37ste Linieregiment

Situatie op 10 mei 1940

Type Infanterieregiment van de tweede reserve  
Ontdubbeld van 7de Linieregiment  
Taalstelsel Nederlandstalig  
Onderdeel van Maritieme Basis  
Bevelhebber Luitenant-kolonel Maurice Manchel  
Adjudant-majoor Kapitein-commandant Victor Lievin  
Standplaats Belgische Kust
Ondersector De Panne – De Haan
Commandopost in Oostende
 
Samenstelling I Bataljon (Kapitein-commandant Gaston Lamot) 1ste Compagnie Fuseliers (Cdt G. Boidts)
2de Compagnie Fuseliers (Lt W. De Gruytters)
3de Compagnie Fuseliers (Lt Norbert Gauthier)
4de Compagnie Mitrailleurs (Cdt Paul Bozet)
  II Bataljon (Kapitein-commandant Jules Delrez) 5de Compagnie Fuseliers (Cdt J. Calders)
6de Compagnie Fuseliers (Lt J. Colot)
7de Compagnie Fuseliers (Lt C. Joos)
8ste Compagnie Mitrailleurs (Cdt Lucien Proth)
  III Bataljon (Majoor Alphonse Labeye) 9de Compagnie Fuseliers (Lt A. Van Hemelrijck)
10de Compagnie Fuseliers (Kapt Léopold Wendelen)
11de Compagnie Fuseliers (Lt J. Feyten)
12de Compagnie Mitrailleurs (Lt J. De Meulder)
  Stafcompagnie (Luitenant M. Van Ormelingen)
  Geneeskundige Compagnie (Geneesheer Luitenant G. Blanquet)
  Peloton Verkenners (Luitenant J. Van Vlasselaer)

Tijdens de mobilisatie

Staf/37Li
Het 37ste Linieregiment (37Li), een regiment van tweede reserve, wordt tijdens fase D van het mobilisatieplan gemobiliseerd op 11 september 1939 te Mons-Lez-Liège als ontdubbelingsregiment van 7de Linieregiment (7Li). De tweede reserve was in hoofdzaak samengesteld uit miliciens van de oudere klassen 28, 29, 30 en 31. In de infanterieregimenten van de tweede reserve ontbreekt het vierde bataljon met de zware mitrailleurs, de mortieren en de anti-tankkanonnen C47mm. De fuseliers kregen in hoofdzaak oude Belgische Mauser geweren uit 1889 en Franse Chauchat FM15/27 lichte mitrailleurs die in 1915 aangekocht werden. Bovendien ontbrak het aan DBT granaatwerpers en moesten de mannen het stellen met Vivien Bessières tromblons die op de loop van hun geweer gevezen kunnen worden en een dracht van nauwelijks 150m hadden. Omwille van het tekort aan actieve officieren wordt de omkadering zo goed als volledig geleverd door de reserve. De visie om in ten minste één actieve officier per compagnie te voorzien, wordt bij het 37Li niet gerealiseerd. Wel worden er dertien actieve onderofficieren gevonden en over de compagnies verdeeld. Hoewel het regiment Nederlandstalig is, bevinden er zich toch heel wat Franstaligen onder de opgeroepen militairen. Het regiment zorgt er dan ook voor dat er per compagnie twee pelotons Vlamingen en één peloton Walen zijn.

Na een kampperiode van een tweetal weken te Leopoldsburg, verhuist het regiment naar de Versterkte Positie Antwerpen waar het de komende zeven maanden onder bevel van de 16de Infanteriedivisie (16Div) zal verblijven. Het bataljon werkt in hoofdzaak aan het aanleggen van loopgrachten en veldversterkingen:

  • de Staf logeert op Kasteel Amerloo te Schoten
  • het Iste Bataljon verblijft in de kazerne van Brasschaat
  • het IIde Bataljon kantonneert te Sint-Mariaburg
  • het IIIde Bataljon wordt ondergebracht in het dorp Brasschaat

Wanneer op 4 april de 16Div in Antwerpen vervangen wordt door de 13de Infanteriedivisie (13Div) wordt het regiment te Schoten afgelost door het 33ste Linieregiment (33Li) en vertrekt het per trein naar de kust waar 37Li onder bevel komt te staan van Generaal-majoor Etienne Glorie, bevelhebber van de Maritieme Basis en tevens Provinciecommandant van West-Vlaanderen. Aanvankelijk verblijven de bataljons aan de Westkust te Oostduinkerke en Lombardsijde om er defensieve stellingen aan te leggen met het oog op de verdediging van de kustlijn tegen mogelijke operaties vanuit zee. Gedurende vier weken wordt flink gegraven in en om de duinen. De rest van de 16Div bevindt zich in het Bruggenhoofd Gent.

Aan de vooravond van de oorlog bestaat de Maritieme Basis naast het 37Li nog uit het Marinekorps, het 3de Regiment Grenadiers (3Gr), de Iste Groep en de 7de Batterij van de IIde Groep van het 5de Regiment Legerartillerie (I/5LA en 7/II/5LA) en tenslotte de Wielrijdersgroep van de 16Div (GpCy 16Div). Het 37Li bezet een ondersector van Nieuwpoort tot De Haan inclusief, het 3Gr(-) bezet een ondersector van Wenduine tot de Belgisch-Nederlandse grens. De GpCy 16Dic neemt het stuk van de Belgisch-Franse Grens tot Nieuwpoort voor zijn rekening. Het 37Li kan rekenen op de vuursteun van de kanonnen van de 1ste Batterij van I/5LA waarvan de sectie met de vier C170 L40 kanonnen ontplooid is te Bredene en de sectie met de twee C120L M1898 De Bange kanonnen opgesteld staat nabij het Fort Wellington te Oostende. Daarenboven bevindt zich één spoorwegkanon C280mm L40 ALVF Krupp van de 7de Batterij van II/5LA op de spoorlijn Brugge – Oostende.

Schets aan de hand van Luitenant-generaal Glorie met de opstelling van de troepen van de Maritieme Basis op 10 mei 1940.

Schets uit dagboek van Kolonel SBH De Fauw, Stafchef MarBasis, met de opstelling van de troepen van de Maritieme Basis eind april 1940.

Staf/37Li
Op 10 mei 1940 wordt het 37Li kort na middernacht vanuit Brugge door de staf van de Maritieme Basis op de hoogte gebracht van het algemeen alarm. Het alarm wordt onmiddellijk doorgegeven aan de ondereenheden. Het merendeel van de manschappen van het regiment ligt op dat ogenblik te slapen in rustkantonnementen op een kilometer van de kustlijn. Slecht een beperkt aantal militairen, ongeveer een derde van het effectief, is van wacht op de stelling. Zodra het alarm gegeven wordt, neemt het regiment zijn gevechtsstellingen in. De commandopost van het 37Li staat opgesteld in de Kazerne Generaal Mahieu van het 3de Linieregiment (3Li), in de wijk het Hazengras te Oostende. In de kazerne zijn ook het Iste en IIde Bataljon gekantonneerd. Het IIIde Bataljon heeft zijn standplaats te Nieuwpoort. 

Even na het afkondigen van de algemene mobilisatie om 06u30 verneemt de Staf/37Li dat de Franse en Britse troepen zoals afgesproken de Belgische grens zullen oversteken om zich naar hun ontplooiingszones in België en Nederland te begeven. De Belgische troepen in het grensgebied wordt gevraagd alle wegen vrij te maken, de geallieerde troepen bij te staan en ze door hun sector te gidsen. In de ondersector van het 37Li zijn deze verplaatsingen eerder beperkt, enkel de hoofdweg langsheen de Belgische kust (de Koninklijke Baan oftwel Route Royale) werd door de Franse militaire planners aangeduid als marsroute voor de Franse troepen. Deze baan, aangeduid als “Itinéraire 1 (I-1)” [1] is de meest westelijke van in totaal vijf opmarsroutes die het Franse 7de Leger [7(FRA)Leger] van Generaal Giraud [2] zal gebruiken bij zijn opmars naar Nederland.

Kazerne Generaal Mahieu te Oostende, vredesvoetgarnizoen van 3Li, tijdens de mobilisatie en het begin van de veldtocht CP van 37Li.

Kazerne Generaal Mahieu te Oostende, vredesvoetgarnizoen van 3Li, tijdens de mobilisatie en het begin van de veldtocht CP van 37Li.

Staf/37Li
Het 37Li blijft aan de Belgische kust. Naast het bewaken van de steunpunten langsheen de kust, wordt vooral veel tijd en moeite verloren met het opsporen van vermeende spionnen en parachutisten.

Na een rustige nacht meldt de regimentsstaf de regelmatige passage van nieuwe colonnes van het Franse leger. Hierbij horen nu ook detachementen die de Franse legerleiding langsheen onze kust wil ontplooien. Als eerste arriveert het IIIde Bataljon van het 225ème Regiment d’Infanterie [III/225(FRA)RI] per vrachtwagen. Dit bataljon is een element van de tijdelijke groepering Détachement Maillot. Deze groepering vormt de voorhoede van de Franse 68ème Division d’Infanterie [68(FRA)DI] [3]. De groepering wordt bevolen door Luitenant-Colonel Maillot en omvat naast het III/225(FRA)RI ook nog de 59ème Groupe de Reconaissance de Division d’Infanterie [59(FRA)GRDI] en twee detachementen van de Franse marine voor het beheer van de havens. Deze troepen worden verspreid over Nieuwpoort, Oostende en Zeebrugge om de Noordzeeflank van het Franse leger veilig te stellen tegen een eventuele Duitse amfibische operatie. De Franse soldaten die toekomen in Oostende worden prompt doorgestuurd naar het Fort Napoleon [4] waar een groot kantonnement wordt ingericht. Op het dak van het fort wordt door de Fransen luchtafweer geïnstalleerd.

Staf/37Li
Het regiment blijft aan de Belgische kust. Bij aankomst van de Franse troepen in ons land stellen deze een regiment infanterie op te Oostende om de taken van het 37Li over te nemen. De manschappen zijn opgelucht om van een rustpauze te kunnen genieten. De Fransen vertrekken echter al snel weer en bij het 37Li dienen de posities van het regiment dan ook herschikt te worden. Het 37Li krijgt nu de bewaking over de ganse zone tussen Nieuwpoort en De Haan toegewezen en stelt zijn bataljons op als volgt:

  • de staf blijft te Oostende
  • het Iste Bataljon blijft te Oostende
  • het IIde Bataljon trekt van Oostende naar Nieuwpoort
  • het IIIde Bataljon verhuist van Nieuwpoort naar Bredene

De verdediging van de rest van de Belgische kust vanaf De Haan tot Zeebrugge is de verantwoordelijkheid van het 3de Regiment Grenadiers (3Gr), eveneens onder bevel van de Maritieme Basis.

Staf/37Li
Het 37Li blijft aan de Belgische kust. Om 21u30 wordt Oostende voor het eerst sinds het begin van de vijandelijkheden aangevallen vanuit de lucht. De luchtaanvallen beperken zich tot het visserskwartier (Opex) en de Franse troepenconcentraties in het Fort Napoleon. De CP in de Generaal Mahieukazerne wordt niet geviseerd.

Een patrouille van het 37Li poseert voor de foto in de duinen.

Staf/37Li
Steeds meer gevluchte burgers komen aan te Oostende. Bovendien arriveren ook formaties van de territoriale troepen en de gezondheidsdienst die uit het binnenland geëvacueerd werden. Tenslotte bereiken ook kleine groepjes gevluchte militairen de stad. Het wordt dan ook bijzonder druk in de stad.

Staf/37Li
De stad Oostende wordt een eerste keer gebombardeerd. Vooral de haven krijgt er van langs. Er vallen ook enkele bommen nabij de kazerne, zonder echter veel schade aan te richten. Het regiment onderneemt een poging om de te Oostende aanwezige militairen die van hun eenheid afgezonderd zijn een nuttige taak te geven. Waar mogelijk worden ze toegevoegd aan de wachtdetachementen van het Iste Bataljon.

Nu de Franse 68ème Division d’Infanterie aangekomen is en stelling neemt tussen Oostende en de Schelde, worden de Belgische eenheden belast met de verdediging van de oostkust herschikt.  Slechts twee bataljons van het 3Gr blijven ingezet aan de oostkust, het I/3Gr wordt verplaatst naar een nieuw kwartier vanaf de vuurtoren van Oostende over Bredene tot De Haan.  Voor het 37Li betekent dit verdichting van hun ondersector met een concentratie tussen Oostende en Nieuwpoort als gevolg:

  • de Staf blijft te Oostende
  • het Iste Bataljon bewaakt de zone tussen Oostende en Raversijde
  • het IIde Bataljon trekt naar Nieuwpoort en bewaakt hier de stad, de haven en het vliegveld van Lombardsijde
  • het peloton verkenners opereert tussen de beide bataljons
  • het IIIde Bataljon gaat in reserve te Oostende

Staf/37Li
De alarmtoestand van het regiment wordt verhoogd. Iedereen dient nu klaar te zijn om binnen de kortste keren de posities te bemannen. De officieren slapen vanaf die datum dan ook in de kantonnementen van hun manschappen. De wachtposten op de stellingen worden versterkt. De verdediging van Oostende tegen een aanval van op zee wordt versterkt. Langsheen de dijk en zeehaven worden bijkomende steunpunten aangelegd ter aanvulling van de enkele kanonnen van de kustartillerie in de stad. Intussen is ook een detachement Nederlandse militairen aangekomen in de Mahieu kazerne. Al het mogelijke wordt gedaan om de Nederlanders van bevoorrading te voorzien.

Staf/37Li
De Duitse Luftwaffe wordt steeds agressiever boven de rede van Oostende. Het scheepvaartverkeer wordt ernstig gestoord door de talrijke vijandelijke vliegtuigen. Er is nog steeds geen luchtafweer van betekenis te Oostende, maar het commando van de Maritieme Basis tracht toch de nodige wapens te voorzien voor een minimale defensie van het luchtruim boven de stad.

Staf/37Li
Sinds twee dagen nu loopt het regiment versterkte patrouilles langsheen de middenkust. De rustperiodes worden verkort en de vermoeidheid bij de manschappen neemt dan ook toe.

Staf/37Li
Het 37Li blijft aan de Belgische kust.

Staf/37Li
Om 22u30 krijgt het regiment te horen dat het onder het bevel van de 13de Infanteriedivisie (13Div) zal geplaatst worden. Tegen middernacht moet iedereen ingescheept worden op een reeks treinstellen om naar het Kanaal Gent-Terneuzen verplaatst te worden ter versterking van de sector Zelzate-Terdonk. De treinstellen kunnen echter niet tijdig samengesteld worden en de ongeveer 2.500 manschappen van het 37Li kunnen niets anders doen dan te wachten.

Staf/37Li
Net voor de ochtend van 21 mei kan het regiment toch vertrekken vanuit Oostende. De staf is inmiddels per auto naar de kanaalzone gereden en heeft onmiddellijk contact gezocht met de 13Div die zijn hoofdkwartier te Singel opgesteld heeft. Luitenant-kolonel Manchel krijgt het bevel om het samengevoegde 33/34Li af te lossen met een klassieke opstelling van twee bataljons op het eerste echelon en een bataljon op het tweede echelon. Het 33/34Li verhuist dan naar het derde echelon van de sector. Ten noorden van de posities moet het 37Li aansluiting zoeken met het 1ste Regiment Karabiniers van de 6de Infanteriedivisie (6Div). Ten zuiden moet het regiment contact maken met het 32Li. De eerste twee bataljons van het 37Li komen rond het middaguur aan en worden opgevangen in afwachtingsstellingen tot het regiment volledig is. Manchel maakt gebruik van het gemeentehuis van Zwaantje om zijn orders voor zijn bataljonscommandanten voor te bereiden. Het regiment zal na het vallen van de duisternis de verplaatsing naar de voorste linies aanvatten om gedurende de nacht het 33/34Li af te lossen. Bij de 13Div is er inmiddels, onder druk van aanhoudende artilleriebeschietingen, enige paniek uitgebroken waardoor bij het 33/34Li enkele honderden manschappen er vandoor zijn  gegaan.

I/37Li
Het Iste Bataljon verlaat iets voor het aanbreken van de dag het station van Oostende en komt rond 11u00 toe in het station van Waarschoot waar ze uitstijgen.

II/37Li
Het IIde Bataljon ontscheept in het station van Slijdinge te 12u30.

III/37Li
Het treinstel van het IIIde Bataljon houdt eveneens halt te Waarschoot waar de manschappen rond 19u15 uitstijgen.

Staf/37Li
Het 33/34Li wordt tijdens de nacht van 21 op 22 mei afgelost door het 37Li en op het derde echelon geplaatst. De beide bataljons die uit Waarschoot zijn komen aanmarcheren zijn uitgeput na de nachtelijke mars. Bij de opmars naar het kanaal worden de mannen verontrust door bijzonder intens artillerievuur vanuit de richting Zelzate. De aflossing in de ondersector van het 37Li zal de ganse dag aanhouden en wordt slechts tijdens de nacht van 22 op 23 mei voltooid. Het detachement C47 kanonnen van het 14Li dat in de buurt aanwezig is, blijft wel ter plekke. Een sterke patrouille onder leiding van Luitenant Hazard wordt vooruitgestuurd richting Kalemansputte om het noordelijke uiteinde van de ondersector toegewezen aan het 37Li te gaan verkennen.

Langs de ganse lengte van het Kanaal Gent-Terneuzen is er slechts sporadisch contact met de Duitsers. In de noordelijke sector hebben Belgische patrouilles vijandelijke troepen gespot in de regio van Axel. In de zuidelijke sector bereikt een patrouille van het 29Li het dorp Desteldonk. Tussen Sluiskil en Sas van Gent verdrijft de 10de Infanteriedivisie van de Jagers te Voet de Duitse infanterie zonder veel moeite. Wel wordt er flink over en weer geschoten door de artillerie van de beide legers en blijven de infanteristen onderworpen aan aanhoudende beschietingen.

De Duitse artillerie lijkt daarbij vooral de installaties van Purfina raffinaderij te viseren. Tot grote opluchting van de manschappen van het 37Li blijven de olietanks echter intact. Op vraag van het militaire commando worden de benzine- en olietanks vervolgens opengezet om een ramp bij een eventuele voltreffer te vermijden. De smurrie loopt over de terreinen van de fabriek en stelt de verdedigers in de omgeving voor een praktisch probleem van formaat.

Op 21 mei heeft het Groot Hoofdkwartier reeds beslist de lijn Terneuzen-Gent-Oudenaarde te verlaten om zich terug te trekken achter het Leopoldkanaal, het Afwateringskanaal van de Leie en de Leie zelf. De aftocht zal tijdens de twee volgende nachten plaatsvinden. Het Kanaal Gent-Terneuzen zal verlaten worden tijdens de tweede nacht van 23 op 24 mei, om eerst nog het depot van Eeklo te kunnen leegmaken.

I/37Li
Het Iste Bataljon bezet het zuidelijk kwartier in eerste echelon. Ten noorden bevindt zich het II/37Li en in het zuiden sluiten de stellingen aan bij het 32Li. Bij deze in plaats stelling wordt Luitenant Five van het Iste Bataljon gewond door geweervuur. Hij krijgt een kogel in de hand en moet afgevoerd worden.

II/37Li
Het noordelijk kwartier van het eerste echelon wordt ingenomen door het IIde Bataljon. In het noorden grenst II/37Li aan de 6Div, in het zuiden bevindt zich het I/37Li.

III/37Li
Het IIIde Bataljon bezet het tweede echelon.

Pl Vknr/37Li
Het regiment krijgt het bevel om tijdens na het vallen van de duisternis een patrouille over het kanaal te sturen. Luitenant Van Vlasselaer wordt aangeduid samen met een detachement van zijn peloton. De manschappen gaan op zoek naar een boot of een vlot en kunnen slechts na lang zoeken de nodige oversteekmiddelen terugvinden. Zodra het vaartuig te water gelaten wordt, vallen de Belgen onder vijandelijk vuur. De oversteekpoging wordt afgeblazen en de verkenning gaat niet door.

Staf/37Li
In de nacht van 22 op 23 mei is de 6de Infanteriedivisie van de kanaaloever teruggetrokken en vervangen door de 2de Cavaleriedivisie (2CD). Het 2G is zowel ten noorden als ten zuiden van Zelzate in stelling gegaan en even voor 01u00 maakt het 37Li de verbinding met de zopas aangekomen Iste groep van het 2G aan de noordrand van zijn ondersector.

Omstreeks 10u30 opent de Duitse artillerie opnieuw het vuur en vrijwel onmiddellijk beginnen de Belgen slachtoffers te incasseren. Van op de vijandelijke oever wordt ook steeds vaker gevuurd met mitrailleurs en kleine wapens. Ook de Luftwaffe vervoegt de voorbereidende beschietingen en voert regelmatige luchtaanvallen uit op de posities van het 37Li. Een waarnemingsploeg van het IIde Bataljon ontdekt enkele pantserwagens op de Duitse oever en geeft de coördinaten door aan de bevriende artillerie. De belangrijkste impact van deze nieuwe beschietingen op het 37Li is het uitvallen van de communicatie per veldtelefoon tussen de staf en de bataljons enerzijds en de staf en de divisie anderzijds. Vrijwel alle bovengrondse telefoonkabels worden stuk geschoten.

Omstreeks 13u00 begint de vijandelijke infanterieaanval met rubberbootjes. Op twee punten aan de noordrand van de ondersector van het 37Li worden oversteekpogingen ondernomen. In de meest noordelijke aanvalssector worden de troepen van de Duitse 256ste infanteriedivisie na een oversteek te Zelzate tot staan gebracht door het 2Cy en het 2G. De Duitsers kunnen er evenwel toch enkele kleine bruggenhoofden in handen houden.

Ietwat meer naar het 37Li toe meldt het Iste Bataljon dat Duitse troepen bij het IIde Bataljon ter hoogte van Rieme eveneens rubberboten te water laten. Aanvankelijk wordt de spits van de Duitse 208ste Divisie na deze oversteek tot staan gebracht. De vijand slaagt er even voor 14u00 toch in om de posities het IIde Bataljon verder binnen te dringen en het regiment zonder al te veel moeite onder zware druk te zetten. Ook bij het Iste Bataljon beginnen de eerste manschappen hun stellingen te verlaten en komt de vlucht van het kanaal op gang.

Rond 14u30 reeds wordt het regiment van de kanaaloever weggedrukt. Hierdoor worden de noordflank van het 32Li en de zuidflank van het 2G bedreigd. Het I/32Li krijgt het héél moeilijk. Majoor Gerling wordt er gedood en hun 1ste Compagnie gaat verloren. De 2de Compagnie kan de opmars vertragen en met hulp van II/32 Li wordt de aanval gestopt. Het 2G beschikt niet over een reservemacht en dreigt eveneens de kanaaloever te verliezen.

De chemische fabriek van de onderneming Kuhlmann aan de kanaaloever (oude postkaart).

Omstreeks 15u30 wordt de situatie bijzonder benauwd. Alleen de 1ste Compagnie van Commandant Boidts kan nog min of meer intact stand houden aan het kanaal. Elders wordt zo goed en zo kwaad mogelijk getracht om de verdediging te herorganiseren. Dit lukt nog enigszins bij het Iste Bataljon. Het IIde bataljon dat het zwaartepunt van de aanval heeft moeten incasseren laat echter niets van zich horen. Luitenant-kolonel Manchel laat een patrouille van het IIIde Bataljon uitsturen naar het noordelijke kwartier, maar geen van de manschappen keert terug. Het is inmiddels bijna 16u30.

De vijand dringt verder door en het IIIde Bataljon meldt infiltraties op zijn noordelijke flank. Manchel ontvangt omstreeks 17u30 dan toch een estafette van het IIde Bataljon. De man is te voet van de kanaaloever gelopen met een verzoek van Commandant Delrez om dringend versterkingen naar zijn kwartier te laten sturen. De korpscommandant wil het IIIde Bataljon met deze opdracht belasten maar krijgt ongeveer terzelfder tijd te horen dat dit bataljon zijn stellingen verlaat onder druk van de steeds toenemende infiltraties.

De Belgen kunnen toch een beperkt succes scoren. Luitenant Schellekens van het Iste Bataljon heeft een groep van een tachtigtal militairen toegewezen gekregen en kan even voor 18u00 naar Rieme vorderen om het dorp in zekere mate van de vijand te zuiveren. Ondersteund door enkele T13 pantserwagens wordt getracht om opnieuw het kwartier van het IIde Bataljon te bereiken. Even naar het zuiden toe wordt deze tegenactie aangevuld door het IIde Bataljon van het 14de Linie dat er in slaagt om de verbinding tot stand te brengen nabij Terdonk. Het detachement van het 14Li bereikt het I/37Li rondom 21u30 net ten noorden van de Kuhlmann fabrieken.

Wanneer de situatie zich lijkt te stabiliseren, ontvangt het 37Li omstreeks 22u00 het bevel tot de aftocht. Het contact met de vijand wordt zonder al te grote moeilijkheden verbroken en het

Reservisten van het 37Li in hun mobilisatiekantonnement.

regiment maakt zich klaar voor de mars naar het westen.

Staf/37Li
Tijdens de nacht van 23 op 24 mei verlaat het 37Li samen met de rest van de 13de Infanteriedivisie het kanaal en begeeft zich over het Afleidingskanaal van de Leie. De mars verloopt via Oosthoek, Lembeke en Eeklo. De manschappen kunnen nog lang de gloed van de brandende installaties van de Kuhlmann en Purfina fabrieken waarnemen.

De 13de Infanteriedivisie gaat in reserve en wordt te Beernem naar nieuwe kantonnementen gestuurd. De detachementen van het 37Li komen hier omstreeks 11u00 aan. De artillerie van de divisie wordt doorgestuurd naar eenheden aan het front. De gevechtswaarde van de divisie is zodanig afgebrokkeld dat de eenheden niet meer aan het front zullen ingezet worden.

Staf/37Li
De regimentscommandant, Luitenant-kolonel Manchel, wordt uit zijn functie ontheven.  Hij wordt aangehecht bij het Hergroeperingscentrum voor Afgezonderden van het Leger en zal vanaf 26 mei het verzamelcentrum te Stalhille aanvoeren.

Het regiment maakt zich klaar voor een verdere aftocht van de frontlinie.

Staf/37Li
Het regiment wordt ondergebracht in nieuwe kantonnementen te Lepe.

Staf/37Li
Het 37Li wordt verplaatst naar het nabije Veldegem.

Staf/37Li
De overblijvende eenheden bevinden zich tijdens de ochtend rondom Westkerke ten oosten van Gistel en vernemen daar het nieuws van de capitulatie. 

Na de capitulatie
Staf/37Li
Het gros van het regiment wordt op 9 juni te Waarschot gedemobiliseerd en naar huis gestuurd.

Slachtoffers

EenheidNaamVoornaamFotoGraadStandKlas° op° te+ op+ teNota
10/IIIBARMANSJan, B.SdtMil28.11.1910Muizen23.05.1940Ertvelde
OnbekendBIERSETJules, L.C.SdtMil05.02.1908Ensival28.05.1940Oostende
7/IIBOMANSCorneel, J.SdtMil09.03.1911Bornem23.05.1940RiemeOf + 26/5 Gent
5/IIBOVYJoseph, J.N.SdtMil29.04.1908Embourg23.05.1940Zelzate
OnbekendCAESSENSJoseph, J.N.SdtMil06.01.1906Wortel17.05.1940Moeskroen
11/IIICOLLIGNONLéon, J.F.Kpl12.10.1907Tavier24.05.1940Zelzate
6/IIDE WACHTERKarel, J.SdtMil(Onbekend)Beernem11.06.1940AntwerpenVerwond op 23 of te 24.05 Waarschoot
7/IIDERGENTEmiel, L.C.SdtMil01.11.1911Sint-Katelijne-Waver23.05.1940RiemeOf + 25/5 Gent
11/IIIDEVOSGustaaf, R.SdtMil03.07.1911Kortrijk23.05.1940Zelzate
10/IIIDHONDTHenri, C.SdtMil29.08.1910Maldegem23.05.1940RiemeOf + 1/6 Sint-Andries-Brugge
1/IDUMONCEAULéon, J.SdtMil27.09.1907Couillet28.05.1940Brugge
11/IIIDUPONTAlbert, H.J.LtAct07.10.1910Liers22.05.1940Eeklo
5/IIEVERAERTHubert, A.SdtMil07.05.1911Vrasene22.05.1940Ertvelde
StafGASPARDGaston, G.J.SdtMil02.11.1911Grand-Axhe16.05.1940AalstOverleden in Stedelijk Ziekenhuis Sint-Elizabeth
6/IIJANSSENSAlbert, JozefSdtMil16.05.1910Leest27.05.1940Oostende
OnbekendLEBACQZacharie, G.SdtMil24.05.1908Courcelles23.05.1940Zelzate
OnbekendLECLERCQHenri, R.A.Sgt28.06.1907Waasten28.05.1940Oostende
6/IILIEKENSAlfonsSdtMil02.10.1911Rijmenam22.05.1940Ertvelde
5/IMACAUTERHendrik, S.B.SdtMil26.06.1908Antwerpen23.05.1940Ertvelde
OnbekendPARENTHector, A.SdtMil04.01.1907Péronnes28.05.1940Oostende
8/IIPELGRIMSMarcel, B.SdtMil27.02.1911Betekom22.05.1940Eeklo
5/IIPUTZEYSJean, B.J.SdtMil31.05.1909Seraing23.05.1940Zelzate
5/IISCHOUMACHEROscar, C.SdtMil02.12.1909Seraing23.05.1940Zelzate
OnbekendSMEKENSKarel, L.M.SdtMil26.04.1910Denderbelle23.05.1940Ertvelde
Staf/IISMITSPieter, F.SdtMil06.12.1911Duffel25.05.1940Sint-NiklaasVerwond te Ertvelde 22/5
1/ITORFSPetrusSdtMil24.10.1907Lier22.05.1940Eeklo
7/IIVAN AUDENHOVEPhilemonKpl23.12.1910Aalst22.05.1940Gent
7/IIVAN MAELEAugust, H.SdtMil28.02.1907Elsene23.05.1940Rieme
7/IIVAN REETHLeopoldSdtMil07.10.1906Borgerhout24.05.1940Sint-Niklaas
OnbekendVAN RIETGhislain, F.SdtMil25.04.1907Sint-Niklaas21.07.1940AntwerpenOverleden aan verwondingen
OnbekendVANDERHEGGENVictorSdtMil24.04.1911Antwerpen22.05.1940Ertvelde
5/IIVANDERZEYPENEdgard, M.SdtMil01.03.1907Seraing23.05.1940Zelzate
3/IVANRUYMBEKEHenriKpl30.09.1910Maasmechelen22.05.1940Ertvelde

Bibliografie en Bronnen

  1. Voor de opmars naar Nederland gebruikt het 7(FRA)Leger volgende vijf marsroutes;
    I-1: Marquise-Calais-Duinkerke-Adinkerke-Nieuwpoort-Oostende-Blankenberge-Westkapelle-Sluis-Schoondijk.
    I-2: Bergues-Hondschote-Gistel-Brugge-Eeklo-Zelzate-Antwerpen-Kalmthout-Rosendaal-Breda
    I-3: Waten-Zegerscappel-Oostcappel-Diksmuide-Torhout-Knesselare-Eeklo-Gent- Sint-Niklaas -Hemiksem- Sint-Lenaarts – Baarle-Nassau
    I-4: Boulogne-Arques-Cassel-Boezinge-Langemark-Lichtervelde-Tielt-Aarsele-Merelbeke-Zele-Dendermonde-Lier-Oostmalle-Turnhout
    I-5: Thérouanne-Hazebroeck-Ieper-Moorsele-Izegem-Ingelmunster-Kruishoutem-Melle-Schoonaarde-Mechelen-Herentals-Retie.
  2. Ten noorden van de Belgisch-Nederlandse grens was er geen aansluiting met het Nederlands verdedigingsdispositief. De Nederlanders hadden zich opgesteld ten noorden van de Rijn waardoor er een gapende opening bestond tussen de Belgische en Nederlandse verdedigingslinies. Dit werd reeds in november opgemerkt door de Franse Generaal Gamelin die een plan liet uitwerken om het 7(FRA)Leger in te zetten tussen de stellingen van de Belgen en de Nederlanders. Generaal Giraud beschikt hiervoor over twee legerkorpsen en een “Division Légère Mécanique“, alles tesamen het equivalent van 8 divisies. Door de strikte neutraliteitspolitiek die ons land aan het eind van de dertiger jaren voerde is de Belgische politieke en militaire leiding echter niet op de hoogte van de precieze plannen van de Fransen.   “L’Armée Giraud en Hollande (1939-1940)”, door Lerecouvreux, Nouveaux Editions Latines, Paris, 1956. [Partieel On Line beschikbaar][Laatst geraadpleegd 22 juli 2019].
  3. De Franse 68ème Division d’Infanterie [68(FRA)DI] bevolen door generaal Beaufrère heeft als opdracht de westflank van het 7de Franse Leger van generaal Giraud te beveiligen. Deze divisie omvat volgende eenheden: 224 RI, 225 RI, 341RI, 89RA, 289RA en 59GRDI. De 68(FRA)DI is een Franse infanteriedivisie van tweede reserve, een soort territoriale divisie, die niet het niveau haalt van de veel modernere gemotoriseerde divisies van het 7(FRA)Leger. De divisie is tijdens de mobilisatie ontstaan uit de Groupement du littoral du Nord (oftewel Groupement Tencé) en had de opdracht om de Franse kust oost en west van Duinkerke te beveiligen tegen een mogelijke Duitse ontscheping. De divisie staat onder bevel van het Frans maritiem commando “L’Amiral Nord”  (kan geïnterpreteerd worden als “Noordelijke Admiraliteit” die het bevel voert over een deel van de Franse marine maar ook over kustverdedigingseenheden) bevolen door de Franse Vice-Admiraal Abrial. Na de start van de vijandelijkheden, met de opmars van het 7(FRA)Leger naar Nederland, wordt de opdracht van “L’Amiral Nord” en bijgevolg ook van de 68(FRA)DI uitgebreid tot de volledige Belgische kust, het gedeelte van de Nederlandse kust ten zuiden van de Scheldemonding en met het westen van het eiland Walcheren waar het 224(FRA)RI door de Franse marine wordt afgezet. De inplaatsstelling van de 68(FRA)DI in België wordt gecoördineerd door het 7(FRA)Leger. Door de neutraliteitspolitiek van België is er echter nooit in detail afgesproken welke de opdrachten van het Franse leger zullen zijn in België. Hierdoor valt de opstelling van de Franse troepen samen met die van de Maritieme Basis. De 68(FRA)DI zal steeds ietwat eigengereid opereren in functie van het Franse plan zonder echt te coördineren met de aanwezige Belgische strijdkrachten.
  4. Achtergrondinformatie bij het Fort Napoleon [On Line beschikbaar]: https://nl.wikipedia.org/wiki/Fort_Napoleon [Laatst geraadpleegd 20 juni 2022].
  5. Verslag Kapitein-commandant Lievin, Adjudant-majoor 37ste Linieregiment, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
  6. Dossier 185-14-2295 Generale Staf, nota’s en briefwisseling betreffende het opvangen en verzamelen van geïsoleerde militairen, mei 1940., Moskou-archief, Documentatiecentrum Koninklijk Legermuseum, War Heritage Institute.