Type	Infanterieregiment van de tweede reserve
Ontdubbeld van	4de Linieregiment
Taalstelsel	Nederlandstalig
Onderdeel van	13de Infanteriedivisie
Bevelhebber	Luitenant-kolonel Gaston Salence
Adjudant-majoor	Kapitein-commandant Marie de Peñaranda de Franchimont
Standplaats	Versterkte Positie Antwerpen Commandopost te Brasschaat
Samenstelling	I Bataljon (Kapitein-commandant Camille Laenen)	1ste Compagnie Fuseliers (Lt R. Van Tieghem) 2de Compagnie Fuseliers (Lt R. Wittebroodt) 3de Compagnie Fuseliers (Lt L. De la Haye) 4de Compagnie Mitrailleurs (Lt A. Creyf)
	II Bataljon (Majoor Pierre Goyvaerts)	5de Compagnie Fuseliers (Lt M. Lichtaert) 6de Compagnie Fuseliers (Cdt Anatole De Bock) 7de Compagnie Fuseliers (Lt H. Coomans) 8ste Compagnie Mitrailleurs (Cdt Guillaume Wilhelm)
	III Bataljon (Kapitein-commandant Jean Eerdekens)	9de Compagnie Fuseliers (Cdt Camille Beyls) 10de Compagnie Fuseliers (Cdt Joseph Vincent) 11de Compagnie Fuseliers (Cdt Etienne Van Oost) 12de Compagnie Mitrailleurs (Cdt Paul Nowé)
	Stafcompagnie
	Geneeskundige Compagnie (Geneesheer Luitenant A. Van Beckhoven)
	Peloton Verkenners (Luitenant Willy Van Laere)

Staf/34Li
Het 34ste Linieregiment (34Li) wordt op 20 oktober 1939 gemobiliseerd te Kalken als ontdubbelingsregiment van het 4Li. Het 34Li wordt toegevoegd aan de 13de Infanteriedivisie (13Div), een divisie van tweede reserve. De tweede reserve was in hoofdzaak samengesteld uit miliciens van de oudere klassen ’28, ’29, ’30 en ’31. In de infanterieregimenten van de tweede reserve ontbreekt het vierde bataljon met de zware mitrailleurs en de anti-tankkanonnen C47mm. De fuseliers kregen in hoofdzaak oude Belgische Mauser geweren uit 1889 en Franse Chauchat FM15/27 lichte mitrailleurs die in 1915 aangekocht werden. Bovendien ontbrak het aan DBT granaatwerpers en moesten de mannen het stellen met Vivien Bessières tromblons die op de loop van hun geweer gevezen kunnen worden en een dracht van nauwelijks 150m hadden.

De twee andere infanterieregimenten van de 13Div zijn het 32ste Linieregiment (32Li) en het 33ste Linieregiment (33Li). Na initieel te zijn opgesteld in het Bruggenhoofd Gent verhuist het 34Li in april 1940 naar de Versterkte Positie Antwerpen (VPA).

Aan de vooravond van de oorlog staat de 13de Infanteriedivisie opgesteld in de Versterkte Positie Antwerpen en beveiligt er de noordoostelijke sector tussen Kapellen en het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten [2]. In tegenstelling tot Luik en Namen werden de oude forten te Antwerpen niet herbewapend, maar ingericht als infanteriesteunpunten. Vanaf het midden van de jaren ’30 wordt in elk fort een aantal stellingen voor mitrailleurs en klein antitankgeschut gebouwd. Aan elk fort is een compagnie van het 1ste Regiment Speciale Vestingseenheden toegewezen. Deze compagnieën bestaan uit een honderdtal militairen en zijn uitgerust met een dozijn zware en lichte mitrailleurs. De oude forten en schansen zijn verbonden door een nieuw aangelegde anti-tankgracht. Vanuit de forten en de schansen kan scherend vuur afgegeven worden over de anti-tankgracht. Op de limiet tussen 33Li en 34Li ligt de Schans Drijhoek, geïntegreerd in de stelling van het 33Li, op de rechterflank van het 34Li ligt het Fort van Schoten.

De stellingen volgen het traject van de tijdens het interbellum aangelegde anti-tankgracht rond Antwerpen. Het 32Li neemt de linkerflank voor zijn rekening ten noorden van Kapellen. Het 33Li ligt in het centrum van de divisie ten noorden van Brasschaat en het 34Li bemant stellingen op de rechterflank, ten oosten van de Bredabaan te Brasschaat. Het Kempisch kanaal vormt de uiterste oostgrens van de posities van het 34Li.

De IIde Groep van het 21ste Artillerieregiment (II/21A) staat opgesteld aan de rechterflank van de divisiesector te Peerdsbos ten zuiden van Brasschaat en is aangehecht bij het 34Li. Deze groep zal vuursteun leveren zowel voor 33Li als 34Li. Het 34Li krijgt eveneens de 3de Sectie van de 10de Batterij van de IVde Groep van het 3de Regiment Legerartillerie (10/IV/3LA) uitgerust met vier loopgraafmortieren van het type Mortier Van Deuren 58L (MVD 58L) in versterking.

Staf/34Li
De staf van het regiment ontvangt om 01u30 de afkondiging van het algemeen alarm. Onmiddellijk na de verspreiding van het algemeen alarm wordt alarmstadium II voor de VPA afgekondigd. Voor de eenheden opgesteld in de VPA gelden immers specifieke alarmmaatregelen die gaan van alarmstadium I tot V, de hoogste graad van alarm. Rondom 05u00 melden de bataljons dat alle eenheden ontplooid zijn op het terrein. De Staf/34Li wordt in zijn commandopost iets na 06u00 verwittigd van de afkondiging van de algemene mobilisatie naar aanleiding van de Duitse inval.

Tijdens de voormiddag beveelt de 13Div om over te gaan naar alarmstadium III. Dit betekent dat de wegen die de anti-tankgracht kruisen richting Nederland en de Kempen nog wel open blijven, maar dat alle verkeer voortaan gecontroleerd wordt. Het schootsveld voor de anti-tankgracht (het eerste echelon) wordt vrijgemaakt door onder meer het kappen van struiken en maaien van gewassen. Het regiment werkt hard om zijn stellingen te verbeteren, maar mag het schootsveld nog niet vrijmaken op het tweede echelon en op de dwarsstellingen. Alleen op de voorste linie worden struiken en gewassen uit de weg geruimd om de militairen een goed uitzicht te geven. Overvliegende vijandelijke vliegtuigen zorgen ervoor dat de werken meermaals dienen gestaakt te worden.

De commandopost van het regiment is ontplooid in het Kasteel van Brasschaat, het ravitailleringsechelon van het regiment staat opgesteld te Schoten. Aan het eind van de dag komen de eerste troepen aan van de Franse 25e Division d’Infanterie Motorisée – 25(FRA)DIM die onder weg zijn naar het noordoosten om positie in te nemen tussen de Nederlandse en Belgische legers in de Kempen en Noord-Brabant.

I/34Li
Het Iste Bataljon ligt in eerste linie op rechts, met van west naar oost de 1ste en 2de Compagnie, ondersteund door de 3de Compagnie en wordt versterkt met één sectie mortieren Van Deuren en één peloton C47 anti-tankkanonnen; hun linies liggen tussen de Mikse baan en het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. De middelen van de compagnie mitrailleurs zijn zoals bij de andere twee bataljons verdeeld onder de overige compagnies.

II/34Li
Het IIde Bataljon ligt in eerste linie op links, met van west naar oost de 6de en 7de compagnies; ondersteund door de 5de compagnie; hun stellingen lopen grosso modo van de Schans van Drijhoek tot de Mikse Baan. De 6de compagnie ligt op de uiterste linkerflank van de ondersector van het regiment, net ten oosten van de Schans van Drijhoek waar zich de 7de Compagnie van de Speciale Vestingseenheden bevindt. Het peloton van Luitenant Van Heule bevindt zich hierbij het dichtst bij de schans. Er wordt een optische verbinding tot stand gebracht met de mitrailleurschutters op het bolwerk. De beide seinposten worden verzekerd door telefonisten-seingevers van de schans.

III/34Li
het III bataljon staat opgesteld in tweede linie, met van west naar oost de 9de, 10de en 11de Compagnie. III/34Li mag aan het eind van de dag terugkeren naar zijn kantonnementen en moet de nacht niet doorbrengen op zijn gevechtsstellingen.

Staf/34Li
De troepen wachten af en kijken toe hoe elementen van het Franse 7de leger blijven voorbij trekken. Enkele ploegen van het 14de Bataljon Genie (14Gn) komen aan in de stellingen van het 34Li om de wegvernielingen aan de overkant van de anti-tankgracht in staat van paraatheid te brengen. Rond 14u00 vindt een bijzonder hevige luchtaanval plaats op de militaire installaties van het kamp van Brasschaat gelegen in de ondersector van 32Li. Een formatie van 32 Stuka duikbommenwerpers bestookt het Polygoon in een reeks aanvalsgolven die tot ongeveer 17u00 aanhoudt. Onder meer het Remontedepot van het Leger, de Artillerieschool, de Cavalerieschool (oftewel Ruiterijschool) en het Fort van Brasschaat worden geraakt. Naast de kazernes van het Polygoon worden ook de Franse troepen die zich richting Breda begeven bestookt.

Staf/34Li
Er worden verschillende patrouilles uitgestuurd naar het noordoosten. Voorlopig vallen er echter geen belangrijke inlichtingen omtrent de Duitse opmars te rapen. Om 13u00 wordt op bevel van de 13Div overgegaan naar alarmstadium IV waarbij de meeste overgangen over de anti-tankgracht gesloten worden. Per regiment wordt nog één doorgang opengehouden en bewaakt, voor het 34Li is dit de Brechtsebaan. De markeringen rond de aangelegde mijnenvelden blijven voorlopig nog staan, maar zullen verwijderd worden zodra duidelijk wordt dat de vijand dichterbij komt. Na de middag wordt het 34Li op de hoogte gebracht dat de Brechtsebaan voorbehouden wordt voor de terugtocht van de 18de Infanteriedivisie (18Div) die op de Voortuitgeschoven Stelling langsheen het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten in de Kempen ontplooid is. Alle burgers die nog van de steenweg willen gebruik maken worden omgeleid naar de Bredabaan in de ondersector van het 33Li.

I/34Li
Bij de 1ste Compagnie komt een contingent Nederlandse militairen aan dat gevlucht is van uit Tilburg. De Nederlanders worden doorgestuurd naar het Rivierenhof te Deurne waar een verzamelpunt is ingericht.

Staf/34Li
Om 09u30 wordt door de 13Div overgegaan naar de alarmfase V, de hoogste staat van paraatheid van de VPA. De aftocht van het Franse 7de Leger uit Noord-Brabant en de Kempen is nu in volle gang. Het regiment krijgt het bevel om ieder Frans detachement onmiddellijk door de eigen linies te laten terugtrekken. De terugtocht mag echter niet door de eigen troepen vervoegd worden en de Belgen zullen ter plekke blijven. De Franse troepen mogen ook geen stellingen binnen de Belgische linies bezetten. De versperring op de baan Brecht-Schoten blijft de ganse dag aan de kant staan. Er wordt wel een C47 anti-tankkanon opgesteld om bij een eventuele vijandelijke overval tussenbeide te kunnen komen. Rond 16u35 wordt de kerktoren van Sint-Job-in-‘t-Goor opgeblazen door de Belgische genie om te voorkomen dat de oprukkende Duitsers deze als uitkijkpost zouden kunnen gebruiken. Het er naast gelegen schoolgebouw vat vuur en brandt uit.

Staf/34Li
Het regiment krijgt te horen dat er zich nog detachementen van de Franse 25e Division d’Infanterie Motorisée voor de eigen linies bevinden. De Fransen zouden bij hun terugtocht de Belgische anti-tankverdedigingen komen versterken en het 34Li moet de nodige posities voor het Franse geschut uitzoeken. Van dit plan komt echter niets in huis. Rond 11u20 verneemt het regiment dat de eerste Duitsers aan de Polygoon van Brasschaat zouden gesignaleerd zijn maar dit bericht blijkt loos alarm te zijn. Om 18u30 wordt dan weer gemeld dat Loenhout ingenomen is. De eigenlijke situatie is echter bijzonder onduidelijk en sommige inlichtingen blijken voorbarige geruchten te zijn. De genie gaat over tot de vernieling van de bruggen op het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten, de voorlimiet van de Vooruitgeschoven Stelling.

I/34Li
Commandant Laenen begeeft zich naar Sint-Job om er de staf van het Franse 121e Régiment d’Infanterie op te zoeken en de procedure voor hun terugtocht af te spreken. De baan Brecht-Schoten zal zo lang mogelijk open gehouden worden. De Franse infanterie trekt zich aan het eind van de dag definitief terug. Om middernacht worden de Cointet-hekkens over de baan Brecht-Schoten (Brechtsebaan) gerold waardoor de Belgen deze weg afsluiten. Alleen het Franse III/121 blijft nog in het voorgebied van de VPA en vormt de achterhoede van onze bondgenoten.

Staf/34Li
De Belgische artillerie opent rond 00u30 het vuur op Loenhout en omgeving. De allerlaatste Franse militairen trekken door de Belgische stellingen. Drie kwartier later worden de afbakeningen van de mijnenvelden verwijderd. De Belgen zijn nu volledig klaar voor de actie.

I/34Li
De 2de Compagnie ontvangt even voor middernacht twee C47 kanonnen. Ook bij de 1ste Compagnie komt een C47 toe.

Pl Vknr/34Li
Het peloton verkenners van het 34Li keert rond 03u00 terug binnen de linies na het uitvoeren van een aantal wegvernielingen. De verkenners worden evenwel opnieuw op pad gestuurd om de nodige voorposten te gaan bemannen. De Duitsers rukken op naar Antwerpen en de voorhoede van de vijand wordt gesignaleerd in de wijde omgeving van de Versterkte Positie. Op de Bredabaan worden vijandelijke verkenners gemeld. Het peloton verkenners bemant de voorposten van het 34Li en krijgt om 16u40 contact met de vijand. Sergeant Van Mol wordt zwaar gewond en valt in handen van de Duitsers. Om 18u00 zijn de laatste verkenners opnieuw terug binnen de eigen linies.

Staf/34Li
Op 16 mei komt onverwachts het bevel van het geallieerd opperbevel (via de 13Div) om naar het westen terug te trekken. Zonder dat men de K.W. Stelling ten volle verdedigd heeft moet de stelling worden prijsgegeven. In het zuiden wist het Duitse leger immers een doorbraak te forceren over de Maas in de streek van Sedan en in het noorden heeft Nederland zich overgegeven. Deze beslissing zal ook gevolgen hebben voor de verdedigers van de VPA. De Belgische legerleiding besluit om het veldleger terug te trekken op een nieuwe defensieve lijn langs de as Terneuzen-Gent-Oudenaarde. Voorlopig moeten de eenheden van de VPA nog ter plaatse blijven.

De infanteriecolonnes van de Wehrmacht rukken op vanuit het noordoosten, in de algemene richting van Schoten en Brasschaat. Het regiment beveelt om de patrouilles overdag niet verder dan ongeveer 1Km voor de eigen stellingen uit te sturen. ‘s Nachts zal de afstand beperkt worden tot 500m.

I/34Li
Kort nadat II/34Li contact maakt met de vijand in de voormiddag wordt ook 3/I/34Li onder vuur genomen. Rond 17u00 merkt de 2Cie de eerste Duitse troepen op voor de eigen stellingen. Er wordt nu regelmatig over-en-weer geschoten.

II/34Li
In de loop van de voormiddag krijgt 34Li enkele C47mm anti-tankkanonnen behorende tot de 14Cie van het 4de Linieregiment (4Li) in steun. Een kanon wordt opgesteld langs de Miksebaan in het steunpunt van de 7Cie. Tijdens de voormiddag worden de stellingen van het II/34Li vanop afstand beschoten met mitrailleurvuur.  

Staf/34Li
Omstreeks 01u20 vallen de posities van het 34Li een eerste keer onder vijandelijk artillerievuur. Rond het middaguur start de vijand een aanval uit de opmars op de Versterkte Positie Antwerpen en viseert hierbij de toegangsassen langs het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. Het I/34Li slaagt er echter in deze aanval te stoppen waarna het tijdens de rest van de dag relatief rustig blijft op wat schermutselingen na. Het regiment ontvangt tussen 16u00 en 17u00 zijn orders voor de evacuatie uit Antwerpen. Volgens het plan moet het 34Li vanaf 20u00 de stellingen te verlaten en om 21u10 via brug 39 het Albertkanaal oversteken en de mars naar het westen aanvatten. De colonnes zullen naar de Turnhoutsepoort marcheren. De terugtocht door de stad zal verlopen via de Schijnbrug, Onderwijsstraat en Handelsstraat tot aan de Singel. Vervolgens zal via de Brederodestraat naar Hoboken verder getrokken worden om hier via de militaire ferry de Schelde over te steken. Vooraleer het regiment de VPA kan verlaten, wordt het echter opnieuw aangevallen. Vanaf 19u00 vuurt de Duitse artillerie aanhoudend op de Belgische linies ter voorbereiding van een methodische aanval en om 20u00 valt de Duitse infanterie de ondersector van het 34Li aan. Het regiment moet enkele kleinere infiltraties toestaan. Het 32Li en 33Li worden eveneens aangevallen en bij het laatste regiment breken de Duitsers al snel door.

Samen met de rest van de 13de Infanteriedivisie wordt de sector ‘s nachts ontruimd. De 8ste Compagnie van de Speciale Vestingstroepen die het Fort van Schoten bemande, vervoegt het 34Li voor de aftocht naar Vlaanderen. Het regiment haast zich naar brug 39 maar dit kunstwerk is reeds vernield door de genie. Er wordt dan maar een omleiding gemaakt via brug 40. Talrijke manschappen van het 34Li kunnen echter hun regiment niet volgen tijdens de aftocht en worden als achterblijvers gegrepen door de oprukkende vijand. Na de oversteek van de Schelde trekt het regiment door de nacht richting Sint-Niklaas, waar kantonnementen opgezocht worden tussen Haasdonk en de stad. De achterhoede bereikt eveneens de kantonnementen nabij Sint-Niklaas.

I/34Li
Rond het middaguur ondernemen de invallers langsheen Kanaal van Dessel-Turnhout-Schoten een schuchtere infiltratiepoging in de richting van Sluis Nr 5. Tot een aanval komt het hier echter niet, maar de vleesverwerkende fabriek van Zwan vat vuur bij de schermutselingen. Ook in de buurt van het Fort van Schoten breken vuurgevechten uit, maar hier slaagt het 34Li er in om de Duitse opmars tijdelijk af te stoppen. Nadat de initiële aanvalspoging werd afgeslagen blijft het relatief rustig voor de linies van I/34Li tot om 19u00 de Duitse artillerie de stellingen onder vuurt neemt gedurende een uur. Het betreft de vuurvoorbereiding voor een methodische aanval die om 20u00 ingezet wordt bij het 34Li. Bij 1ste Compagnie worden de eerste linies gedeeltelijk geïnfiltreerd door de vijand. De Duitsers kunnen alzo flankerend vuur laten neerkomen op de naburige compagnies en de Belgen krijgen het lastig.

II/34Li
Ook voor het kwartier van het IIde Bataljon zijn de Duitsers bijzonder actief. Rond 09u30 worden vijandelijke troepen gesignaleerd aan de Mikse Hoeve. Rond de middag start de vijand met het aftasten van de verdedigingslinies rond de Versterkte Positie Antwerpen. Ten oosten van de Schans van Drijhoek nadert de vijand de voorste linies en even breekt er onrust uit bij het peloton van Luitenant Van Heule van de 6de Compagnie. De manschappen hijsen er de witte vlag. Wanneer Commandant Henry de la Lindi van de 7de Compagnie van de Speciale Vestingseenheden via een melder laat weten dat hij het vuur zal laten openen indien de vlag niet snel verdwijnt, vinden de manschappen van Van Heule opnieuw de nodige moed om hun stellingen verder te blijven bezetten. Wanneer om 20u00, na een korte vuurvoorbereiding de Duitse infanterie de aanval inzet tegen de verdedigingslinies maakt de vijand opnieuw contact met de 6Cie. Van op de schans van Drijhoek kijken de mitrailleurschutters van de Speciale Vestingseenheden toe hoe het peloton Van Heule geen weerstand biedt. De vijand slaagt er in de Pauwelsei over te steken en de schans van Drijhoek te omsingelen.

Staf/34Li
De brug in Hoboken wordt nog opengehouden tijdens de voormiddag om de laatste achterblijvers en vluchtelingen toe te laten de Schelde over te steken. Daarna vliegt de brug de lucht in. Het regiment kantonneert die dag te Haasdonk.

Staf/34Li
Het 34Li trekt tijdens de nacht van 18 op 19 mei verder door het Waasland. Om de tocht de bespoedigen, worden de troepen te voet opgehaald met vrachtwagens van de Legerautogroepering (LAuGpg) en in een ruk tot op de westoever van het Kanaal Gent-Terneuzen vervoerd. Het 34Li komt aan te Evergem en wordt te Kerkbrugge, Evergem en de zuidrand van Meerbeke ingekwartierd. De paardenwagens worden in het dorp van Meerbeke ondergebracht. Het IIIde Bataljon kantonneert in de bijgebouwen van het Kasteel van Evergem. De nieuwe Belgische verdedigingslinie aan het Kanaal Gent-Terneuzen neemt intussen zijn definitieve vorm aan. In het noorden krijgt de 1ste Cavaleriedivisie de sector rond Terneuzen toegewezen. In het centrum wordt het Vde Legerkorps met de 17de en 6de Infanteriedivisies opgesteld. Het zuidelijke deel van het kanaal is voor rekening van het IIde Legerkorps met de 13de en 11de Infanteriedivisies. Terwijl de manschappen uitrusten worden de nieuwe stellingen verkend.

Staf/34Li
De 13de infanteriedivise wordt doorgestuurd naar de hen toegewezen posities aan het Kanaal Gent-Terneuzen en zal de sector tussen Zelzate en Terdonk innemen. De divisiecommandant, Generaal Duthoy, verdeelt de eenheden in zijn sector. De divisiestaf installeert zich aan de Singel te Evergem. Aanvankelijk worden op het eerste en het tweede echelon langsheen de kanaaloever de noordelijke ondersector bezet door het 33Li en de zuidelijke ondersector door het 32Li. Op het derde echelon worden de resterende twee bataljons van het 34Li opgesteld op de as langsheen de Rostenbeek, Wachtebeek, Avrijevaart en Burggravenstroom. Het II/34Li wordt ter beschikking geplaatst van de ten zuiden gelegen 11de Infanteriedivisie.

De posities worden later op de dag herschikt. Het 34Li dat stond opgesteld op het derde echelon wordt naar voor gestuurd en moet stelling nemen langs het kanaal. In één beweging wordt het 33Li en het 34Li samengevoegd tot één enkel (nieuw) regiment dat vanaf nu het 33/34Li zal genoemd worden:

• het I/33Li en I/34Li fusioneren tot het nieuwe Iste Bataljon van 33/34Li onder bevel van Majoor De Coene
• het II/33Li en het III/33Li worden samengevoegd tot het nieuwe IIde Bataljon van 33/34Li onder bevel van Commandant Léonard
• het III/34Li blijft integraal bestaan als het IIIde Bataljon van het 33/34Li en wordt verder bevolen door Commandant Eerdekens

Het 32Li en het nu samengevoegde 33/34Li plaatsen telkens twee van hun drie bataljons op het eerste echelon, met het 33/34Li in de noordelijke ondersector en het 32Li in de zuidelijke ondersector. De 13Div krijgt nu het IVde Bataljon zware wapens van het 14Li in steun. De middelen van IV/14Li worden in versterking gestuurd van de regimenten in lijn waardoor de bataljons van 33/34Li nu een aantal C47 anti-tankkanonnen ontvangen. De bataljons worden ook nog eens versterkt met T13 tankjagers van overige formaties.

Het 33/34Li wordt als volgt opgesteld:

• het IIIde Bataljon van 33/34Li neemt het noordelijk kwartier in langsheen de kanaaloever, vanaf een afgesproken punt 200m ten zuiden van de brug van Zelzate tot een punt 200m ten zuiden van Rieme; dit bataljon bezet daarbij de uitgestrekte installaties van de Kuhlmann fabriek
• het IIde Bataljon van 33/34Li bezet het zuidelijk kwartier
• het Iste Bataljon van 33/34Li wordt toegewezen aan het tweede echelon en wordt opgesteld langsheen de spoorlijn tussen Rieme en Zelzate
• de commandopost 33/34Li wordt opgesteld ten westen van het stationnetje van Rieme

Luitenant Van Laere wordt na de middag uitgestuurd met een ploeg verkenners richting Wachtebeke. Hij steekt het kanaal over via een loopbrug aangelegd door de genie te Rieme. Van Laere keert al snel terug en meldt dat Wachtebeke in handen van de Duitsers is. De loopbrug wordt daarop opgebroken.

Tijdens de tweede helft van de nacht van 20 op 21 mei ondergaat het 33/34Li sporadische artilleriebeschietingen tijdens zijn ontplooiing langsheen het kanaal. De detachementen zijn rond 05u00 op post. Het artillerievuur neemt toe tijdens de voormiddag en maakt het de manschappen moeilijk om zich in te graven.

Vanaf de namiddag worden vijandelijke verkenners gesignaleerd op de baan van Wachtebeke naar Zelzate. Het IIIde bataljon installeert een observatiepost in de schoorsteen van de Kuhlmann fabriek. De Belgen vallen al snel onder mitrailleurvuur van uit de dorpskern van Zelzate.

De Duitsers ondernemen enkele beperkte pogingen om met rubberbootjes het kanaal te Zelzate over te steken. Het 34Li houdt aanvankelijk goed stand en beantwoord elke oversteekpoging met een dicht geweervuur. De Belgische artillerie beschiet voortdurend de vijandelijke oever.

Omstreeks 17u00 ontketenen de Duitsers een bijzonder hevig artilleriebombardement op het kwartier van het IIIde bataljon en de installaties van Kuhlmann. Even later duikt ook de Luftwaffe op. Het 33/34Li komt onder zware druk te staan en de manschappen van het regiment dreigen hier en daar te wijken onder de aanhoudende beschietingen. Verscheidene groepjes militairen vluchten te voet of per fiets van de kanaalzone weg.

De 11de divisie krijgt het bevel om het I/14Li naar Ertvelde te verplaatsen en stand-by te houden voor een eventuele tussenkomst. Intussen gaat het legercommando ook op zoek naar een permanente versterking voor de 13de Infanteriedivisie en wordt het 37Li van zijn bewakingsopdracht aan de kust teruggeroepen.

De bombardementen blijven verder duren en her en der breekt brand uit. De Duitsers ondernemen een oversteekpoging bij de 11de Infanteriedivisie te Terdonk. Hoewel het binnen de eigen linies niet tot een directe aanval komt, gaan toch bepaalde groepjes militairen van het 33/34Li er van door.

Het 33/34Li zal afgelost worden door het 37Li van zodra dit regiment aangekomen is van de kust.

Het 33/34Li wordt op het derde echelon geplaatst na de aankomst van het 37Li tijdens de nacht van 21 op 22 mei. Het 37Li bemant samen met het 32Li de frontlijn. Het 33/34LI verplaatst zich:

• het Iste bataljon bezet het dorp Ertvelde en wordt versterkt door een peloton C47 anti-tankgeschut
• het IIde bataljon verdedigt de zone van de zuidelijke dorpsrand van Ertvelde tot Kluizen
• het IIIde bataljon wordt opgesteld rond Stoepe
• de commandopost van Kolonel De Waele verhuist naar de westrand van Ertvelde

Diezelfde nacht heeft het Groot Hoofdkwartier beslist de lijn Terneuzen-Gent-Oudenaarde te verlaten om het veldleger terug te trekken achter het Leopoldkanaal, het Afwateringskanaal van de Leie en de Leie zelf. De aftocht zal tijdens de twee volgende nachten plaatsvinden. Het Kanaal Gent-Terneuzen zal verlaten worden tijdens de tweede nacht, van 23 op 24 mei, om eerst nog het Munitiedepot van Eeklo te kunnen leegmaken.

Langs de ganse lengte van het Kanaal Gent-Terneuzen is er slechts sporadisch contact met de Duitsers.

Het 33/34Li werkt verder aan zijn nieuwe posities op het derde echelon van de 13de Infanteriedivisie.

Om 10u30 opent de Duitse artillerie opnieuw het vuur langsheen de ganse kanaalzone. Net na het middaguur volgen nieuwe infanterieaanvallen met rubberbootjes op diverse locaties. De Kuhlmann fabrieken en brandstofdepots rond Rieme staan in lichterlaaie. Zowel het 37Li als het 32Li komen onder zeer zware druk te staan en diverse detachementen vluchten weg uit de frontlinie.

Vanaf 16u00 stromen grote groepen vluchtende militairen doorheen het derde echelon. Kolonel De Waele en een aantal officieren van de regimentsstaf trachten zoveel mogelijk vluchtelingen tegen te houden om ze terug te sturen naar het front. Vijandelijke patrouilles duiken echter op voor de linies van het IIIde bataljon te Stoepe en het wordt duidelijk dat de kanaaloever verloren is. Het derde echelon kan echter nog steeds stand houden.

De genie blaast de kerktoren van Ertvelde op om deze na ontruiming van het dorp te kunnen ontzeggen aan Duitse waarnemers.

Tijdens de nacht verlaat het 33/34Li samen met de rest van de 13de infanteriedivisie het kanaal en begeeft zich over het Afleidingskanaal van de Leie.

De 13de Infanteriedivisie gaat in reserve en wordt in de streek van Beernem naar nieuwe kantonnementen overgebracht. De artillerie van de divisie wordt doorgestuurd naar eenheden aan het front. De gevechtswaarde van de divisie is zodanig afgebrokkeld dat de eenheden niet meer aan het front zullen ingezet worden.

Na een mars via Lembeke, Eeklo, Oostwinkel en Ursel komt het 33/34Li rond 07u00 aan te Knesselare. De rest van de dag wordt gerust.

Een nieuwe reorganisatie dringt zich op. Het IIIde bataljon wordt ontbonden en bij het II/33Li gevoegd.

De vijand nadert intussen het Afleidingskanaal van de Leie en de manschappen merken een Duitse observatieballon op in de richting van Zomergem. Het wordt duidelijk dat het regiment allicht niet heel veel langer ter plekke zal kunnen blijven.

Het regiment wordt verder gereorganiseerd en opnieuw klaargemaakt voor een mogelijke inzet. Kapitein-commandant Lacroix wordt aangeduid om het nieuwe IVde bataljon te bevelen. Dit bataljon zal alleen een 13de compagnie mitrailleurs krijgen onder leiding van Kapitein Flamand en wordt niet verder uitgebouwd.

Even na 17u00 volgt dan het bevel voor een nieuwe aftocht. Het regiment zet zich een uur later in beweging en marcheert via Sint-Joris en Hertsberge naar Waardamme. Omstreeks 21u00 komen de colonnes aan.

Het 33/34Li kantonneert te Waardamme. Omstreeks 18u00 wordt het regiment verder van het front weggestuurd naar Westkerke.

De overblijvende eenheden bevinden zich tijdens de ochtend rondom Westkerke ten oosten van Gistel en vernemen daar het nieuws van de capitulatie.

1. En 1940 le 121e régiment d’infanterie fait partie de la 25e Division d’infanterie motorisée est rattachée au 1er Corps d’Armée qui est intégré à la VIIe armée du général Giraud. Région Militaire, Centre Mobilisateur d’infanterie, CMI 133 Montluçon.
2. Het Kanaal Dessel Turnhout Schoten is één van de zeven Kempische kanalen die de Maas met de Schelde verbinden. [On line beschikbaar]: https://binnenvaartinbeeld.com/nl/kanaal_dessel_turnhout_schoten/kanaal_dessel_turnhout_schoten [Laatst geraadpleegd 09 februari 2019].
3.