Reglementaire benaming	15de Regiment Artillerie | 15ème Régiment d’Artillerie | 15A
Type	Regiment veldartillerie van het actieve leger
Ontdubbeld van	n.v.t.
Taalstelsel	Nederlandstalig
Onderdeel van	IIIde legerkorps
Bevelhebber	Kolonel Louis Swaluë
Adjudant-majoor	Luitenant W. Colleye
Standplaats	Versterkte Positie Luik
Samenstelling	I Groep (Cdt Charles Verbrugge)	1ste Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt G. Fréson) 2de Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Cdt Gérard Geelhand) 3de Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt P. Triest)
	II Groep (Majoor Alfred Tellier)	4de Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt H. Fouarge) 5de Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt J. Dutoy) 6de Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Kapt C. Wauthier)
	III Groep (Majoor André Verbeke)	7de Batterij met 4 x C105L M13 Schneider kanonnen (Cdt Joseph De Longrée) 8ste Batterij met 4 x C105L M13 Schneider kanonnen (Kapt ridder Edmond de Fabribeckers) 9de Batterij met 4 x C105L M13 Schneider kanonnen (Lt J. Horemans)
	IV Groep (Majoor Jean Duliere)	10de Batterij met 4 x C120 M31 FRC kanonnen (Lt A. Masset) 11de Batterij met 4 x C120 M31 FRC kanonnen (Cdt Albert Bouffioux)
	V Groep (Cdt Corneille Herman)	13de Batterij met 4 x C120 M31 FRC kanonnen (Kapt J. Lekeux) 14de Batterij met 4 x C120 M31 FRC kanonnen (Cdt ridder Jacques ‘t Serstevens)
	VI Groep (Cdt Maurice Dubois)	16de Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt H. Martin) 17de Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt E. Hanquet) 18de Batterij met 4 x Ob155 M17 Schneider houwitsers (Lt M. Pecriaux)
	Stafbatterij (OLt J. Ruette)

Staf/15A
Het 15de Regiment Artillerie (15A) vormt de legerkorpsartillerie van het IIIde Legerkorps (III/LK) en wordt als artillerieregiment van het actieve leger gemobiliseerd in zijn reguliere kazernes te Tienen en La Chartreuse te Luik bij de afkondiging van Fase A van het mobilisatieplan op 25 augustus 1939. Alle groepen van het regiment worden in september 1939 naar Luik gestuurd.

De staf verhuist vervolgens naar Saint-Walburghe. Door het feit dat 15A legerkorpsartillerie is, worden de groepen van 15A steeds in vuurversterking gegeven van divisieartillerie-eenheden. Hierdoor zullen de groepen betrokken zijn bij verschillende gevechten tijdens de achttiendaagse veldtocht, maar het regiment is als dusdanig niet zichtbaar.

Het III/LK, waartoe het 15A behoort, speelt een sleutelrol in de verdediging van de provincie Luik bij een mogelijke aanval van Duitsland. De opdracht van het III/LK omvat drie taken:

• Bezetten van de Alarmstelling langs de Belgische oostgrens tussen Lixhe via Teuven en Gemmenich tot Losheimergraben.
• Bezetten van een Voortuitgeschoven Stelling vanaf de Voerstreek in het noorden tot aan Stavelot in het zuiden om de vijand te vertragen en te kanaliseren.
• Verdediging van de Versterkte Positie Luik (Position Fortifiée de Liège oftewel PFL) op de Dekkingsstelling door het bezetten van vier defensie lijnen (PFLI tot en met PFLIV). De laterale grenzen van deze verdedigingsgordel rondom Luik worden gevormd door Lixhe in het noorden en Comblain-au-Pont en Engis in het zuiden.

Op 09 mei staat het 15A als volgt opgesteld doorheen de Versterkte Positie Luik:

• de Staf bevindt zich op de linkeroever van de Maas te Sainte-Walburge
• de Iste Groep (I/15A) heeft zijn stellingen te Jupille en zijn echelons te Bressoux
• de IIde Groep (II/15A) heeft zijn stellingen te Robermont en zijn echelons te Grivegnée
• de IIIde Groep (III/15A) staat opgesteld met geschut en echelons te Saint-Gilles
• de IVde Groep (IV/15A) staat in stelling te Milmort en heeft zijn echelons te Roccourt
• de Vde Groep (V/15A) heeft zijn stellingen te Montegnée en zijn echelons te Ans
• de VIde Groep (VI/15A) staat in stelling te Heure-le-Romain en heeft zijn echelons te Fexhe
• de 8ste Batterij (8/III/15A) tenslotte is gedetacheerd van de IIIde Groep en bezet een stelling te Houtain Saint-Siméon

Staf/15A
Het regiment ontvangt reeds tijdens de voormiddag de eerste berichten over het verloop van de Duitse aanval in de sector van de 7de Infanteriedivisie aan het Albertkanaal.

Ten gevolge van deze doorbraak ten noorden van Luik besluit de legerleiding tijdens de avond van 10 mei dat de posities tussen de forten van Luik ten oosten van de stad niet langer kunnen behouden worden door de infanterie van het III/LK. Om een eventuele omsingeling te voorkomen krijgt het korps het bevel om zijn troepen oost van de Maas terug te trekken en een nieuwe defensieve lijn in te nemen achter de Maas van Lixhe in het noorden tot aan de posities van de Groepering K te Comblain-au-Pont in het zuiden.  Deze linie wordt verdeeld in drie sectoren:

• De Groepering Gits blijft toegewezen aan de sector “Meuse-Aval” tussen Lixhe en Pontisse.
• De 3de Infanteriedivisie zal zich op twee echelons installeren op de linkeroever van de Maas, tussen de sector Meuse-Aval en de monding van de Ourthe.
• Een nieuwe groepering onder bevel van Generaal-majoor Robert Paret, Commandant Infanterie van de 2Div, wordt opgericht voor de verdediging van de sector Ourthe.  Deze nieuwe sector loopt langsheen deze rivier vanaf de monding tot Comblain-au-Pont.

Tegen de avond krijgt het regiment het bevel zich klaar te maken voor de afmars naar de westelijke oever van de Maas waarna de stukken uit hun stellingen gehaald worden.

I/15A
De Iste Groep die zich overdag te Jupille op de rechter Maasoever bevindt, ontvangt om 18u00 het bevel om zich bij het vallen van de nacht naar de westrand van Liers te begeven. Om 22u00 worden de stukken uit stelling gehaald. Dit werk verloopt bijzonder moeizaam omdat de wielen van heel wat vuurmonden vast zitten in de stevige kleigrond van de stelling.

II/15A
De IIde Groep die te Robertmont ontplooid is, verlaat zijn stellingen vanaf 22u15 en zal zich naar de westelijke rand van Loncin begeven via de as Loncin-Chartreuse.

III/15A
De groep, met uitzondering van de 8ste Batterij, blijft op zijn stellingen op de linkeroever van de Maas te Saint-Gilles.  Aan het eind van de dag wordt de groep samen met V/15A toegewezen aan sector Ourthe.

8/III/15A
De 8ste Batterij is in steun geplaatst van sector Meuse-Aval en staat opgesteld te Houtain Saint-Siméon.

IV/15A
De vierde groep bevindt zich eveneens op de linkeroever en zal niet van positie veranderen.  De groep wordt aan het eind van de dag toegewezen aan de nieuwe sector van de 3de Infanteriedivisie.

V/15A
Ook de vijfde groep blijft op zijn stellingen.  De groep wordt aan het eind van de dag samen met III/15A toegewezen aan sector Ourthe.

VI/15A
De groep is rond 03u00 klaar tot vuren en behoudt zijn posities. De batterijen staan 600m ten westen van de IVde Groep van het 3de Regiment Artillerie (3A) opgesteld. Rond 09u00 komen de eerste gevluchte Nederlandse militairen toe in Heure-le-Romain. De batterijen komen niet in actie, maar elk observatiebericht van de voorwaartse waarnemers wordt prompt doorgestuurd naar de hogere commando’s. Tijdens de namiddag wordt alle munitie die niet in de caissons vervoerd kan worden opgehaald door het Autopeloton voor Artilleriemunitie van het IIIde Legerkorps. De caissons worden maximaal gevuld.

Staf/15A
De elementen van het 15A die zich op de rechteroever van de Maas bevonden, bereiken allen de linkeroever en nemen hun posities in.

Aan het eind van de tweede oorlogsdag dag beslist het Groot Hoofdkwartier (GHK) om de Versterkte Positie Luik op te geven en alle eenheden te evacueren naar het westen. Het 15A zal tijdens de nacht van 12 op 13 mei de terugtocht aanvatten samen met de in Luik overgebleven troepen van het IIIde Legerkorps. De terugtocht dient parallel met de Maas te verlopen, met als eerste doel het oversteken van de Méhaigne een bijrivier van de Maas ten westen van Hoei.

Kolonel Swaluë ontvangt het bevel tot de terugtocht om 20u20.  Hij moet zijn commandopost verplaatsen naar Merneffe.

I/15A
I/15A verplaatst zich naar de linkeroever van de Maas tijdens de nacht van 10 op 11 mei en bereikt Liers rond 05u30 na een bijzonder lastige verplaatsing.  De groep stuurt zijn echelons door naar Villers-Saint-Siméon. De batterijen kunnen door de verkeerschaos te Liers niet doorgestuurd worden naar hun nieuwe posities. Pas rond 10u30 kunnen de 1ste en de 3de Batterij dan toch ontplooien richting noorden. De 2de Batterij durft het manoeuvre niet aan door de constante luchtdreiging. De ganse groep ondergaat tussen 11u30 en 13u30 meerdere luchtaanvallen. Maar liefst 35 paarden worden gedood of dienen na verwondingen afgemaakt te worden. De telefoonverbindingen vallen vaak uit, en de groep tracht per radio in contact te blijven met het regiment.

Vanaf 16u00 maakt de groep zich klaar voor een lange verplaatsing. De paardengespannen van de caissons worden van zes naar vier paarden herleid om de geleden verliezen te compenseren, maar dan nog dienen vier caissons achtergelaten te worden. De groep tracht nog in verbinding te treden met de 3de Infanteriedivisie (3Div) op het Fort van Lantin om instructies voor de aftocht in ontvangst te nemen, maar in het fort valt geen enkele Belgische militair meer te bespeuren. Omstreeks 22u45 vertrekken de colonnes op eigen initiatief richting Hannuit.

II/15A
De groep komt om 03u55 aan op zijn nieuwe posities tussen de spoorlijn Luik-Brussel en de Brusselsesteenweg te Loncin. De batterijen worden ontplooid en de commandopost vindt onderdak op het nieuwe kerkhof van Loncin. De groep stelt zich in verbinding met de staf van de 3de Infanteriedivisie op het Kasteel van Awans te Bierset. De voortreinen van de caissons en de kanonnen worden in het park van dit kasteel geparkeerd. De echelons worden doorgestuurd naar de zuidrand van Hognoul. De batterijen zijn om 07u00 klaar tot vuren.

Op het middaguur wordt gemeld dat er Duitse motorrijders opgedoken zijn te Juprelle. De batterijen maken front naar deze Luikse voorstad terwijl talrijke vluchtende Belgische militairen door de stellingen trekken.

Omstreeks 15u00 voert de Luftwaffe een aanval uit op de voortreinen die zich bij het Kasteel van Awans bevinden en op het ravilailleringsechelon te Hognoul. Het echelon telt 5 gewonde militairen. Te Awans vallen geen gewonden, maar wordt aanzienlijke schade aangericht. De 4de Batterij (4Bij) verliest tien paarden, de 5de Batterij (5Bij) maar liefst veertig en de 6de Batterij (6Bij) een dertigtal. De transportcapaciteit van de groep wordt hiermee in ernstig gevaar gebracht.

Ook II/15A ontvangt door het vertrek van de Belgen uit het Fort van Lantin de nodige marsorders niet en zet op eigen houtje koers naar Hannuit. De colonnes vertrekken rond 22u00 zonder de 5Bij die door het grote aantal gedode paarden de grootste moeite heeft om zich klaar te maken. De batterij krijgt het bevel om de manschappen te voet door te sturen richting Hannuit en zoveel mogelijk van de overgebleven rijdieren te gebruiken om de caissons en vuurmonden af te slepen.

III/15A
III/15A verlaat Luik zonder zijn 8ste Batterij (8Bij) rondom 21u30 en zet koers naar het zuidwesten. De groep volgt de linkeroever van de Maas en krijgt de stad Namen als bestemming.

8/III/15A
De batterij staat nog steeds op zijn vooruitgeschoven stelling te Houtain-Saint-Siméon en wacht verdere bevelen af. Rond 14u00 arriveren de eerste vluchtende militairen van het 2de Regiment Grenadiers (2Gr). De manschappen hebben geen officier bij zich en rennen door de stellingen richting zuiden. De batterij verneemt dat de vijand nabij het Nederlandse dorpje Eijsden de Maas is overgestoken en het Albertkanaal wil kruisen. Rond 16u00 valt de telefoonverbinding met de centrale van Fixhe-Slins uit. De batterij stuurt een verkenner uit en moet vaststellen dat de centrale vernield is door de terugtrekkende Belgen. Ook de grenswielrijders van het 2de Regiment Grenswielrijders (2CyF) die zich aan de Maas bevonden tussen Visé en Lixhe trekken zich terug.

De batterij krijgt het bevel tot de aftocht. Bij het uit stelling halen van de stukken en de caissons volgt een luchtaanval waarbij enkele paarden gedood worden. Drie munitiecaissons moeten bij gebrek aan dieren achtergelaten worden. De rest van de batterij draaft richting Fixhe-Slins en zet vervolgens koers naar Liers en Roccourt. Bij gebrek aan contact met het regiment besluit Kapitein de Fabribeckers om de III/15A te voervoegen te Saint-Gilles.

IV/15A
De dag wordt zonder noemenswaardige incidenten doorgebracht. De groep verlaat Milmort rond 22u15. Te Thier dient even halt gehouden te worden om een verloren gereden vuurmond te zoeken. Het stuk wordt een tweetal uur later teruggevonden en de colonnes kunnen zich weer op weg zetten.

V/15A
De groep blijft tot het einde van de dag op zijn stellingen. Om 17u00 worden te voorwaartse waarnemers te Plainevaux teruggeroepen. De telefoonverbinding met de staf van het 15A valt uit rond 20u30. Er wordt een estafette uitgezonden, maar die moet ontdekken dat de staf reeds vertrokken is. Kolonel Swaluë komt een uur later persoonlijk aan op de commandopost van de groep en geeft de orders tot de aftocht. De colonnes dienen naar Hoei te rijden en vertrekken rond 23u00. Aanvankelijk komen de voertuigen vast te zitten in een verkeersopstopping van legereenheden te Jemeppe.

VI/15A
Tijdens de nacht van 10 op 11 mei wordt de burgerbevolking te Heure-le-Romain geëvacueerd. De stellingen van de VIde Groep worden regelmatig bestookt door de vijand. De elektriciteit is uitgevallen en het dorp is pikdonker.

Rond 11u00 krijgt de groep het bevel om een vuuropdracht op spoorlijn 24 Tongeren-Aken te Bearneau voor te bereiden. Deze opdracht wordt echter geannuleerd. Rond het middaguur draaien de batterijen zich in tegenwijzerzin om richting noorden front te maken. Er zal echter niet gevuurd worden. De kanonniers kijken toe hoe een colonne van het I/1Li en II/1Li op weg naar een nieuwe dwarsstelling op het riviertje de Maar tussen Glons en Roclenge-sur-Geer bij hun doortocht te Fixhe-Slins een zware luchtaanval ondergaat.

Om 18u00 haalt de groep zijn voorwaartse waarnemers terug van hun observatieposten. De aftocht wordt voor 22u00 voorzien. De groep zal zich tijdens de nacht van 11 op 12 mei naar Ville-en-Hesbaye begeven. De 18de Batterij (18Bij) dient een bagagewagens achter te laten met een gebroken dissel. Er is ook een tweede bagagewagen vast te komen zitten in een greppel. De 16de Batterij (16Bij) loopt vertraging op bij het uit stelling halen van zijn kanonnen door een Duits artilleriebombardement en kan pas rond middernacht vertrekken.

De chaos op de wegen naar Luik is onbeschrijflijk. De colonnes van de IV/15A komen al snel vast te zitten tussen de colonnes van het zich eveneens terugtrekkende IV/3A en ook de staf van de Ondersector Maas-Stroomafwaarts van de Versterkte Positie Luik tracht dezelfde uitvalswegen te gebruiken. Bovendien blijft de Luftwaffe ook na het vallen van de duisternis actief. De 17de Batterij (17Bij) is nog steeds niet kunnen vertrekken en de rest van de groep wacht hen op te Fexhe-Slins.

Staf/15A
De staf bereikt Namen en verneemt dat het commando van het IIIde Legerkorps Hannèche bereikt heeft. Na overleg wordt besloten om het 15A te hergroeperen in het park van Namen. Kolonel Swaluë heeft echter alleen contact met de V/15A en weet niet waar de overige groepen zich bevinden. In samenspraak met de staf van het III/LK wordt een verkenning uitgevoerd naar Lavoir in de hoop de precieze locatie van zoveel mogelijk eenheden van het regiment te bepalen. De III/15A wordt ten noorden van Andenne teruggevonden en eveneens naar Namen gestuurd.

De detachementen van het 15A die reeds te Namen zijn of instructies gekregen hebben om het park te vervoegen, zullen in de stad blijven. Alle andere detachementen die nog onderweg zijn zullen naar Forville gedirrigeerd worden.

I/15A
De Iste Groep rijdt richting Hannuit. Bij de doortocht te Jeneffe stelt men vast dat de 2Bij en de 3Bij de colonne niet meer volgen. De batterijen worden even later teruggevonden op een nabijgelegen weg. Omwille van het aanhoudende luchtgevaar wordt besloten om de colonne te breken in een handvol detachementen die elk afzonderlijk zullen reizen. De vijand zit de groep op de hielen en op verschillende locaties worden Duitse pantserwagens waargenomen. De 1Bij wordt overvallen op een van de toegangswegen tot Jeneffe. De kanonnen gaan verloren en heel wat manschappen worden gevangen genomen. De oprukkende vijand grijpt de 3Bij nabij het kruispunt te Noville, op het moment dat de colonne de baan naar Jeneffe wil inslaan. Ook hier gaat het geschut verloren. De artilleristen die te voet of per fiets kunnen ontsnappen, zetten de mars naar het westen voort.

II/15A
De groep bereikt bij dageraad het dorp Braives en besluit hier halt te houden om aan de aandacht van de Luftwaffe te ontsnappen. Van de 5Bij is nog steeds geen spoor. De Franse genie blaast om 08u05 de net ten zuiden van het dorp gelegen brug over de Méhaigne op. De Belgen zitten nu vast. Nog geen half uur later melden burgers van op de noordelijke oever dat de Duitsers het dorp binnengereden zijn. De artilleristen zien rond 09u30 enkele vijandelijke motorrijders opduiken.

De commandopost van de groep wordt om 10u00 overvallen door 3 Duitse pantserwagens. De overige officieren besluiten om de kanonnen te saboteren en de manschappen te laten vluchten. De vuurmonden worden onklaar gemaakt en de manschappen van de batterijen en de echelons worden in drie groepen richting Namen gestuurd met de opdracht om op eigen initiatief verder te trekken en zo mogelijk op het plaatscommando te Namen te verzamelen.

De militairen steken de Méhaigne over en marcheren aanvankelijk naar Burdinne. Onderweg wordt een groepje militairen gespot door een Duits vliegtuig en prompt beschoten. Er vallen elf gewonden.

De eerste ontsnapten van de groep bereiken Namen rond 16u00 en vervoegen de V/15A die reeds in het park is aangekomen. Om 16u30 worden beide detachementen doorgestuurd naar Malonne. De 5Bij en de colonne onder leiding van Kapitein Wauthier ontbreken nog steeds op het appel. Tijdens de avond worden de manschappen doorgestuurd richting Charleroi.

III/15A
De groep rijdt richting zuidwesten langs de oever van de Maas bereikt rond 06u00 Engis. De colonne trekt voorbij op het ogenblik dat de genie de brug over de stroom vernield. De manschappen houden een half uur halt voor het binnenrijden van Amay om de colonne te reorganiseren. Het detachement omvat de staf van de groep en de 7de en 9de Batterij. De 8Bij ontbreekt.

De groep volgt de Maas, doorkruist Hoei en bereikt Andenne. Hier wijzigt de colonne koers naar het noorden en richt zich naar Petit-Waret. Bij het binnenrijden van dit dorp volgt een luchtaanval. Een stuk wordt zwaar beschadigd door de explosies. Er vallen verschillende gewonden en er worden een aantal paarden gedood. Majoor Tellier krijgt het bevel om zijn colonne naar Suarlée te dirigeren. Onderweg komt een kanon vast te zitten in de berm.

8/III/15A
De batterij houdt halt te Grace-Berleur. Kapitein de Fabribeckers besluit om overdag verder te trekken en neemt de nodige maatregelen om luchtaanvallen te vermijden. Hij laat de voertuigen afzonderlijk vorderen met een interval van 10 minuten, deelt de beschikbare stafkaarten uit en geeft rendez-vous aan de kerk van Ville-en-Hesbaye.

Bij de doortocht te Fize-Fontaine rondom 10u00 stuit het voertuig van de Fabribeckers op Duitse verkenners. Na een kort vuurgevecht keert de rust weer. De batterijcommandant verneemt dat zijn vuurmonden zich te Saint-Georges-sur-Meuse bevinden en laat niet verder trekken naar Ville-en-Hesbaye. De colonnes worden naar Moha gedirigeerd en rijden vervolgens naar Lavoir. Hier krijgt de batterij rond 21u00 het bevel om zich naar Spy te begeven.

IV/15A
De groep verlaat Thier na middernacht en rijdt via Saint-Walburge, Ans, Grace-Berleur, Hollonge, Horion-Hozémont, Saint-Georges en Moha naar Vinalmont. Vervolgens richt de colonne zich naar Lavoir waar Majoor Duliere rond de middag het bevel krijgt om te Forville te gaan kantonneren. Er volgt echter al snel een tegenbevel om naar het park van Namen door te rijden waar het regiment zal gehergroepeerd worden. Bij de doortocht van Hingeon blijkt de 10Bij niet langer te volgen. De colonne houdt halt en gaat op zoek naar de verloren gereden eenheid.

Duliere wacht tot 20u00 en besluit dan zonder zijn 10Bij Namen binnen te rijden. Gelukkig meldt een motorrijder even later dat de batterij teruggevonden is en te Namen zal trachten aan te sluiten. Om 22u00 verplaatst de groep zich van Namen naar Malonne om hier enkele uren halt te houden.

VI/15A
Om 01u00 besluit Cdt Dubois niet langer te wachten op de 17Bij. Hij laat verder rijden naar Liers waar talrijke huizen in brand staan. De spoorwegovergang nabij het station is helemaal stuk gebombardeerd en de Belgische genie heeft een tijdelijke overweg moeten aanleggen.

De tocht verloop heel langzaam en het wordt reeds dag wanneer de eerste voertuigen Grâce-Hollogne binnen rijden. Overal ligt achtergelaten militair materieel en de wegen zitten vol vluchtende militairen en burgers. De 17Bij is nog steeds niet aanwezig. De groep loopt wel de 8Bij in en neemt deze op in zijn colonne.

Om 03u00 houden de manschappen halt om de paarden te drenken en te voederen. Luitenant Bertrand en Wachtmeester Pirsoul worden voorop gestuurd naar Ville-en-Hesbaye.

Tegen de ochtend bereikt de colonne het dorp Vinalmont waar de Tiensesteenweg opgedraaid wordt om richting Hannuit te rijden. De manschappen rijden enkele vernielde wagens van het 3A voorbij en komen even verder enkele burgers tegen die per auto uit Hannuit gevlucht zijn en hen verwittigen dat de stad ingenomen is door de vijand. Cdt Dubois dirrigeert zijn groep naar Ville-en-Hesbaye. Een stafofficier van de 3de Infanteriedivisie stuurt de colonne echter naar Lavoir omdat ook deze gemeente reeds zou gevallen zijn.

Uiteindelijk bereikt de groep in de loop van de avond Lavoir. De 3Div stuurt de artilleristen verder richting Spy. Na een korte pauze rijden de artilleristen verder door de donkere nacht.

Staf/15A
Kolonel Swaluë vraagt om assistentie bij de staf van het VIIde Legerkorps, maar de korpscommandant krijgt te horen dat hij maar zijn plan moet trekken en zich zo nodig bij de staf van de 3de Infanteriedivisie moet aanbieden. Het commando van de 3Div bevindt zich te Flawinne en laat Swaluë weten dat hij zijn eenheden naar Ransart nabij Charleroi dient te sturen en hij oftewel te Ransart of te Fleurus op de trein naar Vlaanderen zal gezet worden.

I/15A
De  groep is uit elkaar geslagen. Enkele manschappen bereiken op 13 mei de stad Namen. Anderen zijn onderweg naar Vlaanderen.

II/15A
De ganse 5Bij wordt gevangen genomen nabij Horion-Holemont. Het uit Malonne vertrokken detachement bereikt Loverval bij Namen rondom 15u00. De colonne van Kapitein Wauthier is hier eveneens opgedoken en kan de groep opnieuw vervoegen. Om 19u00 wordt de groep doorgestuurd naar Jumet. De tocht duurt tot middernacht.

III/15A
De IIIde Groep rijdt rond 10u00 Suarlée binnen. Majoor Tillier blijkt spoorloos verdwenen en de staf besluit een wielrijder naar Namen te sturen in de hoop hier verdere orders in ontvangst te kunnen nemen. Rond 20u00 vertrekt de groep naar Ransart nabij Charleroi.

8/III/15A
De colonne bereikt Védrin rondom 07u00 en houdt hier halt tot de middag. De batterij wordt nu naar Fleurus nabij Charleroi gestuurd. De batterij komt aan rond 19u00.

IV/15A
De groep dient zo snel mogelijk naar Charleroi door te rijden en verlaat Malonne rond 02u00. De tocht verloopt relatief vlot en reeds om 05u00 bereikt de colonne de rand van de stad. De militairen verplaatsen zich vervolgens naar Loverval en houden hier om 06u30 halt. De groep rust de ganse dag uit en verlaat Loverval om 21u00 met bestemming Jumet.

VI/15A
De colonne trekt verder richting Spy en passeert tijdens het ochtendgloren langsheen het fort van Marchovelette. Hier graven Franse Marokkaanse infanteristen zich in. De militairen rijden rond 06u00 door Saint-Servais en vervolgen hun weg via Temploux om rond de middag hun eindbestemming Spy te bereiken. De manschappen zoeken de rust op. Tijdens de avond maakt iedereen zich klaar voor het vervolg van de tocht. De groep wordt naar Ransart waar een inscheping op een treinstel richting Vlaanderen gepland wordt.

Staf/15A
De stafgroep bereikt Ransart rond 07u00 en verneemt dat het vertrek per trein naar Vlaanderen gepland wordt voor 21u00. Naast de staf komt ook de IIIde Groep met de 7Bij aan te Ransart. De VIde Groep en de 8Bij bereiken Fleurus.

Het regiment zal naar Aalter gedirrigeerd worden om zich te reorganiseren.

I/15A
Te Ransart nabij Charleroi duikt een groepje van 15 manschappen op die per fiets naar het westen trachten te ontkomen.

II/15A
De groep brengt de dag te Charleroi door. Na contactname met de korpschef te Ransart wordt de groep in twee etappes via de baan naar Aalter gestuurd. De colonne vertrekt rond 17u30.

III/15A
De staf van III/15A en de 7Bij bereiken de gemeente Ransart rond 09u00. De batterij heeft nog drie vuurmonden. Er wordt de ganse dag gewacht op de inscheping op de trein naar Vlaanderen. Uiteindelijk kan om 21u00 gestart worden met inladen.

8/III/15A
De colonne rijdt rond 08u00 Auvelais binnen en vervoegt net voor 11u00 de VI/15A te Wanferlée-Baulet. Dit feit leidt er toe dat de batterij eveneens betrokken raakt bij de zware luchtaanval op deze formatie. Terwijl VI/15A de nacht in de buurt zal doorbrengen, kan de 8Bij rond 23u00 toch ingescheept worden op een treinstel.

IV/15A
Na een relatief korte etappe bereikt de groep Jumet rondom 02u00. Er wordt de ganse dag gerust en bij valavond zet de colonne zich op weg naar Augy.

VI/15A
Tijdens de tweede helft van de nacht stuit de VIde groep op grote aantallen terugtrekkende Franse troepen. De drukte op de wegen maakt dat de Belgen hun marsroute dienen aan te passen richting Fleurus. De artilleristen bereiken rond 08u00 het dorp Wanferlée-Baulet. Even na 11u00 wordt de stilstaande colonne hier gegrepen door de Stuka duikbommenwerpers. De Belgen zijn geheel weerloos aangezien de luchtafweermitrailleurs tijdens de eerdere fase van de aftocht op één vrachtwagen na richting Ville-en-Hesbaye gereden waren. In korte tijd worden 9 manschappen en 36 paarden gedood. Onder de gesneuvelde bevinden zich Eerste Wachtmeester Léon Karelle en de Soldaten Closset, Laermans, Liesmons, Martens, Vandeput, Vanessche. Er vallen eveneens 15 gewonden waaronder de Soldaat Jacob Liekens die nog naar Fleurus gebracht wordt maar daar overlijdt aan zijn verwondingen. Een aantal caissons worden vernietigd. De groep likt zijn wonden in een nabijgelegen weide en reorganiseert de paardengespannen om het verlies aan trekdieren te compenseren. Het moreel van de manschappen zinkt naar een dieptepunt wanneer vernomen wordt dat de geplande verplaatsing per trein niet doorgaat en de groep ter plekke de nacht dient door te brengen. Er worden nieuwe luchtaanvallen gevreesd en de officieren kunnen de nervositeit van de troepen nauwelijks onder controle houden.

Staf/15A
De staf komt aan te Aalter en krijgt het bevel om in het Kasteel van Poeke onderdak te zoeken en er de eenheden van het regiment samen te brengen. Aanvankelijk zijn alleen de Vde Groep, de 11Bij, twee vrachtwagens van de staf van het regiment en het peloton luchtafweermitrailleurs van III/15A ter plekke. Om 16u00 krijgt de staf de opdracht om naar Schoonaarde verder te trekken.

I/15A
De groep zal trachten om zoveel mogelijk manschappen samen te brengen te Aalter en zal van hier uit trachten Poeke te vervoegen.

II/15A
De groep is onderweg naar Aalter en pikt onderweg een detachement van 1 officier, 11 manschappen en 2 vrachtwagens van de I/15A op.

III/15A
De staf en de 7Bij zijn per trein onderweg naar Vlaanderen. Het peloton luchtafweermitrailleurs van de III/15A is met zijn vrachtwagens voorop gereden en heeft Aalter bereikt.

8/III/15A
De 8Bij vertrekt per trein uit Fleurus, maar het treinstel wordt al snel aangevallen door de Luftwaffe. Er is bijzonder veel schade aan het materieel.

IV/15A
De groep bereikt Augy rondom 07u00 en wacht de komende nacht af om rondom 21u00 naar Poeke door te trekken. De 11Bij komt als eerste aan te Poeke.

V/15A
De Vde Groep bereikt Poeke.

VI/15A
Om 03u00 wordt duidelijk dat een verplaatsing per trein naar Vlaanderen definitief onmogelijk wordt. De groep dient zich dan maar via de baan te verplaatsen. De groep beschikt nog over 4 x Ob105 M17 houwitsers en heeft ook een C105L M13 kanon van de 8Bij. Daarnaast bestaat de colonne uit 2 keukenwagens, 3 commandocaissons en ongeveer 15 munitiecaissons.

Staf/15A
De staf bereikt Lotenhulle samen met detachementen van de IV/15A en V/15A.

I/15A
Een 150-tal militairen van de eerste groep zijn nu te Aalter aangekomen, samen met een deel van het gemotoriseerde wagenpark. De groep wordt van zijn voertuigen ontdaan en wordt omgevormd tot een fuselierscompagnie. De formatie verdwijnt van de slagorde van het 15A.

II/15A
De tweede groep bereikt Aalter rond 01u40 en wordt doorgestuurd naar Lotenhulle. Hier houden de manschappen halt tot 16u00. Vervolgens vertrekt de eenheid naar Schoonaarde waar vanaf 21u00 nieuwe kantonnementen opgezocht worden.

III/15A
De staf en de 7Bij komen aan te Brugge. Het treinstel wordt aan het eind van de dag doorgestuurd naar Schellebelle.

8/III/15A
De trein met de batterij wordt naar Haine-Saint-Paul nabij La Louvière gestuurd. Het installatiepersoneel vertrekt via de baan met als opdracht kantonnementen aan te duiden en de batterij op te vangen aan de kerk van het dorp rond 10u00. De batterij daagt echter niet op en de installatieploeg verneemt na enige tijd dat de eenheid het treinstel verlaten heeft en over de baan op weg is naar Edingen. Het materieel werd achtergelaten op de trein. Alleen enkele manschappen van het 15A en het Vestingsregiment van Namen zijn nog in de buurt achtergebleven. De batterij verdwijnt van de slagorde van het 15A.

IV/15A
Na een hele lange etappe bereiken de manschappen uiteindelijk Poeke rondom 16u00. Om 21u00 verplaatst de groep zich naar Wetteren.

VI/15A
De autocolonne van VI/15A komt aan te Aalter en wacht de aankomst van de paardengespannen af.

II/15A
Na aankomst te Schoonaarde beveelt de staf van het IIIde Legerkorps om terug te keren naar Wetteren. De groep komt hier aan rond 05u30 en vindt een detachement van 3 onderofficieren, 8 manschappen en 6 paarden van de 5Bij terug. Aan het eind van de dag trekt de groep verder naar Deinze.

III/15A
De groep komt aan te Schellebelle rond 16u00 en kan eindelijk met uitladen beginnen. De eenheid wordt gedirigeerd naar Wetteren.

IV/15A
De groep bereikt Wetteren en wordt vervolgens doorgestuurd naar Meulebeke en daarna naar Koekuithoek.

II/15A
De manschappen bereiken Deinze rond 05u30. Nadat om 19u30 vernomen wordt dat de staf van het regiment zich te Meulebeke bevindt, verplaatst de groep zich naar deze gemeente. Kort na vertrekt kruist de groep Cdt Heman van de V/15A die laat weten dat het regiment naar Moorslede gestuurd wordt. De II/15A maakt rechtsomkeer en volgt het nieuwe bevel op.

IV/15A
IV/15A bereikt het gehucht Koekuithoek.

II/15A
De groep komt aan te Moorslede rond 04u20.

III/15A
Vanaf 19 mei 40 wordt Kolonel SBH Raquez van het 14de Regiment Artillerie (14A) de bevelhebber van de legerartillerie van het VIde Legerkorps (VI/LK). Het VI/LK heeft geen eigen legerartillerie en moet bijgevolg gesteund worden door een ad-hoc samengestelde groepering van zware artillerie komende van de andere legerkorpsen. Onder bevel van de commandant van 14A staan nu I/14A, IV/14A, III/15A, V/15A en II/16A die de groepen als volgt reorganiseert: III/15A en V/15A worden ondergebracht in de Eerste Ondergroepering van 14A, I/14A en II/16A worden ondergebracht in de Tweede Ondergroepering van 14A, IV/14A wordt in directe steun gegeven van de 5Div.

De 7Bij wordt gereorganiseerd tot slechts twee C105L M13 Schneider kanonnen met hun eigen caisson, aangevuld met nog eens drie bijkomende caissons.  Hiermee wordt de vervoerbare munitievoorraad herleid tot 300 granaten.  De rest van het personeel en materieel wordt bij elkaar gezocht onder de restanten van de IIde Groep en IVde Groep.  Kapitein-commandant De Longrée behoudt het bevel, met Luitenant Bourdouxhe als sectiecommandant.

IV/15A
Het personeel van de 10Bij en de 11Bij wordt samengevoegd om de nieuwe 15Bij samen te stellen.

V/15A
De Vde Groep bereikt Koekuithoek rond 20u00 en wordt hervormd tot drie batterijen die de overgebleven C120M31 kanonnen zullen groeperen.  De IIIde Groep en de Vde Groep worden samengevoegd tot een nieuwe tijdelijke formatie onder leiding van Luitenant-kolonel Jean Marissal, stafofficier bij het Commando van de Artillerie van het IIIde Legerkorps.  Marissal wordt bijgestaan door de Luitenanten Collignon en Mengeot van de artilleriestaf.  De nieuwe Groepering Marissal zal overgaan naar het VIde Legerkorps.

Bij de reorganisatie wordt de Vde Groep omgevormd tot een formatie van drie batterijen, nog steeds onder bevel van Kapitein-commandant Herman:

• De staf vult zijn wagenpark aan met een personenauto van de 10Bij, een bagagevrachtwagen van de IIde Groep, een FM30 vrachtwagen van de IVde Groep en twee vrachtwagens voor Maxim luchtafweermitrailleurs van de VIde Groep.  De IVde Groep levert ook een deel van het transmissie- en observatiepersoneel.
• Kapitein Lekeux behoudt de 13Bij.  De batterij behoudt vier vuurmonden, maar krijgt slechts zes caissons.  Na herschikking van de vrachtwagens wordt de transportcapaciteit op 432 artilleriegranaten behouden.
• Kapitein-commandant ‘t Serstevens beveelt nog steeds de 14Bij.  Ook hier blijven vier vuurmonden behouden, maar moet door een gebrek aan trekkers vier van de acht caissons achtergelaten worden.  De overbleven munitie wordt verdeeld over een aantal bestelauto’s en vrachtwagens zodat deze groep ook nog 432 granaten kan transporteren.
• De nieuwe 15Bij wordt bevolen door Kapitein-commandant Bouffioux, met de Luitenanten Hassau en Jamar als sectiecommandanten.  De 10Bij en de 11Bij leveren elk twee vuurmonden, maar door een gebrek aan trekkers moeten alle acht caissons achtergelaten worden.  De Iste Groep levert vier vrachtwagens voor het vervoer van de 432 granaten.

II/15A
Te Moorslede worden een aantal detachementen gevormd voor het versterken van andere eenheden. Acht luchtafweermitrailleurs en 8 FM80 lichte machinegeweren worden toegevoegd aan de troepen die de oever van de IJzer zullen verdedigen tegen een eventuele Duitse doorbraak uit het zuiden. Luitenant Fouarge wordt doorgestuurd naar de 9Bij. Tenslotte worden 25 manschappen met 5 vrachtwagens en 25 fietsen overgeheveld naar de Groepering Marissal.

IV/15A
De IVde Groep hevelt het gros van zijn manschappen en materieel over naar de Vde Groep die eveneens over 120mm kanonnen beschikt. De 11Bij wordt vervolledigd en vernummerd tot de 15Bij van V/15A. De overige kanonnen worden gebruikt om de andere batterijen van V/15A op peil te brengen.

III/15A en V/15A (Groepering Marissal)
De 7de Batterij moet om 11u00 vertrekken naar Zeveren waar een wachtstelling moet ingenomen worden met het oog op een ontplooiing van het geschut te Sint-Martens-Laarne.

Tijdens de voormiddag worden de drie batterijen van de Vde Groep verder georganiseerd. De colonnes vertrekken naar de Hutsepotstraat te Zwijnaarde rond 13u00. Vanaf 17u00 wordt gestart met de stellingname.

III/15A en V/15A (Groepering Marissal)
De 7de Batterij van de IIIde Groep staat op stelling te Sint-Martens-Laarne.

De Vde groep staat in stelling aan de Hutsepotstraat te Zwijnaarde. Er wordt vrijwel de ganse dag gevuurd en de eenheden ondergaan ook meermaals Duits tegenbatterijvuur. De munitieconsumptie is bijzonder groot en de batterijen moeten dringend opnieuw bevoorraad worden. Wanneer het Autopeloton voor Artilleriemunitie (PAMA) niet komt opdagen, wordt op eigen initiatief een vrachtwagen naar het munitiedepot te Zedelgem gestuurd om obussen te gaan ophalen.

IV/15A
Het overgebleven materieel van de IVde Groep wordt aan de IIIde Groep gegeven.  De IV/15A houdt de facto op te bestaan.

III/15A en V/15A (Groepering Marissal)
De Vde groep blijft op stelling aan de Hutsepotstraat te Zwijnaarde en vuurt verder ten behoeve van het VIde Legerkorps.

II/15A
De groep wordt overgeplaatst naar Esen bij Diksmuide.

III/15A en V/15A (Groepering Marissal)
Bij de 13Bij ontploft een loop van een van de C120 kanonnen. De drie overige vuurmonden blijven in actie en verschieten samen 226 obussen. Tijdens de avond wordt de groep teruggetrokken naar Lotenhulle. Bij aankomst wordt het geschut onmiddellijk ontplooid. Van de 12 vuurmonden zijn er nog 6 operationeel.

II/15A
De manschappen van de 8Bij worden overgeheveld naar het Iste Bataljon van het 38ste Linieregiment (I/38Li) om er de verliezen bij de infanterie aan te vullen. Van de overgebleven manschappen van II/15A worden 3 compagnies gevormd ter versterking van het 35ste Linieregiment (35Li) en het 37ste Linieregiment (37Li).

III/15A en V/15A (Groepering Marissal)
De commandopost van de Vde groep wordt door de Duitse artillerie ontdekt en dient verplaatst te worden. Tijdens de nacht van 24 op 25 mei zullen de kanonnen continu vuren. Er worden 277 obussen verschoten.

III/15A en V/15A (Groepering Marissal)
Op het middaguur krijgt de Vde groep het bevel om zich terug te plooien op de Kattenwegel te Aalter. De voorwaartse waarnemers worden net voor de aftocht krijgsgevangen gemaakt door de oprukkende vijand, maar kunnen ontkomen tijdens een Belgisch artilleriebombardement en slagen er in om de groep te vervoegen.

I/15A
De overgebleven manschappen van de Iste Groep worden eveneens aangehecht bij het 38Li en zullen als infanteristen fungeren.

II/15A
De restanten van de groep vertrekt om 09u15 naar Kortemark. Na aankomst in het dorp rond 11u00 worden de manschappen doorgestuurd naar de Groenestraat. De verplaatsing duurt tot 12u45. Rond 16u00 komt een detachement toe van de III/15A met een defecte vuurmond.

III/15A en V/15A (Groepering Marissal)
De Vde groep is ontplooid aan de Kattenwegel te Aalter. Van de 12 vuurmonden blijven er nog slechts 5 operationele stukken over. De 7 defecte kanonnen worden bij de posities van de echelons geparkeerd. Er wordt tijdens de voormiddag enkele keren gevuurd. De bevoorrading door het Autopeloton voor Artilleriemunitie van het VIde Legerkorps blijft nog steeds uit en de groep blijft over-en-weer rijden naar Zedelgem. Het munitieverbruik voor 26 mei wordt genoteerd als 508 obussen.

III/15A en V/15A (Groepering Marissal)
De Vde groep staakt het vuren na het verschieten van nog eens 192 obussen. Wanneer de vijand een observatieballon oplaat, worden de stellingen al snel ontdekt en beschoten. Er is gelukkig geen schade. De stellingen worden wel onmiddellijk verplaatst naar Sint-Maria-Aalter.

In extremis stelt het 15A nog een compagnie mitrailleurs samen om de nabije verdediging van de stellingen te verbeteren door het samenvoegen van alle overgebleven luchtafweermitrailleurs. Er worden tien bruikbare wapens gevonden en ingedeeld in twee pelotons.

Het regiment capituleert te Langemark.

Na vijf jaar gevangenschap in Duitsland, zou Kolonel Swaluë in 1945 als Generaal-majoor van de reserve nog enige tijd bij defensie dienen.

1. Lothaire, R., 2013, L’artillerie lourde de campagne belge 1914-1918, Verviers: Editions du Patrimoine Militaire