Reglementaire benaming	9de Bataljon Transmissietroepen | 9ème Bataillon de Troupes de Transmissions | 9TTr
Type	Verbindingseenheid
Ontdubbeld van	Regiment Transmissietroepen
Onderdeel van	9de Infanteriedivisie
Bevelhebber	Kapitein-commandant Henri Maes
Standplaats	Commandopost in het klooster te Wiekevorst
Samenstelling	Staf
	Compagnie Telegrafisten (Kapitein-commandant E. Duckaert)
	Compagnie Radiotelegrafisten (Luitenant M. Delcourte)

Staf/9TTr
Het 9de Bataljon Transmissietroepen (9TTr) werd op 1 september 1939, bij afkondiging van Fase C van het mobilisatieplan, gemobiliseerd te Kontich als ontdubbelingsbataljon van het Regiment Transmissietroepen. Rond een kern van twee actieve officieren en vijftien miliciens van de Klas ’39, overgeplaatst van het op die datum ontbonden Regiment Transmissietroepen, wordt 9TTr opgebouwd.

De opgeroepen manschappen worden bij aankomst in Kontich ondergebracht in drie danszalen en in de bioscoop van het dorp. De persoonlijke uitrusting van de reservisten wordt afgehaald in het depot van Fort 4 te Mortsel. De Technische Dienst van de Transmissietroepen (ST TTr) gelegerd te Vilvoorde was verantwoordelijk voor de levering van het korpsmaterieel en transmissiematerieel. Het wagenpark wordt samengesteld uit in Edegem opgeëiste voertuigen. De naties van de Antwerpse haven leveren drie trekkers met dieselmotor, wat tijdens de veldtocht voor de nodige bevoorradingsproblemen zou zorgen.

Het 9TTr wordt aangehecht bij de 9de Infanteriedivisie (9Div) als organieke transmissie-eenheid van deze divisie. Het bataljon zal bijgevolg instaan voor het realiseren van telefoon- en radioverbindingen tussen het Hoofdkwartier (HK) van de 9Div en de Commandoposten (CP) van de regimenten van de divisie alsook tussen de regimenten onderling. 9TTr zal telkens ook verbinding moeten maken met het hoger echelon van de divisie door aan te sluiten op het telefoon- en radionetwerk van het transmissiebataljon van deze grote eenheid. Tegelijkertijd met 9TTr worden ook de andere eenheden van de 9Div gemobiliseerd. Tijdens die periode verblijft het HK van de 9Div in het kasteel Groeningenhof te Kontich.

Op 6 september vertrekt de 9Div naar de kazernes te Antwerpen. Het nieuw opgericht transmissiebataljon verhuist mee en installeert zich in de Kazerne Onderluitenant Dupont (oftewel Kazerne 7 – 8) te Berchem. Het divisiehoofdkwartier verbleef toen in het Middelheimpark. Een week later, op 12 september 1939, vertrekt het bataljon via een tussenstop te Viersel naar Tielen om de verhuis van de 9Div naar Turnhout voor te bereiden. Twee dagen later wordt de 9Div doorgestuurd naar de Vooruitgeschoven Stelling achter het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten [1] om stelling te nemen rond Turnhout. Midden oktober wordt de sector van de divisie achter het kanaal verlengd tot het ganse gebied tussen Sint-Lenaarts in het westen en Dessel in het oosten.  Gedurende deze periode verblijft de divisiestaf in Hotel Bosch en Duin te Kasterlee.

Het 9TTr brengt de mobilisatiewinter door te Tielen waar het bataljon zijn commandopost in het gemeentehuis installeert. De manschappen worden aanvankelijk bij burgers ingekwartierd, maar konden op nieuwjaarsdag 1940 verhuisd worden naar nieuwe barakken. De Compagnie Telegrafisten van het 9TTr levert militaire operatoren voor de civiele telefooncentrales van Tielen, Oostmalle, Beerse, Turnhout, Arendonk en Dessel. De Compagnie Radiotelegrafisten houdt zich in hoofdzaak bezig met de opleiding van zijn personeel. Het enige operationele radiotoestel tijdens de mobilisatieperiode was de grote E.R.M. zender-ontvanger op de divisiestaf. Tenslotte werd ook een vernielingsplan voorbereid om bij een vijandelijke inval zo snel mogelijk de civiele telegraaf- en telefooninfrastructuur te saboteren.

Op 28 februari 1940 verlaat  het 9TTr het Kempense dorp Tielen om een maand lang in het Kamp van Beverlo te verblijven. Vervolgens wordt op 29 maart 1940 naar Wiekevorst gemarcheerd. Het plaatselijke klooster biedt er onderdak aan de staf van het bataljon en het hoofdkwartier van de divisie. Het divisiehoofdkwartier heeft zijn kantonnement te Heist-op-den-Berg. De Compagnie Telegrafisten levert operatoren voor de telefooncentrales van Heist-op-den-Berg en Herentals en is tevens verantwoordelijk voor het aanleggen van veldtelefoonlijnen naar de stellingen van de luchtdoelartillerie en naar de voorpost op de noordelijke oever van het Albertkanaal bij de sluis van Olen. Deze laatste lijn wordt ingegraven om het risico op gevechtsschade te minimaliseren. Elk infanterieregiment ontvangt een dubbele veldtelefoonlijn naar de divisiestaf die bij alarm op een driedubbele lijn zal gebracht worden. De zender-ontvangers bestemd voor de eenheden van de divisie worden ontplooid en dagelijks getest. Het bataljon gaat ook over tot de opeising van een duiventil te Wiekevorst en ontvangt daarnaast een Sectie Reisduiven van het 22ste Bataljon Transmissietroepen (22TTr) van het IIde Legerkorps (II/LK).

Staf/9TTr
Iets na middernacht ontvangt het bataljon van de divisiestaf het algemeen alarm. Naar aanleiding van de afkondiging van het algemeen alarm wordt het hoofdkwartier van de 9Div vanaf 04u30 verplaatst van zijn kantonnement te Heist-op-den-Berg naar zijn gevechtsstelling  in het gasthuis aan de Sint-Jozefstraat te Wiekevorst. De Staf/9Div en de Staf/9TTr bevinden zich vanaf dan op dezelfde locatie. Om 06u00 wordt de algemene mobilisatie, Fase E van het mobilisatieplan, afgekondigd naar aanleiding van de Duitse inval in het oosten van het land. Het klooster van Wiekevorst stroomt echter al heel snel vol met vluchtende burgers op zoek naar een veiliger onderkomen. Om 10u30 beslist Luitenant-generaal Vander Hofstadt, commandant van de 9Div, om met zijn staf uit te wijken naar twee boerderijtjes aan de noordoost rand van Wiekevorst.

Het bataljon krijgt na de middag te horen dat de 9de Infanteriedivisie tijdens de nacht van 13 op 14 mei zal teruggetrokken worden van het Albertkanaal. De Compagnie Telegrafisten dient zoveel mogelijk veldtelefoonkabel te recupereren en mag de laatste connecties pas aflsuiten om middernacht.

 

Voor het vertrek van het Albertkanaal kan het 9TTr ongeveer 2/3 van de gebruikte veldtelefoonkabel recupereren.

De 9de Infanteriedivisie wordt ontplooid op het Bruggenhoofd Mechelen dat onderdeel uitmaakt van de verdediging in de diepte van de K.W. Stelling. De staf van het IIde Legerkorps, divisiestaf en het 9TTr brengen hun commandopost over naar het Fort van Walem. Het bataljon wordt ingekwartierd in het het Kasteel Battenbroek van de familie Coppens d’Eeckenbrugge net naast het fort.

Na de middag worden veldtelefoonlijnen aangelegd naar de commandoposten van het 16Li en het 8Li.

Het veldleger ontruimt de K.W. Stelling tijdens de nacht van 16 op 17 mei. Het divisiehoofdkwartier zal overgebracht worden naar Kruishoutem. Dit wordt ook de nieuwe bestemming voor het 9TTr. Het wagenpark krijgt twee dagen om de verplaatsing te maken. De troepen te voet worden samen met de infanterie van de divisie tijdens de nacht van 16 op 17 mei op vrachtwagens en autobussen geladen van op de snelweg Brussel-Antwerpen en in een ruk vervoerd naar de eindbestemming.

Het bataljon bereikt Kruishoutem rond 10u00. De Compagnie Telegrafisten bemant de lokale civiele telefooncentrale. De E.R.M zender-ontvanger van de divisiestaf wordt aangesloten op de radionetten van het IIde en het VIIde Legerkorps.

De 9de Infanteriedivisie wordt verantwoordelijk voor de verdediging van de sector Eke-Zingem van de nieuwe verdedigingslinie die van Terneuzen over het Bruggenhoofd Gent naar Oudenaarde zal lopen. De divisiestaf en het commando van het 9TTr worden opgesteld te Nazareth bij Kilometerpaal 4 van de baan van Deinze naar Gavere. Het hoofdkwartier krijgt een militaire telefooncentrale die aangesloten wordt op de civiele centrale van Deinze via twee opgeëiste abonneelijnen. De Compagnie Telegrafisten van het 9TTr levert samen met het 27TTr van het VIIde Legerkorps het nodige personeel voor de telefooncentrale van Deinze.

De commandoposten van de drie infanterieregimenten zullen zowel via het civiele net als via het veldtelefoonnet verbonden worden met de divisiestaf. De kern van het veldtelefoonnet wordt gevormd door vier centrales die de codenamen Prosper, Odile, Paul en Omer meekrijgen. Het transmissiepersoneel van het 8Li bemant gedurende enige tijd de civiele centrale van Gavere, maar omdat deze op de oostelijke oever van de Schelde ligt, wordt de installatie tijdens de namiddag vernield.

Het 4A ontvangt een voorraad van 50Km telefoonkabel voor het verbinden van zijn nieuwe observatieposten.

De divisie legt algemene radiostilte op. De bataljons- en regimentsstaven mogen slechts uitzenden in geval van een vijandelijke aanval. De divisie en de regimenten plaatsen hun zender-onvangers permanent in luistermodus.

De divisiestaf wordt verplaatst naar Tielt. Het 9TTr krijgt nieuwe kantonnementen de De Fles aangeduid. De divisie behoudt het 8Li en het 16Li, terwijl het 17Li vertrekt naar de 2de Divisie Ardeense Jagers.

Het transmissiebataljon realiseert de telefoonverbindingen van de divisie naar de korpsstaf enerzijds en de infanterieregimenten anderzijds via het civiele telefoonnet. De telefooncentrale te Tielt wordt uitgebaat door een ploeg van de Compagnie Telegrafisten.

Het radionet wordt opgestart.  Het 9TTr is onder meer verantwoordelijk voor de E.R.M. zender-ontvanger op divisiestaf voor het radionet van het VIIde Legerkorps. Het overige materieel zal gebruikt worden op het radionet van de divisie.  Met uitzondering van de artillerie, krijgen alle eenheden echter een volledige radiostilte opgelegd. Op het radionet niveau leger dient permanent geluisterd te worden. Op het net niveau korps zal om het uur gedurende tien minuten geluisterd worden.  Divisies en lagere echelons mogen slechts in geval van nood zenden.

De divisie wordt verplaatst naar het westelijke uiteinde van het Kanaal van Roeselare naar de Leie. Het nieuwe hoofdkwartier krijgt onderdak in het Kasteel van Rysseleinde te Pittem, op de baan van Roeselare naar Brugge. Ook het hoofdkwartier van het VIIde Legerkorps vervoegt deze locatie. Het 9TTr wordt ingekwartierd op Hoeve De Meulenaere te Ardooie. De commandopost van het 8Li bevindt zich te Liester. Het 16Li wordt geleid van uit Meulebeke. Generaal-majoor Liénart, commandant infanterie van de divisie, opereert van uit De Flesse.

Voor bevoorrading met nieuwe veldtelefoonkabel mag het 9TTr gebruik maken van de velddepots die in de stations van Aalter en Tielt geopend werden. De divisie wordt er aan herinnerd dat alleen het hoogst noodzakelijke kan afgehaard worden.

De Compagnie Telegrafisten trekt een enkele telefoonlijn tussen de commandoposten tot op niveau regiment en zorgt tevens voor een transversale connectie met de infanterieregimenten die op de flanken van de divisie aansluiten.

De werkzaamheden worden gestaakt wanneer tijdens de late namiddag het bevel tot de evacuatie van Tielt volgt. De stad wordt gebombardeerd wanneer het 9TTr zich klaar maakt voor een nieuwe terugtocht.

De divisiestaf wijkt uit naar een woning ten westen van het dorp Ardooie. Het 9TTr krijgt een nieuw kantonnement te Lichtervelde. Om tijd en materieel te besparen, worden de regimenten verbonden met de divisiestaf via het civiele telefoonnet.

Door de Duitse aanval in de richting van Tielt wijzigt de situatie aan het front wijzigt bijzonder snel. Tijdens de namiddag sluit de divisie zijn hoofdkwartier te Ardooie om zich terug te trekken naar de regio van Torhout en Wijnendale. De divisie moet tijdelijk terugvallen op verbindingsagenten voor zijn communicatie.

Het divisiehoofdkwartier wordt overgebracht naar een woning nabij het station van Wijnendale. Het 9TTr installeert zich te Ichtegem. Na de terugtocht van de Leie is het radionet van de divisie niet langer operationeel. Er is geen radioverbinding meer tussen de divisiestaf en zijn eenheden.

Alleen de E.R.M zender-ontvanger die moet toelaten om op het radionet van het legerkorps te raken, wordt ontplooid. Het toestel zal echter niet langer gebruikt worden.

Het 9TTr krijgt te Ichtegem de opdracht om de strijd te staken. De divisiestaf laat een inventaris van het materieel, de bewapening en het wagenpark opmaken en het bataljon draagt het geheel over aan de bezetter. Op 30 mei vertrekt het bataljon te voet naar Nazareth. ‘s Anderendaags laat de divisiestaf de officieren vertrekken naar de Leopoldskazerne te Gent. Het bataljon blijft achter onder leiding van de oudste onderofficier en zal gedemobiliseerd worden te Nazareth en Lokeren.

Geen gesneuvelden bekend.

1. Het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten is één van de zeven Kempische kanalen die de Maas met de Schelde verbinden. [On line beschikbaar]: https://binnenvaartinbeeld.com/nl/kanaal_dessel_turnhout_schoten/kanaal_dessel_turnhout_schoten [Laatst geraadpleegd 09 februari 2019].
2. Het vooroorlogse Regiment Transmissietroepen maakte deel uit van de technische wapens van de genie. Hierdoor dragen de manschappen van de transmissietroepen tijdens de achttiendaagse veldtocht een politiemuts met de geniehelm als kenteken.
3. Dossier 9TTr, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie