Reglementaire benaming	4de Territoriaal Intendancekorps (4de Militaire Ciconscriptie) 4ème Corps d’Intendance Territorial
Type	Territoriale Logistieke Steuneenheid
Ontdubbeld van	n.v.t.
Onderdeel van	Directie voor Aan- en Afvoer van de Achterwaartse Zone
Bevelhebber	Luitenant-kolonel Intendant Nicholas Kalmes
Adjunct	Kapitein Intendant J. Rimbout
Standplaats	Diverse Commandopost te Brussel
Samenstelling	1ste Provianddienst Brussel	Nachtlegeringsmagazijn (Lt M. Bets)
	(Majoor Intendant Ernest Lambert)	Voedermagazijn (Kapt Henry Belleflamme)
		Intendancedepot
		1ste Compagnie (Cdt Auguste Geno)
		2de Compagnie (Lt P. Godin)
	2de Provianddienst Brussel	Levensmiddelenmagazijn (1Kapt Gaston Lemaire)
	(1ste Kapitein Intendant Jules Perpette)	Bakkerij (Kapt Joseph Vydt)
		Beenhouwerij (1Kapt Armand Brasseur)
		3de Compagnie (Lt L. Smetz)
		4de Compagnie (Lt M. Lefevre)
		5de Compagnie (Lt L. Borgerhoff)
	1ste Provianddienst Namen	Levensmiddelenmagazijn (Lt L. Cobut)
	(Majoor Intendant René Geulette)	Bakkerij (1Kapt Hyacinthe Pirson)
		Beenhouwerij (Lt R. Grandhenry)
		6de Compagnie (Lt S. Brunée)
		7de Compagnie (Lt A. Bauduin)
	2de Provianddienst Namen	Nachtlegeringsmagazijn (Lt M. Gossart)
	(Majoor Jules Vandergucht)	Voedermagazijn (Lt R. Califet)
		8ste Compagnie (1Kapt Jules Degueldre)

De intendance is verantwoordelijk voor de bevoorrading aan levensmiddelen, Nachtlegerings en aanverwante artikelen voor de kazernering. In vredestijd worden de eenheden van het leger uit centrale depots bevoorraad met vlees, brood en kleine levensmiddelen zoals koffie. Elke eenheid heeft daarnaast een budget voor de lokale aankoop van groenten, fruit en andere voedingsmiddelen. In oorlogstijd gebeurt de bevoorrading door de intendance.

De territoriale organisatie van de intendance omvat drie intendancekorpsen die elk een aantal vaste installaties beheren. Deze omvatten in de eerste plaats de bakkerijen, beenhouwerijen en magazijnen voor Nachtlegerings en levensmiddelen die in de grote garnizoenen en kampen gelegerd zijn. Deze intendancekorpsen krijgen het nummer van de circonscriptie waarvoor ze verantwoordelijk zijn.

De intendancekorpsen worden tijdens de achttienddaagse veldtocht naar Vlaanderen teruggetrokken naarmate de Duitse inval vordert. Daarbij worden de vaste installaties achtergelaten. In Noord-Frankrijk worden enkele etablissementen geopend om deze verloren gegane infrastructuur te vervangen.

Staf
Alle eenheden van het 4 TerIntK worden pas bij Fase E van de mobilisatie op 10 mei 1940 op volle sterkte gebracht.

1ste Provianddienst Brussel – Staf
De burelen van de staf bevinden zich aan de Waversesteenweg 821 te Etterbeek.

1ste Provianddienst Brussel – Nachtlegeringsmagazijn, Voedermagazijn
Het Brusselse nachtlegeringsmagazijn en paardenvoedermagazijn bevinden zich te Etterbeek aan de Ruiterijlaan 3 en de nu verdwenen Maaskozakkenlaan 2.  De beide depots worden op de eerste oorlogsdag getroffen door een Duitse vliegtuigbom en vatten vuur.  Luitenant-kolonel Kalmes komt tussen 05u00 en 06u00 ter plekke om de bluswerkzaamheden te overzien.  De Brusselse brandweer heeft de grootste moeite om de nodige waterdruk te verkrijgen om de reddingsactie op effectieve wijze te kunnen uitvoeren.  De schade is het grootst in het voedermagazijn.  Deze installaties zullen voorlopig niet bevoorraad worden.

1ste Provianddienst Brussel – 1ste Compagnie, 2de Compagnie
De 1Cie en 2Cie zijn beide ingekwartierd in de Cavaleriekazerne van Etterbeek.

2de Provianddienst Brussel
De 2de Provianddienst heeft zijn kantoren aan de Delaunoystraat 18 te Sint-Jans-Molenbeek.  Het levensmiddelenmagazijn en de militaire bakkerij liggen aan de Olifantstraat in dezelfde gemeente.  De beenhouwerij is werkzaam in het grote slachthuis van Kuregem/Anderlecht.  De 3Cie is ingekwartierd aan de Gentsesteenweg 49, de 4Cie aan Moninstraat 29, beide te Molenbeek, en de 5Cie aan de Ropsy Chaudronstraat 2 te Anderlecht.

1ste Provianddienst Namen
De staf van de 1ste Provianddienst Namen is ondergebracht in de militaire bakkerij aan de Rue des Bourgeois 12 te Namen.  Het levensmiddelenmagazijn is in de Leopoldkazerne.  De beenhouwerij werkt in het stedelijke slachthuis.  De 6Cie heeft zijn kantonnementen aan de Boulevard Gauchy 4. 

1ste Provianddienst Namen – Militaire Bakkerij
Ook de bakkerij te Namen wordt bij afkondiging van de algemene mobilisatie rond 06u30 op volle oorlogsvoet gebracht. De laatste reservisten zullen in de komende dagen aankomen in hun eenheid. Naast de gebouwen van de militaire bakkerij, wordt door de eenheid eveneens brood vervaardigd in de volgende bakkerijen:

• La Prudence in de Rue Asty-Moulin
• Le Bon Pain Namurois in de Boulevard du Nord 55a
• L’Union Cooperative in de Rue Defnet

Terwijl de militaire bakkers de productie verder zetten, vertrekt 1ste Kapitein Pirson naar De Panne om er burgerbakkerijen te gaan inspecteren en inventariseren. De bakkerij van Namen voorziet immers in zijn oorlogsplan om bij een dreigende bezetting van de stad aan de Maas naar onze kust uit te wijken. Pirson vertrekt per auto.

2de Provianddienst Namen
De staf van de 2de Provianddienst heeft zijn standplaats in de Leopoldskazerne.  Het nachtlegeringsmagazijn ligt aan de Rue Marie-Henriette, en het voedermagazijn aan de Boulevard Gauchy. De 8Cie in ingekwartierd aan de Rue de Merckem 1.

1ste Provianddienst Brussel / 2de Provianddienst Brussel
Door een luchtaanval op de spoorlijn Oostende-Brussel te Merelbeke kunnen de Dagelijkse Ravitailleringtreinen van het Magazijnstation tijdelijk niet uitrijden.  Het Groot Hoofdkwartier vraagt aan het Ministerie van Landsverdediging om de eenheden van het veldleger ten oosten van Gent rechtstreeks te bevoorraden van uit de provianddiensten van het 4de Territoriaal Intendancekorps te Brussel.

1ste Provianddienst Brussel – Nachtlegeringsmagazijn
Dit magazijn wordt geheel ontruimd.  Het beddengoed, strozakken en bedden worden overgebracht naar de Provianddienst te Brugge.

1ste Provianddienst Brussel – Voedermagazijn
De nog overgebleven voorraden worden in een goederentrein ondergebracht en te Brussel behouden.

1ste Provianddienst Namen – Militaire Bakkerij

Kapitein Pirson keert tijdens de nacht van 11 op 12 mei terug naar Namen en komt hier aan rondom 05u30.  Tijdens de ochtend van 12 mei voert de Luftwaffe een bombardement uit op de bakkerij.  De helft van de ovens wordt vernield.

Pirson het bevel om het installatiepersoneel van zijn bakkerij naar De Panne te sturen met het oog op de evacuatie naar de kust. Het detachement vertrekt onmiddellijk met de lijst van bakkerijen opgesteld door Pirson onder de arm. Pirson vervoegt het detachement.

Enkele uren later vertrekt ook de rest van het personeel van de bakkerij. Hun bestemming wordt echter niet De Panne. De bakkerij zal slechts een twintigtal kilometer naar het westen verplaatst worden om zich in het stadje Auvelais aan de Samber te installeren. Hier worden de industriële bakkerijen “Le bon pain d’Auvelais” en “La Cooperative Socialiste” opgeëist.  Met deze installaties moet Pirson de bevoorrading verzekeren van het VIIde Legerkorps en van de Groepering Keyaerts.

De aftocht uit Namen verloopt echter in alle haasten en door een gebrek aan transportmiddelen moeten alle zware machines en de ganse hoeveelheid bloem van het leger achtergelaten worden.

1ste Provianddienst Namen / 2de Provianddienst Namen
Een gedeelte van de voorraden wordt op binnenschepen geladen en via de Samber naar het westen gestuurd.

Staf
Luitenant-kolonel Kalmes vertrekt op persoonlijke verkenningsmissie naar Kortrijk, De Panne en Nieuwpoort met het oog op de verhuis van zijn eenheid.  Hij brengt verslag uit bij Dienst Ravitailleringen en Productie van de Intendance van het MLV die besluit om Kortrijk aan te duiden als nieuwe standplaats voor de provianddiensten van de hoofdstad.

1ste Provianddienst Namen – Militaire Bakkerij
De productie wordt heropgestart te Auvelais met de opgevorderde machines en ingrediënten. Door een luchtaanval op een nabijgelegen onderstation van het elektrisch net is een deel van de ovens door stroompanne buiten gebruik.

1ste Provianddienst Brussel / 2de Provianddienst Brussel
Met het oog op de evacuatie naar Kortrijk worden te Brussel enkele tientallen vrachtwagens opgeëist door de Rijkswacht.  Bij diverse kleermakers van de hoofdstad worden dan weer alle voorraden aan stoffen geschikt voor militaire kledij opgehaald.

De provianddiensten van Brussel verlaten de hoofdstad tijdens de avond en vertrekken naar Kortrijk.  Zo vertrekt Majoor Lambert omstreeks 19u00.

1se Provianddienst Brussel – Voedermagazijn
Het voedermagazijn vervoegt de colonne van de 1ste provianddienst. Kapitein Belflamme en Luitenant Bernard blijven achter met een detachement om zoveel mogelijk voeder te kunnen evacueren. De overgebleven stocks worden per vrachtwagen naar een goederenstation gebracht en daar op de trein geladen.

1ste Provianddienst Namen – Militaire Bakkerij
De bakkerij wordt opnieuw teruggetrokken. Deze keer wordt de eenheid naar Charleroi verplaatst om er de lokalen van de coöperatieve bakkerij “Les Ouvriers Réunis” in te nemen.

Staf
Luitenant-kolonel Kalmes en zijn staf installeren zich in het Sint-Amandscollege te Kortrijk.

1ste Provianddienst Brussel
Ook de 1ste Provianddienst komt aan in het Sint-Amandscollege. Majoor Lambert komt aan rond 01u00. Vanaf die datum functioneren het voedermagazijn en het nachtlegeringsmagazijn niet meer. De oorspronkelijke opdrachten worden opgeheven. De eenheden blijven nog wel samen en de manschappen zullen voor andere taken ingezet worden.

1ste Provianddienst Namen – Militaire Bakkerij
De productie is inmiddels herstart te Charleroi.

1ste Provianddienst Brussel – Voedermagazijn
De achterwacht van het voedermagazijn verlaat eveneens de hoofdstad en reist naar Kortrijk.

2de Provianddienst Brussel – Militaire Bakkerij
De bakkerij verlaat de hoofdstad, na de civiele installaties in de coöperatieve bakkerijen overgedragen te hebben aan de gemeentebesturen.

1ste Provianddienst Namen – Militaire Bakkerij
De installaties te Charleroi worden gesloten en achtergelaten wanneer de inname van Namen dreigt. Het personeel wordt richting De Panne gestuurd.

1ste Provianddienst Namen – Militaire Bakkerij
De eerste militairen van de bakkerij van Namen komen aan te De Panne. Hier worden de manschappen verdeeld onder de opgevorderde bakkerijen. Tijdens de komende dagen wordt de broodproductie hervat. Er wordt nog steeds in hoofdzaak gebruik gemaakt van de aanwezige bloemvoorraden. De aanvoer van legerbloem zal slechts een heel klein gedeelte van de productie dekken.

Staf
De staf van het korps komt aan te De Panne. Ook de overige eenheden worden langsheen de westkust verspreid.

2de Provianddienst Brussel – Militaire Bakkerij
De militaire bakkerij van Brussel zal te De Panne de productie heropstarten.

1ste Provianddienst Brussel
De dienst verlaat Kortrijk om zich terug te trekken naar de Westkust. De staf en het voedermagazijn worden te De Panne ondergebracht. De tocht naar de kust loopt via Veurne.

Staf
Luitenant-kolonel Kalmes verlaat de territoriale intendance om het bevel over te nemen van het Magazijnstation. Majoor Intendant Geueltte wordt de nieuwe korpscommandant.

2de Provianddienst Brussel – Militaire Bakkerij
Luitenant Paul Donnen wordt uitgestuurd van De Panne naar Veurne om bijkomende civiele bakkerijen op te vorderen voor de productie van brood voor het leger.

2de Provianddienst Brussel – Militaire Bakkerij
De bakkerij zet de zoektocht naar bijkomende productiecapaciteit verder. Luitenant Donnen trekt naar Duinkerke en kan hier de installaties van een belangrijke civiele bakkerij opvorderen voor het Belgisch leger. Donnen zet een ploeg aan het werk.

2de Provianddienst Brussel – Militaire Bakkerij
Luitenant Donnen zet zijn missie verder te Westende. Zeven civiele bakkerijen worden opgevorderd voor het leger. De Middelkerke wordt een brooddepot geïnstalleerd.

1ste Provianddienst Brussel
De diensten worden overgebracht naar Westende. Majoor Lambert verlaat De Panne rond 16u00 en komt twee uur later aan te Westende.

2de Provianddienst Brussel
Ook de 2de Provianddienst wordt naar Westende verplaatst.

1ste Provianddienst Brussel
De dienst wordt naar Middelkerke verplaatst. Met het oog op de nakende capitulatie wil men zoveel mogelijk troepen weghalen uit het operatiegebied van de Franse en Britse legers te Duinkerke.

1ste Provianddienst Brussel
Bij de capitulatie bevindt het gros van de eenheden zich te Middelkerke. Majoor Lambert begeeft zich rond 17u00 naar Brugge en komt hier omstreeks 20u00 aan.

2de Provianddienst Brussel
De eenheden van de tweede dienst zijn verspreid over Lombardsijde, Westende, Middelkerke, Veurne en Torhout. De staf heeft een onderkomen gevonden te Westende.

1ste Provianddienst Namen – Militaire Bakkerij
De bakkerij verneemt de overgave via majoor Vandergucht. Het gros van het personeel vertrekt in een tiental voertuigen. Een klein detachement wordt ter plekke achtergelaten om de voorraad brood en legerkoeken te bewaken. ‘s Anderendaags wordt de voertuigcolonne te Ramskapelle door een Duitse patrouille onderschept. De Belgen moeten de bezetter de sleutels overhandigen en zullen hun tocht te voet verder zetten. Het lokaal te De Panne ligt nog steeds in de vuurlinie van de strijd rond Duinkerke en zal enkele dagen later door een artilleriebeschieting in brand geschoten worden. Alle voorraden gaan verloren.

1. Verslag 1ste Kapitein Pirson, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
2. Dossier Ministerie van Landsverdediging, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.