Reglementaire benaming	IVde Legerkorps | IVLK IVème Corps d’Armée | IVCA
Type	Infanteriekorps
Bevelhebber	Luitenant-generaal André Bogaerts
Stafchef	Luitenant-kolonel SBH René Devijver
Onderstafchef	Majoor SBH Léon Gerard
Verbindingsofficier Groot Hoofdkwartier	Kapitein-commandant SBH Eugène Calberg
Commandant Artillerie	Generaal-majoor Paul Massart
Commandant Genie	Kolonel SBH Mathieu Deleval
Commandant Transmissietroepen	Majoor Paul Gallez
Commandant Luchtvaart	Kolonel vlieger Albert Massaux
Commandant Transportkorps	Majoor Jacques Roosen
Commandant Gezondheidsdienst	Geneesheer Kolonel L. Couvreur
Standplaats	Vooruitgeschoven Stelling achter Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten Sector Sint-Lenaarts – Dessel Dekkingsstelling achter Albertkanaal Zone Schoten – Herentals HK in het Fort van Lier
Organieke Eenheden	Hoofdkwartier
	12de Infanteriedivisie
	15de Infanteriedivisie
	18de Infanteriedivisie
	22ste Bataljon Genie
	24ste Bataljon Transmissietroepen
	13de Regiment Artillerie
	Geneeskundig Korps IV/LK	Staf (Geneesheer Luitenant-kolonel Léon Marique)
		Geneeskundige Versterkingscompagnie (Med 1Kapt Albert Dehet)
		1ste Legerkorpsambulance (Med Lt P. Pluys)
		2de Legerkorpsambulance (Med 1Kapt Georges Nemery)
		Geneeskundige Ambulance (Med 1Kapt Edouard Hemeleers)
		Lichte Heelkundige Ambulance (Med 1Kapt Robert Fagnard)
		Hygiënetrein (Med Lt H. Van Runkelen)
	Intendancekorps IV/LK	Staf
		Compagnie Intendance
	Transportkorps IV/LK	Staf (Cdt F. Bivort)
		1ste Autopeloton voor Artilleriemunitie (Lt L. Deheem)
		2de Autopeloton voor Artilleriemunitie (Lt Robert Dailly)
		Autopeloton voor Ravitaillering (Lt R. Arendt)
		Autopeloton voor Materieel (Lt D. Van Haelen)
		Atelier voor Herstelling van het Wagenpark (Lt Franz Hannecart)
		Atelier voor Herstelling van het Materieel (Lt Herman Kermans)
		Ontsmettingscompagnie (Cdt Paul Rener)
	Compagnie Luchtafweermitrailleurs IV/LK (Kapt A. Dereume)
	Provoost (Luitenant-kolonel Léon Wilmet)
Tijdelijke Eenheden	IIIde Bataljon Speciale Vestingseenheden
	IVde Bataljon Speciale Vestingseenheden
	Vde Bataljon Speciale Vestingseenheden
	5de Batterij Artillerie Meetdienst
	Iste Groep 1ste Luchtvaartregiment
	2de Compagnie Luchtscheepvaart 1ste Luchtvaartregiment
	1ste Regiment Hulptroepen (minus Iste Bataljon)
	9de Regiment Hulptroepen (minus 6Cie, 8Cie en IIIde Bataljon)

HK IV/LK
Aan de vooravond van de Duitse inval is het IVde Legerkorps (IV/LK) verantwoordelijk voor een bijzonder grote zone. Deze zone omvat het zuidoostelijk gedeelte van de Versterkte Positie Antwerpen (VPA), ingenomen door de 12de Infanteriedivisie, het deel van de Dekkingsstelling langs het Albertkanaal van Massenhoven tot Herentals, ingenomen door de 15de Infanteriedivisie en het gedeelte van de Vooruitgeschoven Stelling langsheen het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten [1] van Sint-Lenaarts tot de junctie met het kanaal Bocholt-Herentals te Dessel, bezet door de 18de Infanteriedivisie. Links van het IV/LK verdedigd het Vde Legerkorps (V/LK) de rest van de Versterkte Positie Antwerpen, rechts staat het IIde Legerkorps (II/LK) opgesteld achter het Albertkanaal van Herentals tot Beringen. 

Voorts wordt het legerkorps nog ondersteund door het 13de Regiment Artillerie (13A), zijn organieke korpsartillerie, het 22ste Bataljon Genie (22Gn) en het 24ste Bataljon Transmissietroepen (24TTr). Het IVde Legerkorps krijgt de VIIde Groep van het 1ste Regiment Grondverdediging tegen Luchtdoelen (VII/1DTCA) in versterking. De drie batterijen van VII/1DTCA staan als volgt opgesteld: de 19de Batterij te Herenthout, de 20ste Batterij te Vremde en de 21ste Batterij te Melkouwen. Het hoofdkwartier van het IV/LK is kantonneert in de Dungelhoefkazerne van Lier maar heeft een gevechtscommandopost ingericht in het Fort van Lier. Het fort wordt beveiligd door de 16de Compagnie van het 1ste Regiment Speciale Vestingseenheden (1SVE) versterkt met een compagnie van het 39ste Linieregiment (39Li).

7(FRA)Leger in de zone van IV/LK
Ten noorden van de Belgisch-Nederlandse grens is er echter geen aansluiting met het Nederlands verdedigingsdispositief. De Nederlanders hebben zich opgesteld ten noorden van de Rijn waardoor er een gapende opening bestaat tussen de Belgische en Nederlandse verdedigingslinies. In deze opening bezetten enkele territoriale Nederlandse eenheden een defensieve stelling gekend als de Peel – Raam Stellling. Dit werd reeds in november opgemerkt door de Franse Generaal Gamelin die een plan liet uitwerken om het 7de Franse Leger [7(FRA)Leger] in te zetten tussen de stellingen van de Belgen en de Nederlanders. In zijn order N° 5 van 20 maart 1940 bevestigt Generaal Giraud, commandant van het 7(FRA)Leger, dat zijn eenheid in staat moet zijn om “tout en conservant ses anciennes missions, qui passent à l’arrière plan, a reçu une mission nouvelle d’une importance capitale qui consiste à assurer la liaison entre les armées belge et hollandaise dans la région Nord-Est d’Anvers”. Generaal Giraud beschikt hiervoor over twee legerkorpsen en een “Division Légère Mécanique”, alles tesamen het equivalent van acht divisies [2].

12Div IV/LK 
De verdediging van het zuidoostelijk deel van de Versterkte Positie Antwerpen (VPA) is toegewezen aan de 12de Infanteriedivisie. De 12de Infanteriedivisie (12Div) neemt stelling achter pas aangelegde de anti-tankgracht [3] van de VPA tussen het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten en het Albertkanaal. Op die manier maakt de 12Div de verbinding tussen de VPA en de Dekkingsstelling.

15Div IV/LK
De 15de Infanteriedivisie (15Div) heeft posities ingenomen langs de Dekkingsstelling achter het Albertkanaal van Massenhoven tot Herentals.

18Div(-) IV/LK
De legerkorpsen opgesteld langs de Dekkingsstelling achter het Albertkanaal zijn ook verantwoordelijk voor het beveiligen van het gebied tussen de grens en de Dekkingsstelling. Hiervoor dienen ze enkele alarmposten langs de Belgisch-Nederlandse grens en een gedeelte van de Vooruitgeschoven Stelling te bemannen. Voor het IV/LK betekent dit dat ze de Vooruitgeschoven Stelling moeten bezetten achter het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten vanaf Dessel tot Sint-Lenaarts. Deze opdracht wordt toevertrouwd aan de 18de Infanteriedivisie (18Div), een divisie van tweede reserve. Deze divisie is echter sterk uitgedund want op 11 april 1940 vertrekken de staf en twee bataljons van het 3de Regiment Grenadiers  naar West-Vlaanderen om er te worden afgedeeld bij de Maritieme Basis voor de bewaking van de Belgische kust.  De 18Div is definitief een deel van zijn infanterie kwijt. Op 9 mei verlaat het 39Li eveneens de divisiesector om als legerkorpsreserve te kantonneren binnen de Versterkte Positie Antwerpen te Merksem en Deurne.  Ten oosten van Dessel voert de Groepering Ninitte, als dekkingsmacht van het Cavaleriekorps (CK), een gelijkaardige opdracht uit als de 18Div vanaf De Maat nabij Mol achter het Kanaal Bocholt-Herentals tot Eisden nabij Maasmechelen achter de Zuid-Willemsvaart. Deze opdracht bestaat er in om, door het vernietigen van de kanaalbruggen en het uitvoeren van vernielingen aan wegennet, de Duitse invallers af te remmen tot de eenheden die stelling moeten nemen achter het Alberkanaal hun stelling hebben ingenomen. Eens deze opdracht beëindigd mag de 18Div terugtrekken binnen de perimeter van de Versterkte Positie Antwerpen (VPA). Volgens planning zou de dekkingsopdracht van de 18Div in principe 24 uur na het begin van de vijandelijkheden afgelopen moeten zijn. Dit is de tijd die nodig geacht wordt om de stellingen achter het Albertkanaal te bezetten en gevechtsklaar te maken.

IntK IV/LK
Het Intendancekorps van het IVde Legerkorps (IntK IV/LK) is een eenheid ter grootte van een compagnie die de voorraadmagazijnen van het IV/LK beheert. In de onmiddellijke omgeving van de magazijnen bevindt zich ook het bevoorradingsstation (oftewel Gare de Ravitaillement – GRa) van het IV/LK waar de Dagelijkse Bevoorradingstreinen met levensmiddelen bestemd voor de legerkorpstroepen van het IV/LK toekomen. Dit zijn de organieke legerkorpseenheden van het IV/LK (zoals 13A, 22Gn en 24TTr), het HK met zijn logistieke eenheden (TptK, Cie MiCA, Geneeskundig Korps) en de versterkingen die op niveau legerkorps aan het IV/LK werden toegevoegd. Deze eenheden worden geravitailleerd in levensmiddelen, munitie en materieel door de verschillende Autopelotons van het Transportkorps die de bevoorrading vanuit de magazijnen van het IntK naar de eenheden brengt. 

TptK IV/LK
Het Transportkorps van het IV/LK (TptK IV/LK) wordt bevolen door Majoor Roosen en beschikt over een staf, enkele pelotons (1PAMA en 2PAMA) die moeten instaan voor de bevoorrading van artilleriemunitie van het legerkorps, een autopeloton bevoorrading levensmiddelen (PARa) en een autopeloton bevoorrading materieel (PAMat). Naast de bevoorradingspelotons beschikt het korps ook over een atelier voor de herstelling van het voertuigenpark (ARC), een atelier voor de herstelling van het materieel (ARM) en een Ontsmettingscompagnie.

• Staf/TptK
  De Staf van het TptK (Staf/TptK) wordt op 1 november gemobiliseerd in het Hof (kasteel) ten Eiken in Rumst. Het kader van het korps wordt per telegram opgeroepen, de onderofficieren en soldaten worden door de Rijkswacht geconvoceerd. De voertuigen voor het TptK werden opgeëist door de Comissie 129R en zijn verzameld in het gehucht Terhagen van Rumst. Op 16 november zijn alle ondereenheden van het TptK operationeel. Een aantal ondereenheden verplaatst zich op 17 november naar een kantonnement waar ze de rest van de mobilisatieperiode zullen verblijven. Op 14 januari wordt een algemeen alarm afgekondigd waardoor de verschillende eenheden worden doorgestuurd naar hun gevechtskantonnementen. Ook de CieDes wordt opnieuw gemobiliseerd. Het alarm duurt tot 27 januari waarna alle eenheden hun mobilisatiekantonnement van voor het alarm terug innemen, de CieDies wordt opnieuw gedemobiliseerd.
• 1PAMA en 2PAMA/TptK
  Beide autopelotons bevoorrading munitie artillerie vormen samen een groepering. Na hun mobilisatie worden de pelotons doorgestuurd naar Kasteel Tanghof in de Reepkenslei Nr 134 te Kontich. Op 19 december worden de twee pelotons overgebracht naar Fort 4 te Mortsel waar de munitiecamions geparkeerd worden. De manschappen zoeken kantonnementen op in de buurt van het fort, de groepering staat er onder bevel van Lt Van Den Brande.
• PARa/TptK
  Het autopeloton bevoorrading levensmiddelen  (Peloton Auto de Ravitaillement – PARa) wordt gemobiliseerd in de Antwerpse brouwerij Tivoli. Het PARa verhuist op 17 november naar het klooster van de broeders Monfortanen in de Kapelstraat van Kontich-Kazerne en begint met zijn bevoorradingsopdracht. Lt Res Arendt neemt op 10 maart het commando over van het PARa.
• PAMat/TptK
  Het autopeloton materieel (Peloton Auto de Matériel – PAMat) wordt gemobiliseerd in een brouwerij te Terhagen nabij Rumst. Na zijn volledige mobilisatie verhuist het peloton naar het kasteel Tibur te Rumst.
• ARC/TptK
  Het Atelier Herstelling Voertuigenpark (Atelier de Réparation Charroi – ARC/TptK) wordt gemobiliseerd in het kasteel Tibur te Rumst. Het ARC verlaat op 17 november het kasteel Tibur om zich te installeren in de zinkfabriek van Boom, gelegen in de Nielsestraat. Aan de vooravond van de oorlog wordt het ARC bevolen door Luitenant van de reserve (Res) Hannecart die aangeduid is als kantonnementscommandant van het kantonnement Boom waar zich het ARC en het ARM bevinden. Lt Hannecart wordt bijgestaan door Lt Res Rodts, officier hersteller van het ARC.
• ARM/TptK
  Het Atelier Herstelling Materieel (Atelier de Réparation Matériel – ARM/TptK) wordt gemobiliseerd in de Duffelsesteenweg (TBC) te Rumst. Ook het ARM verhuist naar Boom naar de site van de Boomse Metaalwerken, een bedrijf gespecialiseerd in bouwmachines gelegen aan de Kaai. Het ARM wordt bevolen door Lt Res Kermans.
• CieDes/TptK
  De Ontsmettingscompagnie van het TptK IV/LK (CieDes/TptK) wordt gemobiliseerd te Kontich (TBC) in de Antwerpsesteenweg. De CieDes wordt op 1 december 39 gedemobiliseerd. Het personeel wordt naar huis gestuurd maar wordt een eerste keer terug opgeroepen gedurende een tweetal weken in januari 1940 naar aanleiding van de afkondiging van een algemeen alarm. Na het afblazen van het alarm op 27 januari wordt de compagnie opnieuw gedemobiliseerd om pas terug opgeroepen te worden bij afkondiging van de algemene mobilisatie naar aanleiding van de start van de vijandelijkheden. De CieDes beschikt over materieel en middelen die ingezet kunnen worden voor het ontsmetten van personeel, wapens en voertuigen nadat deze werden aangevallen door chemische wapens.

Cie MiCA IV/LK
De Compagnie Luchtafweermitrailleurs van het IVde Legerkorps (oftewel Compagnie Mitrailleurs Contre-Avions – Cie MiCA IV/LK) wordt gemobiliseerd op november 39 in de meisjesschool gelegen langs de Peetersstraat in Diest. De compagnie werd samengesteld uit reservisten komende van een infanterieregiment en beschikt over zes pelotons die samen 24 lichte Maxim mitrailleurs bezitten, waarvan er 18 op vrachtwagens kunnen geïnstalleerd worden om de mobiele luchtverdediging van het HK en de korpstroepen te verzekeren. Tot 27 maart 1940 is de Cie MiCA IV/LK een onderdeel van het transportkorps, na 27 maart wordt de eenheid een onafhankelijke compagnie. Toch wordt de compagnie hoofdzakelijk ingezet voor de luchtverdediging van de logistieke eenheden van het IV/LK. De Cie MiCA IV/LK wordt bevolen door Kapitein Dereume die wordt bijgestaan door de Luitenanten van de reserve Derumier (1Pl), Devreux (2Pl), George Lecloux (3Pl), Dupas (4Pl), Soete (5Pl) en de OLt Res Blechet (6Pl) die de functie van pelotonscommandant uitoefenen. Na de mobilisatie voltooid te hebben verlaat de compagnie Diest en wordt de compagnie als volgt ter beveiliging van het TptK ingezet: het 1ste Peloton (1Pl) beveiligt het PARa te Kontich, het 2de Peloton en het 3de Peloton (2Pl en 3Pl) beveiligen het ARM te Boom, het 4de Peloton en het 5de Peloton (4pl en 5Pl) beveiligen de groepering PAMA en het 6de Peloton (6Pl) blijft onder controle van de compagnie en beveiligt het CP van het TptK. In april wordt het 4Pl doorgestuurd naar Duffel voor de beveiliging van de Geneeskundige Versterkingscompagnie en het 2Pl naar Lier waar het HK van het IV/LK staat opgesteld.

Provoostdienst IV/LK
Het mobilisatiekantonnement van de provoostdienst bevindt zich aan de Ter Rivierenlaan 66 te Deurne.  De manschappen worden gemobiliseerd in de Gemeenteschool aan de Baron Leroystraat 31.

HK IV/LK
Om 23u55 brengt het Groot Hoofdkwartier (GHK) het commando van IV/LK in staat van alarm.  De korpsstaf brengt zijn formaties op de hoogte van het alarm tussen 00u10 en 00u48.  Vervolgens wordt het 39Li doorgestuurd naar zijn afwachtingsstellingen te Deurne en Merksem, en worden bevelen verspreid om het waterpeil in de overstromingsgebieden doorheen de operatiezone op volle hoogte te brengen. De genie krijgt eveneens opdracht om de elektrische ontstekingsmechanismen aan te brengen op de voorbereide vernielingen.  Om 09u00 verlaat de staf zijn rustkantonnement in de Dungelhoefkazerne te Lier om zich in het fort te installeren. Hier valt de directe telefoonverbinding met het GHK te Breendonk echter al snel uit.  Het fort is echter aangesloten op het ondergrondse telefoonnet van de Versterkte Positie Antwerpen waardoor via de centrales van het V/LK het GHK toch bereikt kan worden.  Als extra maatregel om de verbinding met het GHK te ontdubbelen begeeft de onderstafchef van het IV/LK zich naar het hoofdkwartier van de Generale Staf der Legerartillerie (GS/LA) te Mechelen om van hieruit contact te onderhouden met het GHK.

Om 09u55 beveelt het GHK om op de Vooruitgeschoven Stelling langsheen het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten alle bruggen oost van Turnhout te vernielen.  Het GHK en IVde Legerkorps weten echter niet dat door het opblazen van de bruggen tussen Turnhout en De Maat de marsroutes Itinéraire 4 (Boulogne-Turnhout) en Itinéraire 5 (Montreuil-Retie) van het 7(FRA)Leger afgesneden worden [4]. Vanaf valavond lopen ook op de korpsstaf zeer regelmatig onjuiste meldingen binnen van luchtlandingen.  De schrik om een Duitse verrassingsaanval van uit de lucht zit er duidelijk in bij de diverse echelons van het legerkorps.  Ook het GHK waarschuwt om uiterst waakzaam te blijven en verwacht dat de kans op luchtlandingen groter zal worden vanaf 11 mei.

7(FRA)Leger in de zone van IV/LK
Na de middag trekken de eerste formaties van het 7(FRA) Leger door de sectoren van de 12Div en de 15Div in de zone van het IV/LK.  Het betreft verkenningseenheden van de 1er Division Légère Mécanique [1(FRA)DLM] die de marsroutes van het 7(FRA)Leger richting Tilburg moet verkennen. Het kopelement van de Franse voorhoede wordt gevormd door twee Détachements de Découverte (DD) behorende tot het Franse 6e Régiment Cuirassiers [6(FRA)RC].  Deze twee Détachements de Découverte worden op korte afstand gevolgd door de rest van de 1er Division Légère Mécanique [1(FRA)DLM]. Het betreft het gros van het 6(FRA)RC en de gemotoriseerde infanterie van het 4e Régiment de Dragons Portés [4(FRA)RDP] met zijn gevechtsondersteunende elementen [5]. De coördinatie met het Franse commando wordt opgestart.  Luitenant-generaal Bogaerts pleegt tevens telefonisch overleg met de Nederlandse Kolonel Schmidt, Territoriaal Bevelhebber Brabant (oftewel TBB) die het bevel voert over de Nederlandse territoriale eenheden die in Noord-Brabant staan opgesteld tussen de Vesting Holland en de Belgische grens [6].  Om 23u30 meldt de 18Div de komst van de eerste Franse troepen op het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten.  De Fransen melden dat ze nog tijdens de nacht het kanaal zullen oversteken om Nederland binnen te trekken. 

Geneeskundig Korps IV/LK
De medische elementen van het Geneeskundig Korps, met uitzondering van de 2de Legerambulance, vormen samen het Medisch-Chirurgisch Centrum van het IV/LK. Het MCC IV/LK staat opgesteld te Duffel.

• 2de Legerkorpsambulance in steun van 15Div
  De 2de Legerkorpsambulance is ondergebracht in het rusthuis van de Paters Jezuieten aan de Berlarij 14 te Lier. Geneesheer Luitenant Pluys is commandant ad-interim terwijl Geneesheer 1ste Kapitein Nemery met verlof te Brugge is. De ambulance wordt aangeduid als hulppost op niveau divisie voor de 15Div. Om de nodige capaciteit vrij te maken dienen alle op 10 mei gehospitaliseerde militairen afgevoerd worden naar het Medisch-Chirurgisch Centrum van het IV/LK te Duffel. Negen aanwezige ambulancevoertuigen beginnen aan de opdracht. Intussen wordt de refter van het rusthuis ingericht als ontvangst- en triageruimte, Zaal 2 als verzorgingslokaal voor lichtgewonden en Zaal 3 als evacuatiezaal. Er wordt telkens één ambulance uitgestuurd naar de verzamelpunten voor gewonden van de 15Div aan het Kasteel Verbeke en te Emblem. De eerste opname gebeurt in de loop van de avond. Het gaat om een militair met angina.

TptK IV/LK

• Staf/TptK
  De staf bevindt zich nog steeds in het Hof ten Eiken te Rumst wanneer ze om 03u05 het algemeen alarm ontvangen van de Staf van het IV/LK. Met de ontvangst van het algemeen alarm komt ook het bevel om alle verloven in te trekken en iederen terug op te roepen. De pelotons worden onmiddellijk op de hoogte gebracht van het alarm. Om 06u50 wordt de staf op de hoogte gebracht van de afkondiging van de algemene mobilisatie (Fase E van het mobilisatieplan) naar aanleiding van de start van de vijandelijkheden.
• PAMat/TptK
  Het PAMat bevindt zich te Tibur
  
• 1PAMA/TptK en 2PAMA/TptK
  Beide munitiepelotons bevinden zich bij de afkondiginge van het alarm nog steeds in hun kantonnement in Fort 4 van de oude fortengordel om Antwerpen. Omstreeks 05u00 verlaten ze het fort om zich naar hun alarmkantonnementen te begeven.  Het 1PAMA vervoegt Aartselaar.  Het 2PAMA verhuisd naar Kasteel Tanghof te Kontich.  De beide pelotons zijn elk verantwoordelijk voor de munitiebevoorrading van de helft van de groepen van het 13de Regiment Artillerie (13A).
• PARa/TptK
  Het PARa vervoegt eveneens zijn alarmkantonnement dat te Boom gesitueerd is.
• ARC/Tpt en ARM/TptK
  Het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark (ARC) en het Atelier voor Herstelling van het Materieel (ARM) staan opgesteld te Boom.  Kantonnementscommandant is Luitenant Hannecart van het ARC.
• CieDes/TptK
  De op 27  januari 1940 gedemobiliseerde Ontsmettingscompagnie wordt opnieuw geactiveerd onder bevel van Kapitein-commandant Rener.

Cie MiCA IV/LK
De compagnie wordt om 03u20 door de Staf IV/LK op de hoogte gebracht van het algemeen alarm. Het 6de Peloton wordt om 06u00 afgedeeld bij het PAMat te Tubir bij Rumst. Na de afkondiging van de algemene  mobilisatie naar aanleiding van de start van de vijandelijkheden verhuist de compagniestaf tegen 07u00 naar Lint. Het 2de Peloton bewaakt het luchtruim rondom het hoofdkwartier van het IV/LK op het Fort van Lier, en staat opgesteld even ten westen van het bouwwerk langsheen de Fortweg.  

HK IV/LK
De eerste elementen van het 7(FRA) Leger zijn het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten overgestoken om Noord-Brabant binnen te trekken.  Het GHK vraagt om 07u00 om de uitvoering van het vernielingsplan in de sector van de 18Div stop te zetten zodat de belangrijke verkeersaders richting Nederland open blijven voor het militaire verkeer.  Het Duitse commando wil niet dat de verbinding tussen de Belgische en Nederlandse legers tot stand wordt gebracht door de Fransen. De Duitse Luchtmacht is dan ook bijzonder actief in het luchtruim van de provincie Antwerpen om de Franse troepenbewegingen richting Nederland zoveel mogelijk te hinderen.

Ten oosten van de 18Div trekken de dekkingstroepen van het Cavaleriekorps zich terug van de Vooruitgeschoven Stelling.  Hierdoor is het Kanaal Bocholt-Herentals niet langer gedekt ten oosten van De Maat.  Bovendien is het duidelijk geworden dat het 7(FRA) Leger ten noorden van Herentals een naar het oosten gericht front plant, en eveneens de vernieling van de bruggen ten westen van Turnhout wil uitstellen.  Hierdoor moet ook de inzet van de 18Div gewijzigd worden.  De divisie zal langer ter plekke blijven.  Desondanks drukt Luitenant-generaal Bogaerts er op dat geen enkele voorbereide vernieling intact in de handen van de vijand mag vallen, en het vernielingsplan voor de zone integraal moet uitgevoerd worden bij een vijandelijke aanval.

Het hoofdkwartier houdt rekening met een mogelijk vertrekt uit Lier.  Het 24TTr krijgt om 11u00 de opdracht om op Fort 3 en Fort 4 de nodige telefoonverbindingen aan te leggen.  De beide forten gelden als alternatieve locaties voor de staf van het legerkorps.

Op verzoek van het hoofdkwartier dient het 39Li een van zijn compagnies naar Pullaar te sturen om van hieruit tussenbeide te kunnen komen bij mogelijke luchtlandingsoperaties, en de nabije verdediging van de legerkorpsstaf te verzekeren.  Het legerkorps belooft vrachtwagens te zullen leveren voor het overbrengen van de manschappen.  Het 39Li duidt de 9de Compagnie aan voor de opdracht.

Doorheen de operatiezone van het legerkorps blijft de Duitse luchtmacht talrijke aanvallen uitvoeren.  De vijand wil er alles aan doen om te voorkomen dat de verbinding tussen de Belgische en de Nederlandse legers tot stand komt.  Onder meer te Oostmalle, Reusel, Gierle, Arendonk en Turnhout worden zware luchtaanvallen gemeld.  De 18Div in het bijzonder meldt dan ook onder grote druk te staan.

Om 16u00 arriveert de Franse Lieutenant Castagne op het Fort van Lier.  Castagne is de verbindingsofficier van het 16(FRA) Legerkorps dat in de ruime omgeving van Dendermonde aankomt en plant op om te rukken hetzij naar de lijn Turnhout-Kastelee-Herentals, hetzij naar de lijn Oostmalle-Herentals.  De legerkorpsstaf vraagt aan de 12Div en de 15Div om de op de marsroutes van deze formatie aangelegde mijnenvelden duidelijk af te bakenen.

Eerder op de dag zijn ook in de stations rond Mechelen de tankeenheden van het 7(FRA) Leger aangekomen.  Het Franse commando bekomt het akkoord van het hoofdkwartier om de springinrichtingen onder de bruggen van de Rijkevorselseweg en de Merksplasseweg over het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten weg te halen zodat de tanks zonder gevaar de waterloop kunnen oversteken.

Even voor 20u00 wordt de vijand te Postel gemeld.  Of dit bericht correct is, kan niet worden nagekeken.  De officiersvekenning uitgestuurd door de 12Div meldt grote schade te Postel, maar kan geen vijandelijke elementen onderscheiden.  Ook Poppel zou nog onbezet zijn.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance in steun van 15Div
  Een Franse officier met dubbele enkelbreuk ten gevolge van een verkeersongeval wordt rond 06u00 verzorgd en doorgestuurd naar het medisch-chirurgisch centrum te Duffel. Drie uur later komen drie gewonden van het Franse 4e Régiment de Dragons Portés aan. Het Franse leger stuurt ook 3 artsen, 11 manschappen en 3 ambulancevoertuigen naar Lier ter versterking van het Belgisch militair personeel.

Cie MiCA IV/LK
De Staf/Cie bevindt zich nog steeds te Lint, de pelotons staan als volgt opgesteld:

• het 1Pl beveiligt het PARa te Boom,
  
• het 2Pl beveiligt het HK IV/LK in het Fort van Lier,
• het 3Pl beveiligt het ARM te Boom,
• het 4Pl beveiligt de Geneeskundige Versterkingscompagnie te Duffel,
• het 5Pl beveiligt het 2PAMA opgesteld in het kasteel Tanghof te Kontich,
• het 6Pl beveiligt het PAMat te Terhagen.

HK IV/LK
Tijdens de nacht van 11 op 12 mei beslist het GHK dat de marsroutes voor de komende terugtocht van de 18Div niet langer richting zuid, maar richting zuidwest moeten lopen.  Hierbij mag de divisie alleen gebruik maken van de bruggen over het Albertkanaal te Schilde, Massenhoven en Grobbendonk.

Het Duitse leger bereikt de stad Tilburg in Noord-Brabant, en de poging van het 7(FRA) Leger om de verbinding te maken tussen de Belgische en Nederlandse legerzones faalt.  De 25ème Division d’Infanterie en de 1er Division Légère Méchanique moeten hun verdere opmars staken, en zullen niet versterkt worden door de overige eenheden van het 7(FRA) leger.  Aan het eind van de dag krijgt het 7(FRA) Leger de opdracht om tegen de ochtend van 13 mei terug te trekken op de lijn van Bergen-op-Zoom over Turnhout tot Herentals.

De positie van de 18Div wordt hierdoor nog meer bedreigd.  Bovendien worden ook de dekkingstroepen van het IIde Legerkorps langsheen het Kanaal Dessel-Kwaadmechelen teruggeroepen naar het zuiden (Wielrijderseskadrons van de 6Div en 9Div).  De vijand wordt te Mol gemeld.  De divisie blijft voorlopig echter nog op post, en ondergaat een vijandelijke aanval op de as Postel-Retie.  De situatie kan onder controle gehouden worden met behulp van de Belgische artillerie en de Franse pantsertroepen die in de Kempen opereren.

De vijand maakt contact met de positie van de 18Div via de as Postel-Retie.  Aan het Verbindingskanaal breken de eerste gevechten uit en komt het tot een beperkte overschrijding van de waterloop door de aanvaller.  Met tussenkomst van de Belgische artillerie en de Franse pantsertroepen kan de kanaalstelling voorlopig behouden worden.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance in steun van 15Div 
  Een aantal gewonde burgers wordt aangevoerd, waaronder ook een comateuze patiënt zonder identiteitspapieren. De man wordt naar het burgerhospitaal te Lier vervoerd. Ondertussen gaat het werk gewoon verder en blijven zowel Franse als Belgische gewonden aankomen.

HK IV/LK
Tijdens de tweede helft van de nacht plaatst het GHK de 18Div de facto onder het bevel van het 7(FRA) Leger.  In een telefonisch bevel van Majoor SBH Flahaut wordt om 03u30 bepaald dat “het lot van de 18Div aan dat van het Franse leger verbonden is” en het behoud van de stad Turnhout van vitaal belang is voor het succes van de Franse operatie.  De staven van de 18Div en het 7(FRA) Leger worden op de hoogte gebracht.  De Fransen sturen een transmissieploeg met een zender-ontvanger naar het Fort van Lier, en versterken tevens hun liaisondetachement op het hoofdkwartier van de 18Div te Kasterlee.

De vijand heeft ondertussen ook de Belgische grens overgestoken te Meerle, en nadert te Ravels het Verbindingskanaal.  De Franse troepen moeten hier naar de zuidelijke oever terugtrekken.

Het GHK heeft aan het IV/LK het bevel om de 15Div het Albertkanaal te doen verlaten en de divisie achter de Nete terug te trekken.  Op deze manier moet de 15Div de verbinding te maken tussen de Versterkte Positie Antwerpen en de K.W. Stelling.  Alle bruggen op het Albertkanaal ten oosten van Viersel zullen bij de aftocht vernield worden.  De verplaatsing zal tijdens de nacht van 13 op 14 mei uitgevoerd worden. De gevechtseenheden van de 15Div zullen in tegen wijzerzin pivoteren.  De divisie moet zijn commandopost naar Vremde verplaatsen.

Ook nog tijdens de nacht van 13 op 14 mei zal de 18Div teruggetrokken worden van het Verbindingskanaal Maas-Schelde.  De divisie zal onder het bevel van het IV/LK blijven, en wordt de reservemacht achter de 12Div en 15Div opgesteld.

Het hoofdkwartier van het legerkorps wordt verplaatst van het Fort van Lier naar Fort 4 van de Brialmontvestingen rond Antwerpen.  Het eerste echelon is actief op het fort vanaf 22u00.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance in steun van 15Div 
  Het evacuatieregime wordt gewijzigd. Spoedgevallen, slachtoffers van gasaanvallen en licht gewonden kunnen nu naar het medisch-chirurgisch centrum van het leger te Mechelen doorgestuurd worden. Het medisch-chirurgisch centrum van het IVde Legerkorps te Duffel zal alleen nog zwaargewonden blijven ontvangen. Militairen met besmettelijke ziekten dienen naar het Klein Seminarie van Mechelen gebracht te te worden. Rond 19u00 komt een bevel toe om de eenheid te evacueren naar de gebouwen van de Altenaschool op de baan van Kontich naar Antwerpen. De ambulance verlaat Lier tussen 21u00 en 22u00.

TptK IV/LK

• Staf/TptK en PAMat/TptK
  Om 20u00 krijgen de staf en het PAMat de opdracht om nieuwe kantonnementen op te zoeken te Niel.  De verplaatsing zal in de nacht van 15 op 16 mei uitgevoerd worden.

Compagnie Luchtafweermitrailleurs IV/LK
Aan het eind van de dag volgen het stafpeloton en het 2de peloton het hoofdkwartier van het legerkorps bij zijn verplaatsing naar Fort 4.  Het 4de peloton wordt naar Boechout geroepen om van hieruit ontplooid te worden langsheen de Provinciesteenweg om dekking te bieden tijdens de verplaatsing van de legerkorpsstaf.  Het 6de peloton verhuist samen met de staf van het Transportkorps en het PAMat van Terhagen naar Niel.

HK IV/LK
Om 02u00 is het hoofdkwartier volledig operationeel in Fort 4.  De nabije verdediging van de legerkorpsstaf wordt nog steeds verzekerd door de 9de Compagnie van het 39Li.

In de tweede helft van de nacht van 13 op 14 mei start de 18Div met de terugtocht van het Verbindingskanaal.  De infanterie van de divisie wordt ondergebracht te Wijnegem, Borsbeek, Ranst, Vremde en Broechem.  De divisietroepen zullen kantonneren te Boom, Kontich, Hove en Duffel.  De aftocht verloopt op succesvolle wijze.  De 12Div meldt om 10u30 dat de laatste elementen van de 18Div de anti-tankgracht overgestoken zijn, en er geen Belgische troepen meer aanwezig zijn in het voorgebied.

De 12Div en de 15Div staan nu in eerste lijn opgesteld. De 12Div bevindt zich nog steeds achter de anti-tankgracht.  De 15Div verlengt de stellingen van de 12Div naar het zuiden toe door stelling te nemen achter de Tappelbeek en de Kleine Nete. De 15Div maakt nu de verbinding tussen de Versterkte Positie Antwerpen en de K.W. Stelling [7]. Voor de stellingen van de 15Div werd een groot gebied onder water gezet aangezien de divisie niet kon rekenen op de versterkingen die werden aangelegd voor de K.W. Stelling. De K.W. Stelling, beschermd door de muur van Cointet-elementen, begint pas vanaf het Fort van Koningshooikt.

Via het 7(FRA) Leger wordt rond het middaguur bevestigd dat de vijand niet verder gevorderd is dan de lijn Brecht-Rijkevorsel-Turnhout.  In het voorgebied van de Versterkte Positie Antwerpen zijn onder meer elementen van 30ème, 121ème en 131ème Régiment d’Infanterie actief, gedekt door troepen van het 6ème Régiment de Cuirassiers.  Het hoofdkwartier van de Fransen zal later op de dag bevestigen dat hun troepen op 15 mei zich achter de Belgische linies willen terugtrekken.

De vijandelijke opmars wordt echter voortgezet.  Tegen 20u00 blijkt dat de aanvaller het dorp Zoersel in handen heeft. De 12Div en 15Div moeten uiterst waakzaam zijn, en dienen elk moment het contact met de Duitsers te verwachten.  Diverse voorbereide wegvernielingen rond Zandhoven en Massenhoven worden tot ontploffing gebracht.

Op 14 mei verliest het IV/LK ook nog zijn 2de Compagnie Luchtscheepvaart.  De observatieballons van de Belgische luchtstrijdkrachten worden naar Frankrijk geëvacueerd.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance, 
  Na een nachtelijke rit installeert de eenheid zich in de kostschool Altena. De beide lokalen toegewezen aan de ambulance volstaan nauwelijks voor de installatie van het personeel; laat staan de gewonden. Kapitein Nemery vraagt aan de reeds aanwezige eenheden van het Transportkorps van de 6de Infanteriedivisie (TptK/6Div) om te vetrekken. De eerste gewonden komen toe te Kontich vanaf 08u00. Het verzamelpunt voor lichtgewonden van de 15de Infanteriedivisie bevindt zich nu te Eggerzeel.

TptK IV/LK

• Staf/TptK
  De staf van het transportkorps is aangekomen in de Harmonieschool aan de Emile Vanderveldenlaan te Niel.

Cie MiCA IV/LK
Het stafpeloton en het 6de Peloton komen aan op Fort 4 tegen 01u00 in de nacht van 13 op 14 mei.  Het 4de Peloton is klaar tot vuren langsheen de Provinciesteenweg vanaf 03u00.

HK IV/LK
Tijdens de nacht van 14 op 15 mei werkt de genie van de 12Div aan de uitvoering van het vernielingsplan voor de posities van deze divisie.  De hoofdwegen en de doorgangen doorheen de anti-tankgracht worden open gehouden zolang er nog Franse troepen in het voorgebied zijn.  Ook de pelotons verkenner van de infanterieregimenten bevinden zich nog ten dele voor de linies.  Bij de 15Div worden nog steeds twee voorposten bemand te Kessel en de Nijlen.  Door een vergissing wordt omstreeks 02u30 de brug te Mol-ter-Nete vernield voor het voorziene tijdstip.

De Franse troepen lopen binnen in groot tempo tijdens de tweede helft van de nacht.  Vanaf 05u00 kan de Belgische artillerie starten met de eerste storingsvuren voor de posities van de 12Div en de 15Div.  Tegen 06u00 worden de Cointet-hekkens over de anti-tankgracht gesloten, en de laatste vernielingen en boomvellingen op de hoofdwegen aangezet.  Kort voor 07u00 worden de eerste Duitsers gemeld in de omgeving van Kessel.  Terzelfder tijd wordt ook de staf van de 15Div op de hoogte gebracht van een melding dat uit de richting van Aarschot een Duitse gemotoriseerde colonne zou zijn naar Lier.

De legerkorpsstaf vraagt omstreeks 09u05 aan de 15Div om de bruggen te ondermijnen op de Afleidingsvaart op de Nete.  Deze waterloop volgt de westrand van het centrum van Lier en moet gebruikt worden als tijdelijke hindernis bij een mogelijke inname van de stad.

Kort hierop worden opnieuw vijandelijke troepen gemeld.  Deze keer zijn de Duitsers gespot op de baan van Zoersel naar Zandhoven.  Tegen 11u00 bevestigt de legerkorpsstaf dat Nijlen in handen van de vijand is.

Het 39Li vraagt om opnieuw over zijn 9de Compagnie te kunnen beschikken om de verdediging van de brug van Wijnegem te versterken.  Dit verzoek wordt afgewezen.  Later op de dag zal deze compagnie vervangen worden door een compagnie van het 3Gr.

Om 12u30 komt een order toe van het GHK dat bevestigt dat de 18Div opnieuw onder het bevel van het IV/LK geplaatst is.  Het legerkorps moet de divisie inkwartieren te Merksem, Deurne, Borsbeek en Kontich.  De 18Div mag blijven beschikken over de Iste Groep van het 17A.  De Wielrijdersgroep van de 15de Infanteriedivisie moet teruggegeven worden aan zijn organieke formatie.

Tijdens de vroege namiddag werkt de legerkorpsstaf in hoofdzaak aan een reeks wijzigingen aan het vuurplan voor zijn artillerie.  Even voor 16u00 wijst het GHK een nieuwe opdracht toe aan de 18Div.  De divisie moet telkens een regiment in de diepte opstellen achter de 12Div en de 15Div.  Achter de 12Div wordt het 39Li ontplooid in een bruggenhoofd ten noorden van Wijnegem.  Achter de 15Div wordt het 3C rond Boechout opgesteld.  De inplaatsstellingen zullen tijdens de nacht van 15 op 16 mei gebeuren.  De 18Div zal bij de nieuwe opdracht het gebruik verliezen over de Compagnie T13 van de 2de Infanteriedivisie, en de Iste Groep van het 17de Regiment Artillerie.

Even na 18u00 krijgt het IV/LK ook het directe bevel over de forten en schansen van Oudaan, ‘s Gravenwezel, Schilde, Oelegem, Massenhoven, Broechem en Kessel.  De forten worden geïntegreerd binnen de commando’s van de diverse infanterieregimenten.  Om 21u45 laat het GHK het Fort van Kessel evenwel evacueren.  Het bolwerk moet eveneens met explosieven onklaar gemaakt worden.  De 15Div moet ook zijn voorposten uitdunnen met het oog op een snelle terugtrekking van de vooruitgeschoven elementen achter de Nete.  Het GHK beveelt om na deze terugtocht de brug van Oelegem te vernielen.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance, 
  De aan- en afvoer van gewonden gaat verder. De lichte ambulance van de 15Div bevindt zich in het klooster van de Witte Paters op de Veldkant te Kontich. Patiënten met een besmettelijke ziekte dienen naar het militair hospitaal te Antwerpen afgevoerd te worden. Psychische aandoeningen worden doorgestuurd naar Brugge. Alle andere gevallen worden geëvacueerd naar de gezondheidsdienst van het IV/LK te Puurs.

Compagnie Intendance IV/LK
De compagnie wordt om 08u00 naar Belsele bevolen.

TptK IV/LK
Om 08u00 beveelt het hoofdkwartier om het PARa over te brengen naar Belsele.

Op bevel van de legerkorpsstaf stuurt het PAMat vijf autobussen uit naar het 3C.  Luitenant-generaal Bogaerts wil immers kunnen beschikken over een snelle mobiele reserve om tussenbeide te komen bij een mogelijke vroege Duitse doorbraak.

HK IV/LK
Om 04u15 meldt de 15Div dat zijn eerste echelon contact heeft gemaakt met vijandelijke verkenners.  Tien minuten later bevestigt het hoofdkwartier eveneens dat de bruggen van Emblem, Oelegem en Lier alle vernield zijn.  De voorposten zijn uitgedund tot telkens twee gevechtsgroepen.  Er wordt een tweede poging ondernomen om de gedeeltelijke vernieling van de brug van Mol-ter-Nete te voltooien.

Tegen 08u00 heeft de legerkorpsstaf eindelijk een telefoonverbinding met de ten zuiden van de 15Div opgestelde 6Div van het IIde Legerkorps.  De continuïteit van het front kan zo makkelijker verzekerd worden.

Bij de 12Div komen regelmatig vluchtende burgers en Nederlandse militairen aan.  De passanten worden telkens ondervraagd om de opmars van de Duitsers na te gaan.  Tijdens de ochtend kan zo nagegaan worden dat Sint-Job-in-t’-Goor en Sint-Antonius nog niet bereikt zijn door de aanvaller.  Daarentegen zou Herentals al wel bezet zijn.  Tegen 11u00 vallen de Belgische linies echter een eerste keer onder Duits artillerievuur.  Een ploeg van de 5de Batterij van de Artillerie Meetdienst kan bepalen dat het geschut te Vosselaar in stelling staat.  Korte tijd nadien worden Duitse verkenners opgemerkt te Kessel

Op 16 mei komt onverwachts het bevel van het geallieerd opperbevel (Franse generaal Bilotte) om verder westwaarts te trekken. Zonder dat men de K.W. Stelling ten volle verdedigd heeft, moet deze worden prijsgegeven. Het Duitse leger wist immers in het zuiden een doorbraak te forceren in de streek van Sedan, terwijl in het noorden Nederland zich heeft overgegeven. Het veldleger zal aan het eind van de dag de K.W. Stelling ontruimen en zich terugplooien op de lijn Terneuzen-Gent-Oudenaarde. De aftocht zal in drie nachtelijke etappes afgelegd worden waarbij men aan het Kanaal van Willebroek en aan de Dender en de Schelde telkens een vertragingsmanoeuvre zal uitvoeren zodat de terugtocht kan plaatsvinden op een zo veilig mogelijke manier.

Alle formaties ten noorden van de Rupel en de Nete zullen op post blijven tot de nacht van 17 op 18 mei.  Voor het IVde legerkorps betekent de terugtocht ook een tijdelijke onttrekking aan de frontlijn.  De 15Div zal verplaatst worden naar de kust, en de divisiecommandant zal ook het bevel overnemen van de Maritieme Basis.  De 12Div zal bij voltooiing van zijn terugtocht ingekwartierd worden op de westelijke oever van het Afleidingskanaal van de Leie en zal hier in reserve gehouden worden.   Voorlopig wordt dit de enige divisie die het IV/LK zal bevelen.

Om 12u30 beveelt het GHK alvast om de medische eenheden en de eenheden van het transportkorps naar de westelijke oever van de Schelde te sturen.  De legerkorpsstaf zet zich aan het werk en verspreidt de nodige bevelen tussen 14u30 en 15u00.

Vervolgens bepaalt de staf dat een reeks alternatieve locaties moet voorbereid worden voor de commandoposten van de grote eenheden van het legerkorps.  Deze locaties zullen bezet worden indien de vijand een voortijdige, gedeeltelijke terugtrekking zou afdwingen.  In dit scenario zal het hoofdkwartier van het legerkorps verhuizen van Fort 4 naar Fort 7, zullen de 12Div en de 18Div samen van uit Fort 4 opereren, en moet de 15Div een locatie uitkiezen die zo dicht mogelijk bij de telefooncentrale van Kontich ligt.  De nodige verkenningen worden uitgevoerd, en het 24TTr moet een dubbele telefoonlijn realiseren tussen Fort 7 en Fort 4.

Ook op het middaguur verduidelijk het GHK zijn instructies van 15 mei mbt de evacuatie van de forten en schansen.  Bij ontruiming zal het personeel van elk fort en elke schans overgaan naar de divisie binnen wiens sector het bolwerk gelegen is.

Het GHK beveelt om de 18Div alvast op weg te zetten naar het westen.  Kort na 13u00 wordt aan de legerkorpsstaf gevraagd om de divisie in eerste instantie weg te halen uit het achtergebied van de 12Div en de 18Div en naar Mortsel en Kontich te verplaatsen.  Van hier uit moet de divisie in de nacht van 16 op 17 mei doorgestuurd worden naar een nieuwe sector ten noordoosten van de stad Gent om de verbindingsschakel te vormen van de nieuwe Belgische linies tussen het Kanaal Gent-Terneuzen en het Bruggenhoofd Gent.  Voor de mars zal een treinstel geleverd worden om een deel van het 3C te vervoeren.  De divisie zal dan tijdens de nacht van 17 op 18 mei de Durme oversteken ten noorden van Lokeren en zal het commando van het IV/LK verlaten om naar het I/LK over te gaan.  Het GHK laat eveneens weten dat de artillerie-eenheden op niveau leger ook tijdens de nacht van 16 op 17 mei zullen wegtrekken.  Tenslotte krijgt het legerkorps voor de aftocht naar het westen eveneens de steun van de Compagnie T13 van de Versterkte Positie Namen.

Intussen lopen steeds meer meldingen binnen die de komst van de vijand bevestigen.  De 12Div meldt vanaf 13u00 Duitse patrouilles in het voorgebied van het 22Li en het 2Li.  De 15Div laat weten dat de aanvaller de stad Lier nadert.

In de namiddag en vooravond werkt het hoofdkwartier aan de uitvoering van order 137/17 van het GHK.  Dit bevel regelt de aftocht van het IV/LK en het V/LK .  Voor het IV/LK wordt bepaald dat de eenheden van het tweede echelon van de 15Div naar de zuidflank van de operatiezone moeten verplaatst worden om de bruggen over de Nete en de Rupel te bewaken tussen Lier in het oosten en Boom in het westen na de aftocht van het ten zuiden gelegen II/LK.  Tevens wordt de volgorde voor de mars bepaald voor de verplaatsingen in de nacht van 17-18 mei.  Als eerste moeten de eenheden van het transportkorps en het geneeskundig korps de verplaatsing starten, gevolgd door de 18Div en de 25(FRA)Div.  Tenslotte zullen de legerartillerie en de overige eenheden op niveau legerkorps de terugtocht aanvatten.  Het korps heeft hiervoor twee marsroutes ter beschikking:

• Marsroute 4 met vertrekpunt te Edegem
  • Staf Legerkorpsartillerie, 2de echelon staf/13A, en III/13A: vertrek om 23u00 met bestemming Belsele
  • I/13A: 23u20 met bestemming Heimolen
  • II/13A: 23u40 met bestemming Hertjen
  • staf/13A en VI/13A: 00u00 met bestemming Belselehoek
  • 22Gn (colonne te voet): 00u25 met bestemming Smesken nabij Temse
  • 24TTr (colonne te voet): 00u35 met bestemming Kettermuit
  • staf/9HuT, 5/II/9HuT en 7/II/9HuT: 00u45 met bestemming Landmolen
  • staf/1HuT en II/1HuT: 01u00 met bestemming Bazel
  • I/3LA en III/3LA (zware voertuigen): 01u45 met bestemming Ursel
• Marsoute 5 met vertrekpunt Kontich
  • IV/13A en V/13A: 03u00 met bestemming Waasmunster
  • I/3LA en III/3LA (lichte voertuigen): 03u30 met bestemming Ursel
  • 12/VI/3LA: 04u00 met bestemming Ursel
  • 22Gn (motorvoertuigen): 00u25 met bestemming Smesken nabij Temse
  • 24TTr (motorvoertuigen): 00u35 met bestemming Kettermuit

Het 4de Eskadron van het 1ste Licht Regiment heeft een detachement met een niet nader te bepalen sterkte onder het commando van het hoofdkwartier van het IVde Legerkorps.  Dit detachement werd door het Provinciecommando van Antwerpen op 16 mei aangeduid voor het regelen van het verkeer op marsroutes 4 en 5.  Kapitein-commandant Nicolay zou zich bij dit detachement bevonden hebben.

De twaalf T13 van de Compagnie T13 van de Versterkte Positie Namen bereiken Fort 4 even voor 21u00.  Zes voertuigen worden doorgestuurd naar de 13Div, en zes voertuigen blijven bij het hoofdkwartier.  Hiervan worden twee voertuigen uitgestuurd naar de spoorwegbruggen van de lijn Brussel-Antwerpen over de Nete nabij Duffel.

De dag wordt afgesloten met het verkrijgen van het akkoord van het GHK om de wegbrug en spoorbrug van Duffel te vernielen om 03u30, en de brug van Walem om 04u00.  De brug van Boom moet intact blijven tot de vijand nadert.  Te Lier mogen de bruggen in de stad op initiatief van de 15Div vernield worden.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance in steun van de 15Div
  Dokter Lefevre voert de eerste bloedtransfusie sinds te start van de oorlog uit. Soldaat De Berdt is de donor. Nieuwe gewonden blijven toekomen en worden verzorgd. Om 14u45 krijgt de eenheid het bevel om de installaties op te breken en het veldhospitaal via Temse en Lokeren richting Gent te verplaatsen. De colonnes verlaten Kontich rond 16u30 en komen aan te Wondelgem rond 21u00. Luitenant Gérard blijft te Kontich met een detachement en houdt een beperkte capaciteit gaande tot de 15Div de aftocht naar Vlaanderen kan aanvatten.

TptK IV/LK
Het hoofdkwartier van het IV/LK beveelt om 14u00 dat het transportkorps overgebracht moet worden op de lijn Wondelgem-Evergem ten noorden van Gent.  Alle eenheden moeten de verplaatsing zo snel mogelijk uitvoeren en zullen over de Schelde gestuurd worden via twee routes: een eerste via de militaire bootbrug te Hemisem, en de tweede via de bruggen van Boom en Temse.  Alle eenheden moeten tegen 22u00 op de linkeroever van de Schelde staan.  De eindbestemmingen worden als volgt bepaald:

• Staf en PAMat:
• 1PAMA: Linde
• 2PAMA: Hulleken
• PARa: Wondelgem
• ARC: Wittemoer bij Sleidinge
• ARM: Daasdonk
• Ontsmettingscompagnie: Singel

Het 2PAMA moet bij zijn groepen van 13A alle munitie in overtal gaan ophalen om deze over te brengen naar het station van Boom.  Van hier uit zal de munitie per trein naar het westen geëvacueerd worden.  Vervolgens steekt het peloton in de namiddag de Schelde over via te bootbrug van Hemiksem, en rijdt door naar Hulleken even ten westen van Evergem.  De tocht zal de ganse nacht duren.

Het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark verlaat Boom en zet koers naar Sleidinge.

Cie MiCA IV/LK
Om 21u30 komt een nieuw bevel toe.  De compagnie moet enkele van zijn pelotons inzetten voor het beveiligen van marsroute 4 en 5 van het legerkorps.   Hierbij moeten het 1ste en het 3de peloton ontplooid worden bij de brug van Boom over de Rupel, het 5de en het 6de peloton bij de brug van Temse over de Schelde en het 4de peloton bij de militaire bootbrug van Hemiksem eveneens over de Schelde.  Het 2de peloton zal ten dienste blijven van de legerkorpsstaf.

Een goed half uur later blijkt echter dat alleen het 2de en het 4de peloton beschikbaar zijn.  De overige vier pelotons zijn samen met hun eenheden van het Transportkorps afgereisd en zijn niet beschikbaar.  De kwestie wordt besproken met de legerkorpsstaf.

HK IV/LK
Even voor 05u00 meldt de 15Div de succesvolle vernieling van de bruggen in zijn sector, met uitzondering van de grote spoorbrug van de lijn Brussel-Antwerpen.  Dit kunstwerk ligt niet in het water en kan nog steeds gebruikt worden door infanteristen.  Een tweede poging in de voormiddag van 17 mei zal ook onvoldoende blijven.  Verder zijn alle bruggen ontoegankelijk.  De gasleiding die onder de brug van Walem loopt, is in brand gevlogen.

Het legerkorps lijkt een nacht zonder incidenten achter de rug te hebben.  De troepenbewegingen zijn goed op gang gekomen.  Voor het front van de 12Div en de 15Div is het relatief rustig gebleven.  Het plan om de aftocht naar het westen in twee fases op te starten, blijkt te werken.

Het legerkorps verspreid rond het middaguur zijn bevelen voor de komende nacht.  Het IV/LK moet bij de aftocht naar het westen ten zuiden van het V/LK vorderen.  De Krijgsbaan die even ten noorden van de oude Brialmontforten rond Antwerpen loopt, zal hierbij de scheidingslijn tussen de beide legerkorpsen vormen.  Het IV/LK zal exclusief gebruik kunnen maken van de militaire brug te Hemiksem, en moet zich vervolgens ten zuiden van de lijn Sint-Niklaas, Zaffelare, Sleidinge houden tot de westelijke oever van het Kanaal Gent-Terneuzen bereikt is.

De infanterieregimenten van de 12Div en de 15Div moeten elk het equivalent van twee versterkte compagnies aanduiden als achterhoede van hun eerste echelons.  Deze achterhoede zal tot zes uur na het vertrek van het gros van de troepen ter plekke blijven.  Langsheen de Nete en de Rupel zal een flankwacht behouden blijven, geleverd door de troepen van de 15Div.  Deze divisie mag eveneens over de Wielrijdersgroep der 18de Infanteriedivisie beschikken.  Te Boom en te Hemiksem zullen ook nog twee defensieve perimeters ingericht worden op de naar de vijand gerichte oevers van de Rupel en de Schelde.  De 12Div en de 15Div krijgen elk drie T13 tankjagers van de Compagnie T13 van de Versterkte Positie Namen ter beschikking.  Tijdens de verplaatsing zal het hoofdkwartier van het IV/LK tijdelijk halt houden te Tereken.

Bij de aftocht zal de 15Div het commando van het IV/LK verlaten en naar de kust doorgestuurd worden.  De divisie komt onder het directe bevel van het GHK te staan en moet de 68(FRA) Div aflossen. Luitenant-generaal baron de Hennin de Boussu-Walcourt zal tevens het bevel opnemen over de Maritieme Basis.  De 12Div blijft als enige divisie achter in de organisatietabel van het IV/LK.

In de namiddag neemt de vijandelijke druk toe in de sector van de 15Div.  De vijand maakt contact met het III/42Li, zodat Luitenant-generaal de Hennin moet beslissen om zijn artillerie langer dan voorzien op stelling te laten.  De 15Div heeft eveneens het I/17A in steun gekregen, zodat de aanval op Lier kan gecounterd worden met drie artilleriegroepen.

Kort na 15u00 verstuurt het hoofdkwartier de marsbevelen voor de tweede etappe van de korpstroepen:

• Marsroute 4 met vertrekpunt ten westen van Belsele
  • Staf Legerkorpsartillerie, 2de echelon staf/13A, en III/13A: vertrek om 22u30 met bestemming Oostakker
  • I/13A: 22u50 met bestemming Driesel, ten zuidoosten van Oostakker
  • staf/13A en VI/13A: 23u10 met bestemming Lochristi
  • II/13A: 23u30 met bestemming Hoeksken
  • 24TTr (colonne te voet): 23u55 met bestemming Lochristi
  • 22Gn (colonne te voet): idem
  • staf/9HuT, 5/II/9HuT en 7/II/9HuT: 00u10 met bestemming Daknam
  • staf/1HuT en II/1HuT: 00u20 met bestemming Daknam
• Marsoute 5 met vertrekpunt Waasmunster
  • IV/13A en V/13A: 23u00 met bestemming Vinderhoute
  • 22Gn (motorvoertuigen): 00u00 met bestemming Lochristi
  • 24TTr (motorvoertuigen): 00u15 met bestemming Lochristi

Een half uur nadien wordt bevestigd aan de 12Div en de 15Div dat het gros van hun troepen de terugtocht moet starten om 18u00, gevolgd door de achterhoede om 00u00.  De 12Div moet de linkeroever van de Schelde en de Rupel bereiken.  De 15Div zal per spoor overgebracht worden naar de kust.  Aanvankelijk wordt gepland om opstapplaatsen te gebruiken binnen de Versterkte Positie Antwerpen te Kontich, Mortsel en Luithagen, maar dit plan wordt gewijzigd op advies van de Directie van de Diensten van het Achtergebied.  De 15Div zal eveneens naar de linkeroever van de Schelde marcheren en zal ‘s anderendaags te Temse en Sint-Niklaas op transport gezet worden.  De voertuigen van de 15Div moeten zich op Hingene en Ruisbroek richten.

Voor het 22Gn volgt in de loop van de avond een nieuwe opdracht.  Het GHK verzoekt om de staf en twee geniecompagnies onmiddellijk door te sturen naar Knesselare.  Deze elementen zullen overgaan naar het Commando van de Genie van het Groot Hoofdkwartier.  Alleen de 3Cie en de Cie Park van het 22Gn zullen bij het IV/LK blijven.

Tussen 16u00 en 17u00 beantwoord de legerkorpsstaf verschillende aanvragen van de 15Div voor dringende steun op de zuidflank van hun sector te Lier, Duffel en Walem.  Het Wielrijderseskadron der 12de Infanteriedivisie en de drie T13 voertuigen van de bruggen van Oelegem en Wijnegem worden uitgestuurd.  Ook de artillerie van de 1ste Infanteriedivisie die achter het Kanaal van Willebroek opgesteld staat, komt tussenbeide.  Om 18u35 meldt de staf van de 15Div dat te Walem de rust is teruggekeerd.  Ook aan de spoorbrug van Duffel is de vijand teruggetrokken.  De wegbrug wordt echter gedekt door dicht mitrailleurvuur zodat de Duitsers er hier in slagen om enkele huizen op de noordelijke oever te bezetten.  Met behulp van een tiental vrachtwagens kan een detachement van het 31Li in alle haasten naar Duffel verplaatst worden om hier de bres in de linies te helpen dichten.

Na de aftocht van de 12Div breekt rond 20u00 paniek uit bij de achterhoede van het 22Li wanneer de Duitsers de anti-tankgracht trachten over te steken.  De gedeeltelijke Belgische terugtocht leidt tot de voortijdige vernieling van de reguliere en militaire bruggen van Wijnegem, wat dan weer maakt dat telkens twee compagnies van het 22Li, 23Li en 2Li samen met een batterij van 7A afgesneden achterblijven op de noordelijke oever van het Albertkanaal.

Het hoofdkwartier van het legerkorps is om 23u30 volledig operationeel in Tereken.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance
  In het Kasteel Geldhof bij de familie Sprengers wordt een voertuigenpark voor de ambulances ingericht. Het veldhospitaal wordt voorlopig niet geïnstalleerd en Kapitein Nemery tracht te Evergem met zijn overste Kolonel Couvreur in contact te treden voor verdere instructies.

Compagnie Intendance IV/LK
De intendant van het legerkorps laat het hoofdkwartier om 03u30 weten dat hij te Belsele aangekomen is.  De intendance zal overdag doortrekken naar Wondelgem om hier in de avond van 17 mei zijn werkzaamheden opnieuw op te starten.

TptK IV/LK

• 2PAMA/TptK
  Het 2PAMA bereikt Hulleken tegen 05u00 en wordt hier ingekwartierd.  
• PARa/TptK
  Het PARa verlaat Belsele en vervoegt Wondelgem.
• ARC/Tpt
  Het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark komt aan te Sleidinge en wordt ingekwartierd op het gehucht Wittemoer, even ten noorden van Daasdonk.

Cie MiCA IV/LK
Na overleg met de legerkorpsstaf wordt aanvaard dat vier van de zes pelotons niet ingezet kunnen worden zolang deze met de eenheden van het Transportkorps onderweg zijn.  Het 2de peloton wordt doorgestuurd naar de brug van Boom, terwijl het 4de peloton de brug van Hemiksem zal dekken.  De beide pelotons zijn tegen dageraad klaar tot vuren.  Kapitein Dereume inspecteert de posities een eerste keer omstreeks 05u30.  Wanneer hij echter kort na de middag de beide pelotons opnieuw bezoekt, blijkt het 2de peloton aan de brug van Boom verdwenen.  Volgens de aanwezige troepen zou het peloton tussen 10u00 en 11u00 richting Brussel vertrokken zijn.  Dereume kan het 2de peloton niet terugvinden.

De legerkorpsstaf laat even na 16u00 weten dat de compagnie te Tereken moet verzameld worden.  Kapitein Dereume en het stafpeloton zullen het dorp omstreeks 20u00 vervoegen.  Het 4de Peloton moet op post blijven tot 02u00 in de nacht van 17 op 18 mei, maar mag eerder terugtrekken bij de vernieling van de brug van Hemiksem.

Detachement Lt Devreux/Cie MiCA IV/LK
Luitenant Lucien Devreux en zijn 2de Peloton zijn ondertussen naar Brugge onderweg, zonder de precieze locatie van het IV/LK te kennen.  Het peloton werd naar het westen doorgestuurd op bevel van de 15Div en vernam onderweg dat het Krijgsauditoraat van het legerkorps naar Brugge onderweg zou zijn.

HK IV/LK
Even voor 04u00 bevestigt het GHK dat de opdracht voor het IV/LK ongewijzigd blijft: het legerkorps moet zo snel mogelijk westwaarts vorderen, zonder daarbij de Schelde prijs te geven aan de oprukkende Duitsers.   Het legerkorps blijft daarbij verantwoordelijk voor de verdediging van de Scheldeoever vanaf het Fort van Kruibeke in het noorden tot aan de monding van de Durme in het zuiden.  In deze zone bevinden zich tevens een reeks eenheden van de 2de Cavaleriedivisie die dezelfde taak zullen uitoefenen.  Het IV/LK heeft tijdens de nacht van 17 op 18 mei ook vernomen dat het zijn legerkorpsartillerie zal moeten afstaan.   De verplaatsingen van het 13A zullen nog tot 19 mei door het IV/LK begeleid worden, maar de middelen van het regiment zullen vervolgens verdeeld worden onder het II/LK en het V/LK.

Korte tijd nadien verliest het IV/LK het contact met de 18Div.  De divisie is onderweg naar zijn nieuwe opdracht bij het I/LK.  Het hoofdkwartier vergewist zich tevens over de vooruitgang naar het westen van de 15Div.  Deze divisie heeft door de gevechten te Walem, Duffel en Lier vertraging opgelopen.  Tegen 05u00 wordt het 43Li aan de brug van Temse gemeld, op weg naar Elversele.  Het 42Li is onderweg naar Sint-Niklaas, het 31Li naar Hertjen en het 23A naar Waasmunster.  Het IV/LK regelt de instapplaatsen voor het treintransport naar de kust en stopt de verbinding met deze divisie in de vroege voormiddag.

De legerkorpsstaf beveelt aan het II/7A om in stelling te gaan te Smesken, een gehucht ten westen van Temse, om van hieruit het gebied tussen het oostelijke landhoofd van de brug en het dorp Hingene onder vuur te kunnen nemen.  Om 07u30 worden de nodige bevelen doorgegeven aan de staf van de 12Div voor de verdediging van de Scheldeoever.  Hierbij moet het 2Li een compagnie leveren voor de verdediging van de westelijke toegang tot de brug van Temse, samen met patrouilles ter grootte van ten minste een gevechtsgroep voor het gebied tussen Temse en Steendorp.  Het 22Li moet hetzelfde doen met betrekking tot de brug van Hemiksem en de oever van de stroom tussen Rupelmonde en Hemiksem.  Het 23Li ten slotte zal ingezet worden door de bewaking van het de brug van Hoboken, en van de oever tussen de brug van Hemiksem en het dorp Schiphoek.

Vanaf 08u30 heeft de legerkorpsstaf alleen nog radiocontact met het GHK.  De opperste legerleiding is gestart met de verplaatsing van Sint-Denijs-Westrem naar Sint-Andries.  Om 09u00 verzoekt Luitenant-generaal Bogaerts om zijn terugtocht naar het westen te mogen verder zetten.  Het GHK gaat akkoord.  Bogaerts laat het 23Li en twee groepen van het 7A naar Lokeren vertrekken.  Tevens verlengt het GHK de marsroutes voor het IV/LK: marsroute 4 wordt doorgetrokken van Zomergem naar Ursel, Knesselare en Sint-Joris tot Ruddervoorde, terwijl marsroute 5 verlengd wordt van Merendree naar Hansbeke, Bellem, Aalter, Maria-Aalter en Wingene tot Hille.

Na deze communicatie besluit het hoofdkwartier om zijn Transportkorps en Geneeskundig Korps door te sturen naar Ruddervoorde en de omliggende dorpen.  Het Transportkorps en het Geneeskundig Korps van de 12Div zullen naar Hertsberge gedirigeerd worden.  Voor beide wordt marsroute 4 aangewezen, zodat marsroute 5 beschikbaar blijft voor de 18Div en de 15Div.  Alle aangeduide eenheden moeten zo snel mogelijk vertrekken.  Vervolgens regelt het hoofdkwartier ook de volgende etappes voor het 22Gn en het 24TTr.  De 3/22Gn en Cie Park/22Gn moeten om 14u25 passeren op het startpunt van hun etappe te Oostakker en zullen naar Lovendegem verder trekken.  Het 24TTr zal volgen om 16u20 en krijgt dezelfde bestemming.  De nog bij het legerkorps aangehechte elementen van de Hulptroepen (staf/9HuT, 5/II/9HuT en 7/II/9HuT, staf/1HuT en II/1HuT) worden naar Oostakker bevolen.

Om 12u20 volgen de marsbevelen voor de rest van de 12Div.  Alle eenheden die niet ingezet zijn bij de bewaking van de oever van de Schelde, moeten vertrekken om zo snel mogelijk west van Lochristi halt te houden.  De eenheden toewezen aan de bewakingsopdracht krijgen Belsele als bestemming.  De divisiestaf moet zich naar Oostakker verplaatsen.

De legerkorpsstaf verlaat Tereken om 13u40 en komt om 15u15 aan op het Kasteel Cuypers te Evergem.  Hier laat het GHK via verbindingsofficier Kapitein-commandant SBH Staquet om 16u30 weten dat de 12Div naar de linkeroever van het Afleidingskanaal van de Leie moet gebracht worden om in de zone Zomergem-Hansbeek ingekwartierd te worden.  In de nacht van 18 op 19 mei moet de divisie westwaarts trekken via marsroute 5, voor de troepen van de 1Div.  Het wagenpark mag vervolgens gebruik maken van marsroute 4 en 5.  De voertuigen van de 12Div moeten het Kanaal Gent-Terneuzen oversteken via de bruggen van Meulestede en Langerbrugge.  De infanterie van de 12Div zal van uit Lokeren per trein getransporteerd worden.  De troepen van de 12Div die de linkeroever van de Schelde helpen bewaken, zullen de aftocht mogen starten op bevel van Generaal-majoor Van Parijs, Commandant Infanterie van de divisie.  Het IV/LK en de 12Div zullen een reservemacht op niveau leger vormen.

Om 20u00 krijgen de detachementen van de hulptroepen (staf, 5Cie, 7Cie van 9HuT en staf en IIBon van 1HuT) hun marsorders voor de komende nacht.  De eenheden moeten tussen 03u00 en 03u30 uit Oostakker vertrekken om naar Bellem te marcheren.

Wanneer de staf omstreeks 22u00 opnieuw verslag uitbrengt bij het GHK, deelt de legerleiding enkele wijzigingen mee aan de orders voor het IV/LK.  Het hoofdkwartier moet niet langer te Aalter opgesteld worden, maar zal te Ruddervoorde ingericht worden.  De hulptroepen moeten samengebracht worden te Torhout.  Het 24TTr verlaat het IV/LK en gaat over naar het I/LK.  Het bataljon moet zo snel mogelijk naar Landegem gestuurd worden.  Tenslotte moet het legerkorps twee stafofficieren plaatsen bij de bruggen van Merendree en Langerbrugge om de gewijzigde bevelen door te geven aan eenheden die nog achterop zouden zijn.  Tenslotte wordt bepaalt dat het IIIde Bataljon van het 1ste Regiment Speciale Vestingseenheden bij aankomst op zijn eindbestemming moet overgaan naar het 1ste Regiment Hulptroepen.

2de Legerkorpsambulance
Luitenant Gérard komt aan met de achterhoede uit Kontich. De staf zoekt nog de ganse dag naar nieuwe orders en krijgt tijdens de namiddag te horen dat samen met het transportkorps en de geneeskundige versterkingscompagnie van het IVde Legerkorps van uit Sleidinge naar Wingene dient gereden te worden. De eenheid verlaat Wondelgem rond 15u15 en komt rond 18u40 aan te Wingene. De commandopost van de eenheid wordt ondergebracht bij de familie Dejonghe aan de Bruggestraat 294 te Wingene.

TptK IV/LK
Majoor Roosen krijgt om 11u30 de opdracht om op eigen initiatief de verdere aftocht te regelen van de troepen van het Transportkorps en de Gezondheidsdienst van het IV/LK, de 12Div, 15Div en 18Div.  De korpsstaf bepaalt alleen dat de regio’s die de eenheden bij het eind van de etappe moeten bereiken.  Voor de eenheden van het IV/LK wordt dit Ruddervoorde.  Voor de 12Div Hertsberge, voor de 18Div Zwevezele en voor de 15Div Wingene.  In elk van deze gemeentes moet een verbindingsofficier permanentie houden op het gemeentehuis.  Ook nu weer moeten de verplaatsingen zo snel mogelijk opgestart worden.  Roosen moet contact houden met de legerkorpsstaf via een estafetterijder.  Roosen kiest de volgende dorpen uit voor de elementen van het transportkorps van het IV/LK:

• Staf en PAMat: Ruddervoorde
• ARC en ARM: Waardamme
• 1PAMA: Sijslo
• 2PAMA: Westkant
• Ontsmettingscompagnie: Veldegem

Het PARa vertrekt om 20u00 naar Oostkamp.

Cie MiCA IV/LK
Het hoofdkwartier beveelt de compagniestaf om 13u00 naar een nieuw kantonnement te Evergem.  De stafgroep arriveert drie uur later in dit dorp.  Om 20u30 komt ook het 4de peloton aan.  De brug van Hemiksem werd uiteindelijk pas om 13u25 vernield. Het stafpeloton bereikt Evergem omstreeks 16u00.  Het 4de Peloton komt aan in het dorp omstreeks 20u30.

Detachement Lt Devreux/Cie MiCA IV/LK
Het 2de Peloton is aangekomen te Brugge en Lt Devreux hoopt op het plaatscommando de precieze locatie van zijn compagnie te vernemen.  Hier ontstaat een felle discussie tussen twee officieren, waarvan de ene het peloton naar Oostende wil sturen om de haven te helpen verdedigen, en de andere van mening is dat Devreux maar beter naar zijn compagnie zou terugkeren. Uiteindelijk wordt het 2de peloton naar de kust gestuurd.  Hier moet Luitenant Devreux zich aanmelden bij het 37ste Linieregiment (37Li).

HK IV/LK
Het hoofdkwartier bevindt zich te Evergem.  Om 08u30 worden de laatste orders verspreid voor de aankomst van de korpstroepen en de troepen van de 12Div in hun nieuwe kantonnementsgebied:

• De 12Div moet zijn commandopost opstellen te Ursel, en zijn eenheden zoals eerder bepaald inkwartieren in het gebied Zomergem-Hansbeke.
• De 3Cie en Cie Park van het 22Gn moeten Lovendegem verlaten om 13u00 om via Ursel, Knesselare, Sint-Joris, Hertsberge en Ruddervoorde naar Westkant te trekken.
• De overgebleven elementen van het 24TTr zullen het detachement van 22Gn achterna marcheren met een interval van 15 minuten.
• Het Geneeskundig Korps moet tegen 15u00 aankomen in Waardamme.
• Het Transportkorps en de Compagnie Intendance moet tegen hetzelfde tijdstip Veldegem bereiken.
• De Compagnie Luchtafweermitrailleurs moet naar Ruddervoorde.
• De VIIde Groep van het 1DTCA moet eveneens tegen 15u00 zijn staf en een van de batterijen opstellen te Peerstalle.  Een tweede batterij moet opgesteld worden net ten noorden van Veldegem, en een derde batterij te Pottebezemhoek.

Om 10u25 belt Kapitein SBH Margot van de 12Div naar het hoofdkwartier met een stand-van-zaken:

• Het 23Li is onderweg per trein en zal ingekwartierd worden te Hoetsel en Ro.
• Bij het 7A wordt de Iste Groep gemeld te Keersmaker, even ten westen van Lokeren.  De colonne werd kortstondig gebombardeerd door de Luftwaffe.  De IIde Groep zou te Hillare zijn, maar er is geen contact met deze groep.  Een stafofficier is onderweg om de colonne te zoeken.  De IIIde Groep en de IVde Groep bevinden zich ten noordoosten van Gent en worden aan het eind van de dag verwacht op hun eindbestemmingen te Aaltebei en Berken.

Het 22Li en het 2Li hebben beide hun treintransport gemist door de zware luchtaanval op Lokeren tussen 09u00 en 10u00.  De merendeel van het voetvolk is via de baan onderweg en wordt pas op 20 mei over het Afleidingskanaal van de Leie verwacht.  Alleen het III/2Li en het III/22Li kunnen per trein vervoerd worden, maar tot overmaat van ramp worden deze treinstellen per vergissing naar Kortrijk gedirigeerd.

Onmiddellijk nadien komt een bericht toe van het GHK waarin gevraagd wordt om per legerkorps een Opvangcentrum voor Geïsoleerde Militairen in te richten.   De legerkorpsstaf besluit dit te Aalter te plaatsen.

Het hoofdkwartier wordt gesloten te Evergem om 15u00, en is vanaf 17u00 operationeel te Ruddervoorde.  Van hieruit wordt een bevel gezonden naar de detachementen van het 1HuT en het 9HuT.  Deze colonnes worden doorgestuurd naar Torhout volgens de beslissing van het GHK om de Hulptroepen hier te reorganiseren.

Ook wordt de overgang van het 13A naar het II/LK en het V/LK bevestigd.  De staf van het regiment wordt in twee fracties verdeeld.  De eerste fractie gaat samen met de II/13A, V/13A en VI/13A naar het II/LK, en de tweede fractie wordt met de I/13A, III/13A en IV/13A aangehecht bij het V/LK.  Dit leidt tevens tot het vertrek van de beide PAMA uit het transportkorps van het IV/LK.  De pelotons zullen op 20 mei het legerkorps verlaten.

Krijgsauditoraat IV/LK
Het detachement van het Krijgsauditoraat verlaat de staf van het IV/LK op bevel van de Auditeur-generaal Ganshof van der Meersch.   De krijgsauditoraten van de legerkorpsen zullen samengebracht worden in het achtergebied van de legerzone.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance
  Omstreeks 13u00 krijgt de eenheid de opdracht om zich stand-by te houden op de baan van Ruddervoorde naar Hertsberge en hier verdere instructies af te wachten. De colonne staat hier gedurende enkele uren doelloos te wachten en krijgen uiteindelijk het bevel om ter plekke te overnachten. Kapitein Nemery vindt onderdak bij baron Pierre Rappaert te Hertsberge.

TptK IV/LK

• Staf/TptK
  De Staf IV/LK beveelt om 10u00 aan Maj Roosen dat alle eenheden van het transportkorps samengebracht moeten worden te Veldegem.  De huidige kantonnementen moeten uiterlijk tegen 15u00 vrijgegeven worden.  Alleen het PARa zal te Oostkamp blijven. Maj Roosen verneemt het vertrek van het 13A en van zijn beide PAMA naar het II/LK en het V/LK.  De munitiepelotons moeten alvorens te vertrekken nog wel de bij het PARa geleende vrachtwagens voor het vervoer van anti-gasmaterieel terugsturen.  Het 1PAMA zal naar Kaprijke gestuurd worden voor het II/LK.  Het 2PAMA moet te Eeklo het V/LK vervoegen.
• 2PAMA
  Het 2PAMA verhuist van Westkant naar Veldegem.  Het aangeduide parkeerterrein is echter niet geschikt voor de zwaar beladen vrachtwagens.  Het peloton wordt dan maar opgesteld op de terreinen van Kasteel Hoogveld dat eigendom is van de familie van Zuylen van Nyeveld en even ten noordoosten van Sijslo gelegen is.  De overige elementen van het transportkorps komen dezelfde dag nog aan te Veldegem.

Cie MiCA IV/LK
Rond het middaguur moet Kapitein Dereume zijn eenheid laten verder trekken naar Ruddervoorde.  Het stafpeloton en het 4de Peloton worden hier vanaf 14u30 ingekwartierd.

Detachement Lt Devreux/Cie MiCA IV/LK
De colonne van Lt Devreux rijdt verloren tijdens de nacht van 18 op 19 mei en belandt zo via Westende in Lombardsijde.   Hier worden de vrachtwagens bijgetankt, en vervolgens rijdt het peloton naar Nieuwpoort om hier onder het bevel geplaatst te worden van het IIde Bataljon van het 37ste Linieregiment om de havengeul te beveiligen.  Na aankomst belt Devreux naar het plaatscommando te Ieper, omdat hier het Krijgsauditoraat van het IVde Legerkorps zou aangekomen zijn.  De plaatscommandant te Ieper laat weten dat het Krijgsauditoraat naar Sainte-Adresse nabij Le Havre in Frankrijk vertrokken is, en vermoedt dat het IVde Legerkorps wel eens naar Frankrijk zou geëvacueerd zijn.  Deze geheel onjuiste inlichting maakt dat Luitenant Devreux besluit om richting Duinkerke te vertrekken.

HK IV/LK
Om 03u00 wordt door de 12Div een nieuwe stand-van-zaken doorgestuurd:

• Het 23Li had aangekomen moeten zijn, maar hun treinstellen werden naar Brugge gestuurd.  De fout is rechtgezet en het regiment wordt zo snel mogelijk verwacht.
• De treinstellen met het III/2Li en het III/22Li die per vergissing naar Kortrijk gerangeerd werden, worden teruggestuurd naar het kantonnementsgebied van de divisie.
• De overige eenheden van het 2Li en 22Li zijn nog onderweg.  Het 2Li heeft een van zijn bataljons met fietsen kunnen uitrusten.
• Het Wielrijderseskadron, 2Gn en 12TTr zijn goed aangekomen.
• De III/7A en IV/7A zijn aan hun laatste etappe bezig en worden weldra verwacht.  De I/7A en II/7A zijn in de buurt van het Kanaal Gent-Terneuzen.

De legerkorpsstaf vraagt aan de 12Div om al het mogelijke te doen om zijn eenheden zo snel mogelijk op hun bestemming te brengen.  Tegen 13u00 wordt alvast het volledige 7A op zijn bestemmingen gemeld.  Later op de dag bevestigt de 12Div de volledige lijst met kantonnementsplaatsen voor de eenheden van de divisie.

Het hoofdkwartier en de eenheden op niveau korps beleven een relatief rustige dag.  De eenheden reorganiseren zich en herstellen van de gebeurtenissen van de eerste tien oorlogsdagen.

Met bevel 141/43 bepaalt het GHK de nieuwe taak voor het IV/LK.  De staf moet een stelling in de diepte op niveau leger verkennen tussen de Schelde in het noorden en het punt waar de Lieve en het Afleidingskanaal van de Leie samenkomen te Stoktevijver in het zuiden.  Deze linie start aan de Braakmankreek en loopt vervolgens over ‘s Gravenjansdijk, Lembeke, Boskant en Kere tot Stoktevijver.  Ten zuiden van Stoktevijver zal de 12Div dezelfde opdracht uitvoeren.  Het hoofdkwartier van het IV/LK start met het bestuderen van de stafkaarten en zal op 21 mei de nodige ploegen het terrein opsturen.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance, 
  De eenheid blijft te Hertsberge en Waardamme. De officieren gaan bij het gemeentebestuur tevergeefs op zoek naar pistolen. Het ontbreekt hen sinds de mobilisatie aan persoonlijke bewapening. Er wordt ook zonder resultaat naar bijkomende vrachtwagens gezocht.

TptK IV/LK

• Staf/TptK
  Via een stafofficier van de 12Div wordt vernomen dat op het sorteercentrum van de Posterijen te Veurne er zo’n 300 postzakken liggen bestemd voor het IV/LK.  De legerkorpsstaf vraagt aan het PARa om op 21 mei met twee vrachtwagens naar Veurne te rijden om de zakken te gaan ophalen en vervolgens te bestellen met behulp van S.P.B.23.
• 2PAMA/TptK in steun van het V/LK
  Het 2PAMA verlaat het Kasteel Hoogveld te Sijslo om 14u00 en rijdt naar Eeklo.  De voertuigen verplaatsen zich in kleine groepjes in de hoop aan de aandacht van de Duitse luchtmacht te ontsnappen.  Het peloton gaat over naar het V/LK aangezien het eigen korps niet langer over zijn korpsarillerie beschikt.  Het peloton wordt uitgestuurd naar het Munitiedepot van Eeklo voor het ophalen van 105mm en 120mm munitie.  Het munitiedepot kan deze types echten niet meer leveren, zodat beroep moet gedaan worden op het depot van Zedelgem.  Het peloton verdwijnt definitief uit de slagorde van het IV/LK.  Ook het 1PAMA verlaat het IV/LK om te Kaprijke het transportkorps van het II/LK te vervoegen.

HK IV/LK
De staf stuurt zijn ploegen uit voor de terreinverkenning van de door het GHK op 20 mei bepaalde positie.  Luitenant-generaal Bogaerts maakt zelf een lange verkenningstocht via Sint-Joris, Knesselare, Ursel, Zomergem, Stoktevijver, Kere, Eeklo, Oostveld, Lembeke, Kaprijke, Fortem, Biervliet, Hoofdplaat en Watervliet om vervolgens laat op de dag terug te keren via Eeklo.

Verder meldt de legerkorpsstaf weinig bijzonderheden.  Er wordt een verzoek overgemaakt aan de staf van het V/LK omtrent het peloton van de Compagnie Luchtafweermitralleurs dat bij dit legerkorps verzeild is geraakt.

Om 21u45 stuurt de staf per telefoon een bericht door naar de VIIde Groep van het 1DTCA.  Deze groep moet zich in de nacht van 21 op 22 mei naar het westen van Gent verplaatsen om het I/LK te gaan versterken.  Deze wijziging aan de slagorde werd opgelegd door het GHK in bevel 142/41.

Later op avond stelt het hoofdkwartier zijn verslag op aan het GHK omtrent de uitgevoerde terreinverkenningen.  Wat het IV/LK dan nog niet weet is dat tijdens de conferentie van Ieper in de late namiddag de geallieerden besloten hebben dat de Belgen zich zullen terugtrekken van de lijn Terneuzen-Gent-Oudenaarde.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 2de Legerkorpsambulance, 
  De eenheid bevindt zich nog steeds op het grondgebied van Hertsberge en Waardamme en is nog steeds niet operationeel.

TptK IV/LK
Het ARC en het ARM krijgen de opdracht om zowel voor het IV/LK als ook voor het VI/LK herstellingen uit te voeren.

Cie MiCA IV/LK
Om 18u00 wordt de toestand van de pelotons als volgt genoteerd: het 1ste peloton is onderweg naar Evergem, het 2de peloton is spoorloos, het 3de peloton verdedigt het Autopeloton voor Materieel te Veldegem, het 4de peloton bewaakt het luchtruim rond het hoofdkwartier van het legerkorps, het 5de peloton is onderweg naar het Autopeloton voor Herstelling van het Wagenpark, en het 6de peloton is toegewezen aan het PAMat.  Deze laatste twee eenheden bevinden zich ook te Veldegem.

Detachement Lt Devreux/Cie MiCA IV/LK in Frankrijk
De colonne van Luitenant Devreux is Frankrijk binnengereden en belandt in Dieppe waar Majoor Brenez van het plaatscommando van Luik ontmoet wordt.  Maj Brenez is onderweg naar Rouen het verzamelpunt voor alle geïsoleerde Belgische eenheden ten zuiden van de Somme. Het 2de Peloton beslist eveneens om koers te zetten naar deze stad.  Hier kan de Seine overgestoken worden.

HK IV/LK
Na de Duitse doorstoot tot Abbeville aan de Atlantische kust zijn de geallieerde legers in Noord-Frankrijk en Vlaanderen geheel omsingeld. Het geallieerde oppercommando heeft op 21 mei tijdens de Conferentie van Ieper besloten om de Schelde-linie op te geven. Hierop bepaalt de Belgische legerleiding tijdens de ochtend van 22 mei dat onze strijdkrachten niet zoals afgesproken zullen terugtrekken naar de Ijzer, maar stand zullen houden langsheen de Leie en het Afleidingskanaal van de Leie. Het Groot Hoofdkwartier laat deze terugtocht in twee fases uitvoeren en bepaalt dat de troepen opgesteld tussen het Bruggenhoofd Gent en Oudenaarde zich tijdens de nacht van 22 op 23 mei moet terugtrekken naar de Leie. In deze eerste fase zullen tevens een aantal troepen teruggetrokken worden uit het Bruggenhoofd Gent, de stad Gent en het Kanaal Gent-Terneuzen. Deze zones zullen dan definitief ontruimd worden tijdens de nacht van 23 op 24 mei. Om de Britten toe te laten meer troepen vrij te maken voor de geplande tegenaanval rond Arras, geeft onze legerleiding zijn akkoord om de 44th Infantry Division aan de Schelde af te lossen en de Belgische linies aan de Leie tot aan de rand van Menen te verlengen. De aflossing aan de Schelde wordt afgelast door de snelle ontwikkeling van de Duitse opmars.

De 12de Infanteriedivisie verlaat om 01u20 het commando van het IVde Legerkorps en gaat over naar het IIde Legerkorps.  Dit legerkorps zal met de 11Div en de 12Div het Afleidingskanaal van de Leie verdedigen tussen Stoktevijver en de Brugse Vaart.

Om 05u50 belt Majoor SBH Flahaut van het GHK met het bericht dat het IVde Legerkorps opnieuw een zone aan het front zal bevelen, en zich moet klaarhouden voor een verplaatsing.  Aanvankelijk wordt aangegeven dat het 2de echelon van het hoofdkwartier allicht te Ruddervoorde zou kunnen blijven.  Enkele minuten later is Flahaut opnieuw aan de telefoon om te melden dat het vorige gesprek ingetrokken wordt en het hoofdkwartier stand-by dient te blijven.

Uiteindelijk bevestigt het GHK om 09u25 bij monde van Kapitein-commandant SBH Montjoie dat het IV/LK de uiterste zuidflank van de Belgische legerzone toegewezen krijgt.  Deze zone loopt langsheen de Leie van het Kanaal van Roeselare naar de Leie in het noorden tot de stad Menen in het zuiden.  Tussen het Kanaal van Roeselare naar de Leie en Kortrijk (exclusief) bevindt zich reeds de 3de Infanteriedivisie.  Tussen Kortrijk (inclusief) en Menen zal de 1ste Infanteriedivisie ontplooid worden.  Deze divisie komt over van het Iste Legerkorps en zal overgebracht worden uit Gent.   Aan het westelijke uiteinde van het Kanaal van Roeselare naar de Leie zal de 10de Infanteriedivisie op 23 mei toegevoegd worden aan het IV/LK worden.  Het hoofdkwartier van het legerkorps zal vanuit Roeselare opereren.  Vanaf Menen naar het zuiden toe start de Britse legerzone.  Ten noorden van het IVde Legerkorps begint de zone van het VIIde Legerkorps met als aansluitende divisie de 8ste Infanteriedivisie.

Montjoie stipuleert dat het hoofdkwartier van het IV/LK naar Roeselare moet verplaatst worden om hier de gebouwen nabij de Koortskapel op de Oostnieuwkerkesteenweg over te nemen van de staf van het III/LK.  Voorts zal het IV/LK kunnen beschikken over de artillerie van de I/1LA, II/1LA en III/1LA die in de namiddag van 21 mei in de streek van Izegem zullen arriveren.  Voor de luchtverdediging krijgt het korps de XIIde Groep en de 4de Baterij C40 (minus 2de sectie) van 1DTCA.  De commandopost van de 3de Infanteriedivisie bevindt zich reeds op het gehucht Doornhoek ten zuiden van Ingelmunster.  De 1ste Infanteriedivisie zal zijn commandopost opstellen in het Klooster van de zusters van Maria te Sint-Eloois-Winkel.  Hij vraagt tevens om tegen 13u00 een verbindingsofficier naar het GHK te Sint-Andries te sturen.

Om 11u10 heeft het IV/LK een eerste keer contact met de staf van de 3de Infanteriedivisie.  Luitenant-generaal Bogaerts vraagt om de precieze opstelling van de eenheden te laten weten, bevestigt de opdracht voor de divisie als de verdediging van de Leie-stelling, en bepaalt tevens dat de voorposten niet verder van 1.500m van de oostelijke oever mogen uitgezet worden.

De 3de Infanteriedivisie brengt de staf op de hoogte van zijn gevechtswaarde.  Het 1Li en het 25Li zijn elk nog twee fuseliersbataljons sterk.  Het 12Li heeft nog drie fuseliersbataljons, maar de pelotons binnen deze eenheden tellen elk slechts drie ipv vier gevechtsgroepen.  Het 3A heeft nog twee van de vier onvolledige groepen geschut.  Het transmissiebataljon zit door zijn materieel heen.  Het geniebataljon is onvolledig.  De anti-tankcompagnie van de divisietroepen is ontbonden, en de C47 verdeeld onder de regimenten om de verliezen aan te vullen.  Het 1Li, 12Li en 25Li hebben elk nog 6 tot 9 van de 12 voorziene vuurmonden.  Bij het transportkorps ontbreekt het Peloton voor Infanteriemunitie.  De divisie beschikt ook over het 1ste en het 2de Regiment Grenswielrijders, maar deze regimenten zijn ook bijzonder verzwakt en elk nog slechts ongeveer een bataljon groot.

Om 12u35 worden de eerste bevelen overgemaakt aan de staf van de 1ste Infanteriedivisie.  Bogaerts bepaalt dat de divisie een klassieke opstelling met twee regimenten op het eerste echelon en een regiment op het tweede echelon dient aan te nemen, maar drukt er op dat er bijzondere aandacht aan de verdediging van Kortrijk moet besteed worden.  De generaal vreest dat het stedelijke gebied een hoog risico vormt op een vijandelijke doorbraak, en laat dan ook de westrand van de stad voldoende gedekt houden.  Hij laat tevens weten dat de 3de Compagnie van het 22Gn onderweg is om de door het Britse leger voorbereide vernielingen over te nemen, en het 1Gn in zijn taak te ondersteunen.  In afwachting van de komst van het 1A, zal de 1ste Infanteriedivisie kunnen beschikken over de staf en drie groepen van het 19A.

Om 16u00 wordt de commandopost te Roeselare geopend.  Te Ruddervoorde is een achterwacht aanwezig tot 18u00.

Om 16u25 laat het GHK weten dat het 1ste Licht Regiment en het 2de Licht Regiment eveneens onder het bevel van het IV/LK geplaatst worden.  De beide regimenten bevinden zich ten noorden van Tielt en worden bevolen door Luitenant-kolonel Dethise van uit Schuiferskapelle.  De verbindingsofficier van de beide regimenten die zich nog op het GHK te Sint-Andries bevindt, wordt onmiddellijk doorgestuurd naar Roeselare.  Om 18u00 bevestigt Luitenant-generaal Bogaerts aan Dethise dat de staf en de Iste Groep van het 1LR in steun gegeven wordt van de 1ste Infanteriedivisie, en de IIde Groep dezelfde opdracht krijgt met betrekking tot de 3de Infanteriedivisie.  Het 2LR blijft op niveau legerkorps als reservemacht.

Het GHK houdt het IV/LK op de hoogte van de komst van de troepen van de 1Div.  Om 18u10 wordt bevestigd dat het Wielrijderseskadron van de divisie onderweg is naar de bruggen over de Leie in hun nieuwe sector.  Tevens hebben de Britten via het GHK laten weten dat de 44th Infantry Division doorheen de sector zal terugtrekken naar de linker oever van de rivier en de nacht zal doorbrengen in de streek van Heule, Gullegem, Moorsele en Sint-Katarina.  De troepen zullen dan de Britse legerzone vervoegen.   Het GHK geeft het IV/LK om 19u45 de toestemming om na de doortocht van de 44(UK) Div zelfstandig te beslissen over het tijdstip van de vernieling van de bruggen over de Leie in zijn operatiezone.  De eerste Britse eenheden bereiken de rivier vanaf 22u00.

Intussen hebben ook de legerkorpstroepen hun nieuwe posities bereikt.  Deze eenheden bevinden zich na aankomst op het Leie-front op de volgende locaties:

• 3de Compagnie van het 22Gn: Heule
• Compagnie Park van het 22Gn: Rumbeke
• 24TTr, Provoostdienst, Compagnie Luchtafweermitrailleurs en Compagnie T13 Versterkte Positie Namen: Roeselare
• Staf Transportkorps: Veldegem
• Autopeloton voor Ravitaillering en Compagnie Intendance: Oostkamp
• Atelier voor Herstelling van het Wagenpark en Atelier voor Herstelling van het Materieel: Zedelgem
• Geneeskundig Korps: Beveren bij Roeselare
• I/1LA: 2km oostnoordoost van Lendelede
• II/1LA: 2km noordoost van Sint-Eloois-Winkel
• III/1LA: 1km noord van Rollegem-Kapelle

Rond de ontplooiing van de 1ste Infanteriedivisie blijft enige verwarring.  Om 20u30 nog belt divisiecommandant Luitenant-generaal Coppens naar het hoofdkwartier om de checken of het nu zijn divisie dan wel de 44(UK) Div is die het front tussen Kortrijk en Menen zal verdedigen.  Luitenant-generaal Bogaerts bevestigt de eerdere bevelen.

De legerkorpsstaf geeft om 22u10 volmacht aan de 3Div om de brug van Desselgem op te blazen.  De 44(UK) Div beschikt zo alleen nog over de brug van Harelbeke in de sector van de 3Div.

Net voor middernacht bevestigt de 1Div de komst van zijn eerste eenheden.  Het 24Li heeft een bataljon te Gullegem, het 4Li is ter plekke en gestart met de ontplooiing, en het 3Li werd om 21u00 eveneens in Gullegem gemeld.  Het 19A had om 19u30 zijn colonnes te Sint-Eloois-Winkel.

Geneeskundig Korps IV/LK
Uiteindelijk wordt rond 13u30 een nieuwe colonne gevormd samen met de Geneeskundige Ambulance en de Geneeskundige Versterkingscompagnie. De eenheden vertrekken naar Koolskamp waar dan toch instructies volgen voor een nieuwe ontplooiing. De Lichte Heelkundige Ambulance en de 1ste Legerkorpsambulance worden doorgestuurd naar Beveren nabij Roeselare.  Deze laatste eenheid installeert zich in de plaatselijke meisjesschool, terwijl de Lichte Heelkundige Ambulance te Roeselare onderdak vindt in de gebouwen van de Maria’s Rustoord kliniek. De rest van de geneeskundige eenheden van het IVde Legerkorps worden ontplooid op en om het Kasteel de Pelichy te Gitsberg. De 2de Legerkorpsambulance belandt in de school van het dorp.

Paardenartsenijdienst, Geneeskundig Korps IV/LK
De paardenartsenijdienst volgt het legerkorps naar het Leie front en installeert zich in de Hoeve Billuit aan de Stationsstraat te Gits.

TptK IV/LK
Bij het vertrek van het hoofdkwartier van het IV/LK zal het transportkorps voorlopig ter plekke blijven.

Het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark wordt doorgestuurd naar een nieuwe standplaats aan de Torhoutsesteenweg 76 te Zedelgem.  Hier bevindt zich de fabriek van de firma Leon Claeys, een producent van landbouwwerktuigen.

Cie MiCA IV/LK
De compagnie wordt om 11u00 eveneens naar Roeselare bevolen en komt in de stad aan omstreeks 14u50.  Om 17u00 vervoegt ook het 1ste Peloton opnieuw de compagnie.

Detachement Lt Devreux/Cie MiCA IV/LK in Frankrijk
Het naar Frankrijk afgedwaalde peloton rijdt via L’Aigle naar Randonnai.  Hier besluit Devreux een tweetal dagen uit te rusten van de lange reis.  Tijdens de tussenstop te Randonnai ontmoet hij Kapitein-commandant Geulette van de 8ste Batterij van het 20ste Regiment Artillerie (20A).

HK IV/LK
Bij de 3Div wordt de brug van Desselgem pas om 01u10 vernield.  De vertraging is het gevolg van de doortocht van 32 Britse artilleriestukken waarvan de late komst onverwacht was.  Alleen de brug te Harelbeke is dan nog intact binnen de divisiesector.  Om 06u00 passeren nog steeds Britse colonnes over de brug van Harelbeke.

Bij de 1Div zijn tegen 08u30 de bruggen te Wevelgem, Bissegem en de oostelijke arm van de Leie aan het Buda eiland te Kortrijk vernield.  Alleen in Menen zijn de bruggen hier nog intact.  De spoorbrug van Menen heeft een technische wacht van het Franse leger.  De andere kunstwerken zijn door de Britten ondermijnd.

De 1Div en de 3Div melden dat de voorposten niet uitgezet werden op de rechteroever van de Leie.  Het ten noorden gesitueerde VII/LK heeft patrouilles uitgestuurd naar de vijandelijke oever, en het GHK maakt de aanbeveling om dezelfde richtlijnen te geven aan de beide divisies.   Zowel de 1Div als ook de 3Div zullen echter melden dat dit bij gebrek aan overzetmiddelen niet realiseerbaar is.  Het IV/LK dringt aan en wil ten minste dat de 3Div patrouilles uitstuurt naar de Pottelberg en Madonettenberg te Kortrijk.  Het Groot Hoofdkwartier meldt tevens dat het 1A tegen 10u00 in de sector van de 1Div mag verwacht worden.

Rondom 10u00 wordt doorheen de ganse operatiezone gemeld dat op het eerste echelon alle verbindingen tussen de verschillende eenheden tot stand gebracht zijn.  De beide divisies lijken klaar tot de strijd.  Kort nadien laat Majoor SBH Defraiteur van het GHK weten dat de groepen van het 19A teruggeroepen worden nu het 1A eveneens aangekomen is en begonnen is met de opstelling van zijn geschut.  Het 19A zal rond het middaguur starten met het opbreken van zijn stellingen.

Te Menen heerst enige ongerustheid omtrent de verbinding tussen de Belgische en Britse posities.  Er blijken geen Britse troepen aanwezig te zijn in de stad.  Alleen de bruggen over de rivier worden bewaakt door Franse geniesoldaten.  Generaal-majoor De Droog van de 3Div laat omstreeks 10u30 de Iste Groep van het 1ste Licht Regiment verplaatsen om de zuidflank van de divisie beter te kunnen dekken.

Een eerste melding van de komst van de vijand wordt gemaakt door het GHK om 12u05.  Op de baan van Avelgem naar Waregem zou een Duitse gemotoriseerde colonne gesignaleerd zijn.  Het IV/LK laat de artillerie van het 1LA tussenbeide komen.

Na de middag bevestigt het 1LA om 13u40 dat het Bataljon Motorwielrijders Ardeense Jagers toegewezen wordt aan het IV/LK om de verdediging van Roeselare te helpen verzekeren.  Ook de 10de Infanteriedivisie komt over naar het legerkorps en zal opgesteld worden tussen Roeselare en Izegem als reservemacht.  Bij de divisie ontbreken drie bataljons van het 6J en ook de IVde Groep van het 10A.  Deze troepen zijn in versterking gegeven van de 8Div.

Kort daarop belt de staf van de 1Div om de melden dat er contact is gemaakt met het hoofdkwartier van de Britse 4th Infantry Division.  Deze divisie is een onderdeel van het Britse tweede legerkorps, en is net over de grens in stelling gegaan tussen Halluin en Neuville-en-Ferrain, hierbij gebruik makend van de bunkers langsheen de Frans-Belgische grens.  Ook de stad Menen wordt nu bezet door Britse troepen.  Van zodra de ontplooiing voltooid is, moet de 1Div de groep van het 1ste Licht Regiment terugsturen naar zijn oorspronkelijke positie ten westen van Moorsele.  De divisiestal zal om 22u00 bevestigen dat de groep hier aangekomen is.

Luitenant-kolonel Van Cutsem van het 5LA komt aan op de commandopost te Roeselare.  De IIde Groep van dit regiment omvat het spoorweggeschut waarvan de vuurmonden gecentraliseerd op twee spoorlijnen achter de nieuwe frontlinie: de lijn Deinze-Tielt-Ardooie-Lichtervelde en de lijn Waregem-Izegem-Roeselare.

Het Bataljon Motorwielrijders Ardeense Jagers wordt om 15u40 alweer weggehaald bij het IV/LK.  De eenheid wordt doorgestuurd naar Ieper en gaat over naar het IIIde Legerkorps.  Dit besluit van het GHK bepaalt ook meteen de opstelling van de troepen van de 10Div die nu zowel de stad Roeselare als ook de staf Izegem als anti-tankcentra moeten verdedigen, met daartussen het enkele bataljon van het 6J.  Voorts moeten ook alle bruggen over het Kanaal van Roeselare naar de Leie verdedigd worden.

Het 19A verlaat de sector van de 1Div tussen 15u00 en 16u00, en is nu afgelost door het 1A.   Vanaf 17u00 start het 1A met de beschieting van doelen op de oostelijke oever van de Leie te Bellegem.  Ook bij de 3Div daagt te vijand op.  De divisie- en legerkorpsartillerie voeren verscheidene vuuropdrachten uit op Harelbeke.  De vuren zullen elkaar in snel tempo opvolgen tot wanneer na het vallen van de duisternis de rust enigszins terugkeert.  De legerkorpsartillerie zal tijdens de nacht wel storingvuur neerleggen op verschillende doelen.

Even voor 18u00 bevestigt het GHK dat er ook versterking komt in de vorm van het IIIde Bataljon van het 1ste Regiment Speciale Vestingseenheden.  Dit bataljon beschikt over 24 lichte Maxim mitrailleurs die aan het 4Li toegewezen worden.

De staf van het IV/LK verplaatst om 22u00 zijn commandopost naar de Vierwegstraat 90 aan de oostrand van de stad Roeselare.  De commandanten van de artillerie, genie en gezondheidsdienst worden in de nabijgelegen Kalkenstraat ondergebracht.

Even voor 23u50 verstuurt het hoofdkwartier enigszins laattijdig de orders voor de operaties tijdens de nacht van 23 op 24 mei.  Hierin wordt aan de drie divisies onder meer bevestigd dat het legerkorps versterkt zal worden met het 16A (minus de IIde Groep), de Iste Groep van het 2LA, de IVde Groep van het 4LA, en de MVD mortieren van de IVde Groep van het 3LA.  Hierbij zullen de I/16A, III/4LA en een batterij van de IV/3LA toegevoegd worden aan de artillerie van de 3Div.  De IV/16A en de staf en twee batterijen van de IV/3LA worden dan weer toegevoegd aan de artillerie van de 1Div.  De overige elementen maken samen met de I/1LA, II/1LA en de III/1LA de legerkorpsartillerie uit.  Tevens keert de 5de Batterij van de Artillerie Meetdienst terug naar het IV/LK.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 1ste Legerkorpsambulance
  Kapitein Nemery wordt overgeplaatst naar de 1ste Legerkorpsambulance en zijn dagboek gaat dan ook verder met het verhaal van deze eenheid. De ambulance staat opgesteld in de meisjesschool van Beveren en heeft tot taak licht gewonden, zieken en eventuele slachtoffers van gasaanvallen op te vangen. Er blijven slechts 9 ambulancevoertuigen over, waarvan er slechts 3 rijvaardig zijn. De eenheid ontvangt wel nog een nieuw Chevrolet chassis dat bij Jonckheere te Beveren zal omgebouwd worden tot een bijkomend voertuig.

Paardenartsenijdienst, Geneeskundig Korps IV/LK
De ziekenstal bevindt zich in de Hoeve Billuit aan de Stationsstraat te Gits.

TptK IV/LK
Het IV/LK ontvangt versterking in de vorm van het IIIde Bataljon van het 1ste Regiment Speciale Vestingseenheden (II/1SVE).  Dit bataljon moet naar de operatiezone van het IV/LK aan het zuidelijke uiteinde van het Leie-front getransporteerd worden.  Hiervoor zullen de vrachtwagens van het PAMat gebruikt worden.  Het bevel hiertoe bereikt Majoor Roosen om 14u00.

Cie MiCA IV/LK
De compagnie vertrekt om 16u00 naar Aardappelhoek en wordt hier tegen 22u00 ingekwartierd.

Provoostdienst IV/LK
De Provoostdienst verblijft aan de Leenstraat te Roeselare.  De Rijkswachtkazerne doet dienst als verzamelpunt voor krijgsgevangen Duitse militairen.  Verdwaald Belgisch personeel wordt dan weer samengebracht in de brandweerkazerne van de stad.  Te Roeselare heerst duidelijk enige wanorde.  De legerkorpsstaf verstuurt immers om 11u00 een nota naar de provoostdienst om er op de wijzen dat de ordehandhaving te wensen overlaat, en alle cafés onmiddellijk moeten gesloten worden.

HK IV/LK
De artillerie blijft de ganse nacht door diverse doelen beschieten om de vijandelijke voorbereidingen tot een aanval over de rivier te verstoren.  De legerkorpsartillerie krijgt hierbij tevens de toestemming van het naburige VIIde Legerkorps om ook een ploeg voorwaartse waarnemers te installeren op de kerktoren van Oostrozebeke.

Een eerste situatierapport van de dag komt aan om 09u00 van de staf van de 3Div.  De divisie meldt een vijfentwintig tal dodelijke slachtoffers en en nog groter aantal gewonden ten gevolge van de acties van de Duitse artillerie.  Vooral het 25Li tegenover Harelbeke heeft heel wat beschietingen moeten incasseren.  Voorlopig lijken de Duitsers nog geen aanstalten te maken om aan te vallen.

Drie kwartier later brengt ook de 1Div verslag uit.  Het 3Li en 4Li hebben geen contact met de vijand.  In de stad Kortrijk daarentegen is de aanvaller duidelijk doorgedrongen tot aan de oostelijke arm van de Leie bij het Buda eiland.  Het 24Li ligt onder vuur van infanteriewapens. 

Terwijl Luitenant-generaal Bogaerts zelf op ronde is langsheen de diverse hoofdkwartieren in zijn operatiezone, stuurt de legerkorpsstaf een samenvattend rapport naar het GHK.  Bij zijn passage op de staf van de 3Div vraagt Bogaerts zelf aan zijn artilleriebevelhebber Generaal-majoor Massart om de kerktoren te Desselgem te laten beschieten.  In het gebouw zou een vijandelijke waarnemer zitten.  De opdracht wordt doorgespeeld aan het 1LA.

Om 11u30 bevestigt het GHK de creatie van de Groepering Leroy.  Deze formatie onder het bevel van Generaal-majoor Joseph Leroy, commandant infanterie van de 10Div, krijgt als missie om de lijn Ieper-Komen te bezetten en alzo een mogelijke Duitse aanval in de zuidflank van de Belgische legerzone te verijdelen.  De groepering blijft onder het bevel van het IV/LK, en zal bestaan uit het Bataljon Grenswielrijders Limburg, de Wielrijdersgroep der 13Div, de Wielrijdersgroep der 16Div, de Compagnie T13 van de 10Div, en het Eskadron Pantserwagens van het Cavaleriekorps.  De groepering moet Ieper met Komen verbinden door stelling te nemen vanaf de vijver van Zillebeke langsheen de spoorlijn tot in Hollebeke.  Vanaf Hollebeke zal de positie de loop volgen van het oude Kanaal Ieper-Komen.  De commandopost mag ofwel te Beselare of te Geluveld geplaatst worden.  Deze missie zal door de snelle ontwikkelingen aan de Leie echter nooit uitgevoerd worden.

Om 12u50 beveelt het GHK aan de 10Div om zo snel mogelijk op te rukken naar de regio Geluveld, Geluwe, Zonnebeke, Beselare.  Aan het eind van de dag moeten zowel de Groepering Leroy als ook de 10Div naar het commando van het I/LK overgeheveld worden.  Dit legerkorps krijgt eveneens het bevel over de 1DivChA en moet tegen 22u00 zijn commandopost operationeel maken te Moorslede.  Het Duitse leger is immers gestart met de aanval op de Leie en slaagt er in om rond Kortrijk een belangrijke doorbraak te forceren tussen de 1ste en de 3de Infanteriedivisie.  Aan het eind van de dag moeten zowel de Groepering Leroy als ook de 10Div naar het commando van het I/LK overgeheveld worden.  Dit legerkorps krijgt eveneens het bevel over de 1DivChA en moet tegen 22u00 zijn commandopost operationeel maken te Moorslede.

De snelle ontwikkelingen in de zone van het IV/LK vragen echter om een wijziging aan deze plannen.  Omstreek 14u00 voert de vijand een stromlanding uit op de westelijke oever van de Leie ten zuiden de brug van Marke-Bissegem in de ondersector van het 3Li.  De aanval ontwikkelt zich bijzonder snel en de Duitsers kunnen een bruggenhoofd slaan waartegen het 3Li geen weerwerk kan bieden.  De aanvaller vordert in twee richtingen.   Enerzijds willen de Duitsers het 3Li van in de flank oprollen en volgt een doorstoot naar Bissegem en Wevelgem.  Anderzijds wordt het bruggenhoofd ook in de diepte uitgebreid en wordt de aanval verder gezet in de richting van de Steenbeek tussen Gullegem en Heule.

In eerste instantie wil het IV/LK de aanval counteren met het 1LR en het 2LR.  De Iste Groep van het 1LR wordt uitgestuurd naar Wijnberg en Kapelhoek.  Het 2LR moet zich ontplooien op de lijn Gullegem-Heule-Watermolen.  Kort daarop wordt de IIde Groep naar Heulen bevolen om van hier uit richting Bissegem op te rukken.  Luitenant-generaal Coppens van de 1Div krijgt als taak om de westelijke oever van de Leie te zuiveren van alle vijandelijke elementen.  Deze opdracht zal niet lukken.

Het IVde Legerkorps ontvangt om 15u30 een bericht van het GHK dat het de 10Div en de Groepering Leroy zal behouden.  Intussen is ook slecht nieuws aangekomen uit de sector van de 3Div.  Om 16u50 meldt de divisie dat de vijand te Kuurne de Leie is overgestoken ten koste van het 12Li.  Bij het 1Li en het 25Li zou de westelijke oever nog in bevriende handen zijn.  Vijf minuten laten belt Luitenant-generaal Bogaerts in eigen persoon naar het GHK om het slechts nieuws te melden.  De opperste legerleiding stuurt het Bataljon Motorwielrijders Ardeense Jagers naar het IV/LK en vraagt om de geplande tegenacties onmiddellijk uit te voeren.

Met deze formaties besluit Bogaerts een poging te wagen om ten westen van de 1Div en de 3Div een nieuw front te organiseren.  Om 17u30 wordt een reeks orders doorgebeld naar de staf van de 10Div, samen met de bevestiging dat de Duitsers te Bissegem, Wevelgem en Kuurne op de westelijke oever van de Leie staan.  Het Bataljon Motorwielrijders Ardeense Jagers krijgt als opdracht om de zone tussen Menen en Moorsele te bezetten.  De Groepering Leroy wordt naar het front Moorsele-Gullegem-Heule-Kathoek bevolen.  Leroy moet zijn commandopost te Sin-Eloois-Winkel plaatsen.  Luitenant-generaal Pire moet met de 10Div oprukken naar een nieuwe positie tussen Ledegen, Rollegem-Kapelle, Sint-Eloois-Winkel en Sint-Katarina.  Tegelijkertijd wordt bevolen aan de legerkorpsartillerie om maximaal vuursteun te leveren aan de 1Div en de 3Div, en de aanlooproutes naar de vijandelijke oversteekpunten continu onder vuur te houden.

Om 18u00 herhaalt de legerkorpsstaf zijn instructies voor de tegenaanval in de sector van de 1Div.  De divisie moet ten alle prijzen het verloren terrein heroveren.  Een eerste tegenactie moet uitgevoerd worden op de as Moorsele-Wevelgem met steun van de I/1A.  Het II/1LR met steun van de III/1A moet aanvallen op de as Heule-Bissegem.  Het Wielrijderseskadron van de divisie moet Moorsele vervoegen, vervolgens bij het 4Li aansluiten en het Duitse bruggenhoofd aanpakken op de as Menen-Wevelgem.  Dit mag allemaal niet meer baten.  De tegenacties kunnen niet georganiseerd worden, en de vijand maakt zijn bruggenhoofd gestaag groter.

Het naburige VII/LK bevestigt om 18u45 dat het 16Li van de 9Div onderweg is om post te vatten langsheen het Kanaal van Roeselare naar de Leie tussen Izegem en de rivier, met front naar het zuiden.  Het regiment moet alzo een doorbraak over het kanaal vermijden, en dekking geven aan twee artilleriegroepen van het 3A die zullen verplaatst worden om op Kuurne en Beveren te kunnen vuren.

Het aanhoudende vuren van de Duitse artillerie maakt verplaatsingen en verbindingen in de operatiezone van het IV/LK erg lastig.  Tegen 19u00 is er geen directe telefoonverbinding meer tussen de 1Div en de 3Div en heeft de legerkorpsstaf ook geen lijn meer naar de commandopost van de 3Div.

Luitenant-generaal Coppens van de 1Div meldt om 20u05 dat nu ook het 24Li aangevallen wordt uit westelijke richting, en het Duitse bruggenhoofd rond Wevelgem en Bissegem.  De tegenaanval van uit Moorsele is op niets uitgedraaid, en er wordt nu een poging ondernomen om een stoplijn te organiseren tussen Herthoek en Moorsele.  Van de tegenaanval uit de richting van Heule is geen nieuws.  Alleen het 4Li houdt nog redelijk stand, maar is nu ook onderworpen aan een grondaanval vanop de westelijke oever van de Leie.

Om 20u45 belt Luitenant-generaal Bogaerts opnieuw met Generaal-majoor Derousseaux van het GHK om een stand-van-zaken over te maken.  Het GHK vraagt om stand te houden, maar beslist eveneens om het 9Li weg te halen bij de 6Div aan het Afleidingskanaal van de Leie om hiermee het IV/LK te versterken.  Het GHK bepaalt dat de 10Div moet blijven zorgen voor de verdediging van de lijn Ledegem, Rollegem-Kapelle, Sint-Eloois-Winkel, en het 9Li bij zijn aankomst binnen de operatiezone van het IV/LK moet doorgestuurd worden naar de lijn Ledegem-Izegem.  Vanaf Izegem naar de Leie toe zal dan het 16Li de kanaaloever moeten verdedigen.  Alzo hoopt het GHK om een ononderbroken frontlijn te kunnen behouden.

Het GHK bevestigt tevens dat de 2de Cavaleriedivisie naar Lichtervelde gestuurd is met het oog op een tussenkomst op de zuidflank van het IV/LK op 25 mei.  Deze divisie zal niet onder het commando van het IV/LK geplaatst worden.

De Groepering Leroy brengt verslag uit om 21u45.  De ontplooiing loopt mank.  De Wielrijdersgroep der 13Div wordt te Roeselare verwacht, maar is nog niet aangekomen.  De groep zou nog steeds naar Moorsele-Gullegem gedirigeerd worden.  De nog 7 overgebleven tankjagers van de Compagnie T13 van de 10Div zijn wel al aangekomen te Roeselare, maar wachten de komst van de wielrijders af alvorens verdeeld te worden.  De groepering heeft geen enkel nieuws van de Wielrijdersgroep der 13Div.  Er is ook geen enkel contact geweest met het Bataljon Grenswielrijders Limburg.  Het Eskadron Pantserwagens van het Cavaleriekorps zou overgegaan zijn naar de 10Div bij zijn etappe naar Moorsele.

Vervolgens rapporteert ook de 1Div over zijn toestand.  De tegenaanval van uit Heule is niet tot stand gekomen.  De bevelhebber van het 24Li heeft zijn artilleriegroep weggestuurd van zijn schootsstelling om een nieuwe postie ten noorden van Sint-Eloois-Winkel in te nemen.Het  Wielrijderseskadron van de divisie bezet de Kapelhoek, Kloefhoek en de wijk Schoonwater, maar meldt dat het 4Li zijn linies lijkt te verlaten.  De vijand wordt gemeld op het militaire vliegveld van Wevelgem.

De 3Div brengt als laatste verslag uit om 22u20.  Er is geen rechtstreeks contact meer met de staf, en een verbindingsofficier meldt dat er niet meer kan gerekend worden op de 3Div.  De artillerie van de divisie heeft zijn posities verlaten.  De commandoposten van het 1Li en het 12Li functioneren niet langer.  De beide regimenten zijn uit elkaar geslagen.  Ook het divisiehoofdkwartier is op de terugtocht.

Net voor middernacht laat het GHK weten dat er op de spoorlijn Roeselare-Ieper gestart wordt met de inrichting van een anti-tankhindernis bestaande uit een aaneengesloten sliert goederenwagons.

Geneeskundig Korps IV/LK

• 1ste Legerkorpsambulance
  De eenheid blijft verder werken te Beveren, maar moet wel vier artsen afstaan aan de Lichte Heelkundige Ambulance te Roeselare. Ook Kapitein Nemery wordt later op de dag aangeduid om naar de Maria’s Rustoord kliniek te Roeselare te vertrekken en geeft het commando over aan Luitenant Demillie. In de gebouwen van Maria’s Rustoord heerst absolute chaos. Het aantal binnenkomende gewonden is veel groter dan de maximum capaciteit van de Lichte Heelkundige Ambulance. De gangen liggen vol gewonden op draagberries en de chirurgische teams opereren continu.Kapitein Nemery en Luitenant Gérard vertrekken naar het Heilig Hartziekenhuis aan de Meensesteenweg om hier een antenne voor lichtgewonden op te zetten en alzo de Lichte Heelkundige Ambulance in Maria’s Rustoord trachten te ontlasten. Bij aankomst op het Heilig Hart vindt Nemery reeds 25 licht- en 2 zwaargewonden achtergelaten door een andere geneeskundige ploeg. De militairen richten drie lokalen in: een operatiezaal, een hospitalisatiekamer met 12 bedden en een verbandzaal voor ambulante gewonden. Tandarts Scott wordt ter versterking opgetrommeld van uit Beveren samen met een hoeveelheid verpleegmateriaal, 20 draagberries en 25 dekens.  Met behulp van de zusters van het Heilig Hart wordt het nieuwe centrum operationeel gemaakt.

HK IV/LK
De ganse nacht lang tracht de legerkorpsstaf orde op zake te stellen in zijn operatiezone.  Voorts blijft het commando van de artillerie de ene vuuropdracht na de andere doorgeven aan de legerkorpsartillerie.  Tijdens de tweede helft van de nacht veranderen heel wat groepen van positie om zich voldoende ver van de vijandelijke opmars te houden.

Dat de vijand naderbij komt wordt nogmaals duidelijk wanneer om 01u10 de Duitse luchtmacht enkele bommen dropt op de omgeving van het hoofdkwartier.  Hierbij komen drie buurtbewoners om.  Kort na het incident arriveert Kolonel Bouha van het 9Li op de commandopost.  De regimentscommandant krijgt de nodige orders voor de opstelling van zijn regiment op de linkerflank van de 10Div.

Tijdens de nacht van 24 op 25 mei lukt het de Groepering Leroy dan toch om enige cohesie te verkrijgen en worden de verschillende detachementen opgesteld langsheen de lijn Menen-Moorsele-Gullegem-Kathoek.  De Duitse aanvallers maken tegen 08u00 contact met deze linie tussen Gullegem, Heule en Kathoek en plaatsen het Bataljon Grenswielrijders Limburg en het Wielrijderseskadron der 10Div al snel onder zware druk.

Eveneens om 08u00 stuurt de 1Div een nieuwe stand-van-zaken door.  Alleen het 4Li is in het uiterste westen van zijn ondersector nog meester van de westelijke oever van de Leie.  Het regiment tracht ook nog een dwarsstelling in de richting van Moorsele te verdedigen.  Vanaf dit dorp vervolgt het Wielrijderseskadron de linies tot in Schoonwater.  Het eerste echelon bestaat hier slechts uit een viertal steunpunten.  De restanten van het 24Li bevinden zich tussen de posities van het Bataljon Grenswielrijders Limburg en het Wielrijderseskadron der 10Div.

De 1Div ontvangt om 09u30 de toestemming om het 4Li, het Wielrijderseskadron en de nog bereikbare troepen van het 1LR terug te trekken naar een nieuwe positie achter de nu verdwenen spoorlijn 65 tussen Roeselare en Menen.  De troepen moet hier rendez-vous maken met het Bataljon Motorwielrijders Ardeense Jagers.

Er wordt ook aan de 1Div verzekerd dat de Britse cavalerie de linies zal komen versterken.  Dit is een echter een foutieve interpretatie van de verkenningsopdracht die in de ochtend van 25 mei uitgevoerd wordt door de 12th Royal Lancers, een recce bataljon uitgerust met Morris CS9 pantserwagens.  Deze eenheid werd de operatiezone van het IV/LK ingestuurd om de toestand op de linkerflank van het II(UK) Corps te bepalen.  De pantserwagens voeren via Menen en Moorsele een verkenning uit tot in Kortrijk en keren dan terug.

Tussen 08u30 en 10u00 stuurt het IV/LK de legerkorpsartillerie naar nieuwe posities:

• I/2LA – 1Km zuid van Moorslede
• III/16A – Zilverberg
• IV/16A – 1Km oost van kilometerpaal 11 van de Provinciebaan tussen Roeselare en Menen
• V/16A – Tuimelarehoek nabij de Provinciebaan tussen Roeselare en Menen
• II/1LA – noord van Moorslede
• III/1LA – 1Km noordoost van Moorslede
• Commandopost 16A en 1LA – samengevoegd aan de oostrand van Moorslede

Van de drie overige eenheden staat de I/16A reeds op stelling te Sint-Eloois-Winkel en de VII/16A op 2Km noord van Ingelmunster.  De derde groep, de I/1LA, is eerder op de ochtend door de vijand overrompeld en is verloren gegaan.

De staf van de 3Div meldt aan het IV/LK om 10u20 dat het hoofdkwartier operationeel is aan de Brugstraat 29 te Ardooie.  Het legerkorps rapporteert de nieuwe standplaats aan het GHK, die van de verplaatsing een zaak zal maken.  In de namiddag van 25 mei zal stafchef Generaal-majoor Michiels een gedetailleerde verklaring vragen aan Luitenant-generaal Bogaerts van het IV/LK voor de reden achter de vermeende postverlating van Luitenant-generaal Lozet.  Er werd hem immers geen toestemming verleend om naar Ardooie terug te trekken.

Om de toestand aan het front trachten te herstellen, bepaalt het GHK in het midden van de voormiddag een reorganisatie van de commandostructuur van het Leie-front.  Het I/LK neemt de formaties over die op de uiterste zuidflank van de Belgische legerzone opereren en wordt verantwoordelijk voor de 2de Cavaleriedivisie, 1ste Infanteriedivisie en het Bataljon Motorwielrijders Ardeense Jagers.  Tevens is het 31Li van de 15Div onderweg naar de zone van het I/LK.  De scheidingslijn tussen het I/LK en het IV/LK wordt bepaald op Ledegem (IV/LK), Moorslede (2CavDiv), Oostnieuwkerke (IV/LK).  De restanten van de 1Div moeten doorgestuurd worden naar Passendale.  Het 1CyF en het 2CyF zullen zich te Staden hergroeperen.  De restanten van de 3Div tenslotte gaan over naar het VII/LK.

Ten gevolge van dit bevel vertrekt eveneens het Bataljon Grenswielrijders Limburg naar Staden, zodat de Groepering Leroy uitgedund wordt tot de Wielrijdersgroepen van de 13Div en de 16Div, aangevuld met de laatste pantserwagens van het Eskadron Pantserwagens Cavaleriekorps.  Onder vijandelijke druk, en in afwachting van de komst van het 9Li, wordt de groepering teruggetrokken naar de linkerflank van de 10Div.  De troepen zullen hier op post blijven tot de ontplooiing van het 9Li gestart wordt.  De groepering wordt daarop opgeheven.  Generaal-majoor Leroy zal zich terug bij de divisiestaf voegen.

De legerkorpsstaf geeft om 10u35 de toestemming om alle bruggen op het Kanaal van Roeselare naar de Leie oost van Ingelmunster te vernielen.

Omstreeks 16u00 volgt een nieuwe Duitse aanval ditmaal op de rechterflank ter hoogte van Ledegem en Rollegem-Kapelle. Te Ledegem kunnen de Duitsers voorlopig nog afgehouden worden, maar de vijand kan in het laatste dorp doordringen. Een tegenaanval van het 5J kan de situatie enigszins onder controle krijgen. Tegelijkertijd wordt een aanval op Sint-Eloois-Winkel gelanceerd. Op de grens tussen het 5J en het 3J infiltreren de aanvallers het eerste echelon van het I/3J.  Het IV/LK kan echter geen versterkingen aanvoeren en vraagt dan ook om zo goed mogelijk stand te houden met de belofte dat contact zal gemaakt worden met het GHK.  Ook de opperste legerleiding kan geen oplossing bieden, en meldt een poging te zullen wagen om versterkingen van het Britse leger te bekomen.  Het I/3J lijkt echter een doorbraak te kunnen vermijden.  Om 17u40 tenslotte laat de legerkorpsstaf weten dat er 7 van de 11 T13 pantserwagens van de Compagnie T13 Versterkte Positie Namen zullen uitgestuurd worden, samen met het 2LR.

Vervolgens verneemt het hoofdkwartier dat ten zuiden van zijn operatiezone het I/LK zich terugtrekt naar de spoorlijn Roeselare-Ieper, en ten noorden het VII/LK zich eveneens naar het westen zal verplaatsen om plaats te nemen achter de spoorlijn Tielt-Ingelmunster.  Luitenant-generaal Bogaerts belt met het GHK om nieuwe instructies voor zijn legerkorps.  Om 23u45 beveelt het GHK in eerste instantie een nieuwe aftocht voor het IV/LK.  Ten zuiden van het IV/LK zullen de dekkingstroepen van de 2de Cavaleriedivisie tijdens de tweede helft van de nacht terugtrekken naar de spoorlijn Roeselare-Ieper.  Het IV/LK moet deze beweging volgen en zal zich eveneens achter de spoorlijn en ook het Kanaal van Roeselare naar de Leie moeten terugtrekken.  Het telefoongesprek wordt echter onderbroken door Generaal-majoor Michiels.  De stafchef komt zelf aan de lijn en laat weten dat het bevel onmiddellijk geannuleerd wordt en het IV/LK ter plekke moet blijven.  He GHK wil vooreerst nog de scheidingslijnen tussen het I/LK, IV/LK en VII/LK.

Dit gebeurt enige tijd nadien.  Ten zuiden van Roeselare zal de operatiezone van het I/LK tot het gehucht Zilverberg strekken.  Vanaf deze locatie neemt het IV/LK over tot in Izegem.  Deze stad vormt de uiterste rechterflank van het VII/LK.  Luitenant-generaal Bogaerts gebruikt deze informatie om de sector van de 10Div in twee commando’s te verdelen: het westelijke deel wordt toegewezen aan de staf van de 10de Infanteriedivisie, terwijl het oostelijke deel zal overgenomen worden door de 6de Infanteriedivisie.  De artilleriemiddelen worden gesplitst.  Het hoofdkwartier van de 6de Infanteriedivisie is dan nog onderweg van het front aan het Afleidingskanaal van de Leie, samen met het 1ste Regiment Grenadiers en een gedeelte van zijn divisietroepen.

Geneeskundig Korps IV/LK

• Lichte Heelkundige Ambulance, 
  Rond 03u00 breekt paniek uit in het Heilig Hartziekenhuis wanneer enkele soldaten gehoord hebben dat de Duitsers zich op nog geen 10 minuten buiten de stad bevinden. Kapitein Nemery en zijn artsen slagen er in om de gemoederen te bedaren en bevelen ondertussen de evacuatie van zoveel mogelijk gewonden naar Torhout. Tegen 09u00 blijven nog slechts vijf zwaargewonden over. Na de middag komen opnieuw talrijke gewonden toe in het hospitaal, waaronder heel wat Belgische cavaleristen en een Britse militair. Ook een Duits soldaat wordt binnengebracht. Aan het eind van de namiddag wordt het ziekenhuis gebombardeerd door negen overvliegende toestellen van de Luftwaffe. Ook elders in de stad valt de Duitse luchtmacht aan en het duurt dan ook niet lang eer grote groepen gewonde burgers en militairen toestromen in het Heilig Hart. De burgers worden verzorgd en zo snel mogelijk doorgestuurd.

Transportkorps IV/LK, Intendance IV/LK
Het PARa wordt verplaatst naar Hooglede.  Ook de intendance zal hier opgesteld worden en krijgt onderdak in het woonhuis van notaris Westerlinck.

HK IV/LK
Even na middernacht laat Luitenant-kolonel Van Cutsem van 5LA weten dat de drie overgebleven batterijen van het spoorweggeschut te Lichtervelde opgesteld staan en klaar tot vuren zijn.  De rest van de nacht wordt gedomineerd door aanhoudend artillerievuur van de strijdende partijen.  Ook het hoofdkwartier van het legerkorps moet enkele inslagen incasseren.  Korporaal Ruqouy, cijferaar, raakt hierbij zwaar gewond.

Tegen 06u00 wordt de organisatietabel van de artillerie herschikt.  Kolonel Lecomte van het 16A voert de legerkorpsartillerie aan met III/16A, IV/16A, V/16A en I/2LA.  De I/16A wordt toegevoegd aan de divisieartillerie van de 10Div en de VI/16A aan de 6Div.  Lecomte heeft zijn commandopost aan de Batavialaan te Roeselare.

Tegen 09u00  kan de staf van de 6de Infanteriedivisie de hen aangeduide sector tussen Sint-Eloois-Winkel en Izegem overnemen.  Deze sector oost wordt onderverdeeld in twee ondersectoren, met op de linkerflank het 9Li op het eerste echelon een de Wielrijdersgroep der 13Div op het tweede echelon, en op de rechterflank twee bataljons van het 3J op het eerste echelon, ondersteund door een bataljon van het 1Gr op het tweede echelon.  Van de legerkorpsartillerie zijn nu IV/16A en I/2LA toegevoegd aan de divisie.

Ook sector west, onder het bevel van de 10Div, wordt in twee ondersectoren verdeeld.  Hier wordt de linker ondersector bevolen door commandant 1Gr, met vooraan het II/3J en II/5J en op het tweede echelon een bataljon van 1Gr.  De rechter ondersector wordt dan bevolen door commandant 5J, met op het eerste echelon het I/5J en III/5J en op het tweede echelon het 1Gr.  De 10Div beschikt ook nog over het I/6J en de Wielrijdersgroep der 16Div om een derde echelon te bezetten en alzo een diepere verdediging naar de stad Roeselare te kunnen verzekeren.  De artillerie van de 10Div is versterkt met de VI/16A.

Zo bestaat de korpsartillerie nog uit II/1LA, III/1LA, III/16A en V/16A, onder bevel van commandant 16A.  Het IV/LK beschikt ook nog over de Rijkswachters van het 2LR die west van de baan van Roeselare naar Menen behouden worden om een overvleugeling op deze flank te kunnen onderscheppen.  De legerkorpsstaf schat immers in dat de grootste dreiging zich in de richting van Ledegem ontwikkeld.

In de loop van de voormiddag worden echter twee bataljons van 1Gr bij hun ontplooiing onderschept en afgeleid naar de zuidrand van Roeselare, om in de zone tussen Vijfwegen, Rumbeke en de brug van Kachtem opgesteld te worden.   Om 11u25 haalt het GHK ook het 2LR weg bij het IV/LK.  Het regiment moet in alle haasten naar Pittem, omdat de toestand op het front nabij Tielt in de operatiezone van het VII/LK de legerleiding ernstige zorgen baat.

De vijand maakt even na 12u00 contact met deze nieuwe verdedigingslinie in de ondersector van het 3J.  Een Duitse doorbraak volgt echter niet, deels door het dichte artillerievuur van de Belgische troepen en deels door de ontwikkeling van de vijandelijke aanval in de richting van de spoorlijn Roeselare-Ieper.  Dit wordt duidelijk wanneer tegen 15u30 de inname van Dadizele gemeld worden, en de staf van de 10Div ook diverse infiltraties op zijn rechterflank meldt.  Terwijl het front van het IV/LK dan ook relatief goed stand houdt, blijkt de situatie bij het naburige I/LK en VII/LK ernstig.  Een nieuwe terugtocht dringt zich op.

Om 16u25 beveelt het GHK aan de staf van het IV/LK om Roeselare te verlaten en naar Lichtervelde terug te trekken.  Voorts wordt bepaald dat in de nacht van 26 op 27 mei een nieuwe linie moet ingenomen worden.  Het front van het IV/LK wordt verschoven naar een nieuwe lijn vanaf Zilverberg in het westen, langsheen kilometerpaal 13,5 op de Meensesteenweg, de zuidrand van het kasteelpark te Rumbeke, en de wijk Armoede tot aan de brug te Kachtem.  Van hieruit zal het front van het legerkorps de loop van het Kanaal van Roeselare naar de Leie volgen tot tot in Izegem.   De nodige marsbevelen worden om 17u00 gedicteerd aan de verbindingsofficieren van de 6Div en de 10Div:

• De achterhoede voor de verplaatsing zal geleverd worden door de troepen die in contact zijn met de vijand, ondersteund door een artilleriebatterij per ondersector.  Deze achterhoede zal tot 23u00 op post blijven.
• Op de westelijke grens van de operatiezone wordt een flankwacht geplaatst bestaande uit het Wielrijderseskadron der 10Div en de Wielrijdersgroep der 16Div.
• Het gros van de troepen zal om 19u00 starten met de verplaatsingen.
• De korpsartillerie en de luchtdoelartillerie van de VII/1DTCA en XII/1DTCA beginnen al om 17u15 met de afmars.

In de late namiddag volgt echter een nieuwe grondaanval op het 3J, en tevens op het 9Li.  Dit laatste regiment komt even onder grote druk te staan.  De 6Div vraagt dan ook te 18u20 om de evacuatie van de ondersector met twee uur uit te stellen.  Dit verzoek wordt ingewilligd, maar het IV/LK is tevens genoodzaakt de 10Div langer ter plekke te houden.  Alle bewegingen worden dan ook met twee uur opgeschoven.

De commandopost van het IV/LK is vanaf 22u00 operationeel even ten noorden van Lichtervelde.  Luitenant-generaal Bogaerts sluit de commandopost te Roeselare om 23u15.  Als belangrijk spoorwegknooppunt wordt het dorp Lichtervelde met grote regelmaat bestookt door de Luftwaffe.  Het hoofdkwartier werkt dan ook vanuit de kelders van een reeks leegstaande woningen.

Tijdens tweede helft van de nacht van 26 op 27 mei wordt duidelijk dat een opening ontstaan is ten zuidwesten van Roeselare tussen het IV/LK en het I/LK.  De troepen van het IV/LK bezetten de frontlinie tot in Zilverberg, terwijl een bevel dat door het GHK aan de staven van het I/LK en het IV/LK later op de avond verstuurd werd, bepaalt dat het IV/LK tot aan het dorp Oostnieuwkerke moet opgesteld staan.  Luitenant-generaal Bogaerts zal de fout in de schoenen van het GHK schuiven, en zal verklaren dat het om foutief stafwerk gaat.

Geneeskundig Korps IV/LK

• Lichte Heelkundige Ambulance
  De stad Roeselare valt nu ook onder artillerievuur. De luchtaanvallen worden steeds frequenter en het aantal gewonden neemt dan ook toe. Rond 08u00 vallen de telefoon en elektriciteit uit. De staf van de geneeskundige troepen van het IVde Legerkorps duidt Wijnendale aan als nieuwe standplaats en vanaf 14u15 start de Lichte Heelkundige Ambulance met de evacuatie. De marsroute zal via Gits en Kortemark lopen. De troepen worden naar het kasteel van Wijnendale gedirigeerd.

TptK IV/LK
Om 13u30 verneemt Majoor Roosen dat het transportkorps 10 vrachtwagens ter beschikking moet stellen van het 1Gr voor het vervoer van mitrailleurs en munitie naar hun nieuwe defensieve stellingen dichter bij de stad.  De camions moeten rendez-vous maken op de baan van Oekene naar Rumbeke, nabij de kerktoren van Oekene.  Zeven vrachtwagens worden geleverd door de Ontsmettingscompagnie, en drie vrachtwagens door het ARC.

Cie MiCA IV/LK
Om 16u45 wordt de eenheid naar Maagdeveld bevolen.  De compagnie komt hier aan om 19u00, maar stelt vast dat geen enkele eenheid van het legerkorps zich in dit dorp bevindt.  Na enig zoekwerk blijkt dat het hoofdkwartier te Lichtervelde is aangekomen.  De compagnie wordt naar Vijfwege bevolen en kan de manschappen in dit dorp inkwartieren vanaf 20u50.

HK IV/LK
De voor de nacht van 26 op 27 mei geplande verplaatsingen verlopen volgens plan.  De 6Div heeft de hulp nodig van de V/16A die met een dichte barrage om 21u10 de aftocht van de troepen helpt dekken.  De korpsartillerie is tegen de ochtend van 27 mei opnieuw vuurklaar.

Het onbezette deel van het front tussen het IV/LK en het I/LK tussen Oostnieuwkerke en Zilverberg moet zo snel mogelijk van een troepenmacht voorzien worden.  Luitenant-generaal Bogaerts bepaalt dat twee bataljons van de 10Div de zaak moeten klaren.  De divisie stelt een detachement samen onder leiding van Majoor Lievezoons van het IV/5J.  De majoor krijgt het bevel over het III/5J en het II/3J voor de opdracht en stelt de bataljons respectievelijk op het eerste en het tweede echelon van de hem aangeduide ondersector op.  Hij krijgt tevens de steun van de I/17A.  Lievezoons staat onder het directe bevel van de legerkorpsstaf.  In afwachting van de komst van de Groepering Lievezoons, plaatst het I/LK een detachement van het 2Cy in de ondersector.

Rond het middaguur lopen verontrustende berichten binnen van op de linkerflank van het operatiegebied.  Bij het naburige VII/LK is de vijand de spoorlijn Tielt-Ingelmunster overgestoken nabij het station van Meulebeke en dreigt een doorbraak te forceren bij het 8Li.  Het VII/LK heeft geen troepen meer om tussenbeide te komen en heeft de steun gevraagd van de 6Div.  De divisie vraagt om de Wielrijdersgroep der 13Div uit te sturen.  Luitenant-generaal Bogaerts gaat akkoord met de inzet van zijn laatste reservemacht, en beveelt tevens dat het 9Li in zijn geheel het Kanaal van Roeselare naar de Leie moet oversteken om een nieuwe positie in te nemen tussen Kachtem en Kruipendaarde in de hoop om ten zuidoosten van Ardooie een nieuwe verbinding te kunnen realiseren met het VII/LK.  De wielrijdersgroep sluit aan bij het 8Li tussen Emelgem en Liester.  Deze interventie wordt geleid door Generaal-majoor Graff, commandant infanterie 6Div.

Bogaerts vreest het ergste wanneer in de vroege namiddag een bevel aankomt van het GHK om een infanterieregiment en twee artilleriegroepen weg te halen bij de 6Div en uit te sturen naar Langemark-Poelkapelle om het I/LK te versterken.  De generaal protesteert bijzonder hevig en bekomt een tweetal uur later het behoud van zijn troepen.

De dreiging van uit Meulebeke zorgt ervoor dat de staf van het IV/LK het IV/16A, VI/16A en I/2LA naar nieuwe stellingen zal bevelen, zodat een belangrijk deel van de korpsartillerie voor langere tijd onbeschikbaar wordt.  Gelukkig kan het IV/LK dan weer enkele versterkingen bekomen voor de 6Div in de vorm van een opnieuw samengesteld bataljon van de 1Div.

Rond 15u00 is de verbinding tussen het IV/LK en het VII/LK nog steeds niet gerealiseerd.  Op de rechterflank van de operatiezone is de opening tussen het IV/LK en het I/LK dan weer wel weggewerkt door de opstelling van de Groepering Lievezoons.  Terzelfder tijd lanceren de Duitsers een aanval in de richting van Roeselare in de ondersector van het 1Gr.  Vooral aan het kasteelpark te Rumbeke breken zware gevechten uit.

Het GHK belt om 17u25 om een nieuwe terugtocht te bepalen.  Dat de toestand nu wel heel ernstig is, blijkt uit de aard van het bevel.  Het IV/LK mag zich op eigen goeddunken terugtrekken naar de lijn Roeselare-Ardooie-Koolskamp, en krijgt tevens de flexibiliteit om zijn huidige posities te behouden indien het contact met de vijand niet verbroken kan worden.  Het hoofdkwartier moet vanaf 22u00 in alle geval te Handzame opgesteld staan.  De aftocht is niet meer te realiseren.  Om 19u00 wordt het verlies gemeld van de 6de Batterij van het 10A op zo’n 2,5Km ten zuiden van Ardooie.  Een half uur later met de staf van het 22Gn dat te Koolskamp twee officieren van de staf van het bataljon gevangen genomen zijn.  Het operatiegebied van het IV/LK wordt duidelijk in de diepte bedreigd door de eerdere doorbraak in de zone van het VII/LK.  Luitenant-generaal Bogaerts laat het Peloton Beveiliging en het laatste peloton van de Compagnie T13 van de Versterkte Positie Namen ontplooien langsheen de oostrand van Lichtervelde, en verwacht het gevecht met de vijand te moeten aangaan.

Desondanks worden de stafchefs van de 6Div en de 10Div op het hoofdkwartier van de IV/LK ontboden.  Omsteeks 20u00 worden de plannen voor de nieuwe aftocht op punt gesteld.  Luitenant-generaal Bogaerts wil een nieuwe defensieve linie organiseren vanaf het station Vierkavenhoek op de spoorlijn Roeselare-Ieper in het westen, naar de noordrand van de stad via Beveren, en tot aan de spoorhalte Kortekeer op het grondgebied van Koolskamp.  Alle nog beschikbare troepen zullen op een enkel echelon opgesteld worden.  De commandopost van de 6Div moet naar Elle, en die van de 10Div naar De Geite.  De aftocht moet starten vanaf 22u00.

Het hoofdkwartier bereikt Handzame omstreeks 22u30.

Geneeskundig Korps IV/LK
De geneeskundige dienst installeert zich te Wijnendale. Er wordt een veldhospitaal met 50 bedden ingericht. De manschappen ontvangen noodrantsoenen voor de komende 48 uur omdat gevreesd wordt dat de normale bevoorrading in het gedrang zal komen. Het station van Wijnendale wordt gebombardeerd door de Duitse luchtmacht en een munitietrein vat vuur. Die zelfde avond nog volgt een evacuatiebevel naar Leke. Luitenant-kolonel Marique vertrekt met het installatiepersoneeel en Kapitein Nemery wordt bevelhebber ad interim van de troepen te Wijnendale. De colonnes verlaten Wijnendale om 21u15 en rijden via Ichtegem en Koekelare richting Leke.

TptK IV/LK
Het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark verlaat Zedelgem en verhuist naar Leke.

Om 15u30 krijgt het transportkorps het bevel om tijdens de nacht van 27 op 28 mei terug te trekken naar Bovekerke.  De verplaatsingen moeten starten vanaf 22u00.  De staf zal zich opstellen op het gehucht Moskou.

Cie MiCA IV/LK
Het stafpeloton, het 1ste peloton en het 4de peloton vertrekken in de loop van de avond naar Handzame.  Deze drie elementen bereiken het dorp omstreeks 23u00.

HK IV/LK
De staf van de 10Div meldt om 00u40 aangekomen te zijn in De Geite en heeft een grote hoeve uitgekozen net ten oosten van dit gehucht.  Luitenant-generaal Pire meldt dat de toestand bij zijn divisie nog behoorlijk is.  Kort hierop bevestigt ook de staf van de 6Div operationeel te zijn in de gemeenteschool van Elle.  Het 9Li zou onderweg zijn naar de Huwynsbossen ten zuiden van Lichtervelde.  Bij het 10A hebben de IIde Groep en de IIIde Groep elk het verlies van een batterij gemeld.  Bij de korpsartillerie is alleen de V/16A vuurklaar.  De IIIde, IVde en VIde Groep van het 16A verplaatsen zich nog.  De II/1LA en III/1LA staan ook nog op stelling.  Luitenant-generaal Bogaerts bepaalt om 01u30 dat ten minste drie groepen in stelling moeten gaan ten noorden van de transversale Sin-Jozef – Elle.  Zowel het 16A als het 1LA moeten hun commandoposten ook naar Handzame verplaatsen.  De groepen moeten als volgt opgesteld worden:

• II/1LA: Kruisstraat
• III/16A: Pereboom
• V/16A: aan de Pereboomstraat tussen dit laatste dorp en Handzame
• IV/16A: nabij de Huilaertmolen ten zuiden van Kortemark (in steun van de 6Div)
• VI/16A: 1Km west van De Geite (in steun van de 10Div)

De I/2LA ten slotte wordt doorgestuurd naar Koekelare en moet een afwachtingsstelling aannemen.

Om 05u00 tenslotte verneemt het hoofdkwartier via Kapitein SHB Guiot van het GHK dat de wapens om 04u00 neergelegd werden en een staak-het-vuren is ingegaan.  De capitulatie van het veldleger in Vlaanderen en Noord-Frankrijk is een feit.  Sommige eenheden van het legerkorps vernemen het nieuws pas in de vroege ochtend.

Geneeskundig Korps IV/LK
Na een bijzonder trage verplaatsing komen de eenheden aan te Leke vanaf 03u00. Het is de officieren duidelijk geworden dat het Belgische leger in een staat van chaos verkeert en het einde van de veldtocht nabij is. Kapitein Nemery gaat de staat na van “zijn” eenheid, de 2de Legerambulance. Er rest hem nog een eerste bestelwagen met Soldaat Boonen als chauffeur, Apotheker Dekkers en hemzelf; een tweede Renault bestelwagen met chauffeur, Geneesheer Luitenant Demillie en Aalmoezenier Loiseau, 3 ambulancevoertuigen en 5 vrachtwagens met materieel. De manschappen vernemen pas tijdens de ochtend van woensdag 29 mei het nieuws van de overgave. Luitenant-kolonel Maqirue is spoorloos verdwenen en de eenheidscommandanten besluiten samen om alle troepen naar Brugge te begeleiden en er het materieel over te maken aan de daar aanwezige veldhospitalen.

TptK IV/LK
Het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark verlaat Leke om zich naar Wijnendale te begeven.

TptK IV/LK
Het Atelier voor Herstelling van het Wagenpark vertrekt op 2 juni uit Wijnendale en verplaatst zich via Torhout waar overnacht wordt.  Op 3 juni komt de colonne aan te Huise.  De bezetter demobiliseert de troepen op 9 juni en stuurt iedereen naar huis.

Compagnie Luchtafweermitrailleurs IV/LK in Frankrijk
Het 2de peloton van Luitenant Devreux is ondertussen in Potiers beland, en zal na enige verdere omzwervingen aansluiting vinden bij het 11de Regiment Jagers te Voet (11J), een onderdeel van het 5de Versterkings- en Opleidingscentrum.

1. Het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten is één van de zeven Kempische kanalen die de Maas met de Schelde verbinden. [On line beschikbaar]: https://binnenvaartinbeeld.com/nl/kanaal_dessel_turnhout_schoten/kanaal_dessel_turnhout_schoten [Laatst geraadpleegd 10 augustus 2021].
2. “L’Armée Giraud en Hollande (1939-1940)”, door Lerecouvreux, Nouveaux Editions Latines, Paris, 1956. [Partieel On Line beschikbaar][Laatst geraadpleegd 22 juli 2016]. Door de neutraliteitspolitiek van België is er echter nooit in detail afgesproken welke de opdrachten van het 7de Franse leger zullen zijn in België. Hierdoor is de doortocht van de Franse troepen door België niet gecoördineerd met het GHK en zullen de Franse ondereenheden steeds ietwat eigengereid opereren in functie van het Franse plan zonder echt te coördineren met de aanwezige Belgische strijdkrachten. Die coordinatie komt pas tegen het einde van 10 mei op gang eens de Franse colonnes in de legerkorpszone aankomen.
3. De oude forten en schansen van de VPA zijn verbonden door een nieuw aangelegde anti-tankgracht. De graafwerken voor de anti-tankgracht werden gestart in 1939 en de gracht werd pas voltooid in mei 1940. Vanuit de forten en de schansen kan scherend vuur afgegeven worden over de anti-tankgracht. Tussen de forten en schansen werden nieuwe bunkers gebouwd. De hoofdwegen die de anti-tankgracht kruisen konden worden afgesloten met Cointet-elementen, de secundaire wegen waren voorzien van wegneembare militaire bruggen. Gedetailleerde beschrijving van de bunkers langs de anti-tankgracht te noorden en oosten van de VPA [On line beschikbaar]: http://www.antitankgracht.be/index-php/de-bunkers/ [Laatst geraadpleegd 10 augustus 2021].
4. Voor de opmars naar Nederland gebruikt het 7(FRA)Leger volgende vijf marsroutes;
   I-1: Marquise-Calais-Duinkerke-Adinkerke-Nieuwpoort-Oostende-Blankenberge-Westkapelle-Sluis-Schoondijk.
   I-2: Bergues-Hondschote-Gistel-Brugge-Eeklo-Zelzate-Antwerpen-Kalmthout-Rosendaal-Breda
   I-3: Waten-Zegerscappel-Oostcappel-Diksmuide-Torhout-Knesselare-Eeklo-Gent- Sint-Niklaas -Hemiksem- Sint-Lenaarts – Baarle-Nassau
   I-4: Boulogne-Arques-Cassel-Boezinge-Langemark-Lichtervelde-Tielt-Aarsele-Merelbeke-Zele-Dendermonde-Lier-Oostmalle-Turnhout
   I-5: Thérouanne-Hazebroeck-Ieper-Moorsele-Izegem-Ingelmunster-Kruishoutem-Melle-Schoonaarde-Mechelen-Herentals-Retie.
5. De 1e Division Légère Mécanique (1DLM) is een modern uitgeruste divisie die als eerste Franse divisie toekomt in de zone van het IV/LK. 1DLM beschikt over twee brigades elk bestaande uit twee tankregimenten. De 1e Brigade Léger Mécanique (1BLM) is samengesteld uit het 18e Régiment Dragons (18RD) en het 4e Régiment Cuirassiers (4RC). De 2e Brigade Léger Mecanique (2BLM) is samengesteld uit het 6e Régiment Cuirassiers (6RC) en het 4e Régiment Dragons Portés (4RDP). Deze vier regimenten moeten zich opstellen achter het Wilhelminakanaal van Geertruidenberg tot Tilburg en van Biest-Houthakker via Diessen, Baarschot, Lage Mierde en Hoge Mierde tot Reusel achter het riviertje de Reusel. Hun voornaamste opdracht bestond erin de vijand op te houden tot de rest van het 7(FRA)Leger stelling kon nemen op de lijn Moerdijk – Breda – Meer – Herentals. Het 6RC  stuurt twee Detachements de Découverte (DD) op kop om de beide marsroutes die de 1DLM zal gebruiken (I4 en I5) te verkennen. De verkenners van het 6RC komen in de late avond van 10 mei al toe in de Noorderkempen, gevolgd door het 4RDP in de ochtend van 11 mei.
6. Achtergrondinformatie bij de Nederlandse Kolonel Schmidt, Territoriaal Bevelhebber Brabant (oftewel TBB)  [On Line beschikbaar]:  http://www.zuidfront-holland1940.nl/index.php?page=kolonel-schmidt—tbb  [Laatst geraadpleegd 8 juli 2022].
7. Er werd effectief stelling genomen achter de Nete. Het Nete-kanaal tussen Duffel en Viersel werd pas in 1952 aangelegd.
8. Verslag Geneesheer 1ste Kapitein Nemery, bevelhebber van de 2de Legerkorpsambulance van het Geneeskundig Korps van het IV/LK. Het verslag bevindt zich bij de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
9. Soldaat Karel Roggen en Soldaat Georges Rigot overlijden aan eerder opgelopen verwondingen in het Militair Reserve Hospitaal Nr 33 dat zich in de Abdij van Zevenkerken te Sint-Andries (nabij Brugge) bevond. Sdt Roggen (naam op grafzerk – Benoni Roggen) is begraven op het militair ereperk vlakbij de Abdij.
10. Dossier IV/LK, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
11. Stewart, P.F., 1950, The History of the XII Royal Lancers, Oxford University Press: Oxford.
12. Handgeschreven velddagboek van het TptK IV/LK, bijgehouden in het Frans vanaf de mobilisatie in november 1939 tot het einde van de veldtocht. Het velddagboek bevindt zich in het dossier TptK IV/LK, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie. 
13. Beknopt getypt verslag opgesteld in het Frans op 26 december 1944 door Lt Res Rodts, officier mecanicien bij het ARC IV/LK. Het verslag is een opsomming van waar het ARC dag na dag stond opgesteld tijdens de veldtocht. Het verslag bevindt zich in het dossier TptK IV/LK bij de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie. 
14. Gedetailleerd getypt verslag opgesteld in het Frans op 6 augustus 1948 door Lt Res Robert Dailly, commandant van het 2PAMA. Het dossier beschrijft de munitiebevoorrading van het 13A tijdens de veldtocht. Het verslag bevindt zich in het dossier TptK IV/LK bij de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie. 
15. Handgeschreven document opgesteld in het Frans op 20 mei 1940 waarbij Lt Res Arendt, bevelhebber van het PARa IV/LK zich richt tot de Staf van het Vde Legerkorps met de vraag om informatie betreffende de standplaats van I/13A en III/13A die hij moet bevoorraden met levensmiddelen.
16. Getypte compilatie van getuigenissen à décharge in het Frans en het Nederlands over de wijze van dienen van Lt Res Kermans, bevelhebber van het ARM. De getuigenissen werden verzameld in verband met de samenstelling van dossier Nr 16.004, vermoedelijk een naoorlogs onderzoek naar de wijze van dienen van betrokken officier (TBC).
17. Slagorde officieren van het TptK IV/LK bij de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie. 
18. Handgeschreven velddagboek van de Cie MiCA IV/LK, bijgehouden door Kapt Dereume in het Frans vanaf de mobilisatie in november 1939 tot het einde van de veldtocht. Het velddagboek bevindt zich in het dossier MiCA IV/LK, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie. 
19. Dossier 185-14-55 Orders van Belgische Hoofdkwartieren, Moskou-archief, Documentatiecentrum Koninklijk Legermuseum, War Heritage Institute.