Reglementaire benaming	10de Bataljon Transmissietroepen | 10ème Bataillon de Troupes de Transmissions | 10TTr
Type	Verbindingseenheid
Ontdubbeld van	Regiment Transmissietroepen
Onderdeel van	10de Infanteriedivisie
Bevelhebber	Majoor SBH René Montlibert
Standplaats	Sterrebeek
Samenstelling	Staf
	Compagnie Telegrafisten (Kapitein C. Marteau)
	Compagnie Radiotelegrafisten (Luitenant J. Fisette)

 

Staf/10TTr
Het 10de Bataljon Transmissietroepen (10TTr) werd op 1 september 1939, bij afkondiging van Fase C van het mobilisatieplan, gemobiliseerd te Ath als ontdubbelingsbataljon van het Regiment Transmissietroepen. Het bataljon wordt als organiek transmissiebataljon aangehecht bij de 10de Infanteriedivisie (10Div), een infanteriedivisie van eerste reserve. 10TTr zal bijgevolg instaan voor het realiseren van telefoon- en radioverbindingen tussen het Hoofdkwartier (HK) van de 10Div en de Commandoposten (CP) van de regimenten van de divisie alsook tussen de regimenten onderling. Het bataljon zal telkens ook verbinding moeten maken met het hoger echelon van de divisie door aan te sluiten op het telefoon- en radionetwerk van de transmissie-eenheid van deze grote eenheid. Tegelijkertijd met 10TTr worden ook de andere eenheden van de 10Div te Ath gemobiliseerd. Na te zijn vervolledigd wordt de 10Div onder bevel van het Iste Legerkorps (I/LK) geplaatst om de Sector Halle-Ninove van de dwarsstelling Bierges – Ninove te bezetten. 10TTr volgt het HK van de divisie en vertrekt op 6 september ’39 te voet naar zijn eerste oorlogskantonnement te Wambeek waar de divisiestaf zich geïnstalleerd heeft.

Wanneer op 11 november 1939 het I/LK wordt overgeplaatst naar het oostelijk gedeelte van het Albertkanaal in Zuidoost-Limburg komt de 10Div onder direct bevel van de Generale Staf van het Leger (EMGA) te staan als algemene reserve van het leger. De divisie wordt door de Generale Staf naar de Sector Leuven van de K.W. Stelling gestuurd. Het HK van de 10Div vindt onderdak in de abdij van Kortenberg, het 10TTr installeert zich in Sterrebeek. Op 27 november stuurt de Generale Staf van het Leger de divisie door naar de Sector Westerlo van de Dekkingsstelling aan het Albertkanaal. Deze sector ligt in de zone van het IIde Legerkorps (II/LK). Het bataljon marcheert van Sterrebeek naar Westerlo om er te kantonneren gedurende de winter. Op 12 april 1940 keert de 10Div terug naar Brabant en wordt het 10TTr opnieuw in Sterrebeek gestationeerd. De divisie komt nu onder bevel te staan van het VIde Legerkorps (VI/LK) en wordt voor de tweede keer in de Sector Leuven van de K.W. Stelling ontplooid. De staf van de divisie installeert zich weer in de abdij van Kortenberg.

Aan de vooravond van de oorlog bewaakt de 10de Infanteriedivisie als enige Belgische divisie de K.W. Stelling. De drie infanterieregimenten staan in lijn opgesteld nabij Leuven; het 3de Regiment Jagers te Voet (3J) tussen Tildonk en Wijgmaal in het noorden, het 6de Regiment Jagers te Voet (6J) in het centrum van de divisiesector tussen Herent en Leuven en het 5de Regiment Jagers te Voet (5J) neemt de zuidelijke ondersector voor zijn rekening en stelt zich op in Leuven. De divisie wordt gesteund door het 10de Regiment Artillerie (10A). De rest van de K.W. Stelling is op 9 mei nog niet bemand.

Staf/10TTr
Het bataljon wordt door de divisiestaf gealarmeerd omstreeks 02u00. Drie uur later krijgen de compagnies de opdracht om de communicatienetwerken te activeren. In de loop van de dag moet het telefoonnetwerk aangepast worden wanneer het HK van het VI/LK beslist om tegen de ochtend van 11 mei zijn intrek te nemen in de abdij van Kortenberg en de 10Div op zoek moet gaan naar een nieuwe opstelplaats meer naar het oosten. Die wordt gevonden te Everberg en het 10TTr moet aan de slag om de nieuwe opstelplaats te verbinden met de regimenten. Het divisiehoofdkwartier blijft nog te Kortenberg tot 22u45 waarna het verhuist naar Everberg.

Cie Tf/10TTr
De K.W. Stelling (oftewel Weerstandsstelling) bestond uit één of twee rijen gevechtsbunkers en waar mogelijk werden kanalen, spoorwegbermen en overstromingsgebieden geïntegreerd in de stelling. Waar een sterke hindernis voor handen was volstond één rij bunkers, in open terrein waar men geen gebruik kon maken van hindernissen werd een tweede lijn bunkers aangelegd. Een honderdtal meter voor de bunkers werden talrijke hindernissen zoals prikkeldraadversperringen, anti-tankgrachten en Cointet-elementen aangebracht. De constructiewerken op de K.W. Stelling werden voor de oorlog uitgevoerd. Een paar kilometer ten westen van de verdedigingslijn bouwde men een ondergronds telefoonnetwerk uit dat bestond uit twee parallelle lijnen telefoonkabels en dwarsverbindingen. Op de verbindingen werden commandobunkers gebouwd die dienst deden als commandopost en waren uitgerust met een telefooncentrale. Op de lijnen zelf stonden kleine verbindingsbunkers waar de hoofdkabels doorgeschakeld werden en veldlijnen toekwamen. De CieTf sluit het HK 10Div aan op het ondergronds telefoonnetwerk van de Sector Leuven. Tussen de divisiestaf te Kortenberg en het 10A te Veltem-Beisem komt een dubbele, directe lijn te liggen en tussen de staven van de divisie en de drie infanterieregimenten loopt een ringvormig enkel net.

Cie RTf/10TTr
De radiotelegrafisten verdelen de zenders-ontvangers onder hun eenheden en starten het radionet op dat de staven van de divisie met 3J, 5J, 6J en 10A verbindt.

Staf/10TTr
De staf van het bataljon blijft te Sterrebeek, waar de nodige wachtposten uitgezet worden om tussen beide te komen bij een mogelijke luchtlanding. De 5de Infanteriedivisie (5Div) die zich tijdens de nacht van 10 op 11 mei vanuit de streek van Halle naar Kampenhout verplaatste neemt nu stelling ten noorden van de 10Div. De nodige verbindingen met het telefoonnetwerk van het 5de Bataljon Transmissietroepen (5TTr) worden gerealiseerd.

Wanneer het duidelijk wordt dat de Versterkte Positie Luik onder vijandelijke druk ontruimd moet worden, beslist het Groot Hoofdkwartier (GHK) dat de 2de Infanteriedivisie (2Div), die opgesteld stond ten oosten van de Maas, zich terug moet plooien op de K.W. Stelling om zich ten noorden van de 5Div op te stellen. De 2Div komt onder bevel van het VIde Legerkorps te staan en krijgt een sector toegewezen tussen Rijmenam en Haacht. Hierdoor worden de divisiesectoren van de 5Div  en de 10Div ingekort. De 5Div moet zijn dispositief aanpassen en opschuiven naar het zuiden waardoor het 4de Regiment Jagers te Voet (4J) van de 5Div de ondersector van het 3J tussen Tildonk en Wijgmaal langs het kanaal Leuven – Mechelen overneemt. Het 3J wordt nu in tweede echelon geplaatst achter 5J en 6J. 10TTr dient zijn communicatieplan aan te passen.

De British Expeditionary Force bevond zich vanaf september 1939 in Frankrijk klaar om bij de start van de Duitse aanval de K.W. Stelling te bezetten vanaf Leuven (exclusief) verder zuidwaarts tot Waver. Zowel tijdens de laatste maanden van de mobilisatie als tijdens de eerste oorlogsdagen bestaat enige onenigheid binnen het geallieerde oppercommando over waar precies de scheidingslijn tussen de Belgische en Britse legerzone dient te lopen. In de loop van de dag stelt de 2de Britse Divisie [2(UK)Div] zich op ten zuiden van Leuven en verlengt hiermee de stellingen van de 10Div.

CieTf/10TTr
De compagnie telegrafisten dient een nieuwe telefooncentrale te installeren ten oosten van Everberg, waar de staf van de divisie een nieuw onderkomen plant. De compagniecommandant Kapitein Marteau meldt tijdens de voormiddag dat alle aansluitingen op het ondergrondse telefoonnet van de K.W. Stelling rond Leuven gerealiseerd zijn en het ganse telefoonnet van de divisie nu volledig in exploitatie is.

Staf/10TTr
Het Britse leger is op 12 mei bij het aanbreken van de dag volledig ontplooid aan de K.W. Stelling ten zuiden van Leuven zoals overeengekomen maar de Sector Leuven blijft een punt van onenigheid. In de late voormiddag van 12 mei komt het gros van de 3de Britse Infanteriedivisie [3(UK)Div], bevolen door Generaal-majoor Montgommery, toe in de divisiesector van de 10Div. De Britse bataljons beginnen zich te installeren in de bataljonsvakken van 5J en 6J. Aanvankelijk is er bitter weinig overleg tussen de beide divisies over de consequenties van de superpositie van de beide formaties. Op het terrein starten de Britten met de installatie van hun eigen eenheden, zonder zich al te veel te bekommeren over de verbinding en communicatie met de Belgen. Na overleg tussen de Belgen en de Britten is een akkoord gemaakt waarbij de 10Div de Sector Leuven zal overdragen aan de 3(UK)Div. De eenheden van de 10Div zullen gedurende de komende twee dagen naar het noorden opschuiven. Als gevolg van de ontruiming van de Sector Leuven door de 10Div verplaatsen de Staf en de Compagnie Radiotelegrafisten van 10TTr hun kantonnementen van Sterrebeek naar Nossegem.

Cie Tf/10TTr
De Compagnie Telegrafisten start met het afkoppelen van de telefoonverbindingen tussen het HK van de divisie, 10A en 3J, 5J en 6J. De compagnie bereidt tevens de vernieling voor van de telefoonkabels van het burgernet tussen enerzijds Brussel – Sint-Truiden en Luik en anderzijds Brussel – Tongeren en Luik. Deze vernielingen zullen plaats vinden op de oostgrens van de stad Leuven.

Cie RTf/10TTr
De compagnie verplaatst zich in de loop van de dag samen met de bataljonsstaf van Sterrebeek naar Nossegem

Staf/10TTr
De 10Div vormt nu de reserve van het VIde Legerkorps en moet zich verplaatsen naar kantonnementen in de omgeving van Zaventem, Sint-Stevens-Woluwe en Peutie. Het uur van de aflossing door de Britten wordt bepaald op 14 mei om 03u00. Om 09u45 krijgt 10TTr het bevel om zich naar Vilvoorde te begeven. Het installatiepersoneel vertrekt rondom 14u00.

Cie Tf/10TTr
De voorbereide vernielingen van de telefoonkabels die vanuit Leuven naar Tongeren en Sint-Truiden vertrekken, worden overgedragen aan de staf van het Cavaleriekorps (CK) waarvan de eenheden de aftocht van de Demer/Gete-Stelling aangevat hebben. Kolonel Bastin van de Staf/CK laat echter weten dat het 10TTr zelf tot de uitvoering dient over te gaan. Beide telefoonkabels worden tussen 23u00 en middernacht doorgesneden en vernield.

Staf/10TTr
Het bataljon verplaatst zich tijdens de nacht van Nossegem naar Vilvoorde. Majoor Montlibert stuurt één van zijn officieren terug naar Leuven om de vernieling van de telefoon- en telegraafcentrale van het burgernet te overzien. Deze taak wordt met succes volbracht.

CieTf/10TTr
Het ondergrondse militaire telefoonnet van de K.W. Stelling rond Leuven wordt overgedragen aan de verbindingstroepen van de 3(UK)Div.

Staf/10TTr
Het bataljon krijgt Peutie aangewezen als tijdelijke kantonnementsplaats. De 10Div wordt in reserve van het VIde Legerkorps geplaatst. Het telefoonnetwerk en het radionet worden dan ook niet ontplooid.

Staf/10TTr
Op 16 mei komt onverwachts het bevel van het geallieerd opperbevel om verder westwaarts te trekken. Zonder dat de K.W. Stelling ten volle verdedigd werd moet de stelling worden prijsgegeven. Het Duitse leger wist immers een doorbraak te forceren in de streek van Sedan en in het noorden heeft Nederland zich overgegeven. Het veldleger zal aan het eind van de dag de K.W. Stelling ontruimen en in drie nachtelijke etappes terugtrekken naar de lijn Terneuzen-Gent-Oudenaarde. De 10Div zal naar de Bovenschelde teruggetrokken worden. Het 10TTr ontvangt een marsroute voor deze terugtocht en zal zich via Vilvoorde, Wolvertem, Aalst en Oudenaarde naar Wannegem-Lede moeten verplaatsen. De mars vindt plaats tijdens de nacht van 16 op 17 mei.

Staf/10TTr
Het bataljon ontvangt voorlopig geen enkele opdracht van de 10de Infanteriedivisie. De eenheden kantonneren te Wannegem-Lede. De verplaatsing van de rest van de divisie heeft vertraging opgelopen waardoor 10TTr van een zekere rust kan genieten.

Staf/10TTr
Majoor Montlibert krijgt omstreeks 09u00 de nodige bevelen voor de ontplooiing van de communicatienetten in de nieuwe sector van de divisie aan de Bovenschelde. De 10de Infanteriedivisie vormt het zuidelijke sluitstuk van de nieuwe Belgische linies: ten noorden, vanaf Zingem, sluit de 9de Infanteriedivisie (9Div) aan en ten zuiden, vanaf Oudenaarde, is de Britse 44th Infantry Division [44(UK)Div] komen te liggen. Montlibert keert om 13u00 terug naar zijn bataljon en geeft de nodige orders:

• Er dient een telefoonnet aangelegd te worden tussen de divisiestaf te Kruishoutem, het 6J op het tweede echelon, en de eerste en tweede linies van de beide regimenten op het eerste echelon, het 3J in het noorden en het 5J in het zuiden.
• De zenders-ontvangers worden eveneens verspreid onder de diverse staven en het radionet wordt terug opgestart.
• Het bataljon zelf zal te Nokere gaan kantonneren.

Tijdens de nacht van 18 op 19 mei wordt het telefoonnet uitgebreid met directe verbindingen tussen de staven van 3J en 5J en hun voorposten op de oostelijke oever van de Schelde. Tevens wordt een connectie tot stand gebracht tussen de divisiestaf en de staf van de meest noordelijke brigade van de 44(UK)Div, namelijk de 132rd Infantry Brigade.

Staf/10TTr
De gevechtseenheden van de 10Div werken verder aan hun stellingen op de Bovenschelde. Tijdens de namiddag voert de Luftwaffe verschillende aanvallen uit op het tweede echelon van de sector. Ook de omgeving van Eine en Kruishoutem worden bestookt. Bij de luchtaanval op de Scheldebrug te Eine tussen 11u00 en 12u00 wordt Korporaal De Clercq gedood.

Staf/10TTr
Omstreeks 07u00 draagt de aalmoezenier op de bataljonsstaf te Nokere een misviering op ter nagedachtenis van de gisteren gesneuvelde Leo De Clercq. Het eerste contact met de vijand komt er even na 08u15 in de ondersector van het 5J waar de vijand de Belgische stellingen aftast. Bij het 3J slagen de Duitsers erin de Schelde over te steken te Zingem en er een bruggenhoofd te slaan. De divisie concentreert zijn artillerie op het verloren terrein en de oversteekpunten. Luitenant-generaal Pire, commandant van de 10Div, wil koste wat kost de volledige linkeroever in Belgische handen houden en duidt de 6de Compagnie van het 6J aan om de Scheldebocht opnieuw te veroveren.

CieTf/10TTr
Tijdens de avond worden de telefoonverbindingen tussen de staven van 6J enerzijds en 3J en 5J anderzijds verdubbeld. De nieuwe connecties zijn omstreeks 23u00 operationeel.

Staf/10TTr
De tegenaanval in de Scheldebocht te Zingem wordt uitgevoerd tijdens de tweede helft van de nacht van 20 op 21 mei. De Duitsers worden teruggedrongen en trekken een groot deel van hun troepen terug naar de rechteroever. De weinige nog aanwezige weerstandsnesten worden zonder veel problemen opgerold. Aan het eind van de middag wordt bevestigd dat de 44(UK) Div de Scheldelinie opgeeft en zich verder naar het westen terugtrekt. De zuidflank van het Belgische leger komt hiermee bloot te liggen. Om een omsingeling te voorkomen, wordt het 6de Jagers te Voet in de loop van de avond op een dwarsstelling geplaatst. Het 10TTr moet een veiliger kantonnement opzoeken meer naar het centrum van de divisiesector. Nokere wordt tijdens de avond verlaten om nieuwe kantonnementen op te zoeken langsheen de steenweg van Kruishoutem naar Olsene.

Staf/10TTr
De 10Div wordt herschikt om de zuidflank van de Belgische legerszone beter te kunnen afschermen na het vertrek van de 44(UK)Div. De zuidelijke as van het telefoonnet wordt opgedoekt. De noordelijke as wordt van twee lijnen op drie lijnen gebracht.

Na de Duitse doorstoot tot Abbeville aan de Atlantische kust, waardoor de geallieerde legers in Noord-Frankrijk en Vlaanderen geheel omsingeld zijn, besliste het geallieerde oppercommando op 21 mei tijdens de Conferentie van Ieper om de Schelde-linie op te geven. Hierop bepaalt de Belgische legerleiding tijdens de ochtend van 22 mei dat onze strijdkrachten zullen stand houden langsheen de Leie en het Afleidingskanaal van de Leie. De Bovenschelde wordt aan het eind van de dag ontruimd en de 10Div zal zich achter de Leie terugtrekken. 10TTr krijgt een marsroute toegewezen die over Kruishoutem, Olsene en Dentergem tot in Meulebeke loopt. De aftocht vindt plaats in alle haasten en slechts een klein deel van de telefoonkabels kunnen gerecupereerd worden.

Staf/10TTr
Tijdens de nacht van 22 op 23 mei steekt de divisie de Leie over en begeeft zich naar zijn nieuwe sector langsheen het Kanaal Roeselare-Leie tussen Roeselare en Izegem. Met uitzondering van zijn Iste Bataljon gaat het 6de Jagers te Voet over naar de 8ste Infanteriedivisie (8div). De divisie telt nu nog 9 i.p.v. 12 infanteriebataljons. Het HK van de 10Div wordt te Ardooie ondergebracht. De 10Div wordt tijdens de namiddag overgeheveld naar het IVde Legerkorps (IV/LK) en is op het tweede echelon van de zuidelijke Leie-stelling komen te liggen.

10TTr komt in de vroege ochtend, samen met de andere organieke divisietroepen, toe in een verzamelzone te Meulebeke. Om 17u00 verlaat het bataljon het dorp Meulebeke om zich vervolgens te Ardooie te vestigen. Er wordt een nieuw telefoonnet opgezet tussen de divisiestaf ten zuiden van Ardooie en de staven van het 3J te Izegem en het 5J te Roeselare.

Staf/10TTr
Tijdens de nacht van 23 op 24 mei wordt het telefoonnet uitgebreid door het aanleggen van verbindingen tussen het artilleriecommando van de 10de divisie enerzijds en de directe steunelementen van 10A die aan het 3J en het 5J toegewezen zijn.

Het Duitse leger is intussen gestart met de aanval op de Leie en slaagt er in om rond Kortrijk een belangrijke doorbraak te forceren tussen de 1ste en de 3de Infanteriedivisie. Tussen 17u30 en 18u00 krijgt de 10Div opdracht om tussenbeide te komen. De divisie moet het Kanaal Roeselare-Leie oversteken en naar het zuiden marcheren om de opening tussen de 1ste en de 3de Infanteriedivisies te dichten door stelling te nemen van Ledegem via Rollegem-Kapelle en  Sint-Eloois-Winkel tot Lendelede. De divisiestaf wordt opgesteld te Sint-Eloois-Winkel en het bataljon transmissies, dat zich nog steeds te Aardooie bevindt, maakt de nodige aanpassingen aan de telefoonverbindingen.

Staf/10TTr
De divisie steekt in de vroege ochtend het Kanaal Roeselare – Leie over, maar kan aanvankelijk geen bevriende troepen op zijn rechter flank ontdekken. Een beperkte flankdekking wordt georganiseerd met het Peloton Verkenners van het 5J en enkele mitrailleurs. Ook de linker flank van de divisie blijkt niet voldoende beveiligd. Het Iste Bataljon van het 6J kruist het 3J en stelt zich op rond Lendelede. Van hier uit wordt een dwarsstelling naar Izegem bemand door het Wielrijderseskadron van de 10de Infanteriedivisie en het 8ste Bataljon Genie dat als infanterie wordt ingezet. Beide eenheden nemen stelling achter de spoorweg van Kortrijk naar Izegem vanaf Lendelede. De divisiestaf wordt verplaatst van Sint-Elooiswinkel naar De Vink en de telefoonverbindingen dienen dan ook opnieuw aangepast te worden.

Staf/10TTr
Omstreeks 12u45 volgt een hevige luchtaanval op Ardooie. In het kantonnement van 10TTr raken twee officieren en twee manschappen bij deze beschieting gewond. De commandopost van de divisie wordt nog maar eens verplaatst en bevindt zich nu te Bergmolens. Het 10TTr krijgt omstreeks 19u00 het bevel om zich naar Gitsberg terug te trekken.

Staf/10TTr
Het batajon is aangekomen te Gitsberg en tracht zo snel mogelijk de telefoon- en radioverbindingen binnen de divisie opnieuw tot stand te brengen. Tijdens de namiddag kunnen eindelijk de nodige instructies bevestigd worden, maar even later volgt een bevel tot een nieuwe terugtocht. Het bataljon moet nu naar Hazewindeken, een gehucht ten noorden van Staden.

Staf/10TTr
Majoor Montlibert verneemt het nieuws van de overgave omstreeks 06u00. De militairen blijven voorlopig te Hazewindeken. Op 29 mei verplaatst het bataljon zich via Staden, Roeselare, Izegem, Meulebeke en Dentergem naar Grammene. Hier worden de voertuigen overgedragen aan de bezetter.

Staf/10TTr
‘s Anderendaags sturen de Duitsers het bataljon naar Deinze waar op 31 mei de officieren en de manschappen gescheiden worden. De officieren worden naar de kazerne van de transmissietroepen te Vilvoorde overgebracht. Hier kan Majoor Montlibert op 1 juni ongezien naar buiten glippen en naar huis terugkeren.

1. Dossier 10TTr, Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie