.

De bevelhebber begeeft zich naar het Fort van Kessel waar zijn ordonnans bevestigt dat er eveneens een auto vertrokken is naar Namen om stafchef Kolonel SBH Kieffer terug te halen uit verlof.

Het hoofdkwartier vertrekt even na 04u00 naar de oorlogscommandopost op Kasteel de Bist te Kessel.  De baron keert om 06u45 terug naar Ravenstein voor zijn bad en ontbijt terwijl zijn ordonnans de persoonlijke bagage inpakt.  Tegen 08u30 is hij op post in Kasteel de Bist.

Omstreeks 10u00 wordt de bemanning van een Duitse bommenwerper binnengebracht op het kasteel.  Het toestel is neergestort boven de posities van het 31Li.  De vliegeniers worden na ondervraging begeleid naar de staf van het IVde Legerkorps.

Even voor 16u00 wordt gemeld dat te Emblem troepen aangekomen zijn van het Franse 7de Leger.  De generaal vertrekt naar de brug over het Albertkanaal en ontmoet hier de Franse Kolonel Dario, bevelhebber van het 6ème Régiment de Cuirassiers, en zijn adjunct Luitenant Brisac.  Het tweetal wordt teruggebracht naar Kessel voor overleg.

Baron de Hennin de Boussu-Walcourt keert terug naar het Hof van Ravenstein voor het diner en gaat vroeg naar bed om fris en uitgerust Kolonel Kieffer te kunnen aflossen op het hoofdkwartier om 05u00.

Gezondheidsdienst/15Div
De paardenartsenijdienst staat opgesteld in Brouwerij Van Loo te Kessel. 

De Lichte Ambulance installeert de medische hulppost voor de divisie te Lier, en organiseert een verzamelpunt voor lichtgewonden te Emblem.  Deze vooruitgeschoven installatie staat onder leiding van Geneesheer Luitenant Carlier.

Compagnie Intendance/15Div
De Sectie Beenhouwerij werkt te Duffel.

Transportkorps/15Div
Aan de vooravond van de Duitse inval zijn de eenheden van het transportkorps als volgt ingekwartierd:

• De staf werkt in het gebouw aan de Kerkstraat 10 te Duffel.  De administratie van het transportkorps bevindt zich in de Stationsstraat 129.  Ook het PAMA ligt te Duffel.
• Het PAMat bevindt zich in de Kapelstraat te Boom
• Het PARa heeft zijn kantonnement op de Grote Markt te Lier
• Het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark bevindt zich eveneens te Duffel, en heeft zijn kantonnement in de Handelsstraat 33.  Het bureel ligt aan de Kwakkelenberg 12, en de garage is ondergebracht in de Stationsstraat.

De eenheden van het transportkorps worden om 02u15 naar hun alarmkantonnementen bevolen.  De vrachtwagens van het PAMA worden na aankomst volgeladen met artilleriemunitie en vervolgens bij de Waterschans te Duffel gestationeerd.

Even na 20u00 vraagt de divisiestaf om in het station van Boom 4.000 Mills handgranaten te gaan ophalen en te verdelen onder de infanterieregimenten.  De opdracht moet volbracht worden tegen 03u00 in de nacht van 10 op 11 mei.

Staf/15Div
Baron de Hennin de Boussu-Walcourt wordt om 04u00 gewekt en is een uur later zoals voorzien op het hoofdkwartier.  In de late voormiddag bezoekt hij de staf van het IVde Legerkorps te Lier.  Hier wordt de generaal op de hoogte gebracht van de dramatische aanval op de 7Div  en op het Fort van Eben-Emael.

In de namiddag bezoek de Hennin de stellingen van zijn infanterieregimenten.  Hij heeft vooral interesse in het wrak van de Donier in de ondersector van het 31Li.  De generaal dineert op het Hof van Ravenstein, maar besluit de nacht door te brengen op Kasteel de Bist.  Tijdens de nacht van 11 op 12 mei zullen meerdere luchtaanvallen in de omgeving plaats vinden.  Ook op Kasteel de Bist daveren deuren en ramen.  De baron maakt er een punt van om zijn bed niet te verlaten, maar noteert in zijn dagboek dat hij zich ergert aan het nerveuze heen-en-weer geloop van zijn stafpersoneel.

Transportkorps/15Div
De levering van de handgranaten via het station van Boom loopt vertraging op.  De stationschef laat weten dat de munitietrein pas tegen 14u00 verwacht wordt  Uiteindelijk zal het treinstel pas om 15u00 binnenlopen en zal dan ook blijken dat er geen wagon met handgranaten voor de 15Div bij is.

Staf/15Div
Het is Pinksterzondag en om 07u45 draagt Hoofdaalmoezenier Lefebvre de mis op in het hoofdkwartier.  Baron de Hennin de Boussu-Walcourt gaat nog een laatste keer terug naar het Hof van Ravenstein voor zijn bad en ontbijt, en besluit dat het vanaf dan maar beter is om steeds op het hoofdkwartier beschikbaar te zijn.

Tijdens de ochtend worden drie officieren en een onderofficier van het Nederlandse leger binnengebracht op de staf.  Het gezelschap is op de vlucht en weet te melden dat de vijand de stad Mol zou ingenomen hebben.  De generaal laat dit bericht niet nakijken, maar beveelt om de uitvoering van het vernielingsplan te vertragen voor het geval dat de Franse troepen door zijn sector zouden moeten terugtrekken.  Wel heeft hij contact met Kapitein Legros, zijn verbindingsofficier op de staf van de 18Div.

Transportkorps/15Div
Kapitein-commandant Mertens laat weten dat te Boom een lading munitie moet opgehaald worden die bestaat uit 700 offensieve granaten, 20.000 patronen Model 30, en 40.000 patronen Model 89 voor geweren, 90.000 patronen voor de FM15 lichte mitrailleurs, 90.000 patronen voor de zware Colt mitrailleurs en 1.200 granaten voor de C47 anti-tankkanonnen.  De munitie zal opgeladen worden door de vrachtwagens van de infanterieregimenten die om 17u30 ter plekke moeten zijn.  De opdracht is afgelopen tegen 19u50.

Kapitein-commandant Mertens laat de slagorde van zijn transportkorps herschikken.  Er wordt een groot peloton vrachtwagens gevormd met een sectie voor artilleriemunitie en een sectie voor infanteriemunitie dat onder leiding van Luitenant Dive komt te staan.

Staf/15Div
De divisie wordt op preadvies geplaatst voor een terugtocht van het Albertkanaal.  Omstreeks 11u00 beveelt de divisiestaf aan de infanterieregimenten om de bezetting van de stellingen terug te schroeven.  Op het eerste echelon moeten alle collectieve wapens in stelling blijven, maar dient de helft van de fuseliers in de kantonnementen verzameld te worden om een eventuele afmars aan te vatten binnen de 90 minuten.  Op het tweede echelon zal alleen de collectieve bewapening in stelling blijven staan.  De artilleriesteun blijft ongewijzigd.

In de namiddag krijgt de 15Div het bevel om het Albertkanaal ten oosten van de monding van de Nete te verlaten.  Het 31Li en het 42Li dienen zich achter de Nete terug te trekken om de verbinding te maken tussen de Versterkte Positie Antwerpen en de K.W. Stelling. Het 43Li zal op post blijven in de ondersector Oelegem-Viersel.  De verplaatsing moet tijdens de nacht van 13 op 14 mei uitgevoerd worden.

Luitenant-generaal baron de Hennin de Boussu-Walcourt laat zijn regimentscommandanten om 18u00 ontbieden op Kasteel de Bist voor overleg.

Transportkorps/15Div
Het nu gecombineerde PAMA/PAMI herschikt ook de laadplannen van zijn vrachtwagens.  De sectie PAMI bestaat nu uit vijftien vrachtwagens met munitie voor klein kaliber wapens, geweergranaten en handgranaten. Hiervan worden er negen camions georganiseerd in drie groepen met gemengde lading voor elk van de infanterieregimenten.  Omdat de 15Div ook nog steeds beschikt over de Compagnie C47 12Div, worden twee vrachtwagens ontnomen aan het PAMat om munitie voor deze kanonnen te vervoeren.

Staf/15Div
Na de verplaatsing naar de Nete opereert de divisiestaf vanuit Fort 4 te Kontich.  De opstelling van de divisie is nu als volgt:

• Het 43Li blijft op de linkerflank, maar heeft zijn troepen ten oosten van de Nete teruggetrokken van het Albertkanaal en opgesteld achter de Tappelbeek, Kleine Nete en Netekanaal.
• Het 31Li bezet de centrale ondersector achter de Kleine Nete en Netekanaal van Emblem tot Lisp.
• Het 42Li heeft de zuidelijke ondersector ingenomen vanaf Lisp tot Lier.

Ten westen van de divisie, aan het Albertkanaal, bevindt zich nog steeds het 23Li van de 12Div.  Ten zuiden van Lier sluit het 9Li van de 6Div aan.

De inplaatsstelling van het IIIde bataljon van 42Li te Lier verloopt moeizaam.  In de stad Lier is ook het 9de Linieregiment aangekomen en worden het  II/9Li en III/9Li opgesteld in de zone tussen de stad tot het Fort van Lier.  Er is enige verwarring tussen de beide formaties.  De staf van het IVde Legerkorps moet tussenbeide komen om de knoop te ontwarren, en tegen 17u00 zijn de bataljons correct opgesteld.

Gezondheidsdienst/15Div
De medische hulpplaats wordt verplaatst naar het klooster van de Witte Paters te Boechout.  De hulpplaats te Lier wordt gesloten omstreeks 07u30.  De nieuwe installaties zijn tegen 21u00 operationeel.  De verzamelplaats voor lichtgewonden wordt op Het Loo te Broechem ingericht.

De paardenartsenijdienst wordt overgebracht naar Kontich en neemt de installaties van het IVde Legerkorps over.

Compagnie Intendance/15Div
De Sectie Beenhouwerij wordt teruggetrokken naar Reet.

Transportkorps/15Div
De staf van het transportkorps en het gecombineerde PAMA/PAMI wordt te Aartselaar opgesteld.

Staf/15Div
Om 07u00 ontvangt de divisiestaf een alarm van het IVde Legerkorps: uit de richting van Aarschot zou een Duitse gemotoriseerde colonne in aantocht zijn naar Lier.  Het 42Li wordt verwittigd, maar er wordt niets bijzonders waargenomen.

De legerkorpsstaf vraagt omstreeks 09u05 om de bruggen te ondermijnen op de Afleidingsvaart op de Nete.  Deze waterloop volgt de westrand van het centrum van Lier en moet gebruikt worden als tijdelijke hindernis bij een mogelijke inname van de stad.  Een goed half uur later wordt op de Nete zelf de spoorwegbrug even ten noordwesten van Lier opgeblazen.  De brug te Nazaret wordt om 10u28 vernield.

Luitenant-generaal de Hennin maakt een inspectieronde die hem eerst naar Lier leidt om de posities van het 42Li te gaan bekijken.  Vervolgens bezoek hij de restanten van de Mol-ter-Netebrug om vervolgens te Emblem de vijandelijke oever van de rivier te vervoegen om ook de voorposten van het 31Li te inspecteren.  Via Bist en de voorposten van het 42Li keert de generaal terug naar Lier.  Hij zal de nacht doorbrengen op Fort 4.

Even na 18u00 krijgt het IV/LK ook het directe bevel over de forten en schansen van Oudaan, ‘s Gravenwezel, Schilde, Oelegem, Massenhoven, Broechem en Kessel.  De forten worden geïntegreerd binnen de commando’s van de diverse infanterieregimenten.  Om 21u45 laat het GHK het Fort van Kessel evenwel evacueren.  Het bolwerk moet eveneens met explosieven onklaar gemaakt worden.  De 15Div moet ook zijn voorposten uitdunnen met het oog op een snelle terugtrekking van de vooruitgeschoven elementen achter de Nete.  Het GHK beveelt om na deze terugtocht de brug van Oelegem te vernielen.

Gezondheidsdienst/15Div
Na een rustige nacht arriveren twee compagnies van het 3de Regiment Karabiniers in het klooster van de Witte Paters te Boechout.  De rest van dit regiment kantonneert in de omgeving.  Het personeel van de Lichte Ambulance is erg onder de indruk van de verhalen van de karabiniers over de gevechten aan het Verbindingskanaal Maas-Schelde.

Staf/15Div
Na de terugtocht van het IIIde Bataljon van 31Li van de voorposten tussen Kessel en Nijlen zal de staf van de 15Div vernemen dat het Fort van Kessel niet volgens plan vernield werd en dit bolwerk nog steeds intact is.  Stafofficier Kapitein SBH Arthur Thirifay wordt met de commandant van het Fort van Kessel uitgestuurd naar het 31Li te Emblem om de zaak te verhelpen.  De missie zal mislukken daar de vijand het voorgebied reeds bezet heeft.  Intussen is wel de brug van Oelegem vernield.  Dit gebeurde rond 03u00 tijdens de nacht van 15 op 16 mei.

Om 04u15 meldt de 15Div dat zijn eerste echelon contact heeft gemaakt met vijandelijke verkenners.  Tien minuten later bevestigt het hoofdkwartier eveneens dat de bruggen van Emblem, Oelegem en Lier alle vernield zijn.  De voorposten zijn uitgedund tot telkens twee gevechtsgroepen.  Er wordt een tweede poging ondernomen om de gedeeltelijke vernieling van de brug van Mol-ter-Nete te voltooien.

Omstreeks 06u00 wordt ook een tweede explosie van de brug van Emblem voorbereid om ook dit kunstwerk geheel in het water te laten vallen.  De voorposten van de divisie trekken zich in de daarop volgende uren terug.

Het geallieerde opperbevel heeft het Groot Hoofdkwartier laat weten dat zowel het Belgische als het Britse leger naar het westen moeten terugtrekken.  Het Belgische leger krijgt drie nachtelijke etappes om zich terug te plooien naar de lijn Terneuzen-Gent-Oudenaarde.  Tijdens de nacht van 16 op 17 mei zullen alle formaties van het IIde Legerkorps en het VIde Legerkorps de K.W. Stelling verlaten en naar het Kanaal van Willebroek marcheren.  De formaties van het IVde Legerkorps en Vde Legerkorps dienen ter plekke te blijven tot de nacht van 17 mei.

Gezondheidsdienst/15Div
De Lichte Ambulance ontvangt om 16u30 het bevel om naar Gent te vertrekken.  Deze verplaatsing zal in twee etappes afgelegd worden.  Aan het eind van de eerste etappe moet de eenheid te Elversele kantonneren.

De paardenartsenijdienst vertrekt via Boom, Puurs en Temse richting Wondelgem.

Transportkorps/15Div
Het transportkorps krijgt de toestemming om vier vrachtwagens en een bestelwagen op te eisen.  De nieuwe voertuigen mogen na overname onmiddellijk in het legergroen geschilderd worden. 

Om 16u45 krijgt het transportkorps het bevel om eveneens naar Wondelgem terug te trekken.  De colonnes gaan binnen het uur de baan op, maar net voor het vertrek worden de instructies gewijzigd.  Het PAMA/PAMI moet naar het station van Boom om hier alle munitie aan boord van een trein te brengen.  Ook moet het PARa een bevoorradingspunt voor brandstof inrichten op de linkeroever van de Schelde in de buurt van de brug van Temse.  Hier zullen motorvoertuigen van de divisie kunnen bijtanken na het oversteken van de stroom, en alvorens hun kantonnementen voor de komende nacht te vervoeren.  De afgeladen vrachtwagens van het PAMA/PAMI moeten de Scheldebrug oversteken voor 22u00 en vervolgens naar Wondelgem doorrijden.

Staf/15Div
Even voor 05u00 meldt de 15Div de succesvolle vernieling van de bruggen in zijn sector, met uitzondering van de grote spoorbrug van de lijn Brussel-Antwerpen.  Dit kunstwerk ligt niet in het water en kan nog steeds gebruikt worden door infanteristen.  Een tweede poging in de voormiddag van 17 mei zal ook onvoldoende blijven.  Verder zijn alle bruggen ontoegankelijk.  De gasleiding die onder de brug van Walem loopt, is in brand gevlogen.

Luitenant-generaal Prudent Nuyten van het Groot Hoofdkwartier bezoek de divisiestaf tijdens de ochtend en deelt baron de Hennin in vertrouwen mee dat de hoofdstad verlaten is en verwacht wordt dat de Duitsers deze later op de dag zullen innemen.  De baron stuurt hierop zijn ordonnans naar Imde om hier zijn echtgenote op te halen en naar De Panne over te brengen.

Rond het middaguur ontvangt de 15Div zijn orders voor de evacuatie van zijn sector.  Het IVde Legerkorps en het Vde Legerkorps zullen tijdens de nacht van 17 op 18 mei de Versterkte Positie Antwerpen en de verdedigingslinie achter de Nete verlaten om zich naar het Waasland te begeven via Antwerpen, Hoboken en Hemiksem.  

De 15Div moet het equivalent van twee versterkte compagnies aanduiden als achterhoede van hun eerste echelons.  Deze achterhoede zal tot zes uur na het vertrek van het gros van de troepen ter plekke blijven.  Om een mogelijke aanval vanuit over de Nete vanuit het zuiden te helpen vermijden, wordt de 15Div voor deze fase van de aftocht naar het westen eveneens versterkt met de Wielrijdersgroep der 18de Infanteriedivisie, en met een detachement van drie voertuigen van de Compagnie T13 Versterkte Positie Namen.

De vijand valt aan te Lier vanaf de namiddag en voert druk uit op het III/42Li, zodat Luitenant-generaal de Hennin moet beslissen om zijn artillerie langer dan voorzien op stelling te laten.  De 15Div heeft eveneens het I/17A in steun gekregen, zodat de Hennin de aanval op Lier kan laten counteren met drie artilleriegroepen.  In de late namiddag breekt brand uit in enkele van de lokalen van Fort 4.  De elektriciteit valt uit, zodat de staf bij kaarslicht moet verder werken.

Het IVde Legerkorps heeft bevolen om het divisiehoofdkwartier te verplaatsen naar het noorden van Temse, op het gehucht Smesken.  Kolonel SBH Kieffer vertrekt met enkele stafofficieren om de nieuwe locatie operationeel te maken, terwijl Luitenant-generaal de Hennin met de rest van het hoofdkwartier op Fort 4 blijft verder werken.  Na het sluiten van de commandopost vertrekt de Hennin naar Kontich waar op dat ogenblik het 31Li voorbij trekt.  Hier verneemt de generaal dat Duffel bedreigd wordt door de vijand.  Hij stuurt onmiddellijk versterkingen uit ter grootte van de hem door het IV/LK toebedeelde drie T13 pantserwagens en een peloton van het Wielrijderseskadron der 12de Infanteriedivisie.  Kapitein-commandant SBH Hublet wordt eveneens naar Duffel gestuurd om de actie te coördineren.  Met behulp van een tiental vrachtwagens kan een detachement van het 31Li in alle haasten naar Duffel verplaatst worden om hier de bres in de linies te helpen dichten.

De eenheden van de divisie kunnen de sector zonder verdere incidenten verlaten.  Bij de evacuatie van Lier laat baron de Hennin ook nog alle bruggen in de binnenstad vernielen door zijn genietroepen.

Gezondheidsdienst/15Div
De Lichte Ambulance bereikt de brug van Temse tegen 04u00 en steekt vervolgens de Schelde over.  De eenheid komt om 08u30 aan te Elversele en wordt ingekwartierd.  De medische hulpplaats wordt niet ontplooid.

Transportkorps/15Div
Het PAMA/PAMI komt aan te Wondelgem omstreeks 04u30 en wordt ingekwartierd.    De eenheid beschikt nu over 15 vrachtwagens bij het PAMI, 22 vrachtwagens bij het PAMA, en de overige kleine voertuigen.  De munitie is een andere zaak.  Zowel de stationschef van Wondelgem als ook de militaire stationscommandant van Gent-Zeehaven weten niet waar de lading zich bevindt.  Het is ook niet duidelijk voor Luitenant Dive hoe zijn eenheid met levensmiddelen zal bevoorraad worden.

Staf/15Div
Tijdens de nacht van 17 op 18 mei begeeft de Hennin zich naar de brug van Boom om de doortocht van zijn troepen na te kijken en overleg te plegen met zijn stafofficier Kapitein Fasotte.  Deze laatste laat na de doortocht van de allerlaatste colonnes de brug even voor 04u00 opblazen.  De generaal begeeft zich vervolgens via Puurs naar Temse.

Luitenant-generaal de Hennin ontvangt Kolonel Marit van het 4de Afdeling (Directie van de Diensten van het Leger) van het Groot Hoofdkwartier.  De opperste legerleiding heeft aan de Hennin opgedragen om zijn divisie toe te voegen aan de verdediging van de kust, en om het bevel over te nemen van de Maritieme Basis.  De kolonel bespreekt het komende treintransport.  Aanvankelijk wil men alle treinstellen laten vertrekken tegen 14u00, maar de Hennin kan vertrek afdwingen dat gespreid zal worden tot 21u00 om toe te laten dat alle eenheden van de divisie tijdig te opstappunten te Temse en Sint-Niklaas kunnen bereiken.

De divisiecommandant begeeft zich hierop naar het station van Sint-Niklaas om hier de transportoperatie te overzien.  Later op de middag vertrekt hij via Lokeren en Gent naar Oostende.  Hij komt aan in de badstad omstreeks 14u00.

Tijdens de vroege avond dient Luitenant-generaal de Hennin zich aan op de staf van de Maritieme Basis.    De troepen zijn dan reeds ten dele onderweg naar de kust en worden verwacht tijdens de nacht van 18 op 19 mei.  Generaal-majoor Glorie, commandant van de Maritieme Basis, bepaalt dat het 31ste Linieregiment zal doorgestuurd worden naar Dudzele, het 42ste Linieregiment naar Nieuwkerke en het 43ste Linieregiment naar Bredene.

De divisiestaf zal aanvankelijk onderdak vinden in het Hotel Wellington.  Er is geen drinkwater en elektriciteit meer in Oostende, wat het verblijf erg moeilijk maakt.  Luitenant-generaal de Henin zal overnachten in het pensionaat Le Renommée aan de Langestraat, maar blijft doorwerken op zijn nieuw hoofdkwartier tot ongeveer 02u00.

Gezondheidsdienst/15Div
Ten gevolge van de beslissing om de 15Div naar de kust te verplaatsen zal de Lichte Ambulance naar Oostende gedirigeerd worden.  De motorvoertuigen zullen de verplaatsing van Elversele naar de badstad in een enkele etappe afleggen.  De paardenvoertuigen zullen op eigen tempo volgen.

De gemotoriseerde colonne verlaat Elversele om 14u30 en bereikt de kust tegen 21u00.  Een uur later wordt gestart met de gedeeltelijke ontplooiing van de medische hulpplaats te Mariakerke.  Luitenant der Administratie Thone trekt vervolgens opnieuw het binnenland in om de paardenvoertuigen tegemoet te rijden.

Transportkorps/15Div
Wanneer Luitenant Dive opstaat, ziet hij tot zijn verbazing dat de administratieofficier Luitenant Leonard toestemming verleend heeft aan de manschappen van het PAMA/PAMI om de noodrantsoenen te serveren als ontbijt.  Dive is woedend.

Tijdens de voormiddag wordt Luitenant Tasse van het PAMI op missie gestuurd naar het Groot Legerpark om uit te vissen hoe de divisie aan nieuwe infanteriemunitie kan geraken.  Dit wordt echter niet opgeklaard.

Om 13u30 laat Kapitein-commandant Mertens weten dat het PAMA/PAMI naar Wingene moet vertrekken.   De colonne vertrekt rondom 14u00 en bereikt zijn eindbestemming om 16u40.

Staf/15Div
De divisiestaf wordt overgebracht naar Kasteel Ter Waere te Gistel.  De eenheden van de divisie arriveren op hun bestemmingen en worden ingekwartierd.

Luitenant-generaal de Hennin en Generaal-majoor Glorie vertrekken om 11u00 richting Duinkerke voor overleg met de Franse Admiraal Jean-Marie Abrial in zijn functie als “Admiral Nord” oftewel maritiem bevelhebber van de kanaalkust.  Tussen Veurne en Duinkerke zit de baan naar Frankrijk propvol vluchtelingen.  De militairen hebben de grootste moeite om tijdig in Duinkerke te raken.  Het overleg met Abrial is kort en koud.  De admiraal lijkt niets bijzonders te bespreken hebben met de Belgische generaals, en tegen 14u30 is het gezelschap alweer in Gistel.

De divisiecommandant rijdt vervolgens naar De Panne, op zoek naar zijn echtgenote Odette de Coninck de Merckem.  Hij brengt enkele uren met zijn vrouw door, en ontmoet tevens Koningin Elizabeth.  Omstreeks 22u00 keert hij terug naar Gistel.

Geneeskundig/Korps 15ID
De Lichte Ambulance wordt ontplooid in de imposante Villa Lettenburg nabij Jabbeke.  Ook de infirmerie van de paardenartsenijdienst wordt opgesteld in deze gemeente.

Compagnie Intendance/15ID
Het goederenstation van Oostende wordt aangeduid als bevoorradingsplaats voor de divisie.

Provoostdienst/15ID
De provoostdiensten en het verzamelcentrum voor krijgsgevangenen bevinden zich bij de divisiestaf te Gistel.

Transportkorps/15Div
Tijdens de voormiddag neemt het PAMA/PAMI de artillerie- en infanteriemunitie over van het bevoorradingsechelon van het 23A.  De voertuigen van het 23A rijden het kantonnement binnen omstreeks 07u30, en het PAMA/PAMI 60.000 patronen en 680 artilleriegranaten.

Het PAMA/PAMI verzamelt om 16u45 aan de kerk van Wingene en wordt van hieruit naar Nieuwpoort gestuurd.  De eenheid komt aan omstreeks 20u30.

Staf/15Div
De divisiecommandant stuurt Generaal-majoor Glorie naar het hoofdkwartier van het Franse XVI Legerkorps dat zich eveneens te Gistel bevindt.  Glorie bespreekt de verdediging van de Belgische Kust en Zeeland met de Général de Corps d’Armée Bertrand Fagalde.

Aan het eind van de dag krijgt de Hennin het bevel om het 37Li vanuit Oostende en Nieuwpoort te laten vertrekken naar het Kanaal Gent-Terneuzen.  Het 37Li zal overgaan naar de 13de Infanteriedivisie die aan het kanaal de sector Zwijnaarde-Terdonk verdedigd,  Het 43Li van de 15Div wordt aangeduid om de taken van het 37Li over te nemen.

Transportkorps/15Div
Kapitein-commandant Mertens vraagt om 10u00 om nieuwe kantonnementen op te zoeken.  Het PAMA moet naar Snaaskerke, en het PAMI naar Stalhille.  Luitenant Dive vertrekt op verkenning en adviseert zijn overste dat de beide dorpen niet geschikt zijn.  Enerzijds zijn heel wat hoeves reeds bezet door troepen van het Franse leger, en anderzijds wordt gevreesd dat de aardewegen niet geschikt zijn voor de zware vrachtwagens.  Dive mag in de richting van Jabbeke een andere locatie uitkiezen, maar stelt uiteindelijk Ichtegem voor.  De troepen kunnen uiteindelijk rond 23u30 hun kantonnementen betrekken.

Te Ichtegem bevindt zich op dat ogenblik reeds het PAMI van de 12Div.  Dit peloton wordt in onderhoud genomen door het transportkorps van de 15Div.

Staf/15Div
Baron de Hennin keert terug naar Duinkerke om zijn beklag te maken over de verkeerschaos aan de Franse grens.  Admiraal Abrial ontvangt de generaal op hoffelijke wijze en belooft de zaak te zullen oplossen.  Op het terrein zal echter niets veranderen. 

Gezondheidsdienst/15Div
De colonne met de paardenkarren wordt om 09u00 op de baan van Brugge naar Oostende gesignaleerd, op zo’n 3Km ten westen van de provinciehoofdstad.

Transportkorps/15Div
Kapitein-commandant Mertens blijft bezorgd over het munitietekort bij het PAMA/PAMI en vraagt er alles aan te doen om alle voorraden aan te vullen.  Luitenant Dive belt met de Directie voor aan- en afvoer bij het Leger te Brugge wil hem eerst naar Eeklo sturen, meent vervolgens dat de divisie zich maar beter opnieuw bevoorraad bij een munitietrein te Astene, en bevestigt uiteindelijk dat er infanteriemunitie kan bekomen worden te Westrozebeke en artilleriemunitie in het depot van Zedelgem.

Luitenant Istasse vertrekt naar Westrozebeke, wordt hier dan toch naar Eeklo gestuurd, en kan uiteindelijk zo’n 100.000 patronen en 750 granaten laden.  Luitenant de Wasseige ontvangt te Zedelgem een lading van 1.150 artilleriegranaten.  Wachtmeester Paquot bekomt eveneens te Eeklo 360 granaten voor de C47 kanonnen.

Aan het eind van de dag wordt Luitenant Istasse op vraag van de divisiestaf uitgestuurd met twee vrachtwagens naar het Kamp van Lombardsijde om een grote lading lichtspoormunitie op te halen.  Istasse zal ‘s anderendaags van een kale reis terugkeren.

Staf/15Div
De divisiecommandant bezoekt opnieuw de staf van het XVI(FR) Legerkorps te Gistel, en overlegt met Général de Corps d’Armée Bertrand Fagalde, Général de Brigade Maurice Beaufrère, commandant van de 68(FR) Infanteriedivisie, en Général de Brigade Jean-François de Castelneau, artilleriecommandant van het XVI(FR) Legerkorps.  De sfeer op het Franse hoofdkwartier is uiterst defaitistisch.  Er wordt bevestigd dat het Duitse leger te Abbeville de Atlantische kust heeft bereikt en de geallieerde legers in Noord-Frankrijk en Vlaanderen geheel afgesneden zijn, zonder realistische mogelijkheid om de omsingeling te doorbreken.  De 60(FR) Infanteriedivisie wordt uit Zeeland weggetrokken om in de zone van de Maritieme Basis in reserve te gaan.  Hun posities langsheen de Schelde worden overgenomen door de 2de Cavaleriedivisie.

Luitenant-generaal de Hennin bezoekt vervolgens het Groot Hoofdkwartier.  Hij heeft een korte ontmoeting met Koning Leopold III, en bespreekt vervolgens het strategisch scenario voor de komende dag met de Generaal-majoors Van Overstraeten en Michiels.  Het XVI(FR) Legerkorps wordt voorlopig onder Belgisch bevel geplaatst.  De verdediging van Zeebrugge moet aan de Fransen overgelaten worden.  De havens van Zeebrugge en Oostende en de kustbatterij van het 5LA te Knokke moeten voor vernieling klaargemaakt worden.  De staven van de 15Div en de Maritieme Basis dienen verplaatst te worden naar Nieuwpoort-Bad.  de Hennin vertrekt dezelfde avond nog naar Nieuwpoort-Bad en zoekt een ruime villa in de duinen uit voor zijn persoonlijk logement. 

Gezondheidsdienst/15Div
De Lichte Ambulance ontvangt om 15u30 een bevel om naar Nieuwpoort te vertrekken.  De gemotoriseerde colonne komt hier aan om 17u00 en start met de ontplooiing aan de westrand van de stad.

Transportkorps/15Div
Het PAMA/PAMI maakt een nieuwe munitiestaat op.  Het PAMA heeft 4.013 artilleriegranaten en 4.660 ontstekers in stock.  Het PAMI beschikt over 29.000 patronen voor de M1889 geweren, 41.000 patronen voor de FM15/27 lichte mitrailleurs, 82.000 voor de zware Colt mitrailleurs, 10.000 patronen voor Browning GP pistolen en 1.100 handgranaten.

Nog steeds bezorgd over de totale voorraad artilleriegranaten, beveelt Kapitein-commandant Mertens in de namiddag een zending naar Oostende.  Hiervoor moeten twee vrachtwagens van het PAMI uitgeladen worden bij de infanterieregimenten, en dient het PAMat eveneens vier vrachtwagens af te staan.  Luitenant de Wasseige leidt de opdracht.  Hij zal terugkeren met twee geladen vrachtwagens.

Aan het eind van de dag ontvangt het PAMA/PAMI om 22u45 een bevel om de eenheid over te brengen naar een nieuw kantonnement te Leffinge.  

Staf/15Div
De divisiestaf werkt vanuit Nieuwpoort-Bad.

De staf krijgt het bezoek van Prins Karel, zijn secretaris Robert Goffinet en Baudoin de Maere d’Aertrycke.  Het gezelschap maakt met Luitenant-generaal de Hennin een lange rondrit via Veurne, Ieper en Poperinge.

Het Groot Hoofdkwartier laat de troepen van de 15Div naar de westkust verplaatsten worden om de verdediging van de Ijzer en het Lokanaal te verzekeren met front naar het westen en alzo tussenbeide te kunnen komen bij een eventuele Duitse aanval vanuit Noord-Frankrijk.

Om 15u30 verspreid de divisiestaf de nodige orders voor de opstelling van de divisie bij de verdediging van de Ijzer en het Lokanaal.  De divisie moet alle overgangen over de beide waterlopen bezetten, met front naar het westen, om een Duitse doorbraak vanuit Noord-Frankrijk richting West-Vlaanderen te beletten.  Op de Ijzer moet dit gebeuren vanaf de stad Nieuwpoort tot aan Kilometerpaal 15 van de rivier.  Op het Lokanaal moeten de overgangen bewaakt worden van Veurne (inclusief) tot Fortem (exclusief):

• De divisiestaf en de staf van het 15TTr zal opgesteld worden te Slijpe.  De divisiestaf verblijft in de meisjesschool te Slijpe.
• De Ijzer moet van noord naar zuid bezet worden door het 42Li, 43Li (minus een bataljon) en 31Li
  • Het 42Li dient de oever in te nemen tussen de stad Nieuwpoort en Mannekensvere (inclusief).  Dit regiment moet zijn commandopost installeren in de Hoeve Koude Schuur nabij Rattevalle.  Het 42Li wordt ondersteund door de II/23A.
  • Het 43Li dient de bewaking te vervolgen vanaf Mannekensvere (exclusief) tot aan de samenloop van de Walebeek en de Ijzer.  Hun commandopost moet in de gemeenteschool van Schore geplaatst worden.
  • Het 31Li zal de laatste ondersector bezetten vanaf dit punt tot aan Kilometerpaal 15 die even ten noorden van de Dodengang nabij Diksmuide staat.  Het regiment moet zijn commandopost plaatsen op het kasteel te Keiem.   Het 43Li en 31Li worden ondersteund door de I/23A.
  • Elk van de regimenten ontvangt een C47 anti-tankkanon ter versterking.
  • De stad Nieuwpoort moet ingericht worden als anti-tankcentrum door het IIIde Bataljon van het 42Li, aangevuld met vijf C47 kanonnen van het 43Li en vier stuks C75GP veldgeschut van de II/23A.  Het III/42Li moet zijn commandopost opstellen aan het monument ter ere van Albert I.
• Alle bruggen over de waterlopen blijven intact behouden en moeten vrijgesteld worden voor alle verkeer tot de eventuele komst van de vijand.
• De Iste Groep van 23A zal zijn commandopost plaatsen in de brouwerij van Leke.  De IIde Groep moet zijn staf opstellen aan de Schuddebeurzeweg ten oosten van Lombardsijde,
• Het 16Gn zal opereren vanuit het Hotel der Aartshertogen te Middelkerke.
• Het Transportkorps moet zijn staf onderbrengen in Villa Les Oiseaux op de dijk te Middelkerke.  De Intendance dient het gebouw in te nemen tegenover het gemeentehuis van Leffinge.
• De medische hulpplaats van de divisie moet geopend worden in school van Westende.

Vanaf het Kasteel van Keiem op de Ijzer en vanaf Fortem op het Lokanaal wordt de verdediging van de waterlopen de verantwoordelijkheid van het IIIde Legerkorps.

Ten westen van het Lokanaal zullen Adinkerke, Houtem en Leisele bezet worden door detachementen van het 2de Regiment Hulptroepen, eveneens onder het bevel van de 15Div.

Tussen de Franse grens en Nieuwpoort wordt de kustlijn bewaakt door de XXIVste en XXVste Bataljons van de Wachters der Verkeerswegen en Inrichtingen onder bevel van Majoor Lhermusieau die zijn hoofdkwartier te Koksijde heeft.  Ten oosten van Nieuwpoort wordt de kustlijn bewaakt door het 3de Regiment Grenadiers.

Aan het eind van de dag bekommert de Hennin zich nog over het lot van Koningin Elizabeth die met zijn gevolgd nog steeds in De Panne verblijft.  Omwille van de Duitse dreiging van uit Frankrijk wordt de koningin-weduwe naar Torhout overgebracht.

Gezondheidsdienst/15Div
De Lichte Ambulance ontvangt om 19u30 een bevel om zich te Westende te installeren.

Transportkorps/15Div
Het PAMA/PAMI bereikt Leffinge rondom 03u30 en kiest het klooster aan de Vaartdijk-Zuid 21 als nieuw kantonnement.  Het café op de hoek van de Vaartdijk-Zuid en de Slijpesteenweg dient als commandopost.  De rest van de dag wordt besteed aan het op punt stellen van de munitievoorraden bij de infanterieregimenten en het PAMI.

Staf/15Div
De divisie installeert zich op zijn nieuwe posities langsheen de Ijzer en het Lokanaal.  In de vroege namiddag van 24 mei  wordt de verdediging van de oostelijke oever van het Lokanaal dient tussen Veurne en Fortem toevertrouwd aan het IIIde Bataljon en het Peloton Verkenners van het 43Li, aangevuld met twee C47 kanonnen.  Deze beide vuurmonden worden te Veurne opgesteld.  Het bataljon moet zijn commandopost te Steenkerke plaatsen.

Gezondheidsdienst/15Div
De paardenvoertuigen van de Lichte Ambulance komen aan te Westende tegen 08u00.

Transportkorps/15Div
Het PAMA/PAMI bevindt zich nog steeds te Leffinge.

Staf/15Div
De opstelling van 15de infanteriedivisie zal in de loop van de dag tweemaal grondig herschikt worden. In een eerste fase wordt wordt het 31Li om 09u30 uit de slagorde gehaald.  Het regiment wordt naar het binnenland gestuurd ten gevolge van de Duitse doorbraak aan de Leie, en moet overgaan naar het Iste Legerkorps om ingezet te worden op de defensieve linie tussen Roeselare en Zonnebeke.  Het 31Li dient te Diksmuide op treintransport gezet te worden.  Om 11u00 verspreid de divisiestaf een eerste reeks orders om de bezetting van de sector aan te passen aan het vertrek van het 31Li:

• De volledige zone tussen de stad Nieuwpoort en Kilometerpaal 15 op de rivier zal nu bewaakt worden door het 42Li in het noorden en het 43Li (minus een bataljon) in het zuiden.  Vervolgens zal het 35Li van de 14de Infanteriedivisie aansluiten.  Ook worden een aantal C47 kanonnen uit de sector weggehaald, zodat het 42Li anti-tanksteun zal krijgen van een C75GP vuurmond van I/23A, en het 43Li van twee C75GP van dezelfde groep,
• Te Nieuwpoort wordt eveneens een C47 kanon vervangen door een C75GP kanon.

Omstreeks 13u00 is zijn de treinstellen die het 31Li moeten vervoegen nog steeds niet aangekomen te Diksmuide.  Uiteindelijk gebeurt dit toch, zodat het regiment in de eerste helft van de nacht van 25 op 26 mei te Poelkapelle kan uitstijgen.

Om 21u00 wordt dan ook het 43Li aangeduid om over te gaan naar het Iste Legerkorps.  Dit regiment zal per trein naar Gits getransporteerd worden.  Ook deze verplaatsing loopt vertraging op, onder meer door een luchtaanval onderweg.  Het 43Li zal uiteindelijk op 26 mei omstreeks 11u30 aankomen te Gits.

Tenslotte wordt omstreeks 23u00 ook het 23A naar het front bevolen.  Het artillerieregiment zal de verplaatsing over de baan afleggen.  Bij het vormen van de marscolonnes ondergaat ook deze eenheid een luchtaanval.

Gezondheidsdienst/15Div
De Lichte Ambulance krijgt om 14u00 het bevel om zich naar Stadenberg te begeven.

Transportkorps/15Div
Het PAMA/PAMI wordt om 09u30 dringend uitgestuurd naar het 31Li om er voor te zorgen dat het regiment met een maximum aan munitie kan vertrekken naar zijn nieuwe opdracht.  Voorts moeten ook 20 M1889 geweren en 600 patronen ontnomen worden aan de Lichte Ambulance, en 50 geweren met 1500 patronen aan de Compagnie Intendance.

Te Leffinge verblijft op dat ogenblik ook de de Compagnie Diensten van het 12de Jagers te Voet die na hun mislukte evacuatie naar Frankrijk teruggekeerd is.  Aan deze compagnie moeten eveneens 300 M1889 geweren en 9.000 patronen ontnomen worden.

De wapens en munitie worden verdeeld onder de regimenten.  Het 31Li vertrekt naar het binnenland met 268 bijkomende M1889 geweren en 101.000 extra patronen.  Het 42Li heeft een bijkomende dotatie van 100 geweren en 80.000 patronen.  Het 43Li krijgt zo’n 50.000 patronen.

Tijdens de namiddag wordt ook de persoonlijke bewapening van het transportkorps op punt gesteld.  Aan elk van de pelotons wordt ten minste een dozijn M1889 wapens met bijhorende munitie geleverd.

Omstreeks 18u30 volgt een nieuw bevel tot bevoorrading van het 42Li en het 43Li.  Het 42Li  ontvangt 65.000 patronen M30, 50 kisten patronen M1889, 2.500 geweergranaten type VB en 4.200 patronen voor de bijhorende Lebel geweren, en 1.300 handgranaten.  De levering aan het 43Li omvat 71.000 patronen M30, 11 kisten patronen M1889, 3.500 geweergranaten type VB met 4.200 patronen Lebel, 3 mitrailleurs, 54 lichte machinegeweren en alle bijbehorende uitrusting.  Het 43Li zal te Gits bevoorraad worden.

Staf/15Div
Het Groot Hoofdkwartier beveelt om 09u30 dat de rest van de divisie, met uitzondering van het 42Li en het 16Gn, overgaat naar het Iste Legerkorps.  Reeds een uur later komen baron de Hennin en zijn stafchef Kolonel SBH Kieffer aan op het hoofdkwartier van het Iste Legerkorps in de school van Westrozebeke.

Van hieruit vertrekken de beide officieren naar het hoofdkwartier van de 1Div op Hoeve Gemeenhof nabij Oostnieuwkerke om overleg te plegen met Luitenant-generaal Coppens.  Op de staf van de 1Div heerst de grootste nervositeit en verwarring.  Er is geen duidelijk beeld over de precieze toestand van de eenheden van de divisie.  Baron de Hennin is bijzonder gefrustreerd over het gebrek aan leiderschap en maakt per telefoon zijn beklag bij Luitenant-generaal de Nève de Roden van het Iste Legerkorps.  Hij dringt aan om de taken van de 1Div over te nemen, wat hem uiteindelijk ook omstreeks 22u00 wordt toegezegd.

De 15Div krijgt het bevel in handen over de sector Passendale van het nieuwe front tussen Roeselare en Ieper.  Deze sector vormt de zuidelijke grens van de Belgische legerzone.  Ten zuiden van de sector bevinden zich geen geallieerde troepen en ligt een grote opening in de frontlinie.  Op dat ogenblik is de toestand in de ondersector als volgt:

• Het 31Li heeft zijn drie bataljons in enkele lijn ontplooid en is in actie langsheen de spoorlijn Roeselare-Ieper tussen Zonnebeke in het zuiden en Passendale in het noorden.
• De rechterflank van het 31Li wordt gedekt door een dwarsstelling van Zonnebeke tot Langemark-Poelkapelle die bezet wordt door de eenheden van de 2de Cavaleriedivisie onder leiding van Kolonel SBH Libbrecht,  Deze dwarsstelling moet een overvleugeling van het Belgische front vermijden.
• De linkerflank van het 31Li is bezet door de troepen van het 4L die postgevat hebben langsheen de spoorlijn, de Collievijverbeek en het gehucht Magermerrie.  Ten noorden van het 4L start de sector van de 10Div en zal de spoorlijn Roeselare-Ieper bezet worden door het 5de Regiment Jagers te Voet dat nog onderweg is. 
• Het 18A staat opgesteld ten westen en ten oosten van de baan van Westrozebeke naar Passendale nabij het dorp Westrozebeke.
• Het 43Li is in ontplooiing op het tweede echelon tussen Poelkapelle in het zuiden en Ruiter in het noorden.

Baron de Hennin duidt Kolonel Van Den Abeele van 18A als zijn Commandant Artillerie.  Hij verkrijgt tevens dat het 1TTr bij zijn divisie aangehecht blijft.

Transportkorps/15Div
Luitenant Dive meldt om 08u30 dat de leveringen aan het 42Li en het 43Li uitgevoerd zijn, met uitzondering van de patronen voor de Lebel geweren en een deel van de M1889 munitie voor de M15/37 Chauchat FM15/27 machinegeweren.

In de late namiddag krijgen ook enkele eenheden van het transportkorps het bevel om de divisiestaf te volgen naar het front tussen Roeselare en Ieper.  De staf van het transportkorps moet zich verplaatsen naar Handzame.  Het PAMA/PAMI wordt opgesteld te Zarren.  Luitenant Dive kiest de hoeve van Alois Van Overschelde uit voor zijn commandopost.

Het PARa zal te Raversijde blijven, en het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark te Middelkerke.  Voor de bevoorrading aan levensmiddelen moet het PARa beroep doen op het depot van De Panne.  De levering aan de eenheden moet gebeuren te Stadenberg voor het II/23A, I/18A, 1Gn, 1TTr en de 15 Cie TTr.  Het gehucht Schaapbalie wordt het leveringspunt voor het 31Li, 3L, I/23A, I/18A en het Bon Moto ChA.  Te Vijfwegen zal aan het 43Li en I/1A geleverd worden.

Geneeskundig Korps/15Div
De medische hulpplaats voor de divisie zal opgesteld worden te Stadenberg.  Een verzamelpunt voor lichtgewonden wordt geopend te Westrozebeke.  De paardenartsenijdienst zal eveneens te Stadenberg verblijven.

Staf/15Div
Tijdens de nacht van 26 op 27 mei stuurt de divisiecommandant vier stafofficieren uit naar elk van de grote eenheden van zijn commando om een nauwkeurige stand van zaken op te stellen.  Twee stafofficieren naar het munitiedepot van Houthulst en het munitiedepot op binnenschepen op het Kanaal Plassendale-Nieuwpoort om de bevoorrading van de divisie te verzekeren.  Tegen de ochtend beschikken alle formaties over een nieuwe dotatie munitie, en om 09u00 zijn alle eenheden volgetankt met benzine. 

De vijand bereikt de Belgische linie langsheen de spoorlijn Roeselare-Ieper.  Tegenover Broodseinde in het zuiden en Moorslede in het noorden worden de eerste contacten met de Duitse voorhoedes gesignaleerd. 

Op de staf van de 15Div komt een Britse verbindingsofficier toe met een verzoek om de opening tussen de Belgische en Britse legers te dichten door het verlengen van de Belgische posities tot in Ieper.  Er wordt overlegd met de staf van het Iste Legerkorps die het verzoek afwijst door het gebrek aan troepen.  De legerkorpsstaf verspreid dan wel weer een bericht onder de troepen dat de spoorlijn Roeselare-Ieper gedekt wordt door Franse pantserwagens.  Dit blijkt foutief te zijn.

Omstreeks het middaguur bereiken de Duitse troepen het dorp Frezenberg en ontstaat een directe bedreiging voor de Belgische zuidflank.  De 15Div heeft intussen ook het Bataljon Motorwielrijders Ardeense Jagers in steun ontvangen.  Dit bataljon wordt te Sint-Juliaan ontplooid om een omsingeling te helpen voorkomen.  Op de dwarsstelling Zonnebeke-Poelkapelle voeren de pantserwagens van de 2de Cavaleriedivisie een tegenaanval uit om de Duitsers te ontraden om naar het noorden af te buigen.  Het Iste Bataljon van het 43Li onder Majoor Nicaise wordt in alle haasten uitgestuurd naar de linkerflank van de dwarsstelling om achter de Hansbeek de posities te versterken met een tweede echelon.

Het zwaartepunt van de Duitse aanval is echter het dorp Passendale.  De stellingen van het Iste en het IIde Bataljon van het 31Li vallen onder zwaar artillerievuur.  De Duitse Luftwaffe vervoegt de aanval.  Het I/31Li kan de daaropvolgende grondaanval niet weerstaan en valt al snel uit elkaar.  Het 4L past zijn posities aan om een vijandelijke doorbraak ten oosten van Passendale af te stoppen.  Ook het II/31Li wordt van de spoorlijn weggedrukt.  Passendale wordt ingenomen.  De artillerie van de 15Div concentreert zijn vuur op de zuidrand van het dorp.

De telefoonlijnen tussen de divisiestaf en de commandoposten van het 31Li en het 43Li worden verbroken.  Het 1TTr is ondertussen op eigen initiatief gestart met de aftocht, zodat alleen de 15de Compagnie Transmissietroepen overblijft om de verbindingen te herstellen.  De divisiestaf besluit om de westelijke ondergroepering van de artillerie terug te trekken naar een nieuwe positie ten noorden van de baan Poelkapelle-Westrozebeke nabij Spriet.

Omstreeks 16u00 krijgt het hoofdkwartier opnieuw verbinding met het 43Li.  Het contact met de commandopost van het 31Li zal evenwel niet hersteld worden.

Te Passendale kunnen de Duitsers al snel uitbreken in de richting van Westrozebeke.  De opmars wordt gesteund door een dicht artillerievuur op de Passendalesteenweg.  Baron de Hennin beveelt om een tegenaanval te lanceren.  De artillerie krijgt 30 minuten om een voorbereidend vuur uit te voeren en vervolgens moet het 43Li de vijand de pas afsnijden naar Westrozebeke.  Rond 17u30 schiet de Belgische artillerie de eerste granaten af.  Een goed half uur later stort het IIde Bataljon van het 43Li zich in de tegenaanval.  De vijandelijke reactie is heel hevig en de actie draait op niets uit.  Het bataljon moet de actie staken en laat heel wat slachtoffers achter, waaronder ook Majoor Philippart.  De restanten van het II/43Li stranden op zo’n 150m van Passendale.

Tussen Passendale en het gehucht Magermerrie worden ook de posities van het 4L met infiltratie bedreigd.  Om dit te voorkomen stuurt de divisiestaf het uit twee eskadrons bestaande detachement Balestrie van het I/2L naar voren.  Tot een echte tegenaanval zal het hier niet komen.  Onder de vijandelijke druk kunnen de lansiers niet anders dan zich ingraven ter hoogte van de Grote Roeselarestraat en Magermerrie.

Het 2Cy wordt om 17u00 ter beschikking gesteld van de 15de Infanteriedivisie. Kolonel SBH Mersch van 2Cy stuurt onmiddellijk een peloton wielrijders en een C47 anti-tankkanon uit naar de zuidrand van Westrozebeke.  De rest van het regiment vertrekt om 19u00 eveneens naar Westrozebeke in tactische formatie met het II/2Cy op kop. Dit bataljon trekt rondom de dorpskern heen en ontplooit zich bij het vallen van de nacht tussen Westrozebeke en Poelkapelle. Het I/2Cy stelt zich op tussen Westrozebeke en Oostnieuwkerke zodat de beide zijden van de baan naar Passendale gedekt zijn. Deze ontplooiing laat toe aan het Eskadron Marx van 1L om zich terug te trekken.

Baron de Hennin herschikt hierop de organisatie van zijn sector:

• Ondersector West omvat de dwarsstelling Zonnebeke-Poelkapelle met de troepen van de 2de Cavaleriedivisie en het III/31Li onder bevel van Kolonel SBH Libbrecht.
• Ondersector Centrum komt onder bevel te staan van Kolonel SBH Mersch met het 2Cy en de overige troepen van 31Li.
• Ondersector Oost wordt bevolen door Luitenant-kolonel Jooris met als voornaamste formaties het 4L en het detachement Balestrie.

Als allerlaatste bijkomend element ontvangt de 15Div eveneens het 1ste Licht Regiment onder Kolonel Dethise.  

Tenslotte vraagt de divisiecommandant aan het Iste Legerkorps de toestemming om het hoofdkwartier te verplaatsen van Hoeve Gemeenhof nabij Oostnieuwkerke naar Stadenberg.  Dit verzoek wordt afgewezen om te vermijden dat dit als een aftocht zou geïnterpreteerd worden, maar baron de Hennin mag wel een tweede stafechelon openen te Stadenberg.  Kolonel SBH Kieffer en twee stafofficieren zullen dit echelon bemannen.

De vijand blijft verder aandringen na het vallen van de nacht.  Omstreeks 23u30 naderen de Duitsers de posities van het III/31Li opnieuw en dreigt de overrompeling.  Het bataljon trekt zich terug naar de Roeselarestraat om opnieuw een continue front te vormen.

Geneeskundig Korps/15Div
De Lichte Ambulance staat nu onder het bevel van Majoor Ruytinckx van de Gezondheidsdienst van de 1ste Infanteriedivisie.

Omstreeks 10u00 raakt ambulancier Soldaat Mixhe bij een artilleriebeschieting gewond.  De ongelukkige militair zal later aan deze verwondingen bezwijken.

Transportkorps/15Div
Het PAMA bevoorraadt het 23A op zijn nieuwe stellingen nabij Westrozebeke tijdens de tweede helft van de nacht. 

Luitenant Dive krijgt om 08u20 de opdracht om het PAMI uit te sturen naar Houthulst voor nieuwe munitiebanden en bijbehorende vultoestellen voor de Maxim en de Colt mitrailleurs.  De infanterieregimenten hebben blijkbaar problemen met overmatige slijtage.

Het voor de middag is er enige wrijving omtrent de bevoorrading van het 23A wanneer een aantal van de vrachtwagens van het PAMA volgeladen terugkeren.  Kapitein-commandant Mertens interpelleert Luitenant Dive, die er op wijst dat het afladen van de vrachtwagens de verantwoordelijkheid is van het 23A en zijn manschappen de munitie alleen tot op de overlaadpunten moeten brengen.  Mertens wijst er dan weer op dat verscheidene batterijen van het 23A een bijzonder laag munitiepeil melden, en de levering had moeten gedaan worden op de stellingen.

Wanneer tijdens de namiddag het aanvullen van de voorraden van het PAMA/PAMI gepland wordt, komt een motorwielrijder van de divisiestaf aan.  De eenheid moet in eerste instantie nieuwe voorraden ophalen bij een munitietrein in het station van Eernegem, en mag pas daarna de tekorten aanvullen via het depot van Houthulst.

Staf/15Div
Kolonel SBH Kieffer en de twee stafofficieren aangeduid voor het tweede stafechelon werken vanaf 01u30 vanuit Stadenberg.  Hier worden al snel telefoonverbindingen gerealiseerd naar het eerste echelon te Oostnieuwkerke, het 4L, 2JP en 43Li.

Het 1ste Licht Regiment wordt om 02u30 in twee fracties verdeeld.  De Iste Groep wordt uitgestuurd naar Ondersector Oost, en de IIde Groep wordt in reserve gehouden nabij de commandopost van het 43Li.

Het nieuws van de capitulatie bereikt de divisiestaf om 04u50.  Kort hierop sluit baron de Hennin de commandopost te Oostnieuwkerke om Kolonel SBH Kieffer te vervoegen te Stadenberg.  De staf is hier omstreeks 06u00 verzameld en een half uur later arriveren hier ook de eerste Duitse troepen.

In de namiddag vertrekt Luitenant-generaal de Hennin onder begeleiding van een Duits officier naar Hooglede waar het hoofdkwartier van het Duitse XI. Armeekorps opgesteld wordt.  Dit hoofdkwartier is hier echter nog niet operationeel, zodat de Hennin van een kale reis terugkeert naar Stadenberg om hier de nacht door te brengen.

Staf/15Div
Bij het ontbijt te Stadenberg vragen een aantal staffofficieren aan Luitenant-generaal de Hennin om te mogen vertrekken en een poging te wagen om naar Engeland te ontkomen.  De baron raadt hen aan om voorlopig op post te blijven.

Rond het middaguur keert de generaal terug naar Hooglede waarbij op de staf van het XI. Armeekorps hun bevelhebber Generaal Joachim von Kortzfleisch ontmoet.  Bij zijn aankomst aldaar ontmoet hij eveneens Kolonel Dethise die op punt staat zijn 1ste Licht Regiment naar Charleroi over te brengen.  Voorts heeft de Hennin contact met het Groot Hoofdkwartier.  Zijn divisiestaf zal voorlopig nog ter plaatse blijven.

Staf/15Div
De divisiestaf moet Stadenberg verlaten en rijdt met de eigen voertuigen onder begeleiding van een Duits motorescorte naar Oudenaarde. Van hieruit trekt het kleine konvooi verder naar Ronse waar Luitenant-generaal de Hennin overnacht in de woning van senator Gomar Van de Wiele.

Staf/15Div
Op 31 mei rijdt de stafgroep verder via Ninove naar Halle.  Hier worden alle officieren ontwapend en doorgestuurd via Rixensart en Waver naar Tienen.  In de artilleriekazerne van de stad is een verzamelplaats voor krijgsgevangenen ingericht.  De kazerne zit propvol Belgische militairen en de leefomstandigheden laten erg te wensen over.  De generaal verneemt dat hij ‘s anderendaags naar Maastricht moet rijden.  De stafofficieren zien er erg tegenop om in Tienen te overnachten en mogen op woord van eer de kazerne weer verlaten.  De chauffeur van de generaal, Sergeant Pams, stelt voor om in zijn familiewoning te Sint-Truiden te overnachten.

De volgende ochtend vertrekt het gezelschap naar Maastricht om van hieruit naar de  Theodor-Körner-Kaserne te Aken doorgestuurd te worden.  In deze kazerne worden de voertuigen van de officieren in beslag genomen.  In de daaropvolgende dagen worden de militairen per trein overgebracht naar Oflag VIa te Soest.

Eenheid	Naam	Voornaam	Foto	Graad	Stand	Klas	° op	° te	+ op	+ te	Nota
ARCA/TptK	BELJIONNES	Georges		Sdt			13.09.1906		31.05.1940	Dordrecht (NL)	KG op Rhenus 127 op 30/5. Overleden in hospitaal.

1. Dossier 15de Infanteriedivisie, Sectie Classified Archives, Afdeling Veiligheid en Inlichtingen, Ministerie van Defensie