Reglementaire benaming	13de Regiment Artillerie | 13ème Régiment d’Artillerie | 13A
Type	Regiment veldartillerie van het actieve leger
Ontdubbeld van	n.v.t.
Taalstelsel	Nederlandstalig
Onderdeel van	IVde legerkorps
Bevelhebber	Kolonel jonkheer Robert de Wilde
Adjudant-majoor	Kapitein-commandant Constant Vanhorenbeeck
Standplaats	Versterkte Positie Antwerpen Commandopost te Lier
Samenstelling	I Groep (Majoor Raoul Bauwens)	1ste Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt W. Blairon) 2de Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt M. Bockstael) 3de Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt Emile Raemaekers)
	II Groep (Majoor Georges Janssens de Bisthoven)	4de Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Cdt R. Vankerkhove) 5de Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Kapt J. Bertrand) 6de Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt C. Tonelle)
	III Groep (Majoor Edouard Roulin)	7de Batterij van 4 x C105L M13 Schneider kanonnen (Lt P. Du Bois) 8ste Batterij van 4 x C105L M13 Schneider kanonnen (Cdt M. Mathieu) 9de Batterij van 4 x C105L M13 Schneider kanonnen (Lt P. Vandevelde)
	IV Groep (Majoor René  Blanchy)	10de Batterij van 4 x C120 M31 FRC kanonnen (Lt Jean Kunnen) 11de Batterij van 4 x C120 M31 FRC kanonnen (Kapt J. Coucke)
	V Groep (Majoor Walter Lafaut)	13de Batterij van 4 x C120 M31 FRC kanonnen (Cdt F. Van Schoor) 14de Batterij van 4 x C120 M31 FRC kanonnen (Lt Raymond Geeroms)
	VI Groep (Majoor Marc Didier)	16de Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt R. Chavez) 17de Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt G. Biva) 18de Batterij van 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Kapt C. Pollet)
	Stafbatterij (Luitenant E. Vanhoutryve)

Staf/13A
Het 13de Regiment Artillerie (13A) wordt als actief artillerieregiment tijdens Fase A van het mobilisatieplan gemobiliseerd in de Karthuizerkazerne (oftewel kazerne Knapen) te Brugge. De eerste vier groepen van het 13A worden op 26 augustus 1939 onder de wapens geroepen en ondergebracht te Oedelem, Assebroek en Beernem. Een week later vervoegen de manschappen van V/13A en VI/13A het regiment. Het 13A wordt vervolgens overgebracht naar Zeebrugge met uitzondering van II/13A die begin september verhuist naar het Bruggenhoofd Gent. Eind september wordt 13A aangeduid om de legerkorpsartillerie te vormen van het IVde Legerkorps (IV/LK) waarna het volledige regiment doorgestuurd naar de zuidwest rand van Antwerpen waar  het regiment zich nog steeds bevindt bij het uitbreken van de oorlog. Door het feit dat 13A legerkorpsartillerie is, worden de groepen van 13A steeds in vuurversterking gegeven van de organieke artillerieregimenten van de divisies van het IV/LK. Hierdoor zullen de groepen van 13A betrokken zijn bij verschillende gevechten tijdens de achttiendaagse veldtocht, maar het regiment is als dusdanig niet zichtbaar.

Aan de vooravond van de oorlog staat het IV/LK opgesteld met één divisie, de 18de Infanteriedivisie (18Div), tussen het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten en het Albertkanaal en met twee divisies in lijn, de 12de en de 15de Infanteriedivisie  (15Div), achter het Albertkanaal. De zes groepen van 13A staan op 9 mei 1940 als volgt opgesteld:

• Iste Groep te Millegem
• IIde Groep te Kessel
• III de Groep te Wommelgem (8/III/13A) en te ‘s Gravenwezel (7/III/13A en 9/II/13A)
• IVde Groep te Nijlen en Bouwel
• Vde Groep te Wijnegem (13/III/13A) en Schilde (14/III/13A)
• Vide Groep te Herenthout

II/13A
Na mobilisatie te Assebroek wordt de groep overgebracht naar Steenbrugge voor de ondersteuning van het 4de Linieregiment (4Li) dat kort na de mobilisatie langsheen het kanaal van Brugge naar Gent ontplooid wordt. Op 2 september verhuist de groep naar een golfbaan te Sint-Martens-Latem om onderdeel uit te maken van de verdediging van het Bruggenhoofd Gent. Eind september wordt de groep doorgestuurd naar Kessel ten zuidwesten van de Versterkte Positie Antwerpen (VPA) waar ze op 3 oktober aankomen. De batterijen worden in Kessel ontplooid op ongeveer 1,5 Km van Nijlen. De commandopost wordt geïnstalleerd op het domein van het Goorkasteel. De echelons worden te Berlaar opgesteld. Tijdens de komende maanden zullen houten barakken gebouwd worden om manschappen, paarden en materieel te herbergen zodat tegen de lente van 1940 de groep niet langer in burgergebouwen ingekwartierd is. II/13A vormt samen met IV/13A en VI/13A een tijdelijke groepering die in vuurversterking wordt gegeven van het 23ste Regiment Artillerie (23A), divisieartillerie van de 15Div. Deze tijdelijke groepering staat onder het bevel van Majoor Blanchy, commandant IV/13A.

III/13A
In oktober 1939 ontplooit de groep te Wommelgem. De echelons worden opgesteld langsheen de Borsbeeksesteenweg tussen Borsbeek en Boechout. Alleen de 8ste Batterij (8Bij) wordt behouden op de hoofdstelling te Wommelgem. De 7Bij en 9Bij krijgen een vooruitgeschoven stelling toegewezen te ‘s Gravenwezel.

IV/13A
Na mobilisatie te Koolkerke vertrekt de IVde Groep (IV/13A) met het regiment naar de kust om van op de paardenrenbaan van Bredene onderdeel uit te maken van de verdediging van onze kust. Eén vuurmond wordt gedetacheerd naar de havengeul van Oostende. De commandopost bevindt zich in een villa te Bredene.

In oktober 1939 verhuist de groep naar Wolvertem om kort nadien naar Nijlen overgebracht te worden. Hier gaat het geschut in stelling net ten oosten van de baan van Nijlen naar Bevel, nabij de grens tussen de beide gemeentes. De commandopost wordt opgesteld in de woning van de familie Van Diest aan de overkant van de baan. Verschillende observatieposten worden uitgezet op de beide oevers van het Albertkanaal. Eind november wordt een van de batterijen aangeduid om een vooruitgeschoven stelling in te nemen te Bouwel. Deze stelling ligt aan de Herenthousesteenweg. De groep neemt het bevel over een tijdelijke groepering met II/13A en VI/13A. Deze tijdelijke groepering wordt in vuurversterking gegeven van 23A de divisieartillerie van de 15Div. 

V/13A
In oktober 1939 wordt de groep overgebracht naar Wijnegem. Aan de vooravond van de Duitse inval is de formatie aangehecht bij de 12de Infanteriedivisie (12Div). De 13Bij bevindt zich op de hoofdstelling te Wijnegem. De 14Bij is ontplooid op een vooruitgeschoven stelling te Schilde nabij Kasteel Spreeuwenberg. Van hier uit moet de batterij de brug van Sint-Lenaarts en de baan van Sint-Antonius over Malle tot aan het Kanaal Dessel-Schoten onder vuur kunnen nemen.

VI/13A
De VIde Groep (VI/13A) wordt begin oktober 1939 verplaatst naar Herenthout ten westen van Herentals en installeert zijn geschut even ten westen van de dorpskern van deze gemeente. Tijdens de mobilisatieperiode worden een aantal wisselstellingen uitgekozen en aangelegd. Aan de vooravond van de Duitse inval vormt VI/13A een tijdelijke groepering samen met II/13A en IV/13A die aangehecht is bij de 15Div en onder het bevel staat van commandant IV/13A. De groep bevindt zich nog steeds op zijn hoofdstelling te Herenthout, waar ze het rechtstreeks vuursteunelement van het 42ste Linieregiment (42Li) van de 15Div vormt. Voor deze opdracht wordt IV/13A nog eens versterkt met de 4de Batterij van 23A (4/II/23A).  Tijdens de avond van 9 mei trekken de meeste officieren van de VIde Groep naar het bal van de artillerie van het IVde Legerkorps te Lier.

Staf/13A
De commandopost van het regiment bevindt zich te Lier. Na afkondiging van het alarm verhuist de staf naar zijn oorlogscommandopost net buiten de stad.

I/13A
De staf van de groep wordt omstreeks 01u10 gealarmeerd. De commandopost wordt overgebracht naar Millegem, tussen Ranst en Vremde en wordt ondergebracht in een woonhuis op ongeveer 2Km ten zuidwesten van Ranst. Op dat ogenblik bevindt een sectie van twee vuurmonden van de 3Bij zich op een vooruitgeschoven positie ten noorden van Ranst. Dit geschut wordt uit stelling gehaald en verplaatst naar de hoofdstelling van de batterij op zo’n 1,5Km ten zuidwesten van het dorp. Ook de overige batterijen bevinden zich op de hoofdstelling. Het geschut is vanaf 03u00 klaar tot vuren.

II/13A
De groep bevindt zich nog steeds te Nijlen. De manschappen worden omstreeks 02u00 gealarmeerd en bezetten de schootsstellingen. Omstreeks 05u30 worden een vijftigtal Duitse vliegtuigen opgemerkt die koers lijken te zetten richting Antwerpen.

III/13A
Tussen 02u00 en 03u00 worden de verschillende batterijen gealarmeerd. De schootsposities worden bemand en de manschappen wachten verdere bevelen af. Bij dageraad worden de eerste Duitse vliegtuigen boven het Antwerpse waargenomen. Omstreeks 07u30 verneemt men dat de algemene mobilisatie afgekondigd is en het land is aangevallen door de Nazis. De ganse dag door wordt verder gewerkt aan de stellingen. Verlofgangers komen terug aan bij het regiment.

Verscheidene secties van het regiment assisteren bij het aanhouden van verdachte personen in de buurt. Leden van nationaalsocialistische bewegingen zoals het VNV en ook Duitse staatsburgers worden opgepakt en afgevoerd. Enkele vrachtwagens van het 13A worden gebruikt om de arrestanten af te voeren naar verzamelpunten.

Om 19u00 is er luchtalarm wanneer vijandelijke bommenwerpers overvliegen om het vliegveld van Deurne te gaan bestoken.

IV/13A
De groep start de veldtocht van op zijn vooruitgeschoven stelling aan de Herenthoutse steenweg te Bouwel en de Nijlensesteenweg op de grens van Nijlen en Bevel. De echelons van de groep zijn te Bevel opgesteld.

V/13A
Sectiechef Luitenant Barbasan van de 14Bij is met verlof en komt pas omstreeks 07u00 bij zijn eenheid aan.

VI/13A
Majoor Didier is reeds rond 23u00 teruggekeerd naar zijn kantonnement in villa het Witte Huis tussen Nijlen en Herenhout en wordt omstreeks 01u00 door zijn lagere officieren gewekt. De officieren hebben zonet het bal verlaten en werden informeel verwittigd dat er alarm gegeven werd. Didier meent dat het om een grap gaat en stuurt zijn kaderleden naar bed. Wanneer een uur later de telefoon rinkelt en hij de divisie aan de lijn heeft, weet de majoor dat het wel menens is. Drie kwartier later komt hij aan op zijn commandopost nabij Herenthout.

De commandopost wordt omstreeks 06u30 overgebracht naar de staf van het 42Li te Bouwel. Majoor Didier bezoekt daarop zijn waarnemingsposten. Een waarnemingspost bevindt zich in een houten uitkijktoren die tijdens de mobilisatie gebouwd werd in het park van het Kasteel Begenhof te Bouwel.

Staf 13A
Tijdens de ochtend lopen op verschillende batterijen meldingen binnen dat er parachutisten zijn geland in de buurt. Deze blijken niet te kloppen, maar het 13A is wel getuige van de voortdurende activiteit van de vijand in de lucht.

II/13A
Vanaf de ochtend komt een dichte vluchtelingstroom op gang die de ganse dag zal aanhouden. De luchtafweerploeg van Wachtmeester Cools slaagt er rondom 16u00 in een laagvliegend Duits toestel te treffen. De manschappen melden dat het vliegtuig vervolgens leek neer te storten.

III/13A
Overdag blijft het rustig. Net na 23u00 wordt in de omgeving van de III/13A een verdachte lichtbron waargenomen die de hemel lijkt in de schijnen om vliegtuigen te gidsen. Een patrouille van de 8ste Batterij vertrekt op onderzoek.

IV/13A
De mitrailleurploegen van de groep melden een Duits toestel neergehaald te hebben.

VI/13A
Tijdens de ochtend passeren diverse gemotoriseerde colonnes van het  7de Franse Leger door Herenthout. De voorbij trekkende troepen worden met grote regelmaat aangevallen door de Duitse luchtmacht. De schade is aanzienlijk en tegen het middaguur staan een goed half dozijn huizen in Herenthout in brand. Op de baan van Bouwel naar Herenthout blijven verschillende wrakken achter. Het telefoon- en elektriciteitsnet is onderbroken en Bouwel ligt zonder stroom.

Tijdens de namiddag bezoeken Luitenant-kolonel Van Hooren, artilleriecommandant van de 15de Infanteriedivisie, en Kolonel de Wilde samen de stellingen. Ook Luitenant-generaal de Henin is op ronde.

Majoor Didier ziet ‘s avonds een smaldeel geallieerde jachtvliegtuigen passeren en zal later opmerken dat dit de enige bevriende toestellen zijn die hij tijdens de veldtocht zal opmerken.

III/13A
De patrouille van de 8ste Batterij keert om half twee onverrichter zake terug. Net na 15u00 vraagt de staf van artilleriegroepering van het 4de korps te Wommelgem versterking voor de nabije verdediging van hun commandopost.

Twee mitrailleurssecties van de 8ste en 9de Batterij vertrekken onmiddellijk. Die avond ontbiedt de groepscommandant zijn officieren voor een update over de ontwikkelingen aan het front. Het 13A blijft nog steeds ongerust over mogelijke parachutelandingen en drukt er bij de batterijcommandanten op om de nabije verdediging van de stellingen niet te verwaarlozen.

Tijdens de nacht worden alweer patrouilles uitgestuurd om enkele verdachte situaties te gaan onderzoeken. Het gaat opnieuw om loos alarm.

IV/13A
De groep bevindt zich nog steeds te Bevel en Bouwel.

VI/13A
Na een nacht die alleen verstoord werd door het aanhoudende motorgeluid van de talrijke Franse voertuigen duiken de toestellen van de Luftwaffe alweer op boven Herenthout. Dit keer gaat het om laagvliegende jachttoestellen die zonder veel resultaat onder vuur genomen worden door de luchtafweermitrailleurs van de artilleristen.

Staf/13A
Het Groot Hoofdkwartier besluit om in de vooravond om ook de westelijke helft van het Albertkanaal te verlaten en het veldleger volledig terug te trekken naar de Versterkte Positie Antwerpen en de K.W. Stelling. De 15de Infanteriedivisie vormt de schakel tussen de beide stellingen en zal in wijzerzin pivoteren om vervolgens tussen het Albertkanaal en Lier post te vatten. De 12de Infanteriedivisie blijft tussen Massenhoven en het Kanaal van Turnhout het zuidelijke deel van de anti-tankgracht van de Versterkte Positie Antwerpen bezetten.

II/13A
In de loop van de avond ontvangt Majoor Janssens een bevel om aftocht van de 15de Infanteriedivisie te vervoegen en een nieuwe positie in te nemen op een 1Km ten oosten van Vremde. Vele artilleristen zijn misnoegd dat er geen slag geleverd wordt aan het Albertkanaal en de stellingen waaraan de laatste maanden zo zorgvuldig werd gewerkt nutteloos blijken.

De 6Bij blijft behouden op een vooruitgeschoven stelling nabij de oude posities te Nijlen tot de aftocht van de divisie voltooid is.

III/13A
Om 08u00 draagt de aalmoezenier de mis op in open lucht bij de 8ste batterij. Vervolgens werken de manschappen van de IIIde groep tijdens de voormiddag aan een reeks loopgrachten en schuilplaatsen die de stellingen veiliger moeten maken bij een aanval uit de lucht. Met de regelmaat van de klok vertrekken opnieuw patrouilles op zoek naar vermeende Duitse para’s.

IV/13
De nieuwe marsorders voor Majoor Blanchy bepalen om de groep over te brengen naar Lint. De nieuwe schootsstellingen worden nog overdag verkend. De stellingname zal plaats vinden tijdens de nacht van 13 op 14 mei.

VI/13A
De artilleristen horen kanongebulder in de richting van het Verbindingskanaal Maas-Schelde. De majoor vermoed dat te Turnhout gevochten wordt. Herenthout wordt nu gedomineerd door duizenden burgervluchtelingen die naar het zuiden willen ontkomen.

Te Bouwel passeert een colonne voertuigen van het Nederlandse leger. De militairen zijn ons land ingevlucht en weten niet waarheen. Na enig onderzoek besluit het verdedigingsdetachement van de staf van de 15de Infanteriedivisie dat het niet om vermomde Duitsers gaat. De Nederlanders worden op weg gezet naar Antwerpen.

Om 17u50 vraagt de divisiestaf aan de groep om alle veldtelefoonlijnen op te breken en zich klaar te maken voor een verplaatsing. Een goed uur later verneemt Majoor Didier dat hij zijn geschut dient over te brengen naar een nieuwe positie op 3.300m oost van de kerk van Boechout, in het noorden van Lier. De majoor is om 19u00 onderweg met zijn orientatiepersoneel om de nieuwe stelling te verkennen. Kapitein Polet zal de hoofdcolonne leiden. De verkenning start om 20u50.

Staf/13A
De staf van het regiment is tijdens de nacht overgebracht naar Fort 4 te Mortsel waar zich ook het hoofdkwartier van de 15de Infanteriedivisie bevindt.

II/13A
Majoor Janssens en zijn kanonniers zijn klaar tot vuren van op hun nieuwe posities te Vremde. De 6Bij vervoegt de hoofdstelling omstreeks 10u00.

III/13A
Er valt weinig nieuws te rapen bij de IIIde groep. Tijdens de ochtend worden enkele wijzigingen aan het vuurplan aangebracht. Tijdens de vooravond worden de batterijen bevoorraad door het transportkorps van het IVde legerkorps.

VI/13A
Majoor Didier begeeft zich om 02u30 naar het rendez-vous punt op de baan van Lier naar Antwerpen om de colonne van Kapitein Polet naar de nieuwe positie te dirigeren. Er valt in de verste verte geen artillerie te bespeuren. De ongeruste majoor moet tot 07u30 wachten vooraleer de eerste gespannen komen aanrijden. De enorme vertraging werd veroorzaakt door een ongeval met een stuk van de 16Bij en de daarop volgende paniek over het te volgen uurrooster voor de mars. Kapitein Polet had immers verkeerd begrepen dat de bruggen over de Nete omstreeks 02u00 zouden vernield worden en besloot om zijn colonne op de delen en om te leiden via alternatieve routes. Daarenboven droeg hij op aan de stuksbemanning om het kulas van de gestrande vuurmond met mokerslagen te vernielen. De caissons en de echelons komen tegen 08u00 aan op de nieuwe positie, gevolgd door de houwitsers enige tijd later.

Uiteindelijk is de groep tegen 10u00 klaar tot vuren. Kolonel de Wilde komt poolshoogte nemen en besluit om een Kégresse trekker van de IVde groep uit te sturen naar het achtergelaten stuk van de 16Bij. Luitenant Ruzette wordt aangeduid om de missie uit te voeren en rijdt samen met de kolonel naar de stellingen van de IVde groep te Lint om een trekker op te halen. Het detachement steekt te Lier de Nete over en merkt op hoe het Franse 7de Leger nu in volle aftocht naar het zuidwesten blijkt. De achtergelaten houwitser wordt al snel teruggevonden en vervoegd na een tocht over Nijlen en Kessel de groep in de loop van de avond.

Ondertussen is bevestigd dat de groep nog steeds aangehecht blijft bij het 42ste Linieregiment als rechtstreeks vuursteunelement. Dit element wordt aangevuld met II/23A en zal onder bevel van Majoor Didier staan.

III/13A
Net na 05u00 worden de 7de en 8ste batterijen opnieuw bevoorraad door een colonne van het artilleriepark. De vijandelijke opmars bereikt die dag de Versterkte Positie Antwerpen vanuit het noordoosten. Rond de middag voeren de meeste batterijen een kort regelingsvuur uit om de correcte opstelling van hun stukken te verzekeren. Tijdens de namiddag wordt de nabije verdediging van de stellingen op punt gesteld en worden de verschillende verdedigingsploegen uitgezet bij de batterijen en hun colonnes. Rond 20u30 vuurt de III/13A 40 schoten af op een voorbereid doel in het noordwesten.

IV/13A
De voorwaartse waarnemers ontdekken een Duitse artillerieopstelling ten noordwesten van Nijlen. De beide batterijen nemen de vermoedelijke locatie onder vuur. Er volgen nog meer vuuropdrachten, onder meer op vijandelijke verkenners nabij het Fort van Kessel.

V/13A
De 14Bij bevindt zich nog steeds op de vooruitgeschoven positie aan Kasteel Spreeuwenberg te Schilde en krijgt het bevel om de toegangswegen tot twee bruggen van het Verbindingskanaal Maas-Schelde (Kanaal Dessel-Schoten) onder vuur te nemen. Tijdens de avond vervoegt de batterij de hoofdstelling te Wijnegem.

VI/13A
De militairen beleven een erg onrustige nacht. De vrees voor vijandelijke parachutisten resulteert in regelmatige fusillades waarbij in het wilde weg geschoten wordt en de officieren hebben de grootse moeite om de manschappen te kalmeren. De burgers van de Lier werden daags voordien ontruimd en bij de militairen heerst de grootste animositeit over de mogelijkheden die de leeggelopen stad biedt om aan achtergelaten drank en levensmiddelen te komen. Iedereen wordt er aan herinnerd dat op plunderen de strengste straffen zullen staan.

De observatieposten worden eindelijk geïnstalleerd. De eerste ploeg voorwaartse waarnemers heeft een uitkijkplek gevonden ten noorden van de stad. De tweede ploeg heeft post gevat in de toren van de Sint-Gummaruskerk te Lier. De telefoonlijnen naar de beide ploegen vallen echter al snel weer uit en het duurt tot 20u30 eer er een betrouwbare verbinding met de groep is.

I/13A
Omstreeks 18u00 krijgt de groep het bevel om terug te trekken naar Elversele via de baan naar Boechout, de militaire brug over de Schelde te Hemiksem en Temse. De mars zal aanvatten om 21u00 bij passage van de kerk van Boechout.

II/13A
De vijand maakt contact met de verdedigingslinie van 15de Infanteriedivisie langsheen de Nete. Om 13u00 volgen de eerste vuuropdrachten op een detachement gemotoriseerde verkenners en op een vijandelijke artilleriebatterij die in stelling gegaang is nabij de baan van Nijlen naar Broechem. Vervolgens worden de toegangswegen tot de Nete onder vuur genomen, samen met enkele doelen op de baan van Kessel naar Emblem en de dorpskern van Lisp. De voorwaartse waarnemers melden de succesvolle vernietiging van een vijandelijke pantserwagen en van een hoeve waarin een groepje vijandelijke infanterie in dekking is gegaan.

Tijdens de namiddag wordt het teveel aan artilleriemunitie dat niet met de eigen organieke transportmiddelen kan vervoerd worden, afgevoerd door het transportkorps. De manschappen begrijpen dan ook dat een aftocht op til is. De vijandelijke infanterie heeft op diverse locaties contact met de troepen van de 15de Infanteriedivisie. Omstreeks 19u15 voert alle geschut van de divisie met II/13A, IV/13A en VI/13A een barrage uit ten oosten van het Fort van Kessel waar een dichte concentratie aan vijandelijke voertuigen gemeld wordt. Om 20u30 komt dan het bevel aan tot de aftocht. De groep dient via Boechout, Hove en Edegem naar de Schelde te trekken om de stroom over te steken via de militaire brug te Hemiksem. Vervolgens dient de colonne zich naar Sint-Niklaas te begeven.

III/13A
De IIIde groep versterkt vanaf 09u00 de bemanningen van de verschillende stukken. De munitiestocks in de versterkte schuilplaatsen worden nagekeken. Om 15u30 krijgt de groep het bevel om alle overtollige munitie onmiddellijk op transport te zetten. Per batterij worden op de stellingen 480 obussen behouden, met 120 ladingen type I en 360 ladingen type 0. Even voor 18u00 ontvangt de groep een nieuw vuurbevel dat nog geen uur later alweer afgelast wordt. Omstreeks 19u30 worden de telefoonlijnen naar de batterijen opgebroken en om 20u30 verlaat de IIIde groep zijn stellingen. De colonnes verlaten omstreeks 22u00 de Versterkte Positie Antwerpen en trekken via Wommelgem en Boechout naar Edegem.

IV/13A
In de late namiddag ontvangt de groep een bevel om naar Waasmunster terug te trekken. De mars moet aanvangen te 01u00 tijdens de nacht van 16 op 17 mei bij passage van het vertrekpunt aan de kerk van Kontich.

V/13A
De groep voert meerdere vuuropdrachten uit, waaronder een bombardement op het dorp Sint-Job-in’t-Goor. Ook Majoor Lafaut krijgt instructies voor een terugtocht. De groep moet zich terugtrekken naar Waasmunster en dient tegen 03u00 op 17 mei Duffel te passeren.

VI/13A
Tijdens de vroege ochtend voert de 18Bij een positiewissel uit. De batterij wil een minder zichtbare opstelling aannemen. De houwitsers komen een eerste keer in actie wanneer rond 14u30 het 42Li een vijandelijke pantserwagen meldt nabij de Maasfortbrug. De waarnemers kunnen het doel niet observeren, maar de 17Bij lost toch tien schoten op aangeven van de infanterie. Het salvo valt in de Nete en wordt twee keer herhaald zonder duidelijk resultaat. Om 17u10 volgt een tweede opdracht op het Nazarethhof langsheen de baan van Lier naar Kessel. Dit keer kan de ploeg in de Sint-Gummaruskerk wel de nodige correcties aanbrengen en in het daarop volgende uur worden nog enkele door de vijand bezette woonhuizen beschoten. Om 18u15 laat de divisiestaf weten dat de artilleriegroepering van Majoor Didier afgelost zal worden door de I/17A. De groep neemt nog deel aan de barrage ten oosten van het Fort van Kessel. Tegen 21u00 worden de stukken uit stelling gehaald en kan de afmars beginnen. De groep wordt naar Belsele bevolen.

Staf/13A
De staf van de groep ontvangt een bevel om tijdens de nacht van 17 op 18 mei naar Lochristi te trekken en zich ten dienste te stellen van het IIde Legerkorps (II/LK).

I/13A
De colonne bereikt Elversele omstreeks 11u00. Onderweg werden de militairen beschoten door vijandelijke vliegtuigen bij de overtocht van de Schelde te Hemiksem. Na een lange rustpauze krijgt de groep om 16u00 het bevel om verder te trekken naar Oostakker.

II/13A
Bij dageraad steekt de colonne de Schelde over te Hemiksem. De groep bereikt het gehucht Hertjen te Sint-Niklaas omstreeks 10u00 en rust hier de ganse dag uit. De mars wordt om 21u00 verdergezet naar Lochristi. De route zal de groep langs de Gentsesteenweg leiden. Kort na het vertrek glijdt een stuk van 4Bij in een diepe bomkrater. De manschappen hebben meer dan twee uur nodig om de houwitser weer op de baan te krijgen.

III/13A
De groep komt rondom 01u00 aan te Edegem en reist van daaruit verder naar Huizingen. Hier wordt omstreeks 07u00 even halt gehouden. De nieuwe bestemming wordt Belsele. De groep moet onmiddellijk verder trekken en de manschappen zijn bijzonder bezorgd over het risico om tijdens een verplaatsing bij daglicht ontdekt te worden door de Luftwaffe. De colonnes komen zonder kleerscheuren aan te Belsele rondom 17u00. Van hieruit gaan de officieren op verkenning naar nieuwe posities te Oostakker. Zodra deze verkend zijn, volgen de colonnes rondom 21u15.

IV/13A
De groep komt aan te Waasmunster en rust uit. De volgende etappe dient afgelegd te worden tijdens de nacht van 17 op 18 mei en zal de groep naar Vinderhoute leiden.

V/13A
De colonne komt slechts moeizaam vooruit en kan slechts in de loop van de voormiddag de Schelde oversteken via de spoorwegbrug te Temse. De manschappen worden ingekwartierd te Waasmunster. Ook de Vde groep moet zich tijdens de nacht van 17 op 18 mei naar Vinderhoute begeven.

VI/13A
De groep trekt via Boechout, Edegem en Aartselaar naar de militaire bootbrug te Hemiksem. Omstreeks 07u00 kan de colonne hier de Schelde oversteken. De tocht gaat verder via Basel, Steendorp, Velle en Hertjen. Tegen 11u00 rijden de eerste voertuigen Belsele binnen. De groep heeft maar liefst 13 uur nodig gehad om 37Km af te leggen. Na aankomst worden de paarden afgetuigd en kunnen de manschappen ingekwartierd worden. Om 21u00 gaat de groep opnieuw de baan op met bestemming Lochristi.

I/13A
Na aankomst te Oostakker omstreeks 03u00 tijdens de nacht van 17 op 18 mei volgt een nieuwe langdurige halte. Een volgend marsbevel komt aan rondom 14u00. De groep dient het Kanaal Gent-Terneuzen over te steken en moet te Sleidinge kantonneren. Deze etappe loopt vlot en vanaf 19u00 kunnen de manschappen hun kantonnementen innemen. Om 20u00 vraagt Kolonel de Wilde om een schootsstelling te verkennen op 1Km ten westen van Assenede.

II/13A
De groep passeert door het dorp Zeveneken kort nadat de Luftwaffe hier een luchtaanval uitgevoerd heeft en rijdt Lochristi binnen rond 06u00. Hier ontvangen de militairen voor het eerst sinds twee dagen een rantsoen brood en vlees. Na een rustpauze tot 14u00 worden Majoor Janssens en zijn troepen doorgestuurd naar Evergem. De tweede groep ontplooit zich ten westen van het nabijgelegen Meerbeke en wordt samen met V/13A, VI/13A en V/4LA toegevoegd aan het IIde Legerkorps. Majoor Janssens wordt in versterking gegeven aan de artillerie van de 11de infanteriedivisie. Ten oosten van de groep bevinden zich de kanonnen van de I/9A, het organieke artillerieregiment van de 11Div.

III/13A
De IIIde groep rijdt even na 04u30 het dorp Oostakker binnen. De paarden en manschappen krijgen er een hoognodige rustpauze. Alweer zal er die dag verder getrokken moeten worden. Omstreeks 14u45 vertrekken de kanonnen van Majoor Roulin naar Ursel. De bestemming wordt een uur later gewijzigd naar Daasdonk met het oog op een nieuwe opdracht in steun van de troepen aan het Kanaal Gent-Terneuzen.

IV/13A
De groep kantonneert te Vinderhoute.

V/13A
Ook de Vde groep kantonneert te Vinderhoute.

VI/13A
Na een tweede etappe via Lokeren en Zeveneken bereiken Majoor Didier en zijn militairen het dorp Lochristi omstreeks 04u00. De colonne wordt geparkeerd langsheen een dreef met hoge bomen die naar het station leidt. Omstreeks 10u00 laat Kolonel de Wilde weten dat de groep verder moet naar Lovendegem. Kort na het vertrek wordt de bestemming gewijzigd tot Kromvelde nabij Belzele. De groep komt hier aan omstreeks 18u00. Bij aankomst wordt bevestigd dat de groep overgegaan is naar het IIde Legerkorps en samen met II/13A, V/13A en V/4LA de korpsartillerie vormt. Majoor Didier en zijn groep moeten in stelling gaan te Kluizen. De groepscommandant vertrekt met twee officieren op verkenning terwijl de rest van zijn personeel overnacht te Kromvelde.

Staf/13A
De I/13A, III/13A, IV/13A en V/13A worden samen met de regimentsstaf toegevoegd aan het Vde Legerkorps dat het centrale deel van het Kanaal Gent-Terneuzen zal verdedigen. De II/13A en VI/13A worden aangehecht bij het IIde Legerkorps ter verdediging van de zuidelijke zone van deze nieuwe frontlinie.

I/13A
Majoor Bauwens en zijn staf zijn tegen 04u00 klaar met de verkenning van de nieuwe positie te Assenede. Een goed uur later laat de regimentsstaf weten dat de groep zich ter beschikking dient te stellen van het 6de Regiment Artillerie en aan de 6de Infanteriedivisie zal toegevoegd worden. Kolonel Stas van dit regiment laat de groep naar een afwachtingsstelling verplaatsen. Om 13u00 tenslotte wordt gestart met de installatie van het geschut op de posities ten westen van Assenede. De I/13A zal samen met de IV/6A het algemeen vuursteunelement van de divisie vormen. Deze groepering staat onder het bevel van commandant IV/6A.

II/13A
De stellingname wordt afgerond en de manschappen wachten de rest van de dag op verdere bevelen.

III/13A
Terwijl de groep te Daasdonk afwacht, voeren de officieren een positieverkenning uit te Terdonk. Omdat het nog niet duidelijk is waar precies de groep zal ontplooid worden, stuurt Majoor Roulin om 10u45 zijn colonnes naar Ertvelde om er een wachtpositie in te nemen. De groep komt aan te Ertvelde omstreeks 13u30. Het geschut blijft aangehaakt en de kanonniers houden zich klaar voor verdere bevelen.

IV/13A
Om 04u30 verlaat de groep zijn kantonnement te Vinderhoute en begeeft zich naar Bassevelde om deel te nemen aan de komende verdediging van het Kanaal Gent-Terneuzen. Het geschut gaat in stelling. Majoor Blanchy plaatst onder meer een groep voorwaartse waarnemers tegenover Zelzate. De groep ontvangt tevens een dotatie bijkomende artilleriegranaten ter grootte van twee vuureenheden.

V/13A
Majoor Lafaut dient een stelling te verkennen op het gehucht Zwaantje ten noorden van Sleidinge. De groep moet tegen de ochtend van 20 mei klaar tot vuren zijn.

VI/13A
Om 13u00 zet de groep zich op weg naar Kluizen. Het geschut wordt na aankomst ontplooid, maar de groepscommandant heeft nog maar net ‘klaar-tot-vuren’ gemeld of er volgt een instructie om een frontwissel uit te voeren die niet op deze stelling kan gerealiseerd worden. De ganse groep moet enkele honderden meters verhuizen. Majoor Didier plaats zijn commandopost in Villa Zonneweelde ten westen van Kluizen. De nabijgelegen woningen worden gebruikt om de overige diensten van de groepsstaf onder te brengen. De echelons van de groep worden opgesteld te Daasdonk.

II/13A
De groep wacht af op zijn stellingen tussen de westrand van het dorpje Meerbeke en de Hullebeek. De telefooncentrales van de II/13A en de I/9A worden met mekaar verbonden. De echelons van de groep staan opgesteld in het gehucht Linde tussen Weegse een Eeksken waar ze een zware vijandelijke luchtaanval te incasseren krijgen. Soldaat Goethals wordt ter plekke gedood. De soldaten Verheire en Marchant van de 4Bij raken zwaar gewond en zullen later overlijden. Chauffeur Soldaat Blieck en mitrailleurschutter Soldaat Hollander worden afgevoerd naar een veldlazaret en zullen het incident overleven. Vijf paarden worden gedood of moeten afgemaakt worden.

III/13A
Bij een vijandelijke luchtbeschieting wordt de medische hulppost van de groep getroffen. Een van de voertuigen wordt daarbij vernield. Na de munitiebevoorrading worden de schootsstellingen van de groep geïnspecteerd door Kolonel de Wilde.

De vijand tast de Belgische stellingen langsheen het kanaal Gent-Terneuzen af en ook bij de III/13A volgen een vijftal inslagen van Duitse obussen. Tijdens de avond past de groep zijn waakrichting aan om twee kruispunten op de oostelijke kanaaloever te kunnen bestrijken.

IV/13A
De groep blijft op stelling te Bassevelde.

V/13A
Het geschut is ontplooid te Zwaantje en is bij dageraad gereed tot de actie. De toegangswegen tot de bruggen van Terdonk en Langerbrugge vormen de twee hoofddoelen voor de groep.

VI/13A
Het personeel werkt verder aan de camouflage van de stellingen en het uitgraven van loopgrachten en opslagkuilen voor de munitie. Er worden observatieposten uitgezet in de kerktoren van Ertvelde, op een grote zandduin aan de oever van het Kanaal Gent-Terneuzen ten noorden van de brug van Terdonk en op het gehucht Zandeken.

II/13A
De vijand nadert het Kanaal Gent-Terneuzen en de Belgische artillerie schiet in actie. De groep blijft onder het bevel van het legerkorps staan en mag slechts na bijzondere toestemming de divisieartillerie van het I/9A ondersteunen. De groep legt storingsvuur neer op de dorpskern van Oostakker en neemt na de middag de kerktoren van dit dorp onder vuur omdat vermoed wordt dat de vijand hier voorwaartse waarnemers heeft geplaatst. Tijdens de nacht van 21 op 22 mei ontvangt de groep een bijkomende dotatie munitie ter grootte van één vuureenheid per houwitser.

III/13A
De stukken blijven klaar tot vuren.

IV/13A
De telefoonverbinding met de voorwaartse waarnemers tegenover Zelzate wordt onderbroken door vijandelijk artillerievuur en kan slechts met moeite hersteld worden.

De bijkomende artillerie munitie wordt op vrachtwagens van het transportkorps geladen om weer afgevoerd te worden naar het munitiedepot van Eeklo, maar dit bevel wordt ingetrokken. De vrachtwagens zullen bij de groep blijven om de transportcapaciteit te vergroten. In de late namiddag ontvangt Majoor Blanchy het bevel om zijn eenheid over te brengen naar het gehucht Veldhoek nabij Donk. De groep zal overgeheveld worden naar de 1ste Cavaleriedivisie die langsheen de beneden Zeeschelde ontplooid wordt om een mogelijke Duitse aanval uit Zeeuws-Vlaanderen tegen te houden.

V/13A
De kanonnen komen regelmatig in actie bij de gevechten aan het Kanaal Gent-Terneuzen.

VI/13A
Vanaf 08u30 melden de troepen aan het kanaal contact met de vijand. Ertvelde, Langerbrugge en Kluizen worden alle bestookt door Duitse artillerie. Bij de beschieting van dit laatste dorp vallen enkele granaten binnen de positie van de groep. Majoor Didier leidt echter af dat het om richtfouten gaat en acht zijn geschut niet in gevaar. De groep opent het vuur op doelen te Sint-Kruis-Winkel, Mendonk, Terdonk en Oostakker.

Te Daasdonk hebben de echelons van de groep de ganse dag door af te rekenen met regelmatige luchtaanvallen. Er worden slechts twee paarden gedood, maar de manschappen zijn erg onrustig geworden.

Omstreeks 20u00 laat de staf van het IIde Legerkorps de waakrichting van VI/13A enigszins naar het noorden aanpassen zodat ook Zelzate binnen bereik komt. De aanpassing wordt uitgevoerd zonder positiewissel. Kort voor 21u00 vuurt de Duitse artillerie een drietal granaten af op het kruispunt bij Villa Zonneweelde. De dakpannen en ramen gaan er aan. Er is geen verdere schade.

De korpsstaf vraagt omstreeks 21u00 aan Didier om een nieuwe schootsstelling te verkennen aan de Spiegelstraat te Evergem, op ongeveer 2.000m achter de huidige posities. De majoor vertrekt en zoekt een geschikte locatie uit langsheen een met bomen afgezoomde dreef. De groep anticipeert het uitvoeringsbevel en stuurt reeds om 21u30 de voortreinen tot op de stellingen. De positiewissel start vanaf 22u00 en gebeurt stapsgewijs zodat steeds de helft van het geschut klaar is om vuuropdrachten te aanvaarden.

II/13A
De houwitsers bestoken na de middag een vijandelijke schootsstelling en zullen vrijwel de ganse nacht lang storingsvuur neerleggen op Sint-Kruis-Winkel, Desteldonk en Oostakker.

III/13A
Een nieuwe vuuropdracht loopt binnen om 02u30 en anderhalf uur later openen de batterijen opnieuw het vuur. Na de opdracht worden de kanonnen in waakstand geplaatst op twee voorbereidde doelen. De caissons worden kort na het middaguur helemaal aangevuld en voorzien van nieuwe obussen, ontstekers en ladingen. Vervolgens gaat de groep over tot de planning van het verstoringsvuur op de aanloopwegen naar het kanaal dat tijdens de nacht van 22 op 23 mei dient uitgevoerd te worden. De wegen te Westdorpe, Zwartenhoek, Oudepolder worden geviseerd.

Het 1ste stuk van de 5Bij loopt een defect op en kan niet meer vuren. Er zijn geen wisselstukken beschikbaar, maar de houwitser zal toch tot het einde van de veldtocht bij de batterij blijven in de hoop het alsnog te herstellen.

De groep krijgt echter om 18u10 het bevel om de stellingen op te breken en de kanaalzone te verlaten. De colonnes dienen om 20u45 langs het aangeduide vertrekpunt aan de baan van Assenede naar Bassevelde voorbij te trekken en krijgen een marsroute via Kaprijke, Eeklo, Veldekens, Kruipuit, Onderdijke en Kleit opgelegd. De eindbestemming wordt Papinglo.

IV/13A
De groep bereikt het gehucht Veldhoek ten zuiden van Donk en wordt hier kortstondig ingekwartierd. Om 08u00 ontvangt de groepscommandant een bevel om zijn kanonnen te ontplooien met front naar het noorden op een stelling ten zuiden van Breskens. Tegen 20u00 is de groep klaar tot vuren te Schoondijke.

V/13A
De vuurkadans van de groep blijft hoog en er wordt bijzonder veel munitie verschoten. Aan het eind van de dag voeren de batterijen een frontwissel uit om Zelzate onder vuur te kunnen nemen. De aangeduide doelen maken ook een korte verplaatsing van een van de batterijen noodzakelijk.

VI/13A
De positiewissel is tegen 01u30 afgerond, maar alle munitie in overtal bevindt zich nog steeds op de stellingen te Kluizen. De munitie wordt tijdens de loop van de dag overgebracht door de vrachtwagens van de groep en van het transportkorps. Inmiddels zijn de vuurmonden vanaf 04u00 weer in actie gekomen. Er wordt gevuurd op Rostijne en op het Kloosterbos. Ook de toegangswegen tot de brug van Zelzate worden aangepakt. De batterijen blijven de ganse dag in actie. Voor de komende nacht krijgt de groep een vuurschema opgelegd om storingvuur te laten neerkomen op een ganse reeks doelen op de oostelijke oever.

I/13A
De groep bestookt talrijke doelen in de zone tussen Zelzate en Westdorpe. De meeste opdrachten betreffen interdictievuur om de vijand te beletten naar de oostelijke kanaaloever op te rukken.

II/13A
De 11de Infanteriedivisie krijgt een aanval te verwerken ter hoogte van Terdonk. Het geschut wordt gebruikt om de toegangswegen tot de vernielde brug van Terdonk onder vuur te houden en de vijand te beletten om nieuwe troepen aan te voeren. In de late namiddag steekt de vijand het kanaal over tussen Doornzele en Fort Rodenhuise. De 11Div moet een stuk van de westelijke kanaaloever prijs geven. De II/13A krijgt omstreeks 20u30 het bevel om de kanaalzone te verlaten en terug te plooien op het Afleidingskanaal van de Leie. Via Evergem, Belsele en Zomergem wordt de colonne doorgestuurd naar de wijk Altebij tussen Ursel en het Kanaal Gent-Brugge. Het geschut blijft tot 21u15 in actie. Het totale munitieverbruik tussen 16u30 en 21u15 wordt bepaald op 1,300 projectielen. Alvorens te vertrekken, passeren vier caissons van de VIde groep om munitie in overtal op te halen voor eigen gebruik.

III/13A
De groep bereikt Papinglo rond 05u00 en neemt kantonnementen in. De manschappen kunnen uitrusten tot ongeveer 19u00 en krijgen dan nieuwe stellingen toegewezen in de buurt van de kantonnementsplaatsen. De installatie wordt afgerond binnen de twee uur. De waakrichting loopt aanvankelijk oostwaarts en wordt vervolgens enigszins naar het noordoosten verlegd.

IV/13A
Majoor Blanchy laat zijn geschut inschieten op de kerk van Vlissingen. De 10Bij voert de opdracht uit.

V/13A
De groep behoudt zijn nieuwe waakrichting naar Zelzate en voert diverse vuuropdrachten uit. Majoor Lafaut wordt om 21u00 verwittigd dat zijn groep zal teruggetrokken worden van het Kanaal Gent-Terneuzen naar Ursel aan het nieuwe front van het Afleidingskanaal van de Leie. De munitie in overtal dient achtergelaten te worden, samen met voldoende manschappen om deze te helpen laden op de vrachtwagens van het transportkorps die zo snel mogelijk ter plekke zullen komen.

VI/13A
Vanaf de ochtend worden de vuuropdrachten op Zelzate hervat. Net na de middag steekt de vijand het kanaal over in de ondersector van het 33/34Li en het 37Li nabij Rieme. De groep voert verschillende vuren uit die de Duitsers moet beletten om troepen aan te voeren om het veroverde bruggenhoofd te versterken. Uiteindelijk slaagt het IIde Legerkorps er met behulp van het 14Li in om enigszins orde op zake te stellen, maar de gevechten hebben geleid tot het verlies van een deel van het waarnemingspersoneel en de onderbreking van de veldtelefoonlijnen naar de observatieposten. Bij diverse beschietingen van de schootsstellingen en de omgeving van de commandopost van de groep vallen acht gewonden.

Majoor Didier krijgt om 08u00 het bevel om terug te trekken naar het Afleidingskanaal van de Leie en een nieuwe stelling te bezetten te Ursel. Onderluitenant Jude, topograaf van de groep, vertrekt onmiddellijk om de verkenning uit te voeren. Majoor Didier zal bij de hoofdcolonne blijven en spreekt af om Jude te ontmoeten op de baan van Kruipuit naar Ursel. De groep breekt in alle haasten zijn stellingen op en vertrekt rond 22u00 nadat besloten werd een deel van de veldtelefoonkabels en munitie achter te laten.

Via Veldhoek, Sleidinge, Daasdonk, Waarschoot, Stoktevijver, Leischoot en Oostwinkel begeeft de colonne zich naar Kruipuit. Nabij Kilometerpaal 7 van de Zwepe wordt rendez-vous gemaakt met Onderluitenant Jude en zijn detachement die te stukken naar hun posities begeleiden.

I/13A
Om 19u00 ontvangt de groep het bevel om het Kanaal Gent-Terneuzen te verlaten en zich naar Kleit te begeven. Bij aankomst moet onmiddellijk overgegaan worden tot een stellingname op 800m ten zuidoosten van de kerk van Kleit. De groep beschikt te Assenede over een hoeveelheid munitie die de eigen transportmiddelen ruim overtreft. Heel wat artilleriegranaten dienen dan ook worden achtergelaten.

II/13A
De colonne bereikt de wijk Altebij omstreeks 02u00 en wacht het eerste daglicht af alvorens in stelling te gaan. Tegen 09u00 is de groep klaar tot vuren. Tijdens de nacht van 24 op 25 mei wordt storingsvuur neergelegd tussen Stoktevijver en Kere.

III/13A
De paarden blijven in het harnas terwijl de kanonniers op hun nieuwe posities de gevechten aan het Afleidingskanaal van de Leie afwachten. Rondom 12u45 vertrekken de eerste schoten en wordt een verstoringsvuur op twee aangeduide doelen op de oostelijke oever aangevat. In vijftien minuten tijd worden veertig obussen afgevuurd. De opdracht wordt nog twee keer herhaald: een eerste keer omstreeks 21u00 en een tweede keer om 02u00 uur tijdens de nacht van 24 op 25 mei.

V/13A
Bij dageraad gaat de groep in stelling te Onderdale net ten westen van Ursel. De medische hulppost van de groep wordt opgesteld te Knesselare.

VI/13A
De groep is in stelling rondom 04u00. Het transportkorps voert bijkomende munitie aan. Goed twee derde van de houwitsers staat echter een heel eind van de weg opgesteld en de vrachtwagens kunnen niet door de velden rijden. De munitie wordt met de grootste moeite met de hand naar stukken gedragen.

Vanaf de ochtend vertrekken de eerste schoten. In eerste instantie wordt de westrand van Waarschoot onder vuur genomen. De batterijen blijven de ganse dag en komende nacht in actie.

I/13A
De verplaatsing naar Kleit verloopt zonder problemen en tegen de ochtend is de groep opnieuw klaar tot vuren. Majoor Bauwens wil de munitie die te Assenede achtergelaten werd laten recupereren. Luitenant Van Rie van de 3Bij wordt belast met deze taak, maar wanneer deze tegen 14u00 nog steeds niet vertrokken is, laat een bijzonder misnoegde Bauwens de opdracht afblazen. De groep komt vanaf de avond in actie en zal de ganse nacht door regelmatige vuuropdrachten uitvoeren.

II/13A
Majoor Janssens beschikt over slechts een observatiepost die direct uitkijkt over het Afleidingskanaal en in de kerktoren van Zomergem ondergebracht is. De vijand vermoed dat de toren door Belgische waarnemers gebruikt wordt en vernielt het kerkgebouw met artillerievuur. Waarnemers wachtmeesters Mahieu en Vandeputte en telefonist-seingevers soldaten De Meyer en De Nolf komen allen om. Onderluitenant Mathys raakt in het zelfde bombardement lichtgewond.

Wanneer de vijand omstreeks 22u30 het kanaal tracht over te steken te Stoktevijver, wordt de groep ingezet om het aanvalsgebied onder vuur te houden. Omstreeks 23u15 volgt een vuuropdracht op een vijandelijke artillerieformatie aan de Weststraat.

III/13A
De groep blijft doorheen de nacht van 24 op 25 mei en de daarop volgende dag in actie. Met uitzondering van een korte rustperiode tussen 03u00 en 11u00 worden aanhouden vuuropdrachten gepland en uitgevoerd. Rond 14u00 wordt één vuurmond van de 8ste batterij op de kerktoren van Eeklo gericht. De toren blijkt gebruikt te worden door Duitse waarnemers en men wil het bouwwerk vernielen. Het vuur zal geregeld worden door een gespecialiseerde ploeg van de Artillerie Meetdienst.

De laatste obussen worden kort voor middernacht verschoten. Dan volgt een pauze en gaan de manschappen een relatief rustige nacht in.

IV/13A
De 1ste Cavaleriedivisie dient tegen de ochtend van 26 mei de lijn Retranchement-Sluis-Middelburg te bezetten. De troepen van de divisie zullen als volgt opgesteld worden:

• Ondersector Retrachement: 1G met het Eskadron Motorwielrijders van 2G, ondersteund door III/19A te Hazegras.
• Ondersector Sluis: 4Cy, aangevuld met 2G en I/1JP, ondersteund door I/19A en twee kanonnen C120 M31 van 13A.
• Ondersector Heille: 1Cy, ondersteund door I/17A.
• Ondersector Middelburg: 3Cy, met steun van IV/19A.
• Algemeen steunelement: IV/13A te Westkapelle.

De deelname van IV/13A aan deze opdracht gaat echter niet door. Om 19u00 wordt Majoor Blanchy verwittigd dat zijn groep onmiddellijk de baan op moet om zich ten dienste te stellen van de 9de Infanteriedivisie. De staf van deze divisie wordt samen met het 1ste Regiment Grenadiers, het 9de Linieregiment en het 4de Regiment Artillerie in alle haasten naar het front aan de Leie gestuurd om de Duitse doorstoot ten zuiden van Kortrijk in de richting van Roeselare te helpen blokkeren. De artilleriegroep moet rendez-vous maken met de staf van de divisie op de baan van Pittem-Tielt.

V/13A
De groep voert talrijke vuuropdrachten uit ter ondersteuning van de gevechten aan het Afleidingskanaal van de Leie.

VI/13A
De Duitsers hebben een kabelballon opgelaten als waarnemingspost. Het duurt dan ook niet lang eer het geschut van VI/13A opgemerkt wordt. De groep moet het stellen met twee waarnemingsposten: een eerste in de kerktoren van Oostwinkel en een tweede te Leischoot.

Tijdens de namiddag en avond wordt het geschut ingezet ter ondersteuning van de Duitse aanval op het 2Li en 23Li te Leischoot en Ronsele. De munitebevoorrading verloopt moeizaam. Majoor Didier slaagt er in om de vuurmonden te blijven bevoorraden, maar het munitie echelon van de groep komt geheel zonder artilleriegranaten te zitten.

I/13A
De groep blijft diverse vuurmissies uitvoeren maar wordt al snel ontdekt door Duitse verkenningsvliegtuigen. Omstreeks 16u00 voert de Luftwaffe een raid uit op de stellingen. De 2de Sectie van de 2Bij wordt uitgeschakeld. Onderluitenant Claeys en Brigadier Detailleur raken zwaar gewond en zullen overlijden. De groep telt talrijke zwaar en licht gewonden en verliest maar liefst 72 paarden. Geneesheer Luitenant Paul Paunette raakt eveneens ernstig gewond en dient afgevoerd te worden. De arts zal na de capitulatie op 28 mei echter in burgerpak gespot worden op het terras van een café te Brugge door twee officieren van de groep en zal hiervoor na WO2 een tuchtsanctie ontvangen.

Omstreeks 21u00 ontvangt de groep het bevel om een nieuwe positie te bezetten op 600m west van de kerk van Oostveld.

II/13A
De houwitsers leggen storingsvuur neer op het gehucht Kere en beschieten vervolgens opnieuw een vijandelijke artilleriebatterij ten noordoosten van Zomergem. Omstreeks 16u00 ondernemen de Duitsers een nieuwe oversteekpoging tussen Leischoot en Daalmen. De batterijen zullen continu vuren op dit gebied tot ongeveer 17u30. Het geschut zal ook tijdens de nacht van 26 op 27 mei met grote regelmaat in actie blijven.

III/13A
Na de ganse voormiddag afgewacht te hebben, gaan de batterijcommandant over tot een volledige audit van het munitiebestand. Alle obussen, ladingen en ontstekers worden geïnventariseerd en herverdeeld over de batterijen om een betere bevoorrading te bekomen. De vuurkadans op 25 mei was zo bijzonder hoog dat er tekorten dreigen aan bepaalde componenten en het ravilailleringsechelon bijzonder waakzaam moet zijn om de batterijen niet zonder munitie te laten vallen. Er wordt ook op gedrukt dat de evacuatie van de verschoten hulzen moet verbeterd worden.

Kort voor 15u00 volgen nieuwe vuurbevelen en een drie kwartier later openen de batterijen opnieuw het vuur. De stukken blijven aanhoudend in actie en er wordt tot diep in de nacht gevuurd.

IV/13A
De colonne rijdt zuidwaarts met een grote tussenafstand van 300m tussen elke vuurmond om het risico op schade bij een luchtaanval te beperken. De groep bereikt Kilometerpaal 26 op de baan van Brugge. Rond 10u00 wordt het rendez-vous punt bereikt. Om 14u00 laat Kolonel Thomas, artilleriecommandant van de 9de Infanteriedivisie, starten met een stellingname ten zuidoosten van Ardooie. Majoor Blanchy kiest een verlaten woning in de buurt uit voor zijn commandopost. Het geschut is tegen 17u00 klaar tot vuren. Majoor Blanchy komt aan het hoofd te staan van een groepering met IV/13A, III/3A en IV/3A. Deze laatste twee groepen moeten in de komende nacht aankomen. Rond 22u00 ontvangt Blanchy de bevelhebbers van deze beide groepen.

V/13A
Tijdens de vroege namiddag wordt de commandopost van de groep aangevallen door de Luftwaffe. Er is gelukkig geen schade.

VI/13A
Bij dageraad wordt de beboste zone ten westen van Waarschoot opnieuw bestookt. De vijand zou hier brugslagmaterieel en troepen aanvoeren. De vijand maakt van zijn luchtoverwicht gebruik om met behulp van hun kabelballon en verkenningsvliegtuigen met grote nauwkeurigheid de Belgische artillerie te localiseren en te neutraliseren. Majoor Didier start met de verkenning van een alternatieve positie, maar de drie batterijen van VI/13A dienen een luchtaanval te incasseren vooraleer deze verplaatst kunnen worden. De Luftwaffe bestookt de stellingen met mitrailleurvuur en bommen van licht kaliber. Sommige naaldbomen waaronder de houwitsers verdoken opgesteld staan, vatten vuur en er breekt paniek uit onder enkele stuksbemanningen. Heel wat personeel vlucht weg van de stellingen en kan slechts met de grootste moeite aangemaand worden om terug te keren naar hun geschut. Telefonist-seingever Wachtmeester Verleye wordt gedood. Luitenant Biva, batterijcommandant van de 17Bij raakt ernstig gewond en wordt afgevoerd voor medische verzorging. Hij wordt als batterijdcommandant vervangen door OLt jonkheer Rolin, een officier van het actieve leger. Om 18u30 is ongeveer de helft van het personeel terug beschikbaar en worden de vuren hervat. De onderofficieren en officieren assisteren bij het aanvoeren van de munitie en het laden van de houwitsers.

Tijdens de nacht van 26 op 27 mei wordt een enkele vuurmond van de 18Bij afgedeeld om van op een vooruitgeschoven positie storingsvuur neer te leggen op de baan van Eeklo naar Veldekens. Eveneens tijdens de nacht voert de groep een stellingswissel naar het zuidwesten uit, in de hoop te ontsnappen aan de aandacht van de Duitse luchtwaarnemers.

I/13A
Tegen de ochtend van 27 mei is de groep opnieuw klaar tot vuren van op de nieuwe positie tussen Oostveld en Oedelem. Het geschut is vrijwel de ganse dag in actie en volgt het tempo van de Duitse opmars. De laatste doelen die bestookt worden liggen op nauwelijks 1.500m voor de stellingen. Om 18u00 volgt een bevel om te vertrekken naar het Wilgenbroek net ten westen van Oostkamp. De verplaatsing start bij valavond. Tijdens de mars wordt de colonne meermaals aangevallen door Duitse vliegtuigen.

II/13A
Majoor Janssens verneemt dat de Duitsers vaste voet hebben op de westelijke kanaaloever en Leischoot, Ronselestraat en Ronsele in handen hebben. Het tweede echelon van de Belgische linies wordt kort na 07u00 bereikt. De informatie over de vijandelijke opmars is verward en vaak tegenstrijdig. Het geschut blijft vuren tot 10u35. Kort na 10u00 rijdt een C75 batterij met grote snelheid door de posities van de groep, op de vlucht voor de vijand, gevolgd door grote groepen infanteristen. Tussen 10u35 en 11u00 wordt in alle haasten een frontwissel uitgevoerd om een stuk bosland op 1,200m ten noordoosten van de positie te bestoken. Deze opdracht wordt echter afgebroken wanneer de divisiestaf de onmiddellijke aftocht naar het gehucht Aanwijs ten zuiden van Beernem beveelt. De echelons worden doorgestuurd naar Hertsberge. Het geschut wordt onmiddellijk uit stelling gehaald en tegen 11u15 is het laatste paardengespan de baan op. Bij de 4Bij blijkt een van de houwitsers stevig vast te zitten in de Vlaamse kleigrond. De bemanning wordt achtergelaten met de raadgeving zo snel mogelijk hun vuurmond vrij te maken en Beernem te vervoegen.

Gelukkig dringt de vijandelijke infanterie niet aan en kan de groep weg komen zonder ingehaald te worden. Bij de gevechten aan het Afleidingskanaal werden 4,700 artilleriegranaten verschoten. Bij de aftocht wordt een span van de 5Bij gemitrailleerd door een Duits vliegtuig. De paarden worden alle voor dood achtergelaten. De vuurmond wordt opgegeven. Een tweede houwitser van de 4Bij gaat verloren wanneer plots twee van de drie voerders besluiten hun rijdieren van het gespan los te maken en er van door te gaan. Kapitein-commandant Vankerckhove zet onmiddellijk zijn fiets aan de kant en houdt de laatste voerder tegen. De twee overgebleven paarden kunnen de 4.000Kg zware vuurmond echter niet aan en het stuk wordt achtergelaten. De fiets van Vankerckhove wordt gestolen door een vluchtende militair.

Alle wegen zitten propvol militairen en de groep heeft tot 16u00 nodig om Beernem te bereiken. Het geschut gaat onmiddellijk in stelling op de zuidelijke oever van het Kanaal Gent-Brugge te Aanwijs en om 19u30 vertrekken de eerste artilleriegranaten. Een half uur later volgt echter het bevel dat de aftocht dient verder gezet te worden. De groep wordt vervolgens doorgestuurd naar de dreef van het Breidelkasteel te Oostkamp.

III/13A
Rond 07u00 wordt de zone rond de brug van Balgerhoeke door de 8ste Batterij onder vuur genomen in de hoop de Duitse oversteek aldaar af te remmen. De groepsstaf, 7de Batterij en 9de Batterij verlaten even later hun posities en trekken zich terug richting Burkel wanneer duidelijk wordt dat de Belgische infanterie zich terugtrekt van de kanaaloever rond Balgerhoeke. Alleen de 8ste batterij blijft voorlopig op post en blijft de brug bestoken. De batterij vervoegt om 11u30 de aftocht naar Burkel.

Om 13u00 is de ganse groep opnieuw verenigd te Burkel. De colonnes worden doorgestuurd naar de baan van Burkel naar Oedelem en gaan in stand-by. Omstreeks 14u45 worden de batterijen ontplooid en tussen 16u00 en 17u00 wordt er gevuurd naar de posities van de oprukkende Duitsers. De posities worden echter al snel weer opgegeven wanneer gevreesd wordt dat de vijand in de wijde omgeving vertoeft.

Rond 17u30 zet de groep zich op weg naar Oedelem en vervolgens naar Moerbrugge. Via de brug aan de Moerbruggestaat wordt het Kanaal Gent-Brugge overgestoken. De manschappen zullen de nacht doorbrengen in een bos nabij Zillegem. Majoor Roulin bezoekt intussen de regimentsstaf op de Torhoutsesteenweg ten zuiden van Sint-Michiels om er nieuwe orders voor de volgende dag in ontvangst te gaan nemen.

IV/13A
De groepering van Majoor Blanchy is de ganse voormiddag continu in actie. Tijdens de late voormiddag bezwijkt het front voor de posities van de drie groepen zodat het geschut rechtstreeks bedreigd wordt door de Duitse infanterie. De III/3A en IV/3A worden als eersten overrompeld. De divisiestaf trekt zich rond 14u30 terug naar Hille en verbreekt de telefoonverbinding met de commandopost van Majoor Blanchy achterblijft met de vage belofte dat rond 16u00 verdere instructies zullen gegeven worden.

Wanneer tegen dit tijdstip nog geen bericht van de divisiestaf aangekomen is en de eerste Duitse infanteristen op nog geen 1.000m voor de stellingen gesignaleerd worden, laat Blanchy zijn geschut klaarmaken voor sabotage. Ondertussen blijven de kanonnen vuren op de laagst mogelijke elevatie. Tussen 16u00 en 16u30 besluit Luitenant Kunnen van de 10Bij om het geschut onklaar te maken en zijn manschappen te laten vluchten. Kapitein Coucke van de 11Bij laat een deel van de kanonnen saboteren en onderneemt een poging om de overige vuurmonden aan te haken en te redden. Bij dit manoeuvre wordt de batterij overrompeld en gevangen genomen. Het gros van het gevluchte personeel raakt niet verder dan een nabijgelegen hoeve die al snel omsingeld wordt door de vijand. Ook Majoor Blanchy en zijn staf worden gevangen genomen. De groep is geheel buiten strijd.

V/13A
Het geschut bevindt zich nog steeds te Onderdale. Luitenant Geeroms is misnoegd wanneer het 7de Regiment Artillerie diverse vuurmonden opstelt in de buurt van zijn 14Bij. Geeroms vreest dat de dichte opstelling de kansen op een luchtaanval of tegenbatterijvuur sterk vergroot. Bovendien werd het geschut opgesteld op de weg die naar het munitie echelon van de VIde groep leidt. Majoor Lafaut krijgt van de staf van de 12de Infanteriedivisie te horen dat hij maar zijn plan moet trekken en de divisie niet in staat is om de zaak op te klaren.

De artilleristen worden erg ongerust wanneer de vuuropdrachten steeds lagere elevaties vereisen en de vijand duidelijk snel dichterbij lijkt te komen. De afstand tot doel wordt teruggebracht tot 1.800m wanneer grote groepen vluchtende infanteristen doorheen de posities beginnen te stromen. Uit Ursel stijgen dichte rookwolken op. Majoor Lafaut verliest de telefoonverbinding met de divisiestaf en moet op zijn beide estafetterijders terugvallen.

Wanneer de C75 kanonnen van het 7A zonder munitie vallen en er van door gaan, besluit ook Majoor Lafaut de trekkers voor zijn geschut te laten aanvoeren. Lafaut begeeft zich naar de Urselseweg en stuit hier op een verdwaalde officier van het 9A die bevestigt dat zijn eenheid reeds om 11u00 is teruggetrokken. Ondertussen valt de 14Bij onder geweervuur van uit de voorliggende velden. Luitenant Geeroms krijgt zijn trekkers niet tijdig op de juiste positie en besluit om zijn kanonnen te saboteren. De batterij vlucht om 11u30 weg van zijn stelling. De 13Bij komt wel goed weg en rijd met zijn geschut via Knesselare naar de brug van Sint-Joris over het Kanaal Gent-Brugge. Na passage te Beernem houdt de colonne halt op het Bulskampveld.

In de loop van de avond krijgt de 13Bij een bevel om zijn geschut te ontplooien net ten zuiden van Kasteel Boelendaal op het Reigerlo. Deze opdracht wordt echter nog tijdens de verkenningsfase van de stelling ingetrokken. De ganse groep dient zich tegen de ochtend van 28 mei naar het Breidelkasteel te Oostkamp begeven om zich hier onder het bevel van Kolonel Terlin van 21A te stellen.

VI/13A
Bij dageraad is de ganse groep verplaatst naar de nieuwe positie. Het transport van de munitie laat echter op zich wachten. De manschappen zijn doodmoe en het werktempo ligt bijzonder traag. Bovendien is er sinds de ochtend van 27 mei geen maaltijd meer verdeeld. Ook de installatie van de houwitsers verloopt niet naar behoren. Er is nog steeds een groot deel van het personeel afwezig. Majoor Didier ontvangt een dringende vuuropdracht op een doel te Oostwinkel waar de vijand tijdens de nacht zijn oversteek over het kanaal hervat heeft en het 23Li bezweken is onder de aanval. Het IIde Legerkorps vreest de instorting van dit deel van zijn frontlinie. De batterijen komen in actie, maar Didier moet vaststellen dat slechts enkele houwitsers het vuur openen. De korte afstand tot het doel van 2.000m heeft de paniekgolf die door de groep waait opnieuw aangewakkerd.

Wanneer de Duitsers dan nog eens parallel met het Afleidingskanaal blijken te vorderen en de afstand tot doel verkleind wordt tot eerst 1.500m en dan 1.000m gaan opnieuw heel wat militairen er van door. De commandopost van Majoor Didier valt omstreeks 09u00 onder artillerievuur. Wachtmeester Scharley wordt dodelijk getroffen en overlijdt na evacuatie. Verschillende paarden worden gedood. De groep heeft ook opnieuw het contact verloren met zijn voorwaartse waarnemers. Didier begeeft zich omstreeks 10u00 naar de schootsstellingen van zijn batterijen en stelt tot grote verbazing vast dat de 16Bij en 17Bij er geheel verlaten bijliggen. De houwitsers werden gesaboteerd en het personeel is gaan lopen. Bij de 18Bij zijn Kapitein Pollet en zijn nog aanwezige personeel druk in de weer met het uit stelling halen van de vuurmonden. In de daarop volgende hevige woordenwisseling tussen Didier en Pollet argumenteert deze laatste dat bij de doortocht van vluchtende infanteristen en wielrijders een goed half uur voordien ook Kolonel Pletinckx van het 22Li passeerde die de batterij aanmaande er direct van door te gaan. Een woedende Majoor Didier legt zich bij deze opmerking neer en stuurt de 18Bij richting Oedelem. De majoor keert rond 10u45 terug naar zijn commandopost en besluit tot de evacuatie over te gaan. Net op dat ogenblik komt een motorwielrijder toe met een bevel om Knesselare te vervoegen. De groepscommandant kan nog net de 18Bij op de hoogte brengen, maar kan deze bestemming niet meer overmaken aan zijn echelons.

Majoor Didier en zijn stafgroep rijden via Drongengoedbos naar de baan van Maldegem naar Knesselare. Hij verkiest een langere, maar meer verdoken marsroute in de hoop niet nog een keer aangevallen te worden. De stafgroep houdt geen halt te Knesselare maar rijdt via Eentveld en Zeldonk rondom het dorp naar Sint-Joris. Na lang aanschuiven kan het Kanaal Gent-Brugge overgestoken worden maar nabij de spoorwegovergang te Beernem komt iedereen weer vast te zitten in de verkeerschaos. Van de 18Bij ontbreekt ondertussen elk spoor. Er wordt vermoed dat de colonne zich op aangeven van de korpsstaf ten zuiden van Beernem bevindt en zich nabij Aanwijs bij de V/13A tracht te voegen. Majoor Didier krijgt de opdracht bij batterij terug te vinden en te ontplooien nabij de Miseriestraat. Hij vertrekt op zoektocht met Onderluitenant Jude en stuurt ondertussen zijn stafgroep naar de baan van Beernem naar Wildenburg. In de late namiddag wordt Didier alsnog naar Aanwijs gestuurd om hier zijn geschut op te wachten. Van hier uit wordt hij doorgezonden naar Waardamme met de belofte dat zijn schootsbatterij zich hier bevindt. De tocht van nog geen 3Km zal maar liefst tot 21u00 duren. Bij aankomst is de 18Bij nog steeds spoorloos. De batterij zal hier uiteindelijk tijdens de eerste helft van de nacht van 27 op 28 mei aankomen.

I/13A
Tegen de ochtend is het geschut opnieuw klaar tot vuren op het Wilgenbroek. Het nieuws van de capitulatie bereikt de groep rondom 08u00. Majoor Bauwens begeeft zich hierop naar het gemeentehuis van Oostkamp voor overleg met Kolonel Stas van 6A.

II/13A
De ellende op de weg tussen Beernem en Oostkamp is zo mogelijks nog groter en het is reeds 02u30 wanneer de colonne stapvoets de eindbestemming bereikt. Om 09u00 wordt het nieuws van de overgave verspreid.

III/13A
Het nieuws van de capitulatie loopt binnen rondom 04u00. De groep verlaat vanaf 10u00 zijn stellingen en verplaatst zich naar Jabbeke om er verdere instructies voor de gevangenname in ontvangst te nemen.

V/13A
Kolonel Terlin bevestigt het nieuws van de overgave aan Majoor Lafaut.

VI/13A
De restanten van de groep bevinden zich te Waardamme.

1. Slagorde officieren 13A bij de Sectie Classified Archives, ADIV, Ministerie van Defensie.