HK/TESSI
De uitbouw van de capaciteit van de gezondheidsdienst zal doorheen de mobilisatie slechts geleidelijk verlopen. Bij Fase A van het mobilisatieplan op 25 augustus 1939 wordt het TESSI slechts ten dele gemobiliseerd. De militaire hospitalen te Brussel, Antwerpen, Leuven, Leopoldsburg, Luik, Namen, Bergen, Doornik, Gent, Brugge en Oostende blijven gewoon verder werken, maar vergroten hun ligcapaciteit tot het maximum. De ziekenzalen te Aarlen en in het Kamp van Elsenborn worden gesloten. Het Rode Kruis van België maakt 1.600 bedden beschikbaar in de provincie Luxemburg. Fasen B en C van de mobilisatie worden op 27 augustus en 31 augustus 1939 afgekondigd. In de buurt van de militaire hospitalen worden bijkomende gebouwen opgeëist zodat de totale beddencapaciteit vergroot naar 1.700. Bij de Duitse inval in Polen worden de eerste Medisch-Chirurgische Centra (MCC) op niveau legerkorps geopend te Duffel (IVde Legerkorps ), Borgloon (IIde Legerkorps), Tongeren (Cavaleriekorps ), Luik en Juprelle (IIIde Legerkorps ), Eghezée (VIIde Legerkorps ).

Het TESSI gaat over tot de oprichting van de eerste twee aanvullingshospitalen (Hôpital Militaire Complémentaire – HMC). Te Froyennes wordt in het pensionaat van de broeders van Passy een hospitaal met 900 bedden ingericht. Het feestpaleis te Gent wordt omgebouwd tot een hospitaal met 2.200 bedden. De herstellingen aan deze leegstaande evenementenhal zouden het leger heel wat geld en moeite kosten.

Het militair hospitaal van Leopoldsburg wordt op 13 november 1939 gesloten, bij het eerste grote alarm voor een aanval uit Duitsland. Ook wordt het Centrum voor Opleiding van Brancardiers-Verplegers (de CIBI) uit Leopoldsburg geëvacueerd en naar Brugge overgebracht. Wanneer op 13 januari 1940 de mobilisatie wordt opgetrokken naar Fase D worden in de hotels van De Panne, Oostende, Blankenberge en Heist een tiental reservehospitalen (Hôpital Militaire de Reserve – HMR) uitgerust met een bijkomende capaciteit van 3.100 bedden. Te Westende, Steenput en Brugge worden reservehospitalen met nog eens 4.400 bedden ingericht. Op de terreinen van de reguliere militaire hospitalen worden diverse houten barakken opgetrokken om ook hier de capaciteit te vergroten. De legerleiding heeft het hierbij bijzonder moeilijk voldoende geschikte gebouwen te vinden. Zolang het land niet daadwerkelijk aangevallen wordt, mogen er immers geen scholen, zorgcentra, religieuze gebouwen en kastelen gebruikt worden voor de installatie van deze hospitalen.

In normale omstandigheden stonden de verschillende Geneeskundige Korpsen van het actieve leger zelf in voor de opleiding van hun nieuwe miliciens. Omdat dit moeilijk lag voor de reeds gemobiliseerde eenheden die hun vredesvoet kazerne verlaten hadden, wordt op 15 februari 1940 de beslissing genomen om in de kazerne de Hollain te Gent het Opleidingscentrum van de Gezondheidsdienst (CISS) op te richten om de rekruten van de lichting 40 op te leiden. Het CISS is een buitenbeentje binnen de structuur van de eenheden die de opleiding van rekruten en reservisten dienen te verzorgen. Het CISS staat immers niet onder het bevel van de Generale Staf der Versterkings- en Opleidingstroepen maar maakt als enige formatie van dit type deel uit van de Troepen en Etablissementen der Binnenlandse Gezondheidsdienst (TESSI).

Het TESSI voorziet ook in de oprichting van drie extra grote legerhospitalen, maar dit plan wordt in februari 1940 afgevoerd door het Groot Hoofdkwartier (GHK). Enerzijds is er een tekort aan medisch materieel dat door de toestand in het binnenland en de rest van Europa niet snel genoeg kan aangekocht worden. Anderzijds acht de legerleiding dit bijkomende echelon niet langer noodzakelijk en wordt besloten dat binnen de derde pijler een directe afvoer van zieken en gewonden naar de militaire hospitalen en reservehospitalen een geschikt plan is. De situatie van het TESSI blijft dan tot bij de Duitse inval grotendeels ongewijzigd. Vlak voor het uitbreken van de oorlog beschikt het TESSI over de voorziene 13.500 manschappen, waarvan 3.500 bij het Opleidingscentrum van de Gezondheidsdienst.

HK/TESSI
Bij de aanval op ons land wordt de laatste Fase E van de mobilisatie uitgeroepen. Het 2de en het 4de Territoriaal Geneeskundig Korps worden nu volledig gemobiliseerd. Deze twee korpsen zullen instaan voor het opstarten van alle nog niet actieve installaties die op de lijst van maar liefst 74 voorziene militaire reservehospitalen staan. Deze noodhospitalen zullen zich in openbare gebouwen en hotels vestigen langsheen de Belgische kust en in de regio van Doornik, Gent, Brugge, Torhout en Diksmuide. Drie recuperatiecentra voor lichtgewonden vervolledigen deze infrastructuur.

Conform een conventie afgesloten met het Ministerie van Landsverdediging, verhoogt het Rode Kruis van België het aantal hulphospitalen. Deze hospitalen maken geen deel uit van de militaire medische keten, maar moeten door opname van zowel burgers als militairen de globale ligcapaciteit te lande vergroten.

HK/TESSI
Door de snelle Duitse opmars wordt het duidelijk dat niet alleen het MH van Luik, maar ook de Militaire Hospitalen van Leuven, Namen en Brussel naar de kust moeten verhuizen om aan het krijgsgeweld te ontsnappen. De evacuatie van het Militair Hospitaal van Luik zet Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen, inspecteur generaal van de geneeskundige dienst, er toe aan om een verdere verhuis van het volledige TESSI richting Frankrijk te overwegen.

HK/TESSI
De toestand in de veldhospitalen begint dramatisch te worden. Vele gewonden moeten geëvacueerd worden naar de verschillende reservehospitalen. Al gauw wordt het duidelijk voor de Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen dat overbezetting van de Belgische hospitalen onvermijdelijk is en dat de de optie om gewonden naar Frankrijk te evacueren onderzocht moet worden.

Met toestemming van Minister van Landsverdediging Luitenant-generaal Denis, neemt hij contact op met de militair attaché van de Franse ambassade die onmiddellijk het Ministerie van Oorlog contacteert in Parijs waar beslist wordt dat de Belgische gewonden mogen afgevoerd worden naar het hospitaalcomplex van Le Touquet nabij de stad Etaples. De Fransen vragen om een arts naar Frankrijk te sturen om de noodzakelijk praktische regelingen te treffen. Geneesheer Kolonel Sillevaerts, hoofd van de Geneeskundige Dienst van het Militair Vliegwezen wordt met de opdracht belast.

HK/TESSI
Vooraleer Kolonel Sillevaerts naar Frankrijk vertrekt neemt hij te Gent contact op met Luitenant-kolonel Riga, commandant van de Geneeskundige Evacuatieorganismen, om zich te informeren over de beschikbaarheid van sanitaire evacuatietreinen. Hij overlegt tevens met de Franse Chef d’Escadron (Majoor) Zeller om de toegang tot het Noord-Franse spoornet voor deze treinstellen te regelen. Ze komen overeen dat “het transport van de gewonden naar Frankrijk zal verzekerd worden door Belgische sanitaire treinen hierbij uitsluitend gebruik makend van de spoorlijnen langsheen de kust. De evacuatie zal verlopen in twee etappes; in eerste instantie zullen de zieken en gewonden geëvacueerd worden naar lazaretten ten westen van de Bovenschelde om in tweede instantie doorgestuurd te worden naar Frankrijk wanneer de hospitalen aan de kust volzet raken. De evacuatie naar Frankrijk zal ten vroegste zal starten op 15 mei. Het hospitaalmateriaal zal vervoerd worden via de weg, hoofdzakelijk met opgeëiste voertuigen . Men zal beginnen met de licht gekwetsten en zieken, de anderen zullen volgen zodra de omstandigheden dit toelaten. Alle sanitaire treinen zullen België verlaten via het station te Adinkerke, de eindbestemming van de treinen zal het station van Etaples zijn. De rotatie der treinen zal plaats vinden om de vier dagen, ontsmetting inbegrepen”.

HK/TESSI
Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen en zijn staf vertrekken om 10u30 richting Westende.  Het nieuwe hoofdkwartier wordt hier omstreeks 14u00 geopend. 

Kolonel Sillevaerts pleegt rond het middaguur opnieuw overleg met Luitenant-kolonel Riga te Gent.  Riga geeft eerst een stand-van-zaken over de evacuatietreinen: van de 10 treinstellen die momenteel op opdracht vertrokken zijn, zijn er 2 waarvan er nog geen nieuws vernomen is.  Riga verwacht ook dat er tegen de avond van 14 mei zo’n 400 tot 500 gewonden zullen aankomen te Gent en vreest dat het Evacuatiehospitaal Nr 2 dit niet gaat aankunnen.  Hij meldt ook dat er nog geen vooruitgang is bij de formatie van de vijf nieuwe treinstellen voor de evacuatie naar Frankrijk.  Tenslotte bevestigt hij dat van de 12.000 bedden die beschikbaar zijn in de Reserve- en Aanvullingshospitalen er ongeveer 8.000 bezet zijn. Het Belgische Rode Kruis kan daar in West- en Oost-Vlaanderen nog ongeveer 1.400 bedden aan toevoegen, maar die zijn na vier dagen oorlog ook reeds voor de helft volzet.

Later op de dag laat de Franse ambassade via de staf van het TESSI weten dat er 15.000 tot 20.000 gewonde Belgische militairen naar Frankrijk geëvacueerd kunnen worden.

HK/TESSI
Geneesheer Kolonel Sillevaerts verlaat de staf van Luitenant-kolonel Riga en zoekt opnieuw Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen op te Westende.  Luyssen bevestigt dat er twijfel bestaat over wat de Fransen nu juist aanbieden en aanhoort Sillevaerts eis om onmiddellijk 8.000 tot 10.000 bedden te vinden.  Om tijd te winnen wordt besloten dat Sillevaerts per auto zelf naar Frankrijk moet vertrekken.  Hij vertrekt samen twee reserveofficieren: Majoor Med Emile Gallemaerts, professor aan de VUB en Kapitein Med Georges Debaisieux, professor heelkunde aan de Leuvense universiteit.  Na een mislukte poging om te Adinkerke de Franse grens over te steken, wordt via Hondschote omgereden.  Te Boulogne bekomt Sillevaerts een laissez-passer voor Le Touquet. Hier worden ze ontvangen door de Franse Geneesheer Kolonel Debeyre, directeur van het centrum van Le Touquet. Deze stelt onmiddellijk 1.500 van de 2.400 bedden ter beschikking van de Belgen en vraagt hen drie chirurgische teams te leveren. Via Debeyre heeft Sillevaerts ook contact met het Franse commando van de gezondheidsdienst die het akkoord bekrachtigt en Geneeskeer Kolonel Sergeant van het medisch centrum te Lille aanduidt als verbindingsofficier voor Luitenant-generaal Luyssen.  De drie artsen vertrekken om 17u30 en zijn tegen 23u00 terug in De Panne.

HK/TESSI
Op 16 mei komt onverwachts het bevel van het Groot Hoofdkwartier (GHK) om verder westwaarts terug te trekken. Zonder dat men de K.W. Stelling ten volle verdedigd heeft moet de stelling worden prijsgegeven. Het Duitse leger wist immers een doorbraak te forceren in de streek van Sedan en in het noorden heeft Nederland zich overgegeven. Het veldleger zal aan het eind van de dag de K.W. Stelling ontruimen en zich terugplooien op de lijn Terneuzen-Gent-Oudenaarde. De hospitalen die zich bevinden in het gebied tussen de twee stellingen moeten ontruimd worden.

Luitenant-generaal Luyssen, die de gewonden naar veiliger oorden wil overbrengen, geeft aan het TESSI de opdracht om de evacuatie naar Frankrijk in te zetten. Sillevaerts, Debaisieux en Gallemaerts keren terug naar Le Touquet en starten met het klaarmaken van de hospitalen voor de aankomst van de eerste Belgische slachtoffers. Rond 18u00 verneemt Kolonel Sillevaerts dat de genomen schikkingen van de vorige dag gewijzigd zijn en dat de Franse autoriteiten Le Touquet willen reserveren voor Franse en Engelse gewonden. Ze uiten de wens de dat Belgische gewonden naar het ongeveer 15Km verderop gelegen Berck-Plage gebracht worden. Het nabijgelegen station van Rang-du-Fliers wordt de nieuwe eindbestemming voor de medische evacuatietreinen die de vervoerbare gewonden naar Frankrijk zullen overbrengen, een triagecentrum zal opgericht worden te Etaples. Hierop vertrek de kolonel samen met zijn adjuncten naar Berck-Plage waar ze arriveren om 19.00 uur. Tot zijn verwondering zijn daar reeds een aantal Belgische geneesheren met hun familie aangekomen, op eigen initiatief en zonder marsbevel.  1ste Kapitein Med Debaisieux merkt op dat Berck-Plage reeds vol zit met vluchtelingen maar dit zal niet verhinderen dat het plaatselijk hospitaalcentrum wordt overgenomen van de Franse gezondheidsdienst en de draaischijf wordt van de Belgische Geneeskundige Dienst.

Het hospitaalcentrum is verspreid over een aantal opgeëiste gebouwen, waaronder het imposante “Hôpital Maritime de la Ville de Paris” op de zeedijk, het nabijgelegen “Hôpital Lannelongue”, het “Hôpital Lemaire” en het casino van het kuststadje. Een nieuwe eenheid wordt opgericht om deze installatie mogelijk te maken: het Hospitaalcentrum Berck-Plage.

Sillevaerts verlaat Berck-Plage om 19u00 en is tegen 22u00 opnieuw in Westende.

HK/TESSI
Om 03u50 vertrekt Geneesheer Kolonel Sillevaerts naar Rijsel voor overleg met de Franse Geneesheer Kolonel Sergeant.  Deze bevestigt dat het Hospitaalcentrum Berck-Plage op 120 bedden na volledig ter beschikking staat van de Belgen.  Hij raadt ook aan om het station van Rang-du-Fliers te gebruiken als eindstation voor de Belgische evacuatietreinen. Het nieuwe Belgische hospitaalcentrum zal voorlopig geleid worden door Geneesheer Kapitein Martin Morimont, een reserveofficier uit Ciney. In ons land wordt Geneesheer Majoor Fontana van het Militair Hospitaal van Brussel aangeduid als definitieve bevelhebber.  Er zullen 1.625 bedden voorzien worden: 1.100 in het “Hôpital Maritime de la Ville de Paris” , 400 in het “Hôpital Lannelongue”, en 125 in het “Hôpital Lemaire”.  Het Franse leger behoudt het “Institut Therapeutique Cazin-Perrochaud”.

Het Ministerie van Landsverdediging verkrijgt nu ook toegang tot het Franse militaire hospitaalcentrum te Nantes met een capaciteit van 20.000 bedden. Een gedeelte van het TESSI dient naar diverse locaties in deze stad verplaatst te worden. Er wordt een nieuwe eenheid opgericht: het Belgische Hospitaalcentrum Nantes. De verplaatsing naar Nantes dient te gebeuren via Saint-Adresse, Bernay, Alençon en Angers. Vreemd genoeg worden ook de families van de artsen, die meereizen in de persoonlijke voertuigen van de geneesheren, eerst naar Berk-Plage en later naar Nantes geëvacueerd.

HK/TESSI
Op 18 mei worden de laatste aanvullingshospitalen op weg gezet naar Berck-Plage. De troepen van de geneeskundige dienst vertrekken per vrachtwagen, samen met zoveel mogelijk hospitaalmateriaal. De gewonden worden in regel eveneens overgebracht per vrachtauto, of worden vervoerd met de aangepaste treinstellen van de Geneeskundige Evacuatiedienst. Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen ontvangt eveneens het bevel om ons land te verlaten en wordt door het ministerie naar Marquise gestuurd, ongeveer halverwege Calais en Boulogne.  Luyssen krijgt hier te horen dat hij zich op 19 mei naar Sainte-Adresse nabij Le Havre dient te begeven. Deze gemeente wordt de nieuwe standplaats van onze uitgeweken regering.

De enkele zeldzame aanvullingshospitalen die niet volledig geëvacueerd worden, komen in handen van het Rode Kruis van België . Deze lazaretten verliezen hun militaire status en zullen vanaf dan met burgerpersoneel – meestal vrijwilligers – blijven functioneren ten bate van alle achtergebleven en nieuwe gewonden. De overgave van deze installaties geschiedt onder leiding van Geneesheer Kolonel Waffelaert, commandant van het nu gesloten militair hospitaal van Antwerpen.

Geneesheer Kolonel Sillevaerts is ondertussen opnieuw uit Westende vertrokken.  Te Berck-Plage inspecteert hij de hospitalen die door de Belgen overgenomen zijn en geeft hij instructies aan Geneesheer Luitenant-kolonel Félix Debry van het 2de Territoriaal Geneeskundig Korps om zijn personeel door te sturen naar Nantes.  Debry zelf zal Sillevaerts vergezellen naar Parijs.  Hier zal Sillevaerts de functie opnemen van verbindingsofficier met de hogere directie van de Franse gezondheidsdienst om alzo de installatie te Nantes te plannen.  Het tweetal komt aan in de Franse hoofdstad om 23u00 en overnacht in de cercle militaire.

HK/TESSI
LtGen Med Luyssen verlaat Marquise omstreeks 07u00 om het station te Rang-du-Fliers te inspecteren en vervoegt vervolgens het het hospitaalcentrum te Berck-Plage.

Te Parijs begeven Sillevaerts en Debry zich naar het hoofdkwartier van de Franse militaire gezondheidsdienst.  De sleutelfiguur aan Franse zijde doorheen de ganse zomer van 1940 wordt Médecin Général de Brigade Justin Fontan, directeur van de gezondheidsdienst bij het Ministère de la Guerre.  Met hem wordt de samenwerking eindelijk formeel bekrachtigd en wordt meteen afgesproken om zoveel mogelijk zieken, gewonden en materieel naar Nantes te evacueren omdat de militaire situatie in het noorden steeds ongunstiger evolueert.  Samen wordt een telegram opgesteld waarmee een aantal verplaatsingen bevolen worden.  Vooreerst wordt het personeel van het Militair Hospitaal van Antwerpen naar Nantes gestuurd.  Voorts moet al het personeel en materieel dat te Berck-Plage niet is ingezet direct vertrekken naar Bernay en Verneuil d’Avre et d’Iton in het departement Eure om vervolgens van hieruit eveneens door te reizen naar Nantes.  En tenslotte moeten alle studenten geneeskunde en farmacie doorgestuurd worden naar Bordeaux.  Sillevaerts en Debry vertrekken daarna richting Nantes.  Het is dan ongeveer 15u00. 

HK/TESSI
Luitenant-generaal Luyssen geeft aan Majoor Fontana te Berck-Plage het bevel om zoveel mogelijk personeel, materieel en patiënten door te sturen naar Nantes. Het totaal aantal opgenomen patiënten wordt op die datum op 2.500 geschat.  Fontana slaagt er in om zo’n 2.000 gehospitaliseerden op transport te plaatsen.  Meer gewonden zullen er niet meer overgebracht worden naar Nantes want in de nacht van 20 op 21 mei bereiken de Duitsers Noyelle-sur-Mer aan de monding van de Somme. Hierdoor raken de hospitalen ingesloten door de Duitsers.

Geneesheer Kolonel Sillevaerts en Geneesheer Luitenant-kolonel Debry komen aan te Nantes rond 01u15 in de nacht van 20 op 21 mei.  Ze slapen enkele uren in de auto en kloppen om 09u00 bij de directie van de gezondheidsdienst van de 11de militaire regio.  Te Nantes zijn inderdaad 20.000 bedden in militaire hospitalen aanwezig, waarvan er op dat ogenblik zo’n 3000 bezet worden door Franse patiënten.  De ligcapaciteit is verspreid doorheen de ganse regio in installaties die elk tussen de 150 tot 800 bedden kunnen aanbieden.  Er zou voldoende hospitalisatiemateriaal aanwezig zijn, maar geen chirurgische capaciteit.  Om alle hospitalen te laten draaien zouden nog een 60 tot 100 artsen moeten gevonden worden.  Het laboratorium van de Franse gezondsheidsdienst te Nantes zou kunnen overgenomen worden door de Afdeling Serologie van het Centrale Apotheek van het Leger, terwijl de Sectie Bloedtransfusies van deze zelfde dienst te Berck-Plage zal blijven.  De beide Belgische officieren hopen om twee grote heelkundige hospitalen te kunnen inrichten met het materiaal dat in de Belgische universitaire hospitalen gerecupereerd werd.  Op die manier hopen ze het materiaal van de Centrale Apotheek van het Leger nog te sparen.  Over het punt of deze hospitalen zich alleen moeten inzetten voor het Belgische leger of voor de beide legers samen is er onenigheid.  Sillevaerts wil duidelijk het eerste bereiken.  Luitenant-kolonel Debry installeert zich intussen in een kantoor van het gebouw van de Franse regionale directie van de gezondheidsdienst.

Sillevaerts besteedt ook aandacht aan de opvang van de Belgische studenten geneeskunde en farmacie te Bordeaux.  De bedoeling is om deze studenten zo snel mogelijk een opleiding te laten starten aan de universiteit van de stad, maar dan onder het toezicht van het Belgische leger.  Hiervoor wordt Geneesheer Luitenant-Kolonel Armand Roelens van het militair hospitaal van Oostende aangeduid.  Hij moet een programma opmaken en op zoek gaan naar enkele beschikbare professoren van Belgische instellingen.

De Franse regionale directeur van de gezondheidsdienst spreekt de kolonel vervolgens aan over het probleem van de toestromende Belgische civiele vluchtelingen.  Hij vreest dat de Franse burgerartsen dit niet gaan aankunnen en vraagt aan Sillevaerts om 40 militaire artsen aan te duiden om in de regio aan zorgverstrekking te gaan doen.  Sillevaerts weigert maar belooft wel dat hij het nodige zal doen om de middelen van het Belgische Rode Kruis op de juiste manier toe te wijzen aan deze zaak.

Tenslotte gaat hij op zoek naar de mogelijkheden voor de inrichting van een Recuperatiecentrum in de regio Nantes dat moet toelaten om de genezen Belgische militairen uit de hospitalen te houden in afwachting van hun terugkeer naar hun eenheden.

In de namiddag reist Sillevaerts terug naar Parijs.

HK/TESSI
Opnieuw te Parijs wil Kolonel Sillevaerts zo snel mogelijk contact opnemen met zijn meerdere, Luitenant-generaal Luyssen.  Hij veronderstelt dat de generaal nog steeds te Berck-Plage is en daarmee ook in de Duitse omsingeling vast is komen te zitten.  Sillevaerts vertrekt naar het noorden, maar krijgt van de Fransen het uitdrukkelijke advies om niet verder te reizen dan Dieppe.  Omstreeks 17u00 is hij te Rouen waar hij van de Franse plaatscommandant te horen krijgt dat hier talrijke colonnes van de Belgische territoriale gezondheidsdienst gepasseerd zijn.  Over Luyssen is er geen enkel nieuws.  Sillevaerts besluit terug te keren naar Nantes en overnacht te Pont de ‘Arche.

HK/TESSI
Kolonel Sillevaerts keert terug naar Nantes via Bernay en Verneuil waar hij zich informeert over welke troepen en middelen aan de Duitse omsingeling kunnen ontsnappen zijn.  Hier verneemt hij ook dat Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen gepasseerd is met bestemming Nantes.  Bij zijn doortocht te Nozay ontmoet hij een colonne van de Belgische afdeling van het Red Cross Motor Corps, een vrijwilligersorganisatie voor patiëntentransport.  Om 19u00 is hij opnieuw te Nantes en heeft hij een eerste overleg met Luyssen.

HK/TESSI
Luyssen en Sillevaerts staan nu opnieuw samen aan het roer van de territoriale gezondheidsdienst in Frankrijk.  De generaal legt de nieuwe prioriteiten vast voor Sillevaerts: in eerste instantie moet hij de autonomie van de Belgische gezondheidsdienst vrijwaren; daarnaast moet hij op zoek gaan naar de locaties van de geneeskundige evacuatietreinen, de Centrale Apotheek van het Leger en het Algemeen Magazijn van het Hospitaalmaterieel en moet hij al deze formaties naar Nantes dirigeren; ook moet contact gezocht worden met de Dienst Geneeskundige en Farmaceutische Bevoorradingen van het Ministerie van Landsverdediging; en tenslotte moet hij proberen uit te zoeken wat er boven de Somme nog kan gebeuren.  Sillevaerts vertrekt hierop naar Parijs.  De generaal zal dezelfde dag nog doorreizen naar Poitiers. 

HK/TESSI
Terwijl Luitenant-generaal Luyssen te Poitiers opnieuw werkzaam is bij het Ministerie van Landsverdediging, voert Kolonel Sillevaerts te Parijs zijn liaisonopdracht uit.  Daarbij heeft Sillevaerts ook een eerste keer contact met de staf van de Recruteringscentra van het Belgisch Leger die hem bevestiging van zij voor de medische verzorging van de uit België gevluchte potentiële rekruten beroep doen op de Franse gezondheidsdienst.

HK/TESSI
Te Parijs tracht Kolonel Sillevaerts nog steeds nieuws te bekomen van wat er zich afspeelt te Berck-Plage.  Dit lukt hem echter niet.  Ook is er nog geen nieuws van de meeste medische evacuatietreinen.  Daarnaast onderneemt hij een poging om via de staf van de Franse gezondheidsdienst het personeel en de middelen te bekomen van de “Ambulance Franco-Belge Depage“.  Deze civiele organisatie bestaat uit hoofdzakelijk Belgische vrijwilligers die acht zware vrachtwagens met chirurgisch en radiologisch materiaal ter beschikking stellen van het Franse leger.  De ambulance werd opgericht tijdens de mobilisatieperiode als een initiatief van de Brusselse professoren Neuman en Denys en is genoemd naar de Belgische legerarts Antoine Depage uit WO1.  De organisatie wordt geleid door Médecin Colonel Mathieu, een prof aan de universiteit van Parijs.  De Franse gezondheidsdienst kan deze middelen goed gebruiken en wimpelt dan ook het Belgische verzoek af.

HK/TESSI
Kolonel Sillevaerts reist naar Nantes voor persoonlijk overleg op het Ministerie van Landsverdediging.

HK/TESSI
Te Nantes overlegt Geneesheer Kolonel Sillevaerts met Geneesheer Kolonel Irenée Van der Ghinst, bevelhebber van het geëvacueerde Hospitaalcentrum Blankenberge.  Van der Ghinst moet op zending vertrekken naar Montpellier om orde op zaken te stellen bij de gezondheidsdienst van de Versterkings- en Opleidingstroepen en van de Rekruteringscentra van het Belgisch Leger.

HK/TESSI
Het TESSI beschikt nu over het hospitaalcentrum in Nantes maar ook in Zuid-Frankrijk zijn op verschillende locaties detachementen van de territoriale gezondheidsdienst aangekomen. Geneesheer Generaal-majoor Defalle zal aangesteld worden als hoofd van de gezondheidsdienst van de Recruteringscentra van het Belgisch Leger. De medische verzorging van de tienduizenden jongeren komt dan ook in handen van militairen van het TESSI. Ook de Versterkings- en Opleidingscentra kunnen rekenen op medische steun van de territoriale gezondheidsdienst. Enkele Belgische detachementen worden hierbij ook aan het werk gezet bij het Franse hospitaalcentrum Toulouse.  De verdeling van de staven van het TESSI is als volgt:

• de staf van het 2de Territoriaal Geneeskundig Korps is op 28 mei ondergebracht te Nantes en verhuist midden-juni naar Montpellier
• de staf van het 4de Territoriaal Geneeskundig Korps bevindt zich op 28 mei te Champtoceaux en tegen midden-juni in Toulouse
• het Opleidingscentrum van de Gezondheidsdienst zal te Les-Sables-d’Olonne blijven
• het Centraal Laboratorium van de Gezondheidsdienst is aangekomen te Angers en verhuist in juni naar Les Cabannes
• de Centrale Apotheek van het Leger is geïnstalleerd te Montrelais en wordt in juni verplaatst naar Villefranche-de-Rouergue

De veldtocht van het deel van het TESSI dat er in slaagde om aan de omsingeling van de geallieerde legers in Noord-Frankrijk en Vlaanderen te ontsnappen, zal dan ook verder blijven duren tot aan de terugkeer van ons leger uit Frankrijk in augustus en september 1940.

HK/TESSI
Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen is samen met de rest van het Ministerie van Landsverdediging aangekomen te Poitiers.  De Algemene Inspectie van de Gezondheidsdienst verblijft te Béruges even ten westen van de stad.

Op een nieuw overleg van Geneesheer Kolonel Sillevaerts met het commando van de Franse gezondheidsdienst te Parijs wordt het duidelijk dat de capitulatie geleid heeft tot een erkenning van beide zijden dat er nauw moet samengewerkt worden om het probleem van de Belgische militairen in Zuid-Frankrijk meester te blijven.  Voor de potentiële rekruten van de CRAB zal de Belgische gezondheidsdienst instaan voor de eerstelijnszorg, maar zullen de Fransen de bevoorrading en de hospitalisatiecapaciteit verzekeren.  Ook voor de Versterkings- en Opleidingscentra wordt afgesproken dat het Belgische leger via de Franse militaire keten zal bevoorraad worden met medisch materiaal, en zullen de Belgische ambulancevoertuigen naar Franse normen uitgerust worden.  De medische eenheden op niveau divisie en korps worden niet heropgericht, maar zullen wel de Franse slagorde aannemen indien deze opnieuw nodig zouden zijn om een of meerdere Belgische divisies opnieuw naar het front te sturen.  Ons leger stelt de Sectie Serologie van het Centraal Laboratorium van de Gezondheidsdienst ter beschikking van het Franse leger.  Deze sectie bevindt zich inmiddels te Angers en kan vaccins aanmaken met antistoffen tegen tetanus en gangreen.  Het Belgische Ministerie van Volksgezondheid zal ook op zoek gaan naar alle burgerartsen die zich onder de civiele vluchtelingen zouden bevinden met de intentie om hen opnieuw aan het werk te stellen.

HK/TESSI
In samenspraak met de legerleiding wordt de slagorde bepaald voor de nieuwe divisies die het Belgische leger hoopt op te richten.  Deze divisies zullen 2 infanterieregimenten tellen van elk 3 bataljons, 1 artillerieregiment van 2 groepen, 1 geniecompagnie, 1 transmissiecompagnie, 1 anti-tankcompagnie met Frans 25mm geschut, 1 logistieke compagnie en tenslotte 1 medische compagnie.  Deze laatste moet dan bestaan uit 4 artsen, 2 apothekers, 1 tandarts, 1 administratieofficier, 8 onderofficieren en 78 manschappen.

HK/TESSI
Luitenant-generaal Wibier, commandant van de Versterkings- en Opleidingscentra, gaat in op een Frans verzoek om 20.000 Belgische militairen te leveren voor het uitvoeren van veldwerken ten voordele van de Franse divisies opgesteld in tweede echelon langs de Seine, in Parijs en langs de Marne.  Aan dit contingent militairen zal nog een veel grotere groep werkkrachten van de Recruteringscentra van het Belgisch Leger toegevoegd worden.  De Fransen verwachten dat de Belgische militaire gezondheidsdienst de medische steun zal leveren, maar zit zal slechts een eerste keer besproken worden tussen Sillevaerts en Fontan te Parijs op 7 juni, daags nadat de eerste Bataljons Werkkrachten noordwaarts vertrokken zijn.  Van georganiseerde medische steun aan de operatie komt dus ook niks in huis.

HK/TESSI
Het Franse leger verlaat de hoofdstad Parijs.  De sfeer op de directie van de Franse gezondheidsdienst is erg terneergeslagen wanneer rond het middaguur het commando vertrekt in drie personenwagens.  Ook Geneesheer Kolonel Sillevaerts krijgt een plaatsje aan boord.  De bestemming van de aftocht wordt de stad Pontlevoy op zo’n 200Km zuid van Parijs.

HK/TESSI
De Duitse opmars nadert de regio Bretagne.  Voor de gezondheidsdienst betekent dit dat de installaties in de 11de militaire regio van Nantes zullen overgedragen worden door het Belgische leger aan het Franse leger.  Het TESSI gaat akkoord om hierbij 74 Belgische militaire artsen en hun ondersteunend personeel achter te laten ten bate van het Franse leger.  Ook verleent het Belgische leger toegang tot 1,500 bedden te Montpellier en 3,000 bedden te Toulouse.

HK/TESSI
Het volledige Franse Ministerie van Oorlog verlaat Poitiers om zich te vestigen in het militaire kamp van La Courtine in het departement Creuse.  Kolonel Sillevaerts is nog steeds bij de directie van de gezondheidsdienst.  Geneesheer Kolonel Sillevaerts besluit om niet tussen de Fransen te verblijven, maar vindt onderdak te Sornac.  In de komende dagen tracht hij een telefoonverbinding te krijgen met Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen, maar die komt maar niet tot stand.  Op 17 juni komt ook het Franse Groot Hoofdkwartier in hetzelfde kamp.  Het Groot Hoofdkwartier en het Ministerie van Oorlog worden samengevoegd tot een enkel organisme.

HK/TESSI
De Franse regering vraagt de wapenstilstand aan.  Sillevaerts wil weten of zijn missie nu ten einde gekomen is en vertrekt naar het Belgische Ministerie van Landsverdediging te Poitiers.  Na een erg moeizame reis van 350Km komt hij op 20 juni in een stad die door de Belgen verlaten is.  In het gebouw waar Lussens staf werkte, zijn nu de diensten van de Franse 9de militaire regio aangekomen.  Sillevaerts besluit te Béruges te overnachten.  Daags nadien reist hij door naar Toulouse om daar te ontdekken dat de Algemene Inspectie van de Gezondheidsdienst zich te Saint-Sulpice-sur-Lèze bevinden.  De kolonel komt aan om 22u00 en brengt de nacht door in zijn auto.

HK/TESSI
Sillevaerts wordt uitgestuurd naar het kabinet van het Ministerie van Landsverdediging te Frontenac, een stadje op zo’n 20Km zuidoost van Bordeaux.  Hier heeft hij een onderhoud met kabinetchef Kolonel SBH Gilbert die bevestigt dat het kabinet dezelfde dag nog Frontenac zal verlaten om eveneens naar Saint-Sulpice-sur-Lèze te vluchten.  Gilbert wil dat de Algemene Inspectie van de Gezondheidsdienst zich gaat vestigen te Aix-les-Bains.  Sillevaerts moet zijn opdracht bij de Franse legeleiding verder zetten, ook als er een wapenstilstand komt.  De Frans-Duitse wapenstilstand zal ook daadwerkelijk in voege treden worden op 22 juni 1940.

HK/TESSI
De verbindingsmissie bij de leiding van de Franse gezondheidsdienst wordt hervat.  Geneesheer Kolonel Sillevaerts komt aan te Saint-Pierre-de-Chignac waar hij opnieuw Médecin Général de Brigade Fontan ontmoet.  De ontvangst is hartelijk, maar Sillevaerts wordt weggestuurd.  En verbindingsmissie op het hoogste niveau is niet langer gewenst.  De staf van het TESSI zal zich vanaf deze datum voornamelijk toeleggen op de basisverzorging in de talrijke Belgische kantonnementsplaatsen en op het probleem van de repatriëring naar ons land.

Op 7 juli 1940 besluit Geneesheer Luitenant-Generaal Luyssen om een Compagnie Hygiëne en Epidemiologie op te richten.  Het commando wordt toevertrouwd aan Geneesheer Kolonel Sillevaerts.  De compagnie zal alle kantonnementen van de Recruteringscentra van het Belgisch Leger bezoeken om de levensomstandigheden van de jongeren te verbeteren en om het risico op besmettelijke ziekten te beperken.  In de daarop volgende dagen bezoeken de detachementen zoveel mogelijk locaties van de CRAB.  Het beeld is erg gemengd.  In de kleine kantonnementsplaatsen is de voedselvoorziening, het logement en de medische verzorging niet royaal maar wel toereikend.  Op de grote locaties wil dit wel eens anders zijn.  In het Camp d’Agde waar zo’n 4,000 jongeren samengepakt zitten, zijn de condities erg slecht.  Tot het eind van de maand juli zal Sillevaerts verschillende initiatieven leiden om de situatie van de CRAB te verbeteren door het doorsturen van personeel en materieel.  Hij zal er ook voor zorgen dat het Camp d’Agde geëvacueerd wordt.  Vanaf de maand augustus werkt Sillevaerts ook actief mee aan de repatriëring van de CRAB naar ons land.  Op 8 augustus 1940 wordt hij gedetacheerd naar het Ministerie van Volksgezonheid om samen met Professor Paul Debaisieux van de faculteit geneeskunde van de KU Leuven te terugkeer van alle Belgische vluchtelingen te helpen coördineren.  In de daarop volgende twee maanden zullen ettelijke treinstellen met civiele vluchtelingen en militairen terugkeren naar ons land.

De opdracht van Geneesheer Kolonel Sillevaerts loopt uiteindelijk af wanneer hij op 7 oktober 1940 aankomt te Brussel met de trein uit Parijs.  Na een laatste bezoek aan Geneesheer Luitenant-generaal Luyssen sluit hij zijn velddagboek af.  Hij hield bij dat hij in de zes maanden sinds 10 mei een totaalafstand van 27,000Km afgelegd had.

In volle vredestijd beschikt het leger over een aantal reguliere militaire hospitalen die zich op de volgende locaties bevinden: 

• MH Brussel: Kwartier Geneesheer Luitenant-generaal Melis, Kroonstraat te Elsene
• MH Antwerpen: Marialei te Antwerpen
• MH Leuven: College De Valk, Tiensestraat te Leuven
• MH Luik: Kwartier Geneesheer Luitenant Joncker, Abbaye Saint-Laurent, Rue Saint-Laurent te Luik
• MH Namen: Kwartier Geneesheer Majoor Bastin, Rue Eugène Thibaut 3 te Salzinnes
• MH Bergen: Kwartier Vingernier, Place du Béguinage te Bergen
• MH Doornik: Kwartier Geneesheer Majoor De Bongie, Rue de la Citadelle te Doornik
• MH Gent: Oud Klooster van Deynze, Ekkergemstraat te Gent
• MH Brugge: Kwartier Geneesheer Onderluitenant Six, Peterseliestraat te Brugge
• MH Oostende: Kwartier Bataljonsgeneesheer De Beer, Militair Instituut voor Zeekuur te Oostende
• MH Beverlo: Hechtelsesteenweg te Leopoldsburg

Gedurende de mobilisatie zal de capaciteit van deze actieve Militaire Hospitalen in verschillende fasen aangevuld worden met aanvullingshospitalen (Hôpital Militaire Complémentaire – HMC) en reservehospitalen (Hôpital Militaire de Reserve – HMR).

MH Leuven
Ook het MH Leuven wordt op oorlogssterkte gebracht. De eerste dag worden er onder meer gewonden verzorgd van de luchtaanvallen op de militaire vliegvelden van Schaffen en Tienen.

MH Luik
Tijdens de tweede helft van de dag wordt het Militair Hospitaal van Luik (MH Luik) gesloten en de zieken en gewonden zullen met een medische evacuatietrein van de Geneeskundige Evacuatiedienst worden overgebracht naar Gent. Het vertrek zal op 11 mei plaatsvinden.

MH Doornik
Het hospitaal te Doornik neemt eveneens de Normaalschool en de Textielschool van de stad in en wordt op volle oorlogssterkte gebracht.  Naast deze drie gebouwen beheert het MH Doornik ook nog het Aanvullingshospitaal te Estampuis, het Aanvullingshospitaal te Passy-Froyennes en de hospitalen van het Rode Kruis te Doornik, Moeskroen en in het Sint-Jozefcollege te Kortrijk.

MH Leuven
Het hospitaal neemt talrijke gewonden op.  Onder hen ook verschillende burgerslachtoffers van de luchtaanvallen op de Tiensepoort en de Tiensesteenweg.  De meest ernstige gevallen worden doorgestuurd naar de Sint-Raflaëlkliniek van de Universiteit op de Capucijnenvoer.

MH Luik
De commandant van het hospitaal, Geneesheer Majoor Pireaux, verlaat rondom 16u00 de stad Luik en stapt aan boord van de medische evacuatietrein die zijn personeel en gewonden naar Gent zal overbrengen.

MH Leuven
Te Leuven wordt gestart met de evacuatie van de militaire zieken en gewonden.  In eerste instantie worden in de Sint-Rafaëlkliniek de nog vervoerbare zware gevallen klaar gemaakt voor het transport.

MH Luik
De twee medische evacuatietreinen die het MH van Luik naar Gent overbrengen komen veilig en wel toe. Hier krijgt Maj Med Pireaux te horen krijgt dat hij en zijn personeel het Reservehospitaal 62 te Tielt dienen over te nemen.

MH Namen
Omstreeks 18u00 ondergaat het militair hospitaal van Namen een luchtaanval.  Hierop wordt besloten om de installaties te ontruimen.  Alle gewonden worden overgedragen aan de medische keten van het VIIde Legerkorps. Het gros van het personeel maakt zich klaar voor een vertrek naar het MH van Gent.  Te Floreffe zal een tijdelijk veldhospitaal met 40 bedden geopend worden in het Klein Seminarie onder leiding van Geneesheer Luitenant Eloy.

MH Brussel
De niet-vervoerbare gewonden worden overgedragen aan het Rode Kruis en na het sluiten van de installaties vertrekt het personeel richting Gent.

MH Leuven
Op 12 mei, net voor het dag wordt, vertrekt een medische evacuatietrein naar Herent om er gewonden van het Militair Hospitaal te Leuven op te pikken. De trein zal evenwel teruggestuurd worden naar Muizen door de stationschef van Zaventem waardoor de missie niet volbracht kan worden. Er worden uiteindelijk zes autobussen van de Legerautogroepering naar Leuven gestuurd om de gewonden op te halen.  Ook te Leuven worden de niet-vervoerbare gewonden overgedragen aan het Rode Kruis waarna het personeel en de vervoerbare gewonden verlaten de stad en doorreizen naar Eeklo.

MH Namen
Bij de aftocht uit Namen raakt het personeel van het hospitaal verspreid. De marsroute zal aanvankelijk lopen via Floreffe, Taravisée en Gosselies. Het personeel zal uiteindelijk zijn weg vinden naar diverse overige formaties van gezondheidsdienst, onder meer te Oostende, Roeselare, Berck-Plage, Zarren en Torhout. Een gedeelte zal in Noord-Frankrijk bij de val van Boulogne gevangen genomen worden.

MH Namen, Detachement Geneesheer Luitentenant Eloy
Om 02u00 start dokter Eloy met de installatie van een tijdelijk veldhospitaal met 40 bedden. Dit wordt echter niet uitgevoerd in het Klein Seminarie, maar in de Clinique Docquier. De installatie wordt echter al snel weer afgebroken wanneer Geneesheer Luitenant Eloy doorgestuurd wordt naar Taravisée om hier de 1ste Lichte Heelkundige Ambulance van het 3de Geneeskundig Korps te gaan versterken. Deze eenheid werkt ten voordele van het VIIde Legerkorps.

MH Leuven
Te Eeklo worden Med Lt Beck en Med OLt Bruynooghe en Priard teruggestuurd naar Leuven om in de Sint-Rafaëlkliniek zoveel mogelijk chirurgisch materiaal te gaan recupereren voor het leger.  De officieren zullen aan het eind van de dag terugkeren met een volle vrachtwagen.

MH Namen, Detachement Luitentenant Geneesheer Eloy
Dit detachement werkt te Taravisée bij de 1ste Lichte Heelkundige Ambulance van het VIIde Legerkorps.

MH Doornik
Te Doornik wordt gestart met de evacuatie van zieken en gewonden naar het westen van het land.

MH Gent
Geneesheer Luitenant-kolonel Melchior draagt 27 zwaargewonden over aan het Rode Kruis en maakt zijn eenheid klaar voor evacuatie.

MH Leuven
Het personeel van het Leuvense hospitaal vertoeft te Eeklo. Er wordt een plan uitgewerkt om een nieuw aanvullingshospitaal in te richten in het College O-L-V Ten Doorn aan de Zuidmoerstraat. Door de komende evacuatie naar Frankrijk zal dit niet doorgaan.

MH Brussel
Het MH van Brussel dient geëvacueerd te worden naar Oostende.

MH Namen, Detachement Geneesheer Luitentenant Eloy
Het detachement verlaat Taravisée en trekt zich terug naar het Militair Hospitaal van Doornik.

MH Antwerpen
Het militaire hospitaal van Antwerpen gaat dicht en krijgt Eeklo als nieuwe bestemming. Dit lazaret vervult ook de dubbele functie van medisch-chirurgisch centrum van het Vde Legerkorps, dat door de evacuatie op alternatieve middelen moet terugvallen. Een 300-tal vervoerbare gewonden wordt aan boord geladen van een medische evacuatietrein die hen naar Berck-Plage in Frankrijk zal afvoeren (TBC).

MH Bergen
Ook dit hospitaal sluit en wordt overgegeven aan het Rode Kruis. Gewonden en personeel vertrekken naar Kortrijk. 

MH Antwerpen
Na de evacuatie van de zieken en gewonden wordt het hospitaal gesloten.  Het personeel wordt teruggetrokken naar Oostduinkerke via Gent en Oostende.

MH Brugge
Het hospitaal wordt gesloten. De niet-vervoerbare gewonden worden overgedragen aan andere installaties. De overige gewonden vertrekken aan boord van de medische evacuatietrein T.E.A. 1 (Train d’Evacuation Assis 1) onder leiding van Geneesheer Onderluitenant Content richting Berck-Plage.

MH Doornik
Doornik sluit zijn deuren. De laatste gewonden en het personeel worden overgebracht naar Kortrijk.  De gewonden die niet getransporteerd kunnen worden, worden hier overgedragen aan de Kliniek Decoster en aan de diensten van het Rode Kruis van de regio Moeskroen-Kortrijk.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
Terwijl de professoren Debaisieux en Gallemaerts te Berck-Plage blijven, vertrekt Kolonel Sillevaerts opnieuw naar ons land om verslag uit te brengen bij Luitenant-generaal Luyssen. Het nieuwe Belgische hospitaalcentrum Berck-Plage komt voorlopig onder bevel te staan van Geneesheer Kapitein Martin Morimont, een reserveofficier uit Ciney. In ons land wordt Geneesheer Majoor Fontana aangeduid als bevelhebber.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
Het hospitaalcentrum moet dringend georganiseerd worden. Majoor Fontana, oudste geneesheer van het MH Brussel bereikt rond 15u00 Berck-Plage en kan zijn commandotaak aanvangen. Samen met Fontana komt ook het gros van het personeel van de militaire hospitalen van Brussel, Namen, Luik en Leuven toe. Het personeel van Luik neemt het Hôpital Maritime (1.100 bedden) in, terwijl de ploegen uit Brussel het Hôpital Lannelongue (400 bedden) het toegewezen krijgen. Het casino wordt ingericht als verzorgingscentrum voor de talrijke lichtgewonden in de hoop het aantal hospitalisaties in de twee grote lazaretten te kunnen beperken. Het casino van Berck, onder bevel van Geneesheer Kapitein Morimont kreeg al gauw de bijnaam “Centrum der kreupelen”.  En tenslotte was er nog het Hôpital Lemaire dat ook gedeeltelijk bezet werd door de Belgische Militaire Medische Dienst onder bevel van de chirurg Geneesheer 1ste Kapitein Henry van het MH Brussel.

De eerste evacuatietrein met gewonden komt aan uit Brugge.  Reeds om 05u20 rijdt de medische evacuatietrein T.E.A. 1 het station van Rand-du-Fliers binnen. Tussen de slachtoffers bevinden zich heel wat zieken en lichtgewonden die eigenlijk niet geëvacueerd hoefden te worden en de medische keten onterecht belasten. Dit zal ook zo blijken bij elke nieuwe lading gewonden die over de komende dagen zal aankomen en duidt duidelijk op een slechte triage bij vertrek in ons land.  Na opname worden in een van de zalen van het Hôpital Maritime worden 50 gewonden geteld waarvan er maar liefst 38 direct ontslagen zouden kunnen worden om de dienst te hervatten.  Bij gebrek aan transport in omgekeerde richting blijven alle gewonden ter plekke.  Het T.E.A. 1 treinstel vertrekt leeg richting Boulogne om 15u45.

Ook de evacuatietrein T.E.M. 7 (Train d’Evacuation Mixte 7) loopt het station van Rang-du-Fliers binnen. Treincommandant Geneesheer Luitenant Goffart laat alle gewonden uitladen en stuurt zijn treinstel daarop terug richting Duinkerke en ons land. De evacuatietrein T.E.M. 9 van Geneesheer Luitenant Terlinck wordt om 16u40 in het oorspronkelijke eindstation van Etaples tegengehouden door de Franse militaire autoriteiten en dient hier zijn gewonden uit te laden. De ongelukkige slachtoffers worden niet allemaal gehospitaliseerd te Le Touquet en velen moeten te voet op eigen houtje naar Berck-Plage.  Geneesheer Kolonel Sillevaerts kan gelukkig toch een colonne onderscheppen van het Belgische Rode Kruis die onderweg is naar Alençon en bij doortocht te Montreuil 10 ambulancevoertuigen zal afleiden naar Berck-Plage.

Tussen de Belgische patiënten bevinden zich ook enkele Duitse lichtgewonde militairen die niet bewaakt lijken te worden.  Er wordt gevraagd aan de Franse gendarmerie om deze personen over te nemen.

MH Antwerpen
Terwijl een klein deel van het personeel naar Berck-Plage bevolen wordt, zal het gros doorreizen naar het Hospitaalcentrum Nantes. Het detachement bestemd voor Berck-Place staat onder leiding van de directeur van het hospitaal, Geneesheer Majoor Van Vyve. De rest van het personeel dat Nantes dient te vervoegen zal bevolen worden door radioloog Geneesheer Luitenant Gautot. In deze groep bevindt zich tevens de voor onze gezondheidsdienst unieke afdeling Neuropsychiatrie onder leiding van Geneesheer 1ste Kapitein Bodart.

MH Oostende / MH Brugge / MH Gent / MH Bergen
Het personeel wordt toegevoegd aan het nieuwe Hospitaalcentrum Nantes en verlaat ons land.

MH Brussel / MH Namen / MH Luik / MH Leuven
Deze vier hospitalen brengen hun nog beschikbare personeel over naar het Hospitaalcentrum Berck-Plage.

MH Doornik
Tijdens de avond van 18 mei wordt het personeel doorgestuurd naar Heule nabij Kortrijk.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
Majoor Med Fontana is verontrust over de erg beperkte mogelijkheden van het hospitaalcentrum Berck-Plage en over het groot aantal genezen of herstellende Belgische en Franse gehospitaliseerden die zouden moeten geëvacueerd worden om plaats te maken. Hij merkt ook op dat de regio gebrek heeft aan benzine waardoor transport met ziekenwagens en camions belemmerd wordt. Hij dringt aan opdat de officieren rekenplichtigen zouden bevoorraad worden in geld omdat de financiële toestand in de komende dagen kritiek kan worden. Daarenboven vraagt hij een officier en een twintigtal rijkswachters om de verkeerstucht op de toegangswegen naar de hospitalen te verzekeren. Het hospitaalcentrum zit echter zonder fondsen. Majoor van de administratie Brouyere belast met de bevoorrading in fondsen van de Geneeskundige Dienst beslist dan geld af te halen te Saint-Adresse. De hospitaalgebouwen zelf stromen intussen vol militaire en civiele gewonden. Ook komt een nieuw treinstel uit ons land aan: T.E.M. 10 onder leiding van Geneesheer Onderluitenant Regniers. Het aantal patiënten loop al snel op tot boven de 3.000. Talrijke patiënten ontschepen in het station van Rang-du-Fliers en worden per vrachtwagen en ambulance naar de lazaretten te Berck vervoerd.

MH Doornik
Het personeel verlaat Heule ons land met bestemming Frankrijk. In eerste instantie verloopt de reis via Kortrijk, Ieper, Poperingem, Hazebroucq en Lillers naar Saint-Pol.

Reservehospitaal 3, 4, 5, 7, 9
Deze installaties worden gesloten. Het personeel wordt overgebracht naar het Hospitaalcentrum Nantes.

Reservehospitaal 8, 22
Het personeel van deze hospitalen vertrekt naar Berck-Plage.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
Vanaf 20 mei breken moeilijke dagen aan. De gewonden die de dag voordien toekwamen in Rang-du-Fliers vinden geen plaats meer in de overvolle hospitalen van Berck. Ze kunnen slechts gedeeltelijk ontscheept worden. Alleen de zwaar gekwetsten worden te Berck opgenomen. De anderen, meer dan 300, moeten op de treinen blijven. Het station wordt dan ook een ad-hoc annex van het hospitaalcentrum.De medische evacuatietreinen T.E.M. 4 (Train d’Evacuation Mixte 4) onder bevel van Geneesheer Adjudant Castelain en T.E.M. 3 onder bevel van Geneesheer Luitenant Stuyck komen aan te Rang-du-Fliers. De beide treinen verlieten Oostende op 18 mei met aan boord een totaal van ongeveer 1.200 gewonden van de reservehospitalen. Te Berck is men radeloos. De dokters weten niet waar eerst kijken. Men moet absoluut de gezonde mannen op transport stellen maar men heeft geen voertuigen. Bovendien weet men dat de Duitsers op komst zijn. Er wordt voor hen een bevel `sauf qui peut’ uitgevaardigd. Ze worden aangemaand naar het zuiden te trekken en zo gebeurde ook. De gekwetsten zelf worden slecht of niet verzorgd. Zij die deze periode beleefden hebben er een afschuwelijke herinnering aan over gehouden. Evacuatietrein T.E.M. 6 kan het station van Arras bereiken waar treinchef Geneesheer Luitenant Vandervael kan telefoneren met Berck-Plage. Het hospitaalcentrum stuurt de trein door naar Abbeville in de hoop dat van hier uit een rijpad naar Rang-du-Fliers kan bekomen worden. Het treinstel zal nooit aankomen.

MH Doornik
De colonne van het hospitaal verlaat Saint-Pol en trekt verder naar het zuiden via Hesdain, Montroeuil, Abbeville en Vlaugies.  De eindbestemming wordt het nieuwe Belgische hospitaalcetrum te Nantes.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
Vanaf 08u00 worden de telefonische verbindingen met Berck-Plage afgesneden terwijl zieken en gewonden blijven toestromen. Het Belgisch commando van het hospitaalcentrum tracht de lichte zieken vooralsnog te evacueren naar Nantes. In het Maritiem hospitaal wordt een detachement samengesteld van 300 genezen verklaarde militairen die toevertrouwd worden aan Kapitein-commandant Linard de Guertechin. Vergezeld van een andere officier moet hij proberen de Somme te overschrijden bij Abbevile en Bernay te bereiken. ‘s Namiddags komt het detachement, dat zonder eten noch medische begeleiding de baan werd opgestuurd, al terug omdat alle bruggen op de Somme door de vijand bezet zijn. Majoor Brouyere slaagt erin Saint-Adresse te bereiken en wordt doorgestuurd naar Bernay waar hij zich één miljoen Belgische frank laat overhandigen voor het hospitaalcentrum van Berck. Hij vertrekt zonder uitstel terug naar Berck via Fécamp, Dieppe en Le Tréport. Aan de Somme gekomen moet hij onverrichter zake terugkeren, er is geen doorkomen aan. Intussen wordt de toestand in het Maritiem hospitaal meer en meer kritiek. Naast de overbezetting der lokalen stelt zich een bevoorradingsprobleem. De bevoorrading is nijpend aangezien ook de lokale kruidenierswinkels volledig leeg zijn en zich niet konden zich herbevoorraden. Dankzij de vrachtwagens van het HRM van Tielt en benzine ‘gerecupereerd’ van een verlaten Frans vliegveld kan het hospitaalpersoneel de ganse omgeving afzoeken. Overal in de wijde omgeving is de toestand tragisch maar door de onophoudelijke toewijding van Luitenant Renwart en Adjudant Custers kan een minimum aan levensmiddelen bezorgd worden aan het Maritiem hospitaal. Het achtergebleven personeel en de patiënten vernemen dat de Duitse troepen de Atlantische kust bereikt hebben en de krijgsgevangenschap nu onvermijdelijk geworden is. Nu het nog een kwestie van uren geworden is eer de bezetter Berck zal bereiken, slaat het pessimisme neer in het hospitaal.

Hospitaalcentrum Nantes in Frankrijk
Geneesheer Luitenant-kolonel Debry is inmiddels aangekomen in Nantes en werkt aan de installatie van het nieuwe hospitaalcentrum. De gezondheidsdienst zal tegen 22 mei ongeveer 7.500 nieuwe bedden kunnen organiseren.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
De stroomvoorziening valt uit te Berck-Plage. Tijdens de namiddag komen de eerste Franse gewonden toe die verklaren gewond te zijn in vuurgevechten te Berck-Ville, op nog geen 7Km van het hospitaal. Ook de Belgische Adjudant Custers heeft Duitse pantserwagens waargenomen aan de rand van de stad tijdens het uitvoeren van een corvee met een ploeg van het hospitaal. De nakende inname van de stad leidt tot enige paniek onder de Belgen. De aankomst van de Duitsers in de hospitalen verliep rustig en zonder veel ruchtbaarheid. Een Duitse officier kwam het personeel melden dat ze krijgsgevangen waren.Zich bewust zijnde van de ellendige omstandigheden in de hospitalen te Berck, slaagt de Franse verbindingsofficier Commandant (Majoor) Detige erin om per schip van Berck naar Dieppe te varen en vervolgens bij de Belgische Luitenant-generaal Vincotte te Rouen te gaan pleiten voor de evacuatie van alle gewonden uit Berck-Plage. Vincotte neemt contact op met de Franse militaire bevelhebber te Duinkerke, Admiraal Darlan, om te trachten een evacuatie op te starten. Dit plan wordt nooit uitgewerkt.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
Hoewel de aanvoer van patiënten per trein stilgevallen is, blijven gewonde of verloren geraakte Belgische, Franse en Britse militairen toestromen in de hospitalen te Berck. Alle bijkomende opnames komen gewoon in de gangen van de gebouwen op de grond terecht. Berck-Plage wordt ingenomen door de Duitsers, die aanvankelijk geen aandacht schenken aan wat er in de Belgische hospitalen plaats vindt.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
Het front rukt verder op naar het noorden, richting Boulogne. Berck-Plage komt dan ook al snel buiten de gevechtszone te liggen en een relatieve rust keert weer. Er zijn nu meer dan 2.000 gewonden opgenomen in het hospitaal, Belgische of Engelse militairen, burgers, mannen, vrouwen en kinderen in nood. De gangen lagen vol met lichamen op stro of gewoon op de grond. In deze situatie zal pas op 27 mei verandering komen.

Hospitaalcentrum Nantes in Frankrijk
Ook de colonne van het MH Doornik bereikt nu Nantes.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
De Duitsers laten de hospitalen gewoon verder werken en het Belgisch personeel evenals de gewonden genieten van een relatieve vrijheid. Geen spoor van agressiviteit aan beide zijden. Men observeert elkaar. De ontwapende Belgische militairen wandelen in uniform op de dijk en laten zich fotograferen door de Duitse propagandadienst voor het Casino.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
De Duitse bezetter bemoeit zich nu wel met de Belgische hospitalen te Berck. De gebouwen worden uitgekamd en alle ambulante patiënten en zowel het militaire als het civiele personeel worden overgebracht naar het nabije vliegveld om krijgsgevangen gemaakt te worden. Enkele artsen mogen samen met de bedlegerige patiënten achterblijven in de hospitaalinstallaties. Enige tijd later krijgen ze versterking van een 120-tal personeelsleden die van het vliegveld teruggestuurd werden. Intussen hebben de gewonden in de hospitalen wel van de gelegenheid gebruik gemaakt om in de keukens en verblijfsruimten van het personeel in te breken en zich te goed te doen aan het weinige nog aanwezige voedsel. De situatie te Berck wordt dan ook bijzonder dramatisch in de komende dagen.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
De manschappen vernemen via de radio het verschrikkelijke nieuws van de capitulatie van België. De hatelijke toespraken die er op volgden zweepten enigszins de geesten van onze Franse gastheren op met enkele wrijvingen tot gevolg die echter snel ophouden na de de tussenkomst van de Belgische directie bij de directrice van het Maritiem hospitaal.

Hospitaalcentrum Berck-Plage in Frankrijk
Tot 3 juni moet het hospitaalcentrum zich trachten te beredderen met het weinige overgebleven personeel. Vanaf die datum worden de hospitalen door de bezetter ontdaan van hun gewonden. Op 04 juni is het Casino als eerste aan de beurt, zonder twijfel omdat daar de meest gezonde mannen verbleven. Aanvankelijk worden alle gewonden die voldoende hersteld zijn krijgsgevangen gemaakt.Een Duitse officier deelt de soldaten mede dat zij zich moeten klaar maken voor vertrek. Rond de middag vertrekt een grote colonne gevangenen te voet naar Montreuil waar ze ‘s avonds rond 21u00 aankomen. Op 05 juni verblijven ze te Montreuil om op 06 juni een tweede etappe te voet van Montreuil naar Hesdin af te leggen. Op 07 juni gaat het verder te voet van Hesdin naar Saint-Pol. De 08 juni worden de gevangen per vrachtwagen vervoerd van Saint-Pol naar Cambrai om in de namiddag uit Cambrai te vertrekken per spoor. Op 09 juni rond 22u00 komen ze aan in het station Schaarbeek-Brussel. Iedere dag verlaten colonnes met gezonde soldaten Berck. Soms worden ook gewonden, waarvan sommigen tamelijk ernstig, in de colonne opgenomen. De bevolking van Berck kijkt onder een brandende zon ontsteld naar deze defilé van lijdenden. Allen zullen ze dezelfde weg afleggen: de eerste dag te voet van Berck naar Montreuil, de tweede dag te voet van Montreuil naar Hesdin, de derde dag te voet van Hesdin naar Saint-Pol, de vierde dag van Saint-Pol nar Cambrai per camion om eindelijk van Cambrai naar Brussel te sporen. Op 05 juni wordt het Hôpital Lannelongue leeggemaakt gevolgd door het Hôpital Maritime op 08 juni. Ten slotte worden de overige gewonden en het personeel terug naar ons land overgebracht. Op 13 juni zullen nog 48 artsen, 8 apothekers, een 300-tal personeelsleden en ongeveer 100 gewonden overblijven in de hospitalen Lannelongue en Maritime. Het Hôpital Lannelongue sluit zijn deuren op 28 juni gevolgd door het Hôpital Maritime op 2 juli 1940. De laatste militairen worden naar ons land overgebracht waarna het Hospitaalcentrum Berck-Plage ontbonden wordt. In de periode dat het Hospitaalcentrum Berck-Plage operationeel was bezweken er 24 Belgische militairen aan hun verwondingen. Gezien de grote aantallen gewonden die naar het hospitaalcentrum werden afgevoerd (meer dan 3.000) is dit relatief weinig. Inlichtingen uit de overlijdensakten die te Berck-Plage werden opgesteld vertellen ons wie zij waren, behalve voor twee onder hen die naamloos begraven werden.

Staf/2TGK
Op 10 mei werkt het hoofdkwartier van het 2de Territoriaal Geneeskundig Korps te Antwerpen.  Het korps gaat over tot de volledige mobilisatie van zes Territoriale Geneeskundige Compagnies en vijf Hospitaalcentra, namelijk:

• Hospitaalcentrum van Gent,
• Hospitaalcentrum van Brugge,
• Hospitaalcentrum van Oostende,
• Hospitaalcentrum van Blankenberge
• Hospitaalcentrum van Zeebrugge.

Elk Hospitaalcentrum controleert één of meerdere Militaire Hospitalen (HM), Aanvullingshospitalen (HMC) en Reservehospitalen (HMR).  De 1Cie mobiliseert te Gent, de 2Cie te Lier, en de 3Cie, 4Cie, 5Cie en 6Cie te Oostende en Brugge.  In deze laatste stad bevindt het mobilisatiedepot voor deze eenheden zich aan de Oliebaan en het oorlogskantonnement in het Sint-Leocollege aan de Carmerstraat.

Het Centraal Bureel voor de Boekhouding van het korps wordt eveneens te Oostende gemobiliseerd.

Hospitaalcentrum Gent

• HMR 29
  Het Sint-Pietersinstituut wordt overgenomen door het 2TGK.  Het hospitaal zal tussen 10 en 16 mei zo’n 250 lichtgewonden opnemen.
• HMC Gent (Feestpaleis)
  Het aanvullingshospitaal (HMC) Gent dat reeds in december 1939 werd gemobiliseerd, wordt bij het begin van de oorlog bevolen door Majoor Geneesheer G. Cambrelin die wordt bijgestaan door Kapitein Geneesheer F. Derom als officier-adjunct.

Hospitaalcentrum Oostende

• HMR 43
  In het Royal Palace Hotel worden zo’n 150 militairen verwacht.  Aan het eind van de dag zullen slechts een officier en een tiental manschappen toegekomen zijn.
• HMR 45
  Het Grand Hôtel Splendid wordt overgenomen en zal in de daarop volgende dagen ingericht worden tot een hospitaal met 116 bedden, waaronder een isolatieafdeling van 18 bedden voor besmettelijke zieken.  Het hotel zal op 16 mei inzetbaar zijn.

Hospitaalcentrum Blankenberge

• HMR 60
  Het 2TGK neemt het Grand Hôtel des Bains et des Familles te Blankenberge over.  Dit hotel zal ingericht worden als hospitaal voor stomatologie en maxillo-faciale heelkunde.  Er worden 500 bedden gepland.  Het personeel zal bestaan uit 6 chirurgen-stomatologen, 6 tandartsen, en 18 gespecialiseerde verpleegkundigen voor de operatiezalen.  In eerste instantie wordt de mobilisatiekoffer voor HMR 60 opgehaald in het Militair Hospitaal van Brugge.
• HMR 73 (Hotel Continental te Blankenberge)
  Wanneer Leo Elaut ‘s ochtends thuis te Belsele wakker schrikt door overvliegende toestellen van de Luftwaffe, bevestigt zijn chauffeur die hem naar zijn dagtaak als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Gent dient te brengen dat de oorlog is uitgebroken. Dokter Elaut is eveneens reserveofficier bij ons leger en is aangeduid als bevelhebber van het Reservehospitaal 73 in Hotel Continental te Blankenberge. Hij besluit om zijn oproepingsbevel af te wachten en gaat die dag gewoon werken te Gent. Aan de universiteit heerst de grootste chaos. Diverse professoren hebben besloten om een ad-hoc eindexamen af te leggen van de laatstejaarsstudenten en de faculteit te sluiten, terwijl anderen hier niet willen van weten en gewoon door willen gaan met de lessen. Dokter Elaut keert aan het eind van de dag terug naar Belsele en krijgt omstreeks 23u30 onverwacht bezoek van een luitenant van het 62ste Linieregiment met een opeisingsbevel voor accommodatie. De eenheid van de luitenant is aangekomen Belsele en de man wordt ingekwartierd in de woning van de familie Elaut.

Staf/2TGK
De staf verlaat Antwerpen en verplaatst zich naar Oostende.  Te Antwerpen zal nog een achterwacht blijven tot 14 mei.

Hospitaalcentrum Oostende

• HMR 43
  In het Royal Palace Hotel is de personeelssituatie er niet beter op geworden.  Med LtKol Roelens laat de beschikbare manschappen vertrekken naar HMR 47 (Grand Hôtel de la Plage) op de zeedijk.  Het hospitaal zal nooit operationeel worden.

Hospitaalcentrum Blankenberge

• HMR 60
  Bij aankomst te Blankenberge blijkt het Grand Hôtel des Bains et des Familles gesloten te zijn.  De zaak is enige tijd voordien failliet gegaan en er is geen stromend water of elektriciteit meer.  Er wordt getracht om een en ander te herstellen met de beschikbare manschappen.

• HMR 73 (Hotel Continental te Blankenberge)
  Leo Elaut keert terug naar Gent waar de polikliniek van de universiteit ontruimd wordt. Op het middaguur ontvangt hij zijn oproepingsbevel per telegram. De arts dient zich naar het militair hospitaalcentrum van Brugge te begeven om het mobilisatiedossier van Reservehospitaal op te pikken en moet dan naar Blankenberge. Na een omweg via Belsele voor het oppikken van zijn uniform en afscheid nemen van vrouw en kinderen, vertrekt Elaut naar Brugge waar hij te 19u00 aan het militair hospitaal toekomt. Er valt geen enkele officier te bespeuren en na heel wat zoekwerk kan dokter Elaut van Adjudant Vermeylen vernemen dat hij maar beter de volgende ochtend kan terugkomen om zijn marsorders richting Tielt in ontvangst te nemen. Reservehospitaal 73 zal niet worden opgericht, en Geneesheer Luitenant Elaut word nu directeur van het Reservehospitaal 62 te Tielt. Elaut zal in het Hotel Osborne op de Brugse grote markt logeren.

Hospitaalcentrum Brugge

• HMR 62 (Gesticht der Zusters van de Heilige Familie te Tielt)
  Geneesheer Luitenant Elaut verlaat samen met zijn personeel Brugge en kijkt op de trein naar Tielt het mobilisatiedossier van het HMR 62 na. In het Gesticht der Zusters van de Heilige Familie dient een lazeret van 900 bedden uit te grond gestampt te worden. Bij aankomst omstreeks 16u00 stuit de nieuwe directeur op enkele officieren van het militair hospitaal te Luik die met een opeisingsbevel voor het zelfde gebouw staan te zwaaien. Na overleg wordt dan maar besloten dat Geneesheer Majoor Englebert Pireaux, commandant van het MH Luik, de leiding op zich zal nemen en het reservepersoneel van Lt Med Elaut zich onder zijn bevel zal stellen.

Hospitaalcentrum Blankenberge

• HMR 60
  Het Grand Hôtel des Bains et des Familles blijkt niet voldoende hersteld te kunnen worden te zijn om 500 bedden gebruiksklaar te maken.  Het nabijgelegen Hotel Pauwels-D’Hondt wordt een bijgebouw voor HMR 60.  Ondertussen gaan enkele chirurgen aan de slag in HMR 73 in Hotel Continental.

Hospitaalcentrum Brugge

• HMR 62 (Gesticht der Zusters van de Heilige Familie te Tielt)
  Een konvooi paardengespannen van het transportkorps brengt het eerste hospitaalmaterieel naar het gesticht. Dokter Pireaux besluit om naast een heelkundige ook een geneeskundige afdeling te openen en laat hiervoor het nabijgelegen Sint-Jozefscollege opeisen.

Staf/2TGK
De 2Cie verlaat Lier en vervoegt Oostende.

Hospitaalcentrum Brugge

• HMR 62 (Gesticht der Dames van de Heilige Familie en Sint-Jozefscollege te Tielt)
  Op het dak van de beide gebouwen worden grote rode kruisen geschilderd om vriend en vijand duidelijk te maken dat het om een hospitaal gaat. Er worden ook verschillende detachementen de stad in gestuurd om divers hospitalisatiematerieel op te eisen: bij de burgers worden onder meer bestek, kookgerei, lakens, dekens en nachtemmers opgehaald. Er wordt verteld dat de eerste gewonden binnen twee dagen zouden toekomen.

Hospitaalcentrum Brugge

• HMR 62 (Gesticht der Dames van de Heilige Familie en Sint-Jozefscollege te Tielt)
  Lt Med Elaut vertrekt met een groep vrachtwagens naar Gent om nog bijkomende uitrusting voor het nieuwe lazaret op te halen. Er zijn nog steeds geen gewonden toegekomen in het reservehospitaal.

Hospitaalcentrum Blankenberge

• HMR 60
  Het personeel in het Grand Hôtel des Bains et des Familles en het Hotel Pauwels-D’Hondt werken verder aan de inrichting van het heelkundig centrum.  Hierbij wordt het eerste gebouw opgegeven als hospitaal en alleen gebruikt voor het logement van de militairen.  Op dag zes van de mobilisatie zou het chirurgisch materiaal moeten aankomen uit het depot van het Militair Hospitaal te Brugge.  Dit gebeurt echter niet, zodat in het hospitaal geen enkele ingreep zal uitgevoerd worden.

Hospitaalcentrum Gent

• HMR 29
  Het hospitaal in het Sint-Pietersinstituut zal eveneens gesloten worden en start met de evacuatie van zijn patiënten. 

Hospitaalcentrum Brugge
Om 19u00 start professor Jozef Sebrechts, ondervoorzitter van het Rode Kruis van België, met de overname van het hospitaalcentrum.

• HMR 41 (Sint-Vincentiusinstituut te Torhout)
  Dit hospitaal wordt op weg gestuurd naar Berck-Plage.
• HMR 62 (Gesticht der Dames van de Heilige Familie en Sint-Jozefscollege te Tielt)
  ‘s Ochtends komen enkele gewonde Franse soldaten toe. De militairen raakten gewond tijdens de aftocht van het  7de Franse Leger doorheen ons land, bij een van de talrijke luchtaanvallen of door ongevallen onderweg. Om 16u30 krijgt Majoor Pireaux het bevel om de aftocht naar Frankrijk te vervoegen en om 22u00 klaar te staan met manschappen en materieel in het station van Tielt. Het inpakken gaat bijzonder snel en reeds om 19u00 zijn de vrachtwagens klaar voor de aftocht. Vanaf 21u00 wordt gestart met het overladen van alle goederen op een klaarstaand treinstel.

Hospitaalcentrum Blankenberge

• HMR 60
  In het Hotel Pauwels-D’Hondt wordt een röntgenapparaat in gebruikt genomen.  Het toestel is de persoonlijke eigendom van een van de artsen.  Er worden slechts 80 van de 500 voorziene bedden ingericht.

Staf/2TGK
De 1Cie verlaat Gent en vervoegt Oostende.

Hospitaalcentrum Gent

• HMR 29
  Het personeel van het hospitaal in het Sint-Pietersinstituut vertrekt naar Berck-Plage.
• HMC Gent (Feestpaleis)
  Om 10u00 komt Dokter Van Cauwenberg van het Rode Kruis aan om het hospitaal te sluiten.  De gewonden worden aan boord van een medische evacuatietrein geladen en vertrekken nog diezelfde dag naar het hospitaalcentrum van Berck-Plage.  Het Feestpaleis wordt rond 17u00 overgedragen aan het Rode Kruis.

Hospitaalcentrum Brugge

• HMR 34
  Ook het personeel van HMR 34 vertrekt naar Le Touquet om van hier uit doorgestuurd te worden naar Berck-Plage.
• HMR 62
  De trein met het personeel en een gedeelte van het materieel van het hospitaal verlaat Tielt rond 02u00 en rijdt aanvankelijk naar het spoorwegknooppunt te Lichtervelde om van hier uit de lijn naar Diksmuide te volgen. De rit verloopt bijzonder vlot en om 07u00 wordt het station van Veurne binnen gereden. Aan boord van de trein bevinden zich ongeveer 350 militairen. Na een korte pauze bereikt de trein De Panne omstreeks 08u00 en kunnen de Belgen nog een half uur later de grens over rijden. Tot Duinkerke gaat het vlot, maar bij aankomst hier omstreeks 09u30 valt alle treinverkeer stil. Uiteindelijk kan een rijpad vrijgemaakt worden om 17u15 en komt het treinstel van HMR 62 weer op gang. Tijdens de nacht komen de militairen via Etaples aan te Rang-du-Fliers. Het ander gedeelte van het materieel dat de dag voordien op vrachtwagens vrachtwagens werd geladen vertrekt in konvooi richting Frankrijk onder bevel van Kapitein-commandant Pierret.

Hospitaalcentrum Oostende

• HMR 45
  Het Grand Hôtel Splendid zal geen patiënten opnemen.  Het personeel wordt doorgestuurd naar Anetz nabij Agde in Frankrijk.

Hospitaalcentrum Blankenberge

• HMR 60
  Het personeel in het Grand Hôtel des Bains et des Familles geeft het hospitaal over aan het Rode Kruis en zal op 18 mei vertrekken naar het nieuwe hospitaalcentrum te Nantes.  In eerste instantie moet de colonne van 105 personeelsleden verdeeld over 1 motorfiets, 1 autobus, 1 vrachtwagen, 5 bestelwagens en 16 personenvoertuigen naar Montreuil.

Staf/2TGK
Geneesheer Luitenant-kolonel Debry wordt aangeduid als commandant voor het nog op te richten hospitaalcentrum van Nantes en komt rond 15u00 toe te Berck-Plage.  Geneesheer 1ste Kapitein Maesschalk komt over van het Militair Hospitaal Oostende en wordt de nieuwe bevelhebber van het 2TGK.

‘s Avonds verlaat de rest van de staf van het 2TGK de stad Oostende om de aftocht naar Frankrijk te vervoegen.  De elementen van de 3Cie en de 4Cie die zich nog te Brugge bevinden, worden niet op de hoogte gebracht van de evacuatie naar het zuiden en blijven ter plekke achter.

Hospitaalcentrum Gent

• HMR 24
  De Normaalschool te Sint-Amandsberg wordt om 11u10 overgegeven aan het Rode Kruis.  Alle militaire zieken en gewonden zijn vertrokken.
• HMC Gent
  Nadat eerst de gewonden werden geëvacueerd vertrekt nu ook een colonne voertuigen van het HMC uit Gent naar Rijsel in Frankrijk. De voorziene bestemming is Berck-Plage. Het konvooi bestaat uit een allegaartje opgeëiste voertuigen, waaronder een autocar voor de verpleegsters en een grote rode camion van de brouwerij Meiresonne. Zoals de meeste andere voertuigen is deze zorgvuldig afgedekt met een reusachtig dekzeil gemerkt met een Rode Kruisteken. Het begeleidend personeel bestaat uit beroepsmilitairen en reservisten, dokters – onder meer de directeur van het HMC Maj Med Cambrelin en zijn staf, chauffeurs, verpleegsters, verplegers waaronder een aantal seminaristen en novicen, koks en bedienden. Alle voertuigen dragen links onder op hun voorruit een identificatieteken van het AMH, een soort laissez-passer. Specifiek voor dit konvooi is dat de families van de militairen worden meegenomen richting Frankrijk in de militaire voertuigen. In Rijsel wordt halt gehouden om er te overnachten. In de loop van de nacht komt het bericht binnen dat de colonne zich niet naar Berck-Plage dient te begeven maar dat de nieuwe eindbestemming de Franse stad Nantes is.

Hospitaalcentrum Brugge
Het centrum bevestigt om 13u00 dat alle installaties in handen zijn van het Rode Kruis.  Twee gewonde en een zieke militair werden overgegeven aan de burgerdiensten.

• HMR 62
  Het personeel van reservehospitaal 62 wordt in eerste instantie doorgestuurd naar het Hôpital Lannelongue, een onderafdeling van het Hôpital Maritime gebouwd in 1924 voor volwassen mannelijke patiënten. Tijdens de namiddag vinden de militairen hun definitieve nieuwe standplaats in het Hôpital Maritime zelf. Het reservehospitaal houdt op te bestaan en manschappen en materieel worden verdeeld binnen de nieuwe eenheid.

Hospitaalcentrum Oostende

• HMR 47, 48 en 49
  Drie aanpalende, prestigieuze hotels op de zeedijk te Oostende waren ingericht als militair hospitaal en stonden onder bevel van 1Kapt Med Beckers. Het betreft het Grand Hotel de la Plage, (Hôpitale Militaire de Reserve Nr 47), het Hotel de l’Océan (HMR Nr 48) en het Grand Hotel Continentale (HMR Nr 49). De drie reservehospitalen krijgen op 18 mei bevel hun deuren te sluiten en de gewonden over te brengen naar Frankrijk. Alle vervoerbare gewonden en het personeel van de hospitalen worden naar het station van Oostende gebracht waar ze kunnen instijgen in de medische evacuatietrein T.E.M. Nr 6 die onder bevel stond van Lt Med Vandervael. De niet-vervoerbare gewonden worden overgedragen aan het Rode Kruis. De nacht van 18 op 19 mei wordt op de trein in het station van Oostende doorgebracht.

Detachment Kapt Van Heddeghem (3Cie/2TGK en 4Cie/2TGK te Brugge)
Kapitein Van Heddeghem beseft dat de staf van het 2TGK vertrokken is uit Oostende en gaat te rade bij het Plaatscommando van Brugge over het lot van de elementen van de 3Cie en de 4Cie die zich nog in de stad bevinden.  Om 13u00 mogen Van Heddeghem en zijn militairen eveneens naar Frankrijk afreizen.  Dit detachement zal niet langer doorheen de Duitse linies langsheen de Somme kunnen en wordt gevangen genomen.

Hospitaalcentrum Gent in Frankrijk

• HMC Gent
  Tijdens de tweede dag wordt doorgereisd van Rijsel via Arras naar Amiens. In Amiens komt het konvooi in een bombardement terecht. De colonne maakt snelheid maar een bom slaat in voor één van de voertuigen. De chauffeur verliest de controle over het stuur en knalt tegen een blinde muur waarbij de chauffeur ernstig gewond raakt en de auto zwaar beschadigd moet worden achtergelaten. Het konvooi houdt halt in Amiens aan de Somme om te overnachten.

Hospitaalcentrum Blankenberge in Frankrijk

• HMR 60
  Het personeel verlaat de Panne tijdens de nacht van 18 op 19 mei en steekt om 01u00 de grens over.  Om 05u00 worden de voertuigen bijgetankt te Bergues.  Een personenwagen en de autobus moeten onderweg achtergelaten worden door panne.  Via Montreuil rijdt de colonne omstreeks 18u00 Abbeville binnen.  Het detachement overnacht te Neufchâtel-en-Bray

Staf/2TMK in Frankrijk
Geneesheer Luitenant-kolonel Debry is samen met Geneesheer Kolonel Sillevaerts aangekomen te Nantes en start met de organisatie van het nieuwe Belgische hospitaalcentrum.  Debry werkt van uit een kantoor in het gebouw van de Franse regionale directie van de gezondheidsdienst.  Hij beschikt over 20 mei over een klein maar voldoende aantal administratieofficieren 

Hospitaalcentrum Gent in Frankrijk

• HMC Gent
  Vreemd genoeg zet het konvooi van het HMC Gent zijn tocht in de vroege ochtend verder langs de Somme richting Abbeville. De colonne wordt regelmatig overvlogen door Duitse jachtvliegtuigen maar aanvallen blijven uit. Blijkbaar bieden de Rode Kruistekens voldoende bescherming. De Duitsers zijn niet veraf want overal waar de colonne passeert blazen Franse genietroepen de bruggen over de Somme op, soms zo dicht achter de colonne dat de manschappen de brug de lucht zien ingaan. Er kan niet snel gevorderd worden want de wegen zitten vol vluchtelingen verweven met Franse en Engelse troepenkonvooien op weg naar het noorden.  Het Belgisch konvooi passeert meerdere stations en militaire vliegvelden, militaire doelwitten bij uitstek die op regelmatige tijdstippen aangevallen worden. De dokters zijn blijkbaar niet voldoende tactisch geschoold om dergelijke risico’s te vermijden. Tegen de middag steekt de colonne de Somme over in Abbeville die op dat ogenblik flink gebombardeerd wordt. Eens de Somme voorbij volgen ze de Franse kust van Le Tréport tot Dieppe waar opnieuw halt gehouden wordt.

Hospitaalcentrum Brugge

• HMR 34
  Wanneer de Duitsers het hospitaalcentrum te Berck-Plage naderen, besluit Med Lt Dusart om een poging te wagen om met zijn personeel naar het zuiden te ontkomen.  De kleine colonne wordt echter tegengehouden te Morlay nabij Noyelles en teruggestuurd naar Berck-Plage.

Hospitaalcentrum Blankenberge in Frankrijk

• HMR 60
  De colonne rijdt verder en passeert te Rouen omstreeks 13u30.  De volgende overnachting is te Bernay.

Hospitaalcentrum Oostende

• HMR 47
  Ondanks het feit dat het hospitaal werd overgedragen aan het Rode Kruis blijven gewonde militairen toestromen, sommige onder met zware verwondingen. Ze worden opgevangen door het verplegend personeel van het Rode Kruis waarvan velen als vrijwilliger vlak voor het begin van de oorlog een korte opleiding kregen. Op één van de verdiepingen van het hotel werd een operatiezaal ingericht. [1]

Hospitaalcentrum Blankenberge in Frankrijk

• HMR 60
  De colonne verlaat Bernay en rijdt via Gassée en Alençon naar Laval om hier de nacht door te brengen in het Franse militaire hospitaal.  In de daarop volgende dagen zal het personeel verdeeld worden onder de diverse medische installaties van Bretagne.

Hospitaalcentrum Gent in Frankrijk

• HMC Gent
  Na de vorige dag van Dieppe naar Rouen gereden te zijn trekt de colonne op 22 mei van Rouen naar Evreux waar ze kort na de middag toekomen. In Evreux bevindt zich ook een gemotoriseerde Engelse eenheid (allicht van de Britse Beauman Division die een depot had in Evreux) die in actie schiet wanneer een driemotorig Duits transportvliegtuig er een groep parachutisten afwerpt. De Engelsen omsingelden snel de landingszone en openden het vuur. De para’s worden bij hun landing gevangen genomen. De Belgische voertuigen zitten zonder benzine maar een Frans officier weigert de Belgen te bevoorraden. De Franse benzine blijkt echter opgeslagen in Engelse jerrycans. Eerste Sergeant Michaël Weise, die in 1914-18 vier jaar in Engeland verbleef en goed Engels spreekt, wendt zich tot de Britten. Deze eisen hun jerrycans terug waarop de woedende Fransman tot toegeven gedwongen wordt. De voertuigen worden bijgetankt waarna ze doorreizen naar Chartres. Iets voorbij Evereux splitst de colonne op in twee delen die elk afzonderlijk hun weg naar Nantes zullen verderzetten. In Chartres wordt de nacht doorgebracht.

Hospitaalcentrum Oostende in Vlaanderen

• HMR 47
  Het 1ste Geneeskundig Korps van het Leger krijgt de opdracht om een Medisch-Chirurgisch Centrum in te richten te Mariakerke en Oostende.  Omstreeks 16u30 komen de enkele officieren van de Zware Heelkundige Ambulance van deze formatie aan bij het Grand Hôtel de la Plage.  Het hotel wordt in lamentabele toestand aangetroffen.  De luchtaanvallen op Oostende hebben heel wat schade aangericht, de meeste ramen hebben geen vensterglas meer.  Binnen- en buitendeuren hangen uit de scharnieren.  Plafonds zijn beschadigd.  In het hotel zijn zo’n 600 zieken en gewonden met een minimum aan personeel van het Rode Kruis.

Hospitaalcentrum Oostende in Frankrijk

• HMR 45
  Het personeel is aangekomen in het militaire kamp te Agde.  Med Lt Kullman zal zich hier om de talrijke Belgische jongeren van de CRAB met tuberculose bekommeren.

Hospitaalcentrum Gent in Frankrijk

• HMC Gent
  Na vanuit Chartres naar Le Mans gereden te zijn om daar te overnachten, rijdt de colonne op 24 mei van uit deze stad via Angers naar Mésanger dat zich halfweg Angers en Nantes bevindt. Hier komen de twee delen van de colonne terug samen en kunnen ze hun weg vervoegen naar Nantes.

Hospitaalcentrum Oostende in Frankrijk

• HMR 45
  De artsen en het personeel van de Zware Heelkundige Ambulance van het 1ste Geneeskundig Korps van het Leger hervatten de operaties.  De operatieploegen wisselen elkaar om de 3 uur af, zodat continu kan gewerkt worden.  Het sterilisatievoertuig en het röntgenvoertuigen die op de zeedijk geparkeerd staan, worden gemitrailleerd door de Luftwaffe en verplaatst naar de binnenkoer van een naastgelegen gebouw.

Hospitaalcentrum Oostende

• HMR 47
  Het reservehospitaal in het Strandhotel (Grand Hotel de la Plage) te Oostende wordt op 24 mei om 15u30 door de Luftwaffe gebombardeerd. Drie bommen treffen het gebouw ondanks het rood kruis dat op het dak van het hotel was geschilderd. Eén bom treft de operatiezaal waarbij tijdens een aan de hand zijnde operatie een vrouwelijke arts (Angeline Poireau – TBC), een verpleegster (Marie Vanglabbeke – TBC) en een militair om het leven komen. De Luitenanten Geneesheer Bonet en Machuret [2] die eveneens aan het werk waren in de operatiezaal raken ernstig gewond.  In de inkomhal worden Onderluitenant Geneesheer Hublet, dokter van wacht, en en verpleger gedood.  Niet alle zalen met zwaar gewonden en pas geopereerden van het  Strandhotel kunnen ontruimd worden. Naar verluid komen meerdere gewonde soldaten (sommige bronnen spreken van 50 slachtoffers – TBC) om in de brand na het bombardement.  Het waterleidingnet in Oostende is niet langer operationeel, zodat de brandweer bluswater moet pompen uit de vijver van het Leopoldpark.  Geneesheren en verpleegsters evacueren met behulp van het XXVIIste Bataljon Wachters van Verkeerswegen en Inrichtingen   (XXVII/GVCE) [3] zo goed als mogelijk de gewonden naar het nabijgelegen HMR 53 gevestigd in het  “Institut des Dames du Sacre-Coeur”, een pensionaat in een nonnenklooster op de zeedijk te Mariakerke.  In het HMR 53 worden de geëvacueerde gewonden in de eetzaal op militaire britsen te rusten gelegd.  Later worden ook enkele gewonden ondergebracht in het HMR 51 gevestigd in het hotel “Alfa” eveneens te Mariakerke.  Op het eind van de oorlog worden de overgebleven gewonden geëvacueerd naar het Sint-Janshospitaal in Brugge [3].
  Het hotel wordt opgegeven en de Zware Heelkundige Ambulance van het 1ste Geneeskundig Korps van het Leger verhuist naar HMR 16 in het Hotel Midland te Raversijde.

Staf/2TGK in Frankrijk
Te Nantes bevinden zich 72 artsen, enkele honderden manschappen van de gezondheidsdienst en ongeveer 2.000 patiënten. Het Hospitaalcentrum Nantes onder Geneesheer Luitenant-kolonel Debry zal een unieke rol spelen binnen het verhaal van het Belgische leger in Frankrijk daar een belangrijk deel van van de middelen rechtstreeks ten voordele van het Franse leger zal ingezet worden. Verschillende detachementen van militaire artsen en steunpersoneel worden uitgestuurd om aanvullingshospitalen van het Franse leger te gaan versterken, zowel in de wijde omgeving van Nantes als in Bretagne. Het hospitaalcentrum staat ook in voor de Medische steun aan de elementen van de 7de Infanteriedivisie die zich in Bretagne bevinden.

Hospitaalcentrum Gent in Frankrijk

• HMC Gent
  Het personeel van het HMC Gent wordt toegevoegd aan het hospitaalcentrum van Nantes. De families die zijn meegereisd worden op verschillende locaties in de stad ondergebracht.

Hospitaalcentrum Brugge in Vlaanderen

• HMR 33 (Abdij Zevenkerken)
  Het Militair Reserve Hospitaal Nr 33 (HMR 33), dat zich in de Abdij van Zevenkerken te Sint-Andries nabij Brugge bevindt, is nog steeds operationeel en heeft gedurende de laatste dagen van de achttiendaagse veldtocht heel wat gewonden opgenomen. In totaal bevinden zich op 28 mei een 900-tal gewonde militairen in het hospitaal. Een tachtigtal militairen zullen bezwijken aan hun verwondingen en  begraven worden op een militair kerkhof gelegen in een bos vlakbij de abdij. De meeste onder hen worden in de komende dagen door hun familie overgebracht naar hun woonplaats maar 26 gesneuvelde militairen zijn er nog steeds begraven.

Staf/2TGK in Frankrijk
De Duitsers rukken verder op en naderen Bretagne. Er worden plannen gemaakt om Nantes te ontruimen en richting Toulouse te trekken. Wanneer de Fransen op 18 juni beslissen om Bretagne op te geven verlaat het hospitaalcentrum Nantes.

Hospitaalcentrum Gent in Frankrijk

• HMC Gent
  Ook het HMC Gent verlaat op 18 juni de stad Nantes. Ze overschrijden de Loire in Nantes en trekken richting Poitiers. Vanaf Poitiers volgen ze een tijdje de loop van de rivieren Clain en Charente. Sedert de capitulatie van de Belgische strijdmacht op 28 mei, zijn sommige Fransen niet meer zo vriendelijk. Zo weigeren ze in sommige etablissementen de Belgen te bedienen. Het Vlaams dat ze ons horen spreken zal er wellicht voor iets tussen zitten want ze werden ook al eens verweten voor `Sales Boches’, een scheldwoord dat bij sommige van de mannen in het verkeerde keelgat schoot en leidde tot heftige woordenwisselingen. De tocht gaat verder via Angoulême, Périgueux, Villeneuve-sur-Lot, Agen, Moissac en Toulouse. Op 23 juni wordt het laatste stuk afgelegd van Toulouse naar Carcassonne om uiteindelijk te belanden in Montlaur waar ze zullen kantonneren.

Staf/4TGK
Het 4de Territoriaal Geneeskundig Korps (4TGK) krijgt het bevel over twee Hospitaalcentra:

• Hospitaalcentrum van Middelkerke
• Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

De staf van het korps mobiliseert te Brussel en zal in de hoofdstad blijven tot 14 mei. Het 4TGK zal eveneens de 1ste Kapitein Arthur Prevost en het personeel van de Muziekkapel van de Gidsen in zijn rangen opnemen.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 8
  Het Hotel Teirlinck wordt overgenomen door het leger en er wordt gestart met de inrichting.  Het hotel zal evenwel nooit functioneren als reservehospitaal.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  Med 1Kapt Georges Hendrickx komt toe in de Middenschool te Nieuwpoort en laat het schoolmeubilair en -materiaal uit de gebouwen verwijderen.  In het mobilisatiedossier blijkt een onwerkbaar bouwplan te zitten, zodat de officieren de planning moeten overdoen.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  Het grootste probleem met de Middenschool is de watervoorziening en de afvoer.  De klaslokalen beschikken niet over een waterleiding.  In de stad Nieuwpoort wordt een schilder opgevorderd om grote rode kruisen op het dak aan te brengen.

Hospitaalcentrum Middelkerke

• HMR 12
  Het Hotel Westende Bellevue is bedrijfsklaar en neemt de eerste patiënten op.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  De inrichting wordt voortgezet.  Om 15u00 vertrekt een vrachtwagen naar Brugge om beddenmateriaal op te halen.

Staf/4TGK
De staf van het 4TGK verlaat Brussel en installeert zich te Nieuwpoort.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  De aanpassingen aan de Normaalschool willen niet vlotten.  Med 1Kapt Henrickx verkrijgt een budget van 30.000 Frank en roept de hulp in van Aannemerij Kindt uit Oostende.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  In Nieuwpoort wordt een bestelwagen opgevorderd om naar Brugge te rijden en levensmiddelen, beddenlakens, geneesmiddelen en doktersmateriaal op te halen.  Het hospitaal plant nu 48 bedden.

Staf/4TGK
Tussen 18u00 en 20u00 verwittigt de staf alle bevelhebbers van zijn eenheden om alle installatiewerkzaamheden te staken en manschappen en materiaal klaar te maken voor transport.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  Het hospitaal vordert vijf vrachtwagens op voor het komende transport naar Frankrijk.

Staf/4TGK
De staf verlaat Nieuwpoort en wordt naar Nantes gedirigeerd. Op 18 mei wordt Le Touquet bereikt.

Hospitaalcentrum Middelkerke

• HMR 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 39
  De militairen van deze hospitalen verlaten ons land met bestemming Nantes.  In het HMR 11 (West End Hotel, Westende) worden vier zieken overgegeven aan het Rode Kruis.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  De colonne van het hospitaal verlaat Nieuwpoort om 17u45 en bereikt Calais om 21u30.
• HMR 4, 5, 7
  Het Rode Kruis laat alle niet-vervoerbare zieke en gewonden samenbrengen in HMR 5 (Grand Hôtel Océan) op de Zeedijk.

Staf/4TGK in Frankrijk
De staf reist verder van Le Touquet via Berck-Plage en bereikt Verton, een buurgemeente van Berck-Plage.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  De colonne verlaat Calais om 05u00.  Med 1Kapt Hendrickx bereikt Bosc-le-Hard in het departement Seine-Maritime om 20u00.  De colonne is echter onderweg uit elkaar geraakt en Hendrickx weet niet langer waar de rest van zijn eenheid zich ophoudt.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  Med 1Kapt Hendrickx en zijn detachement rijden verder naar Rouen.  Van hier uit wordt om 21u00 het dorp Borglie bereikt.  Onderweg is nog een vrachtwagen van de eenheid teruggevonden, maar deze moet door motorpech achtergelaten worden te Borglie. 

Staf/4TGK in Frankrijk
De staf van het 4TGK trekt verder van Verton naar Rouen en houdt even ten zuiden van deze stad halt te Bourgtheroulde.

Staf/4TGK in Frankrijk
Op 21 mei verplaatst de groep zich van Bourgtheroulde naar Le Mans.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  Te Borglie wordt de bemanning van de achtergelaten vrachtwagen op de trein gezet naar Nantes.  De rest van het detachement bereikt Durtal.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  Med 1Kapt Hendrickx en zijn detachement komen aan in Nantes.  Hier worden nog eens 3 vrachtwagens teruggevonden.

Hospitaalcentrum Nieuwpoort/De Panne

• HMR 3
  Het personeel wordt ingekwartierd te Saint-Herblon.

Staf/4TGK in Frankrijk
Majoor Warland wordt met ziekenverlof naar Montbert gestuurd en zal niet meer terugkeren naar het 4TGK. Hij brengt een korte tijd door bij de CRAB en werkt vanaf midden augustus in het Franco-Belgisch militair hospitaal van Carcassonne. Op 4 september 1940 zal hij terugkeren naar ons land. De nieuwe chef van het 4TGK wordt Geneesheer Kolonel Bya die overkomt van het Opleidingscentrum van de Gezondheidsdienst.

Staf/4TGK in Frankrijk
De staf van het 4TGK wordt doorgestuurd naar Montpellier om hier de organisatie van de gezondheidszorg voor de Belgische militairen te leiden.

Staf/4TGK in Frankrijk
De staf van het 4TGK krijgt een bevel om zich naar Toulouse te verplaatsen en de eenheden van de gezondheidsdienst die in de buurt van deze stad kantonneren te reorganiseren.

De Centrale Apotheek van het Leger (Pharmacie Centrale de L’Armée oftewel PCA) bestaat uit een directie, een eerste afdeling verantwoordelijk voor medicijnen en een tweede afdeling verantwoordelijk voor geneeskundig en heelkundig materiaal.  In vredestijd zijn de directie en de eerste afdeling gekazerneerd te Antwerpen en de tweede afdeling te Vilvoorde.  Een deel van de apotheek wordt al op 11 november 1939 overgebracht van het Militair Hospitaal in Antwerpen naar Sint-Kruis nabij Brugge.

De apotheek wordt ook gemobiliseerd, samen met het Algemeen Magazijn van het Hospitaalmaterieel.

De eerste orders om de Centrale Apotheek van het Leger te evacueren naar Frankrijk worden gegeven. Het is de bedoeling het PCA over te brengen naar Nantes aan de zuidrand van Bretagne teneinde een voorraad geneesmiddelen aan te legen voor het hospitaalcentrum dat in Nantes zal worden opgericht.

Er wordt begonnen met de uitvoering van de evacuatie van de centrale apotheek. Een eerste gedeelte van de geneesmiddelenvoorraad wordt op treinwagons geladen in Brugge en zal via Etaples naar Nantes doorreizen. Een ander gedeelte van de voorraad wordt op zeven vrachtwagens geladen en langs de baan Naar Berck-Plage gestuurd. Een derde deel van de stock blijft achter te Sint-Kruis tot de geneesmiddelen kunnen worden overgenomen door de Apotheek van het Leger.

Detachement Med Maj Etienne
De vrachtwagencolonne van de Centrale Apotheek van het Leger onder leiding van Apotheker Majoor Etienne en Apotheker Kapitein Discry komt aan te Berck-Plage na een lange rit van uit Brugge. De apotheek brengt een belangrijke hoeveelheid hospitaalmaterieel en geneesmiddelen mee die de installatie kan versnellen.

Detachement Med Maj Etienne
Na het uitladen van de voorraden rijdt de colonne op 20 mei door naar Nantes.  De rest van de reis moet via Saint-Valéry en Dieppe verlopen.  Bij de doortocht te Noyelles krijgt het voertuig van Med 1Kapt Discry te maken met een oververhitte motor.  Discry kan hierdoor niet op tijd de Somme oversteken en ontvlucht de aankomende Duitsers door terug te keren naar Beck-Plage.

Het Algemeen Magazijn van het Hospitaalmaterieel levert een bijkomende buffercapaciteit aan medisch materieel die een vlotte mobilisatie van de Gezondheidsdienst moet mogelijk maken.  Het magazijn bevindt zich te Vilvoorde en zal voor een belangrijk deel in tandem functioneren met de Centrale Apotheek van het Leger.

Lijst met hospitalen in Frankrijk waar de Gezondheidsdienst van het Belgische Leger actief was:

Ook het Rode Kruis van België speelde een erg belangrijke rol bij de medische hulpverlening in tijd van nood, maar dan van uit een positie van strikte neutraliteit.  Instellingen die onder het regime van het Rode Kruis gebracht werden, waren open voor zowel burgers als militairen van alle naties.  Opgenomen militairen mochten niet verder deelnemen aan het conflict.