Type	Infanterieregiment van de tweede reserve
Ontdubbeld van	6de Linieregiment
Taalstelsel	Nederlandstalig
Onderdeel van	14de Infanteriedivisie
Bevelhebber	Luitenant-kolonel J. Lesire
Adjudant-majoor	Kapitein-commandant Hubert Van Der Vorst
Standplaats	Dekkingsstelling Albertkanaal Ondersector Rekhoven – Stokrooie Commandopost te Kermt
Samenstelling	I Bataljon (Majoor Jérôme De Vijlder)	1ste Compagnie Fuseliers (Cdt J. Capellen) 2de Compagnie Fuseliers (Lt P. De Clerck) 3de Compagnie Fuseliers (Kapt E. Grégoire) 4de Compagnie Mitrailleurs (Cdt Marcel Jacquemin)
	II Bataljon (Majoor Amand Jacquemin)	5de Compagnie Fuseliers (Lt N. Noels) 6de Compagnie Fuseliers (Lt G. Snoeck) 7de Compagnie Fuseliers (Kapt N. Renders) 8ste Compagnie Mitrailleurs (Kapt Frans Fontaine)
	III Bataljon (Kapitein-commandant Octave Aubert)	9de Compagnie Fuseliers (Cdt Paul Deseck) 10de Compagnie Fuseliers (Lt Marcel Louette) 11de Compagnie Fuseliers (Lt M. Eggermont) 12de Compagnie Mitrailleurs (Lt E. Van Beeren)
	Stafcompagnie (Luitenant J.P. Wynants)
	Geneeskundige Compagnie (Geneesheer 1ste Kapitein Léon Hermans)
	Peloton Verkenners (Onderluitenant Georges Charlier)

Staf/36Li
Het 36ste Linieregiment (36Li) wordt op 10 september 1939 in de abdij van Sint-Bernardus te Hemiksem gemobiliseerd als ontdubbelingsregiment van het 6de Linieregiment (6Li). In de oude abdij, die ook bekend stond als de Sint-Bernardkazerne [1] van Antwerpen, worden de opgeroepen reservisten uitgerust met meestal verouderd materieel dat lag opgeslagen in de magazijnen van het 2de Legerdepot (2LD). Sommige uitrustingsstukken dateren nog van tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Het 36Li wordt toegevoegd aan de 14de Infanteriedivisie (14Div), een divisie van Tweede Reserve. De Tweede Reserve was in hoofdzaak samengesteld uit miliciens van de oudere klassen ’28, ’29, ’30 en ’31. In de infanterieregimenten van de Tweede Reserve ontbreekt het vierde bataljon met de zware mitrailleurs en de anti-tankkanonnen C47mm. De fuseliers kregen in hoofdzaak oude Belgische Mauser geweren uit 1889 en Franse Chauchat FM15/27 lichte mitrailleurs die in 1915 aangekocht werden [5]. Bovendien ontbrak het aan DBT granaatwerpers en moesten de mannen het stellen met Vivien Bessières tromblons die op de loop van een Lebel geweer gevezen kunnen worden en een dracht van nauwelijks 150m hadden. De twee andere infanterieregimenten van de 14Div zijn het 35ste Linieregiment (35Li) en het 38ste Linieregiment (38Li).

Drie dagen na zijn mobilisatie werd het regiment per trein overgebracht naar Leopoldsburg voor een kampperiode van tien dagen te Beverlo. Vervolgens verbleef het regiment tussen eind september 1939 en eind januari 1940 te Kapellen als onderdeel van de verdediging van de Versterkte Positie Antwerpen. Op 28 januari 1940 worden ze in Antwerpen afgelost door het 7de Regiment Jagers te voet (7J) waarna de eenheid via tussenstops te Koolskamp en Diksmuide verhuist naar de westkust waar het regiment te Oostduinkerke ondergebracht werd. Op 1 maart 1940 kwam het 36Li aan te Kermt aan het Albertkanaal.

Aan de vooravond van de oorlog bezet de 14Div de sector Beringen – Stokrooie van de Dekkingsstelling achter het Albertkanaal. Het 36Li bezet de ondersector op de rechterflank van de 14Div van Rekhoven (exclusief) tot Stokrooie (inclusief). Links van het regiment ligt het 38Li en rechts verlengt het het 24ste Linieregiment (24Li) van de 1ste Infanteriedivisie (1Div) de stellingen achter het kanaal. In de ondersector van 36Li bevindt zich de brug van Stokrooie. De regimentscommandant heeft voor een klassieke opstelling gekozen met twee bataljons in eerste echelon en één bataljon in tweede echelon over de ganse breedte van de ondersector. Het 36Li kan rekenen op de vuursteun van de Iste Groep van het 22ste Regiment Artillerie (I/22A) die zijn batterijen heeft ontplooid nabij Kermt en Spalbeek. 36Li wordt versterkt met één peloton C47 anti-tankkanonnen van de Compagnie Getrokken C47mm van de 1ste Infanteriedivisie. De commandopost van het 36Li is opgesteld te Kermt

II/36Li
Het IIde Bataljon (II/36Li), bevolen door Majoor Jacquemin, bezet het linker kwartier van het eerste echelon.

III/36Li
Het IIIde Bataljon (III/36Li) van Kapitein-commandant Aubert, neemt het rechter kwartier van het eerste echelon voor zijn rekening. Ten oosten maakt III/36Li de junctie met het IIde Bataljon van het 24ste Linieregiment (II/24Li)

I/36Li
Het Iste Bataljon (I/36Li), onder bevel van Majoor De Vijlder, bevindt zich in tweede linie op enige afstand van het kanaal. I/36Li houdt zich klaar om de twee bataljons in eerste echelon te ondersteunen ingeval van een vijandelijke overschrijding van het Albertkanaal.

Pl Vknr/36Li
Het Peloton Verkenners (Pl Vknr/36Li), bevolen door Onderluitenant Charlier, heeft voorposten ingenomen op de noordelijke oever van het Albertkanaal.

Staf/36Li
Het regiment wordt om 01u50 gealarmeerd en start met de inplaatsstelling van zijn troepen. Om 04u40 kan Luitenant-kolonel Lesire melden dat iedereen op post is. De stellingen worden dan reeds overvlogen door toestellen van de Luftwaffe. Een groepje Stuka duikbommenwerpers valt een trein aan in de buurt commandopost van het regiment zonder echter grote schade aan te richten. Het wordt duidelijk dat het alarm deze keer wel menens is en dat de oorlog is uitgebroken. Dit wordt rond 06u00 bevestigd door de afkondiging van de algemene mobilisatie (oftewel Fase E van het mobilisatieplan) waarna opdracht gegeven wordt aan de eenheden in lijn om de schootsvelden aan de overkant van het Albertkanaal te ruimen.

Gedurende de dag volgen er nog enkele aanvallen van mitraillerende Stuka’s op de linies van het regiment. Het 36Li beschikt slechts over de helft van zijn mitrailleurmunitie, want een groot deel ervan voldeed niet en was afgevoerd zonder dat er nieuwe munitie voor in de plaats was gekomen [6].

Tijdens de namiddag plaatst de genie van het 13de Bataljon Genie (13Gn) een loopbrug over het Albertkanaal nabij de baan van Zolder naar Kermt. Deze loopbrug moet het peloton verkenners toelaten om de eigen linies te bereiken bij de komende vernieling van de kanaalbruggen. Met uitzondering van de brug te Stokrooie worden de vaste bruggen over het kanaal die zich binnen de ondersector van het 36Li bevinden rond 20u00 opgeblazen.

Staf/36Li
De ganse voormiddag lang passeren over de brug van Stokrooie grote groepen vluchtelingen evenals de motorvoertuigen van de cavaleristen die de voorposten bemanden langs het Verbindingskanaal Maas-Schelde en zich nu aan het terugtrekken zijn. Ook aan de loopbrug heerst de grootste drukte en staan honderden vluchtelingen aan te schuiven. Het 36Li blijft verder werken aan het verstevigen van zijn posities langs het Albertkanaal, onwetend van het drama dat zich afspeelt op hun rechterflank rond Eben-Emael.

Op het Groot Hoofdkwartier is het intussen duidelijk geworden dat de vijand na de overval op de 7de Infanteriedivisie op 10 mei het Belgische front aan het Albertkanaal heeft weten te breken en oprukt in zuidwestelijke richting tussen Hasselt en Luik. De algehele terugtocht van het oostelijke deel van het Albertkanaal werd bevolen en het veldleger zal post vatten achter de K.W. Stelling tussen Antwerpen en Leuven. Het Cavaleriekorps zal hierbij een dwarsstelling bezetten langsheen de Demer en de Gete. Om de aftocht in goede orde te laten verlopen, krijgt de 14de Infanteriedivisie het bevel om de dwarsstelling van Lummen in te nemen en zich zo ten dele naar het oosten te draaien.

Op de commandopost van Luitenant-kolonel Lesire loopt dan ook het bevel binnen om het Albertkanaal te verlaten en het regiment rond Lummen te installeren. De troepen moeten de verplaatsing uitvoeren tijdens de nacht. Als eerste zal de 1ste Compagnie vertrekken om de installatie rond Lummen voor te breiden. Vervolgens zullen een tweede detachement van het Iste Bataljon en de fuselierscompagnies van het IIde en het IIIde Bataljon zich verplaatsen. Als laatste zullen de mitrailleurscompagnies vertrekken. Een achterwacht van één peloton per compagnie zal als allerlaatste het kanaal verlaten.

II/36Li
Een detachement van de 6de Compagnie krijgt de opdracht om het kanaal over te steken en het struikgewas op de Bolderberg te gaan afbranden om het schootsveld vrij te maken.

III/36Li
Tijdens de avond ontvangt het III/36Li de opdracht om een patrouille te sturen naar de overkant van het kanaal. Deze patrouille kan geen Duitse troepen ontdekken en keert onverrichter zake terug.

De eerste elementen van het 36Li komen vanaf 00u30 toe op de nieuwe stellingen rond Lummen. De posities werden wel verkend tijdens de mobilisatie, maar het regiment heeft de inplaatsstelling nooit mogen inoefenen. De installatie van de verschillende detachementen verloopt dan ook niet optimaal. Er bestaan bijvoorbeeld geen terreinschetsen en er zijn geen stafofficieren beschikbaar die het regiment tot op zijn nieuwe posities kunnen gidsen. Enkele eenheden besluiten na aankomst uit te rusten en starten niet onmiddellijk met het inrichten van de nieuwe stellingen.

Ook is het nieuwe front bijzonder uitgestrekt en zijn de geplande onderwaterzettingen onder klachten van de lokale gemeentebesturen niet uitgevoerd. Enkel ten oosten van Linkhout is op de Demer een inundatie gecreëerd.

De drie bataljons ontplooien zich op een enkele lijn:

• het II/36 neemt de zone tussen Rekhoven en Lummen in
• het I/36 bezet Lummen zelf, dwars over de weg naar Kermt
• het III/36 bezet het zuidelijke kwartier tussen Lummen en Linkhout
• de commandopost van het regiment wordt te Mellaar geïnstalleerd
• het regiment blijft versterking ontvangen van een peloton C47 antitankkanonnen van de 1ste Infanteriedivisie en krijgt ook bijkomende steun van een peloton mitrailleurs van het Eskadron Luchtafweermitrailleurs van het Cavaleriekorps

Op links van het II/36Li ligt het I/38Li tussen Genebos en Rekhoven. Aan de rechterflank vervolgt het 24ste Linieregiment en 2de Regiment Carabiniers-Wielrijders dat het kwartier rond Halen heeft bezet.

De eerste contactname vindt plaats rond 09u30 bij het Iste bataljon wanneer een Duitse Wielrijdersgroep aankomt op de Thiewinkelstraat van uit Kermt. De vijandelijke verkenners worden prompt onder vuur genomen, maar de posities van de Belgen zijn nu bekend en een tegenactie laat niet op zich wachten. Het Iste bataljon wordt gedurende de ganse voormiddag beschoten van uit de Duitse opmarsrichting.

Ook op de Kraaiberg wordt contact gemaakt bij het IIde bataljon en breken vuurgevechten uit. De Belgen vallen er tevens onder mortiervuur. Onder druk van deze eerste gevechten verplaatst Majoor Jacquemin zijn commandopost naar de Mariakapel van Molem.  Jacquemin moet ook ontdekken dat een deel van zijn mitrailleurs niet aangekomen zijn op de nieuwe posities en vreest dan ook door verdere Duitse aanvalspogingen. Die komen er kort na de middag wanneer het IIde bataljon onder aanhoudend vuur valt. Verschillende detachementen verlaten hun posities en trachten weg te vluchten van het slagveld. De majoor heeft de grootste moeite om zijn manschappen ter plekke te houden.

De beschietingen op het Iste bataljon verzwakken rond het middaguur. De vijand tracht het bataljon zowel lands het oosten en het westen te omsingelen. De druk op het IIde bataljon neemt verder toe en de 7de compagnie verlaat zijn posities en vlucht naar Lummen. De regimentscommandant beveelt aan de 11de compagnie om een tegenaanval in te zetten en de verlaten stellingen van de 7de compagnie opnieuw in te nemen. Deze actie mislukt echter en de vijand kan door de posities van de 7de compagnie dringen om het regiment zijdelings verder aan te vallen. De 1ste compagnie wordt eveneens van zijn posities verdreven. Kapitein-commandant Capellen wordt gevangen gemaakt en als levend schild gebruikt door de invallers.

De Duitse troepen willen koste wat kost naar het Albertkanaal en stoten door aan de noordrand van Lummen. Het Lindekensveld wordt ingenomen en de vijand rukt verder op in de richting van Beringen. Dit heeft tot gevolg dan nu ook zowel de 1ste als de 2de compagnies weggedrukt worden.

De Belgen kunnen niet anders dan zich terugplooien op hun tweede echelon, maar ook dit wordt al snel aangevallen en tussen 17u00 en 18u00 wordt de situatie onhoudbaar. Het Iste bataljon verliest alle contact met het regiment.

Luitenant-kolonel Lesire trekt rond 19u00 na een vijandelijke artilleriebeschieting zijn commandopost naar het westen terug. De kolonel verlaat Mellaar en installeert zich net achter de brug over de Zwarte Beek op de baan van Meldert naar Mellaar.

Ter zelfde tijd valt Lummen. De staf van het Iste bataljon wordt krijgsgevangen gemaakt, net zoals alle militairen die niet tijdig uit de gemeente weggevlucht zijn. Een gedeelte van het IIde bataljon ondergaat het zelfde lot. Het Belgische front aan de dwarsstelling van Lummen is gevallen.

Majoor Jadoul van het 13de Geniebataljon laat om 21u10 de brug over de Zwarte Beek tussen Meldert en Mellaar vernielen en snijdt hiermee een van de terugtochtsroutes van het regiment af. Terwijl Luitenant-kolonel Lesire en zijn stafgroep verder trekken naar Asstent, is het IIde bataljon nog steeds op post ten noorden van Lummen.

Luitenant-kolonel Lesire krijgt om 03u00 te horen dat het Cavaleriekorps de evacuatie van de dwarssstelling van Lummen bevolen heeft en dat het 36Li te Baal gehergroepeerd moet worden.

De restanten van het Iste en het IIIde bataljon 36Li trachten via Diest naar de K.W. Stelling te trekken, maar van een georganiseerd geheel is niet echt sprake meer. Heel wat manschappen trekken in kleine groepjes via Bekkevoort naar Aarschot en passeren er langsheen de zonet ontplooide commandopost van het 1ste Regiment Lansiers.

Het IIde bataljon blijft de ganse voormiddag lang nog op post en is nog steeds verwikkeld in vuurgevechten met de vijand. Het zwaartepunt van de Duitse aanval komt bij de 6de compagnie te liggen. Wanneer de bataljonscommandant ontdekt dat het 38ste Linieregiment niet langer te plekke is, laat hij iedereen verzamelen op de baan van Beringen naar Lummen. Omstreeks 13u20 wordt het 38ste Linieregiment ontdekt op de baan van Genebos naar Meldert. Het IIde bataljon wordt in de colonne opgenomen en vervoegt de aftocht. De ganse colonne bereikt rond 15u00 de noordrand van de vallei van de Zwartebeek waar Majoor Jacquemin besluit om naar Diest af te buigen en te Meldert opnieuw in stelling te gaan. Het 38ste Linieregiment laat het bataljon prompt achter en marcheert verder. Wanneer Jacquemin dan toch besluit om via de Hasseltsebaan richting Tessenderlo verder te marcheren, wordt zijn bataljon even later tegengehouden door Duitse troepen. Niemand van de Belgen biedt weerstand en iedereen laat zich gevangen nemen.

De Duitsers staan in de sector van de 14de Infanteriedivisie nu stevig over het Albertkanaal en rukken verder op. In alle haast werpen de Belgen een verdedigingslinie op tussen het Albertkanaal en Diest aan de Winterbeek, waar het 1ste Regiment Carabiniers-Wielrijders en het 2de Regiment Gidsen ingezet worden.

Het Groot Hoofdkwartier wijst Londerzeel aan als nieuwe bestemming voor de staf van 14de infanteriedivisie. Het IIIde Legerkorps krijgt het bevel over de 1ste, 4de en 14de infanteriedivisies die allen worden teruggetrokken achter het Kanaal van Willebroek.

De divisiestaf zal er trachten om alle gevluchte militairen op te vangen en de eenheden zo goed mogelijk te reorganiseren. Het 36ste Linie krijgt het dorp Malderen toegewezen als verzamelplaats. Luitenant Cogen krijgt het bevel over de 4de compagnie, en Luitenant Van Den Broeck over de 7de compagnie.

Kapitein Grégoire kan intussen met de overgebleven manschappen van het tweede echelon van het Iste bataljon de hoofdstad bereiken en wordt ondergebracht in de Grenadierskazerne.

De 14de Infanteriedivisie hergroepeert te Londerzeel, Ramsdonk en Malderen. De divisie is niet langer strijdvaardig.

Het detachement van Kapitein Grégoire kan het regiment opnieuw vervoegen. De manschappen zijn naar Wemmel gemarcheerd en werden van hier uit met vrachtwagens overgebracht naar Malderen.

Tijdens de namiddag begint de 14de infanteriedivisie met het verlaten van zijn kantonnementen. De eenheden worden die nacht verplaatst naar Sint-Gillis-bij-Dendermonde.

Het Groot Hoofdkwartier besluit om de volledige 14de Infanteriedivisie naar de kust te evacueren. Tijdens de avond gaat het 36Li opnieuw aan boord van enkele goederentreinen voor de verplaatsing naar de regio Diksmuide.

Het regiment is onderweg naar Diksmuide.

Het 36Li bevindt zich samen met de andere eenheden van de divisie in de buurt van Diksmuide.

De Duitse troepen bereiken Abbeville aan de Atlantische kust en snijden de geallieerde legers in Vlaanderen en Noord-Frankrijk volledig af.

Het 36Li bevindt zich samen met de andere eenheden van de divisie in de buurt van Diksmuide.

Terwijl het regiment nog steeds in reserve is, wordt het duidelijk dat de Duitsers nu ook de zuidelijke flank van ons leger bedreigen vanuit Frans-Vlaanderen.

Het Belgische oppercommando zoekt dringend naar een oplossing om die zuidflank te dekken en zal de nodige troepen opstellen langsheen de Belgisch-Franse grens en de Ijzer, van Ieper over Diksmuide tot Nieuwpoort.

Het 36Li ontvangt tijdens de namiddag nieuwe marsbevelen en maakt zich klaar voor de verplaatsing naar zijn nieuwe stellingen tussen Ieper en Diksmuide.

Het 36Li komt aan tussen Ieper en Diksmuide om de zuidflank van het Belgische leger te helpen beschermen tegen een mogelijke aanval van de Duitse troepen die de Franse kust bereikt hebben nabij Boulogne en Calais. Het regiment zal hier het 2LR aflossen.

Het regiment lost het 2LR af en neemt zijn posities in rond Ieper en het Kanaal van Ieper. De infanteristen krijgen artilleriesteun van de reeds aanwezige Groepering Doyen van het 31A.

De posities van het 36Li blijven grosso modo ongewijzigd.

De Duitsers beuken hard in op het Belgische front rond Frezenberg, tussen Zonnebeke en Ieper. Hierdoor komt de dreiging door het 36Li nu uit het oosten en dienen de stellingen dringend herschikt te worden. Het III/36Li dient een nieuwe dwarsstelling op het Kanaal van Ieper uit te bouwen tussen Boezinge en Langemark. Vier stuks geschut van de 2/II/31A en 3/II/31A worden toegewezen aan de verdediging van Pilkem en Langemark. De kanonnen van de 4/II/31A bestoken van op hun stellingen te Mangelare alle toegangswegen naar deze nieuwe linie.

De vijand komt al snel dichterbij en omstreeks 23u00 wordt de 4/II/31A naar de westelijke oever van het Kanaal van Ieper gestuurd om een eventuele overrompeling te vermijden.

De vijand maakt rond 08u00 contact met het 36Li tussen Boesinge en Langemark. Tot gevechten komt het omwille van de capitulatie niet meer, maar de 3/II/31A vuurt toch nog kort op een Duitse colonne. Het 36Li legt de wapens neer wanneer het nieuws van de overgave eindelijk rond 11u00 wordt bevestigd.

Als Vlaams regiment worden de miliciens en het reservekader relatief snel vrijgelaten en gedemobiliseerd. De compagniecommandant van de 10de Compagnie, de Antwerpse onderwijzer Marcel Louette, zal tijdens de oorlog een van de spilfiguren van het plaatselijke gewapend verzet worden.

1. Achtergrondinformatie bij de Sint-Bernardkazerne [On Line Beschikbaar]: https://belgiummilitary.wordpress.com/lijst-van-militair-vastgoed-met-specifiek-militair-gebruik-na-1830-alfabetisch-per-gemeente/hemiksem/hemiksem-sint-bernardus/ [Laatst geraardpleegd 25 november 2019].
2. Cammaert, M., 1994, De geschiedenis van het 6 linieregiment, [n.p]: vzw 6 Linie.
3. Meulenijzer, V. 1941, Gevangen! Vier dagen oorlog aan t’ Albertkanaal. Vier maanden in het Stalag, Brussel: Ignis
4. Michiels, O., 1947, 18 Jours de guerre en Belgique, Parijs: Berger-Levrault.
5. De lichte mitrailleurs van de het type Chauchat FM15/27, die in 1915 in allerijl in Frankrijk aangekocht werden om een nijpend tekort aan mitrailleurs op te vangen, leverden tijdens de Eerste Wereldoorlog al problemen op. De mitrailleurs blokkeerden te vaak op cruciale momenten. Dit euvel was uiteraard nog niet opgelost tijdens WOII. Het wapen wordt vaak bestempeld als “the worst machine gun ever made”. Achtergrondinformatie [On Line beschikbaar]: https://en.wikipedia.org/wiki/Chauchat [Laatst geraadpleegd 5 april 2021].
6. Het 35Li vermeldt op 11 mei in zijn velddagboek dat ze kort na middernacht nieuwe  mitrailleurmunitie moeten afhalen in het station van Zoutleeuw. Vermoedelijk was dit om de nog tijdens de mobilisatie afgevoerde munitie te vervangen.  De levering van 11 mei moest dit euvel verhelpen maar bij overdracht van de munitie bleek het om FM30 munitie te gaan terwijl de infanterieregimenten van de Tweede Reserve over Chauchat FM15/27 mitrailleurs beschikken.
7. Archief 36ste Linieregiment, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.