Reglementaire benaming	1ste Legerdepot | 1LD 1er Dépôt d’Armée | 1DépA
Type	Versterkings- en opleidingseenheid
Ontdubbeld van	n.v.t.
Onderdeel van	3de Versterkings- en Opleidingscentrum
Bevelhebber	Kapitein-commandant Robert Delanoeye
Standplaats	Kazernestraat 1, Dendermonde
Samenstelling	Staf Depot
	Staf Hulpdepot Aalst (Kapitein-commandant J. Van Steenberghe tot 15 mei)
	Compagnie Hulptroepen (Luitenant De Smedt)
	Batterij Depot Artilleriepark
	Compagnie Depot en Algemene Diensten (Cdt J. Van Steenberghe vanaf 15 mei)

Staf/1LD
Het 1ste Legerdepot (1LD) heeft zijn standplaats aan de Kazernestraat Nr 1 te Dendermonde. Het depot beschikt ook over een opslagplaats te Aalst die onder het bevel staat van Kapitein-commandant Van Steenberghe. De hoofdkrachtinspanning van de verschillende legerdepots ligt bij het uitrusten van reserve eenheden die gedurende de verschillende fases van het mobilisatieplan werden opgericht. De opgeroepen reservisten worden uitgerust met meestal verouderd materieel dat lag opgeslagen in de legerdepots. Sommige uitrustingsstukken dateren nog van tijdens de Eerste Wereldoorlog. In oktober 1939 stond het 1LD in voor de uitrusting van het 32ste Linieregiment (32Li), de 13de Compagnie Transmissietroepen (13TTr) en in februari 1940 van het 4de Regiment Grenadiers (4Gr)

Aan de vooravond van de oorlog is de rol van de legerdepots bijna uitgespeeld. Enkel de eenheden die pas zullen worden gemobiliseerd tijdens Fase E van het mobilisatieplan (start van de vijandelijkheden) moeten nog worden uitgerust. Het betreft in hoofdzaak de Versterkingsbataljons van de verschillende Versterkings- en opleidingscentra (VOC’s). Dit is dan ook de voornaamste reden waarom het mobilisatieplan voorziet dat bij de start van de oorlog de legerdepots en het weinige resterende materieel zullen worden aangehecht aan de VOC’s.

Staf/1LD
Op 10 mei start het depot met de volledige mobilisatie van zijn effectieven. Er zijn op de eerste oorlogsdag veertien officieren aanwezig in het depot. Het 1LD wordt aangehecht bij het 3de Versterkings- en Opleidingscentrum (3VOC) dat zich bij de aanvang van de oorlog in Bergen bevond. Omstreeks 06u00 geeft het HK/TRI het bevel de oorlogskantonnementen in Oost- en West-Vlaanderen in te nemen. Men vreesde immers dat de reguliere kazernes van ons leger gebombardeerd zullen worden en de regimenten van de VOC’s moeten zich door een onmiddellijke verhuis naar diverse kleinere dorpen en steden in West- en Oost-Vlaanderen in veiligheid stellen. De staf van het 3VOC zal zich in Lokeren vestigen. Gezien het 1LD zich reeds in Oost-Vlaanderen bevindt dient het zich niet te verplaatsen. Op de eerste dag van de achttiendaagse veldtocht komt Sdt Alfons De Clercq van het 1LD te Dendermonde om het leven.

In de loop van de dag neemt het 2de Echelon van het Groot Hoofdkwartier (GHK) zijn intrek in de kazerne van het 1LD. Het betreft de 3de Afdeling belast met Organisatie, Materieel, Personeel en Mobilisatie onder leiding van Luitenant-kolonel SBH Tromme en de 4de Afdeling.

Batterij Depot Artilleriepark/1LD
De reservisten bestemd voor een aantal groepen (het equivalent van een bataljon bij de artillerie) van de verschillende Regimenten Artilleriepark worden door de Batterij Depot Artilleriepark van uitrusting voorzien. Deze groepen zijn verantwoordelijk voor de stockage, bewaking en distributie van enerzijds het reservematerieel van de artillerie en anderzijds de diverse munitievoorraden voor onze artillerie. Van zodra deze eenheden gemobiliseerd en voorzien zijn van het nodige materieel worden ze naar hun respectievelijke regimenten doorgestuurd voor de uitvoering van hun opdracht.

Batterij Depot Artilleriepark/1LD
Luitenant Res van de artillerie Van Damme uit Hasselt vervoegt het 1LD omdat hij zijn functie als ingenieur bij Bruggen en Wegen niet langer kan uitvoeren door de vijandelijke opmars.

Staf/1LD
Door de snelle opmars van de Duitsers werd het voor het Groot Hoofdkwartier (GHK) snel duidelijk dat de verdere opleiding enkel in Frankrijk, ver achter de linies, kon gebeuren. Alle eenheden van de VOC’s die niet ingezet werden voor de beveiliging van Brussel ontvangen de 13 mei om 14u00 het schriftelijk bevel van het HK/TRI om zich klaar te maken voor de verplaatsing naar Frankrijk. Dit naar analogie van wat er tijdens de Eerste wereldoorlog gebeurde. Het 3VOC dat zich nog in Oost-Vlaanderen bevond zal naar Frankrijk gestuurd worden om daar de opleiding van de rekruten van de klas ’40 te vervolledigen.

Cie HuT/3LD
Terwijl het 1LD zijn mobilisatieopdracht verderzet krijgt het de bijkomende opdracht twee stations te bewaken. Deze opdracht wordt uitgevoerd tot 17 mei

Staf/1LD
Lt Res Goethals die op 10 mei het 1LD vervoegde wordt samen met Lt Res Van Damme op 14 mei onder bevel van Luitenant-kolonel van de Rijkswacht Notebaert, Plaatscommandant van Dendermonde geplaatst. Zij blijven tewerkgesteld op het plaatscommando van Dendermonde tot 18 mei.

Staf/1LD
De verplaatsing naar Frankrijk was echter totaal niet voorbereid. Er was geen voorafgaandelijke regeling met de Franse militaire noch burgerlijke overheid, er waren geen voorafgaandelijke verkenningen van kantonnementen, er was slechts proviand voor twee dagen en er bestond geen logistieke organisatie voor herbevoorrading in Frankrijk. Daarenboven moesten de commandanten van de respectievelijke VOC’s zelf vervoer per spoor regelen door de treinen te gebruiken die het 7de Franse leger van generaal Giraud naar Zeeland hadden gebracht [1]. Het bevel om de VOC’s naar Frankrijk te evacueren kwam echter geen dag te vroeg want de 13de mei om 16u00 steken de Duitsers de Maas over te Sedan en beginnen hun opmars naar de Atlantische kust met als opzet zoveel mogelijk geallieerde troepen te omsingelen.

Cie HuT/1LD
Lt Res Decoster, die werd aangeduid voor het 4de Legerdepot (4LD) maar die op 10 mei er niet meer in slaagde Sint-Truiden te bereiken, komt toe te Dendermonde en wordt opgenomen in de getalsterkte van het 1LD. Hij krijgt het bevel over het 4de Peloton.

Hulpdepot Aalst/1LD
Het hulpdepot te Aalst wordt gesloten. De meeste voorraden zijn uitgedeeld volgens het mobilisatieplan en er resten Kapitein-commandant Van Steenberghe nog slechts een kleine hoeveelheid goederen, waaronder zes volledige uitrustingspakketten voor infanteristen en vier Hotchkiss zware mitrailleurs. Samen met het bureaumaterieel van het depot wordt dit alles op twee vrachtwagens geladen die ontleend worden aan de plaatselijke Wachters der Verkeerswegen en Inrichtingen (GVCE). Cdt Van Steenberghe rijdt met de twee vrachtwagens naar Dendermonde en neemt er het bevel over van de Compagnie Depot en Algemene Diensten.

Staf/1LD
Het is pas in de loop van de dag dat Cdt Delanoeye bevestiging krijgt van het 3VOC dat hij naar Frankrijk kan vertrekken. Het depot van Dendermonde wordt ontruimd. Alle overgebleven voorraden en manschappen worden in het station van Dendermonde op de trein geladen. De laatste manschappen stijgen in rond 22u00 maar het treinstel blijft nog de ganse nacht te Dendermonde staan in afwachting van een beschikbaar treinpad naar de kust. Op de personeelsrol van het depot staan heel wat reserveofficieren die omwille van hun beroep in het burgerleven vrijgesteld zijn van mobilisatie zolang deze functie verder kan uitgevoerd worden. Zo blijft onder meer de Brusselse brandweerofficier Luitenant Dacos aanvankelijk verder werden in de hoofdstad om slechts op 16 mei zijn legeruniform aan te trekken en Dendermonde te vervoegen. Ook Lt Res Dubois probeert op 16 mei tevergeefs het 1LD te vervoegen [2]. Het 1LD is op die datum reeds uit Dendermonde vertrokken met het oog op de evacuatie naar Frankrijk van de Versterkings- en Opleidingscentra. De nacht van 16 op 17 mei wordt in de trein doorgebracht.

Cie HuT/1LD
Het 4Pl van Lt Decoster lost de wacht af bij een van de stations waar 1LD de wachtdienst verzekerde.

Staf/1LD
De trein van het depot verlaat om 05u00 het station van Dendermonde en rijdt over Gent en Deinze naar het spoorwegknooppunt te Lichtervelde. Hier komt het treinstel weer vast te zitten. De manschappen zullen tot ‘s anderendaags moeten wachten vooraleer het sein weer op groen springt. Er is al behoorlijk wat tijd verloren gegaan en het 1LD bevindt zich bij de laatste eenheden die België nog moeten verlaten. De nacht van 17 op 18 mei wordt opnieuw in de trein doorgebracht.

Staf/1LD
Het treinstel van het depot kan om 04u00 Lichtervelde passeren en bereikt de grenspost van Adinkerke rondom 08u30. Hier zit alle treinverkeer muurvast. Om 15u00 kan het depot de grens overrijden. Te Bray-Dunes laat een verkeersregelaar van het Franse leger weten dat de trein naar Narbonne zal gestuurd worden. Het depot komt echter omstreeks 18u00 vast te zitten in de spoorbundel van het rangeerstation te Duinkerke. Hier staan tientallen Belgische treinstellen te wachten tot het spoor vrijkomt. 

De opdracht van de luitenants Goethals en Van Damme bij de Plaatscommando van Dendermonde loopt af, maar het 1LD heeft de stad al verlaten. Zij worden samen met LtKol Notebaert en vijf andere militairen met een vrachtwagen naar Duinkerke gestuurd om de trein van het 1LD in te halen.

1LD in Frankrijk
De trein van het 1LD zit nog steeds geblokkeerd in het rangeerstation van Duinkerke. Lt Goethals slaagt erin de trein van het 1LD in het vormingsstation Saint-Pol van Duinkerke te vinden en neemt contact op met Cdt Delanoeye. Cdt Delanoeye geeft Lt Goethals bevel om langs de baan de weg verder te zetten teneinde Luitenant-generaal Wibier, commandant van de Versterkings- en Opleidingstroepen te  Abbeville of Rouen op de hoogte te brengen van de benarde toestand van het 1LD.

1LD in Frankrijk
De trein van het 1LD zit nog steeds geblokkeerd in het rangeerstation van Duinkerke. Ondertussen heeft het detachement van Lt Goethals de Somme kunnen oversteken te Saint-Valéry-sur-Somme en de Tallendierkazerne in Rouen bereikt. Deze kazerne is het hergroeperingspunt te Rouen voor alle geïsoleerde Belgische detachementen op weg naar Zuid-Frankrijk. Het detachement wordt doorgestuurd naar Evreux en vervolgens naar Conches waar de 7de Infanteriedivisie (7Div) een verzamelzone inricht voor militairen die aan de Duitse omsingeling zijn weten te ontkomen. Ze wordt aangehecht bij het detachement van Luitenant Godin (3Cie/5TerBon of  2Gpg HuTL – TBC) dat zich te Neaufles-sur-Risles bevindt.

Staf/1LD in Frankrijk
In de nacht van 20 op 21 mei bereiken de Duitsers Noyelle-sur-Mer aan de monding van de Somme. De toestand in Duinkerke is hopeloos, het 1LD zit vast in Duinkerke en wordt overvleugeld door de Duitse pantsertroepen. Tot overmaat van ramp worden twee grote petroleumtanks in brand geschoten. Dikke rookwolken trekken over het rangeerstation van Duinkerke. De enige uitweg is terug richting België. Slechts enkele militairen van het 1LD weten aan de omsingeling te ontsnappen en slagen erin om de Somme over te steken. Samen met een groepje militairen van het 2de Territoriaal Bataljon (2TerBon) die de terugtocht naar Zuid-Frankrijk per vrachtwagen hebben ingezet zijn ze onderweg naar Rouen. Net voor ze Rouen bereiken gaat de vrachtwagen uit de bocht en ramt de gevel van een woning te Malaunay. Bij het verkeersongeval overlijdt de Soldaat Coucke en komen ook enkele militairen van het 2TerBon en Franse burgers om.

Staf/1LD in Frankrijk
Nu het duidelijk geworden is dat het depot niet langer naar het zuiden van Frankrijk zal kunnen reizen, besluit Kapitein-commandant Delanoeye om zijn treinstel terug te sturen naar ons land. Met enige moeite kan een rijpad naar Veurne verkregen worden, waar de manschappen omstreeks 14u00 aankomen.

1LD
Het depot wordt doorgestuurd naar Koksijde. De provinciecommandant van West-Vlaanderen laat het depot inkwartieren in het militair kamp van Koksijde. Het 1LD komt onder bevel te staan van Kolonel Bruyère, commandant van het 1ste Versterkings- en Opleidingscentrum (1VOC) die met zijn staf eveneens in Duinkerke ingesloten raakte. De Staf/1VOC keerde terug naar België en installeerde zich in Bulskamp ten zuiden van Veurne.  Kolonel Bruyère wordt er de bevelhebber van het “VOC in België”, een geïmproviseerde formatie samengesteld uit alle troepen van de VOC’s die de evacuatie naar Zuid-Frankrijk niet hebben gehaald en die naar België worden teruggestuurd.

Staf/1LD
Cdt  Delanoeye installeert zijn staf in het Pension Helvetia te Koksijde. De officieren worden ook in dit pension ingekwartierd.

Staf/1LD
Lt Res Decoster wordt vanuit Koksijde overgeplaatst naar 2LD dat zich in Oostduinkerke bevindt. Hij wordt er als pelotonscommandant wordt toegevoegd aan de Cie Algemene Diensten en Kantonniers.

Staf/1LD
Het depot legt de wapens neer te Koksijde. De kustgemeente is op dat ogenblik nog in geallieerde handen waardoor het voor het 1LD onmogelijk is om zich over te geven aan de Duitsers. Noodgedwongen blijft de oorlog voor het 1LD voortduren tot de frontlijn voorbij is gepasseerd. Kolonel Bruyère vaardigt op 28 mei richtlijnen uit voor alle eenheden van de VOC’s die zich nog in het niet bezet gedeelte van België bevinden op het moment van de capitulatie [3]. De genomen maatregelen zijn bedoeld om conflicten te vermijden  tussen Belgische militairen en de geallieerden troepen die de strijd verderzetten. De soldaten moeten worden ontwapend en zijn geconsigneerd in hun kantonnementen. De officieren moeten zowel overdag als ‘s nachts de manschappen encadreren en de discipline moet worden gehandhaafd. De soldaten wordt gewezen op de gevaren om er alleen op uit te trekken in het niemandsland tussen de strijdende partijen.

Detachement Goethals/1LD in Frankrijk
Het detachement wordt door de 7Div op een trein gezet en naar Montpellier in het zuiden van Frankrijk doorgestuurd. Lt Van Damme gaat over naar het Versterkings- en Opleidingscentrum  Artillerie (VOC/Aie).

Staf/1LD
Het 1LD bevindt zich tussen de Britten en Fransen enerzijds en de Duitsers anderzijds. Beide partijen vechten artillerieduels uit en Koksijde wordt zwaar gebombardeerd. Het pension Helvetia, waar de officieren van 1LD verblijven, krijgt drie voltreffers te incasseren en wordt zwaar beschadigd. Er vallen bij de officieren van 1LD als bij wonder geen slachtoffers. Verschillende manschappen van 1LD raken gewond, bij de andere eenheden van het Belgische leger die zich in Koksijde bevinden vallen tussen 30 mei en 1 juni een twintigtal gesneuvelden te betreuren.

Staf/1LD
De eerste Duitsers komen aan in deze kustgemeente op 1 juni en de manschappen worden op die datum formeel krijgsgevangen gemaakt. De Duitse voorhoede laat 1LD weten dat ze naar huis terug kunnen. Cdt Delanoeye probeert vervolgens zijn eenheid terug te brengen naar Dendermonde. Om 13u30 nemen de manschappen plaats in de voertuigen waarna de vrachtwagens in colonne richting Dendermonde vertrekken. ‘s Avonds wordt Keiem bereikt waar de nacht van 1 op 2 juni wordt doorgebracht.

Staf/1LD
Op 2 juni wordt Keiem verlaten waarna de colonne ongemoeid kan doorrijden naar het oosten. Er wordt achtereenvolgens overnacht te Veldegem (2 op 3 juni), te Ruislede (3 op 4 juni) en te Nevele (4 op 5 juni).

Staf/1LD
Wanneer de colonne de grote markt van Deinze bereikt worden ze tegengehouden en onder Duitse escorte afgeleid naar Nazareth. Hier worden de manschappen gescheiden van de officieren. De manschappen worden opgesloten in de kerk van Nazareth, de officieren worden per camion afgevoerd naar de Leopoldkazerne te Gent. Drie dagen later worden de dienstplichtige officieren, onderofficieren en manschappen gedemobiliseerd en naar huis gezonden.

Staf/1LD in Frankrijk
Op 10 juni wordt te Grisolles in Frankrijk in de schoot van het 3VOC een nieuwe eenheid opgericht onder de naam 1ste Legerdepot. De eenheid staat onder bevel van Kapitein-commandant Symons en is opgericht met personeel van een territoriaal bataljon (TBC). Naast de Staf/1LD beschikt het depot over twee compagnies. Het detachement van Lt Goethals wordt in het nieuwe 1LD opgenomen.

Eenheid	Naam	Voornaam	Foto	Graad	Stand	Klas	° op	° te	+ op	+ te	Nota
1LD	COUCKE	Robert, E.G.		Sdt	Mil	24	17.06.1904	Brugge	21.05.1940	Malaunay (F)	Omgekomen bij verkeersongeval
1LD	DE CLERCQ	Alfons, A.		Sdt	Mil	19	23.09.1899	Hamme	10.05.1940	Dendermonde
1LD	LAUWERS	Arthur, J.		Sdt	Mil	29	21.08.1909	Antwerpen	27.05.1940	Oostende
1LD	LUROT	Théophile, M.D.		Sdt	Mil		09.04.1901	Bourseigne-Neuve	17.07.1940	Montpellier (F)	Overleden in hospitaal

1. Ten noorden van de Belgisch-Nederlandse grens was er geen aansluiting met het Nederlands verdedigingsdispositief. De Nederlanders hadden zich opgesteld ten noorden van de Rijn waardoor er een gapende opening bestond tussen de Belgische en Nederlandse verdedigingslinies. Dit werd reeds in november opgemerkt door de Franse Generaal Gamelin die een plan liet uitwerken om het 7(FRA)Leger in te zetten tussen de stellingen van de Belgen en de Nederlanders. In zijn order N° 5 van 20 maart 1940 bevestigt Generaal Giraud, commandant van het 7(FRA)Leger , dat zijn eenheid in staat moet zijn om “tout en conservant ses anciennes missions, qui passent à l’arrière plan, a reçu une mission nouvelle d’une importance capitale qui consiste à assurer la liaison entre les armées belge et hollandaise dans la région Nord-Est d’Anvers“. Generaal Giraud beschikt hiervoor over twee legerkorpsen en een “Division Légère Mécanique“, alles tesamen het equivalent van 8 divisies. “L’Armée Giraud en Hollande (1939-1940)”, door Lerecouvreux, Nouveaux Editions Latines, Paris, 1956. [Partieel On Line beschikbaar][Laatst geraadpleegd 22 juli 2019]. Zowel de manschappen als de voertuigen van de Franse eenheden werden per spoor gebracht tot Oost-Vlaanderen. Van hieruit zetten ze hun opmars naar Breda langs de weg verder. De lege treinen van de SNCF bleven achter in de stations van Oost-Vlaanderen en moesten hoe dan ook terugkeren naar Frankrijk. Van die treinen maakten de eenheden van de Versterkings- en Opleidingstroepen gebruik om zich naar Zuid-Frankrijk te verplaatsen.
2. Andere reserveofficieren ondergaan een gelijkaardig lot. Dit blijkt uit het verslag van Lt Res Dubois, een ingenieur van de S.A. Ciments de Thieu die  zijn functie van directeur bleef uitoefenen tot Thieu dreigde bezet te worden door de Duitsers. Hij probeert op 16 mei het Legerdepot Nr 1 te vervoegen zoals dit was aangegeven op zijn mobilisatiebrief. Hij begeeft zich naar Deinze waar hij hoort dat het 1LD Dendermonde verlaten. Hierop rijdt hij met zijn persoonlijk voertuig door tot Nieuwpoort waar hij verneemt dat het 1LD per trein naar Frankrijk vertrokken is. Hij besluit eveneens naar Frankrijk af te reizen en komt terecht in Nantes waar hij een tijdje werkt voor de Belgische consul. Hij slaagt er niet in om het 1LD in Frankrijk te vinden, niemand kan hem naar het juiste adres doorsturen want het 1LD heeft het zuiden van Frankrijk nooit bereikt. Op 17 juni wordt hij doorgestuurd naar Montpellier maar onderweg wordt hij te Montpazier opgehouden waar hij blijft kantonneren. Op 25 juli keert hij met zijn persoonlijk voertuig terug naar België. Getypt verslag opgesteld in het Frans door Lt Res Dubois bevindt zich in het dossier 1LD van de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie. Alle officieren die mochten blijven doorwerken hadden ze een gelijkaardige vermelding op hun mobilisatiebrief: “Le Lieutenant de réserve d’artillerie Dubois occupé à la S.A. Ciments de Thieu en qualité d’Ingénieur-Directeur conservera ses fonctions actuelles en cas de mobilisation. Toutefois, dans le cas où il serait obligé d’abandonner ses fonctions par suite de l’occupation l’ennemi il rejoindrait immédiatement à Termonde le Dépôt de l’Armée N° 1″.
3. Order Nr 4, uitgevaardigd op 28 mei 1940 door de commandant van de VOC’s in België, Kol Bruyère, met daarin de richtlijnen voor de troepen die zich in niet bezet België bevinden in afwachting van krijgsgevangenschap. De richtlijnen hebben tot doel de militaire operaties van de geallieerden niet te hinderen. Het Order Nr 4 bevindt zich in het dossier 1LD van de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
4. Getypt verslag opgesteld in het Nederlands door Lt Res Goethals die erin geslaagd is als een van de weinigen van het 1LD om Zuid-Frankrijk te bereiken. Het verslag bevindt zich in het dossier 1LD van de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
5. Getypt verslag opgesteld in het Nederlands door Lt Res Decoster. Het verslag bevindt zich in het dossier van het 2LD van de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
6. Handgeschreven verslag opgesteld in het Frans door Lt Res Van Damme, officier ingelijfd op 10 mei 1940 bij de Batterij Depot Artilleriepark, die erin geslaagd is samen met Lt Goethals Zuid-Frankrijk te bereiken. Het verslag bevindt zich in het dossier van het 1LD van de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
7. Handgeschreven, summier verslag opgesteld in het Nederlands door Lt Res Boel behorende tot de Compagnie Hulptroepen bevolen door Cdt De Smedt (TBC). Het verslag bevindt zich in het dossier van het 1LD van de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.
8. Getypt verslag opgesteld in het Frans door Cdt Van Steenberge, commandant van het hulpdepot van 1LD te Aalst, later van de Cie Depot en Algemene Diensten. Het verslag bevindt zich in het dossier van het 1LD van de Sectie Classified Archives, Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid, Ministerie van Defensie.