Reglementaire benaming	Wielrijdersgroep der 13de Infanteriedivisie | Wi Gr 13ID Groupe Cycliste de la 13ème Division d’Infanterie | Gr Cy 13DI
Type	Verkenningseenheid van de infanterie
Ontdubbeld van	1ste Regiment Jagers te Paard
Onderdeel van	16de Infanteriedivisie
Bevelhebber	Majoor Jonkheer Jacques Jooris
Adjunct	Onderluitenant P. Boudriauxd’Huy
Standplaats	Franse grens (Kortrijk-Menen)
Samenstelling	1ste Eskadron Fuseliers (Kapitein-commandant Georges Hubert)	1ste Peloton Fuseliers (Lt A. Claeys-Boúúaert) 2de Peloton Fuseliers (OLt L. Mathieu) 3de Peloton Fuseliers (OLt R. Brasseur)
	2de Eskadron Fuseliers (Kapitein-commandant Alfons Rodrique)	4de Peloton Fuseliers (OLt F. Carnier) 5de Peloton Fuseliers (OLt G. Beaulieu) 6de Peloton Fuseliers (Adjt M. Blerot)
	3de Eskadron Mitrailleurs (Luitenant G. Mazure)	7de Peloton Mitrailleurs (OLt E. Colinet) 8ste Peloton Mitrailleurs (OLt E. Vanderick) 9de Peloton Mitrailleurs (OLt G. Leleux) 10de Peloton Mitrailleurs (OLt R. Wouters)

Staf/GpCy 13Div
De Wielrijdersgroep van de 13de Infanteriedivisie (GpCy 13Div) werd gemobiliseerd als ontdubbelingseenheid van het 1ste Regiment Jagers te Paard (1JP) op 4 oktober 1939 te Heusden, een deelgemeente van Destelbergen. De oudere reservisten (klassen 31 tot 34) van de cavalerie worden gebruikt voor de aanvulling van de verkenningseenheden van de infanteriedivisies. De GpCy 13Div is de organieke groep verkenners van de 13de Infanteriedivisie (13Div), een infanteriedivisie van tweede reserve. In tegenstelling tot de actieve infanteriedivisies en de infanteriedivisies van eerste reserve, die beschikken over een Wielrijderseskadron, worden de infanteriedivisies van tweede reserve versterkt met een Wielrijdersgroep die uit meerdere eskadrons bestaat. De eskadrons van de GpCy 13Div verplaatsten zich per fiets.

Majoor Dugardin wordt aangesteld als commandant van de nieuwe eenheid. Drie dagen na de mobilisatie van de dienstplichtigen verlaat de wielrijdersgroep de 13Div en verplaatst zich naar het zuiden van het land waar ze zich opstellen langs de Lesse in de streek van Ciergnon. Op 6 november 1939 wordt de GpCy 13Div afgelost door het 1ste Gidsen (1G) om te verhuizen naar Lanaken, ten noorden van het Albertkanaal. De groep neemt er stelling langs de Vooruitgeschoven Stelling en de Alarmstelling en wordt onder meer belast met het bewaken van de Belgisch-Nederlandse grens. In december 1939 wordt Majoor Dugardin bevorderd tot Luitenant-Kolonel waarna het bevel over de groep wordt overgenomen door Majoor Jonkheer Jacques Jooris. De wachtdienst en de verdedigingswerken vergen van de Jagers-Wielrijders zware inspanningen tijdens de strenge winter van 1939-40. Op 28 april voert de groep een rotatie uit met de Wielrijdersgroep van de 17de Infanteriedivisie (Gp Cy 17Div). De GpCy 13Div wordt aan de Vooruitgeschoven Stelling afgelost door de GpCy 17Div en maakt zich op zijn beurt klaar om de opdracht van de GpCy 17Div aan de Belgisch-Franse grens over te nemen.

Vanaf 29 april 1940 is de groep gestationeerd te Kortrijk (Staf, 2de en 3de Eskadron) en Moeskroen (1ste Eskadron). De groep staat hier onder het operationele bevel van het 2de Licht Regiment van de Rijkswacht (2LR) en is verantwoordelijk voor het bewaken van de Belgisch-Franse grens tussen de Schelde en de Leie. Op het aangrenzende Franse grondgebied bevinden zich de eenheden van de British Expeditionary Force die klaarstaan om bij een Duitse aanval op ons land naar de K.W. Stelling te vorderen. Het 2LR is echter niet volledig en kan slechts beschikken over zijn Staf en de Iste Groep.

2/GpCy 13Div
Op 10 januari 1940 worden de Duitse majoors Hönmanns en Reinberger door een sectie van het Bataljon Grenswielrijders Limburg (Bn CyF Lim) gevangen genomen na de noodlanding van hun verbindingsvliegtuig. De beide majoors worden naar de commandopost van Luitenant Busseniers, pelotonscommandant van het Bn CyF Lim, gebracht waar ze ondervraagd worden door Kapitein-commandant Rodrique, commandant van het 2/GpCy 13Div die als oudst aanwezend officier de ondervraging leidt. Ze blijken in het bezit te zijn van enkele documenten die deel uitmaken van de Duitse aanvalsplannen op het Westen (oftewel Fall Gelb). Cdt Rodrique kan de documenten gedeeltelijk redden wanneer de gevangenen kun kostbare bezit trachten te verbranden in de potkachel van het ondervragingslokaal. De vangst zal de vijandelijke oorlogsstrategie in niet onaanzienlijke mate beïnvloeden [1].

Staf/GpCy 13Div
De manschappen van Majoor Jooris worden vanaf 02u30 uit hun kantonnementen gehaald en naar hun posities gestuurd. Even na het afkondigen van de algemene mobilisatie om 06u30 vernemen de Wielrijders dat de Franse en Britse troepen zoals afgesproken de Belgische grens zullen oversteken om zich naar hun ontplooiingszones te begeven. De Belgische troepen in het grensgebied wordt gevraagd alle wegen vrij te maken en de geallieerde troepen bij te staan en ze door hun sector te gidsen.

Rond 08u00 worden de eskadrons op weg gezet naar de regio Deinze om er anti-parachutistenpatrouilles te gaan uitvoeren nog steeds onder bevel van het 2LR(-). Hun rol aan de grens is immers uitgespeeld. De staf ontplooit zich in een kantonnement te Petegem-aan-de-Schelde.

Om 08u30 komt een telefoonbericht toe uit het HK van de 16Div. De divisie dient zich klaar te maken om het Bruggenhoofd Mechelen van de K.W. Stelling te gaan bezetten.  De GpCy 13Div en het 2LR(-) zullen niet mee verhuizen naar Mechelen maar moeten hun huidige opdrachten blijven verder zetten onder bevel van de Maritieme Basis. Even na 11u00 komt een tegenbevel, de 16Div vertrekt niet naar Mechelen en de GpCy 13Div gaat samen met 2LR(-) terug over naar de 16Div.

1/GpCy 13Div
Het 1ste Eskadron, bevolen door Kapitein-commandant Hubert, zal te Astene verblijven.

2/GpCy 13Div
Het 2de Eskadron, onder bevel van kapitein-commandant Rodrique, neemt eveneens een kantonnement in te Petegem-aan-de-Schelde.

3/GpCy 13Div
Zoals gebruikelijk worden de mitrailleurs van het 3de Eskadron verdeeld over de twee eskadrons fuseliers.

De groep bewaakt de bruggen en voert anti-parachutistenpatrouilles uit in de regio Deinze.

De opdracht rond Deinze wordt voortgezet. De groep staat nog steeds onder operationeel bevel van het 2de Licht Regiment.

Ook op de vierde oorlogsdag blijven de troepen van Majoor Jooris actief rond Deinze.

De groep blijft rondom Deinze gestationeerd tot en met 16 mei.

Staf/GpCy 13Div
De groep heeft een nieuwe positie ingenomen te Mariakerke waar het de brug over het Kanaal Gent-Brugge (Brugse Vaart) bewaakt in het gehucht Mariakerkebrug.

Staf/GpCy 13Div
Rond 16u00 komt de groep aan te Wondelgem en stelt er zich onder het bevel van het Iste Legerkorps (I/LK). Om 23u00 nemen de eskadrons de beveiliging van de nieuwe havendokken te Meulestede in de Gentse havenzone over. Er worden twee steunpunten ingericht van telkens een eskadron. De mitrailleurs van het derde eskadron worden opnieuw verdeeld over de eskadrons fuseliers.

Staf/GpCy 13Div
Vroeg in de ochtend keert de groep terug naar het gehucht Mariakerkebrug om er de brug over het Kanaal Gent-Brugge te Mariakerke te beveiligen. De commandopost wordt geïnstalleerd in het landhuis van de familie de Strorie met het 1Esk versterkt door twee secties mitrailleurs ten oosten van de brug, het 2Esk ten noorden en de laatste vier mitrailleurs van het 3Esk ten noordoosten van de brug.

Staf/GpCy 13Div
De groep blijft de brug en de dorpskern van Mariakerke bewaken.

Staf/GpCy 13Div
Majoor Jooris moet zijn manschappen tijdens de avond verplaatsen naar Kapellenhoek, zo’n 2 Km ten westen van Drongen. De eenheid moet anti-parachutistenpatrouilles uitvoeren in de sector van de 18de Infanteriedivisie (18Div).

Staf/GpCy 13Div
Tijdens de vooravond verneemt de staf de nieuwe instructies in verband met de aftocht van het zuidelijke deel van ons leger naar de Leie. De groep komt onder bevel van de 16de Infanteriedivisie (16Div) te staan en moet zich op de Schelde installeren om de achterwacht te vormen aan de brug op de marsroute van Sint-Denijs-Westrem naar Baarle. De groep komt voor deze opdracht onder het bevel van de 4de Infanteriedivisie (4Div).

Staf/GpCy 13Div
De groep blijft op post langsheen de Schelde net ten zuiden van Gent om de doortocht van Sint-Denijs-Westrem naar Baarle te beveiligen. De missie moet tot 09u00 ‘s anderendaags duren. Om 17u30 verneemt Majoor Jooris dat zijn troepen zullen aangehecht worden bij de Groepering Leroy. De marsorders laten erg lang op zich wachten door een oponthoud op de staf van de 4Div zodat Jooris die avond nog op post blijft aan de Schelde.

Staf/GpCy 13Div
De groep vertrekt eindelijk en komt aan te Roeselare om 21u30. Tien minuten later reeds worden de Jagers te Paard opgesteld rond Moorsele. Om 10u30 beveelt het GHK om een groepering samen te stellen onder het bevel van Generaal-majoor Joseph Leroy, Commandant Infanterie van de 10Div.  De Groepering Leroy krijgt als missie om de lijn Ieper-Komen te bezetten teneinde een mogelijke Duitse aanval in de zuidflank van de Belgische legerzone te verijdelen.  De Groepering Leroy staat onder rechtstreeks bevel van het IVde Legerkorps (IV/LK), en bestaat uit het Bataljon Grenswielrijders Limburg, de GpCy 13Div, de Wielrijdersgroep der 16Div, de Compagnie T13 van de 10Div, en het Eskadron Pantserwagens van het Cavaleriekorps.  De groepering moet Ieper met Komen verbinden door stelling te nemen vanaf de vijver van Zillebeke langsheen de spoorlijn tot in Hollebeke.  Vanaf Hollebeke zal de positie de loop volgen van het oude Kanaal Ieper-Komen.  De commandopost mag ofwel te Beselare of te Geluveld geplaatst worden.  Deze missie zal door de snelle ontwikkelingen aan de Leie echter nooit uitgevoerd worden.

Het Duitse leger is immers gestart met de aanval op de Leie en slaagt er in om rond Kortrijk een belangrijke doorbraak te forceren tussen de 1ste en de 3de Infanteriedivisie. Het IVde Legerkorps geeft een bevel aan de Groepering Leroy om de bres in de Belgische linies te dichten.  Met de eenheden wordt in allerijl een eerste verdedigingslinie opgesteld achter het front van de beide divisies.

Staf/GpCy 13Div
Omstreeks 02u00 verplaatsen de eskadrons zich naar Gullegem. Majoor Jooris krijgt versterking van drie T13 antitankjagers van de 10de Infanteriedivisie. De Groepering Leroy kan maar met de grootse moeite de zijn toegewezen eenheden verzamelen en ontplooien. Tijdens de nacht van 24 op 25 mei lukt het uiteindelijk toch om enige cohesie te verkrijgen en worden de verschillende detachementen opgesteld langsheen de linie Menen-Moorsele-Gullegem. Rond 09u45 is iedereen min of meer op post. Ook het Bataljon Motorwielrijders Ardeense Jagers is toegevoegd aan het commando van Leroy. Dit bataljon komt op de rechterflank van de groep van Majoor Jooris te liggen. Op links kan slechts met grote moeite aansluiting verkregen worden met de GpCy 16Div. In het voorgebied van de Groepering Leroy bevindt zich het 2de Licht Regiment van de Rijkswacht (2LR).

Net voor de laatste troepen van Generaal Leroy op post staan, maakt het Bataljon Grenswielrijders Limburg reeds contact met de vijand en al snel wordt er een behoorlijke druk uitgeoefend op de Belgen. Ondersteund door dicht artillerievuur drukken de Duitsers hun wil door en worden de Belgen rond 09u45 tot de aftocht gedwongen. De idee om met de Groepering Leroy de zuidflank tussen Ieper en Komen af te sluiten, mislukt.

Majoor Jooris trekt zijn eskadrons terug naar Sint-Eloois-Winkel, Oekene en het kruispunt van het gehucht De Vincke nabij Roeselare. Zodra de wielrijders hier toegekomen zijn, worden ze doorgestuurd naar de zuidoost rand van Izegem om nabij de huidige Winkelhoekstraat de vijandelijk opmars naar de Mandel en de spoorlijn Roeselare-Kortrijk te helpen blokkeren. De Wielrijdersgroep van de 16de divisie neemt ook stellingen in de buurt in en Majoor Jooris zoekt ook aansluiting met het 9de Linieregiment (9Li).

De groep komt onder het bevel te staan van de 10de Infanteriedivisie (10Div), maar krijgt door de algehele verwarring aan het Belgische front rond 18u00 een bombardement van de artillerie van deze divisie te verwerken. Bovendien duiken ook hier de Duitsers al snel op. De Jagers te Paard trekken zich tijdens de vooravond terug richting De Vincke na zo’n 30 manschappen te hebben achtergelaten.

Staf/GpCy 13Div
Na een korte rustperiode te De Vincke worden de manschappen nu toegewezen aan de 6de Infanteriedivisie (6Div) en ingedeeld bij het 9Li van deze formatie. Het 9Li wijst de groep het tweede echelon toe van de stellingen tussen Izegem en Sint-Eloois-Winkel. Rond 10u15 zijn de manschappen opnieuw op post. Nog geen uur later echter wordt de formatie opgesplitst: het 1ste Eskadron en een sectie mitrailleurs van het 3de Esk zal overgaan naar het 9Li, terwijl het 2de Eskadron en de overige mitrailleurs zullen opgenomen worden in het 3de Regiment Jagers te Voet (3J). De vijand valt die namiddag aan in de sector van de 6Div en kan de Belgen langzaam maar zeker wegdrukken richting Roeselare. Rond 21u00 trekken het 3J en het 9Li zich terug. De Jagers te Voet richten zich op De Vincke, Oekene en Rumbeke. Het 9Li zoekt een uitweg via Izegem. De Jagers te Paard van Majoor Leroy leveren de achterhoede.

Staf/GpCy 13Div
De terugtocht duurt de ganse nacht. Rond Izegem wil het 9Li de Mandel als nieuwe verdedigingslinie gebruiken en heeft daarbij het 1ste Eskadron nodig om in het dorp Emelgem een steunpunt in te richten om de linkerflank van het regiment te beveiligen. Vanaf het Ingelmunsterbos sluit het 8ste Linieregiment (8Li) aan, maar deze eenheid zal niet ter plekke blijven en heeft het bevel ontvangen om in de algemene richting van Brugge weg te trekken. Emelgem wordt tegen de middag bezet door het 1ste Eskadron. De Duitsers wagen een eerste aanvalspoging rondom 14u30 wat het naburige 8Li zal dwingen om ter plekke te blijven om de Belgische verdedigingslinie intact te houden. De manschappen van Majoor Jooris worden nu samen met het 8Li verantwoordelijk voor het dicht houden van de linkerflank en krijgen ook nog steun van een detachement van het 9de Bataljon Genie (9Gn) onder Majoor Lartigue.

Majoor Jooris wordt zwaargewond tijdens de gevechten rond Liester en Emelgem en Cdt Georges Hubert neemt het bevel over. Er resten hem nog slechts ongeveer 150 militairen. Cdt Hubert wordt eveneens getroffen en moet met een hoofdwonde verzorgd worden. Luitenant Claeys-Boùùaert heeft het bevel over het 1ste Eskadron overgenomen en leidt de facto ook de groep op zijn stellingen rond Emelgem. De Belgen blijven slachtoffers incasseren en het 1ste Eskadron wordt overrompeld door de vijand. Onderluitenant Colinet van het 3de Eskadron sneuvelt, net zoals een tiental manschappen. Luitenant Claeys-Bouuaert wordt omstreeks 20u00 samen met Luitenant Beaulieu, Onderluitenant Brasseur en een ganse reeks manschappen gevangen genomen.

Staf/GpCy 13Div
Tijdens de nacht moeten de restanten van de groep de frontlinie rond Emelgem verlaten en zich terugplooien op Gits ten noorden van Roeselare. De manschappen vernemen hier het nieuws van de capitulatie.

1. Bij nader onderzoek bleken de documenten de Duitse bevelen voor de Luftflotte 2, de plannen voor de 7(DEU)Flieger-Division voor het overvallen van de bruggen over de Maas ten zuiden van Namen en een informatieblad met gegevens over de Belgische troepen, vernielingen en versperringen te bevatten. Achtergrondinformatie bij de noodlanding van een Duits vliegtuig te Vucht op 10 januari 1940 [On Line beschikbaar]: https://www.tracesofwar.nl/articles/5562/Incident-bij-de-plaats-Vucht-10-januari-1940.htm [laatst geraadpleegd 11 mei 2020]
2. Stassin, G., jaartal onbekend, Cavalerie Motorisée, Brussel: Tank Museum.
3. Historiek 1ste Regiment Jagers te Paard en ontdubbelingsregimenten [On Line beschikbaar]:  https://drive.google.com/file/d/1y1ZUV1qLeO44CUfqLDS8CpAIE_Hva6iH/view [Laatst geraadpleegd 27 oktober 2018].